2 Kasım 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

Cumurreisi Atatürk dün Büyük Mület Meclisinin beşinci intihap dev- resi ikinci yılını şu nutukla açmaşlar- dır: Sayın millet vekilleri. » Sizi sevgi ve saygılarımla selâm, lıyarak, beşinci devrenin ikinci sen. sini ağıyorum. Derhal söylemeliyim ki, bu senet çalışmalarınızın da memleket ve mit. let işlerinde yeni iyilikler ve ilerle meler yapacağına kaniim. Geçen yıl, Türk milleti huzur ve sükün içinde milli ve insani ülküyce, aşk ile koşan kuvvetli ve çal'şkan bir varlık gösteriyordu. İdarede ve adliyede yeni kanunla Tın ve yeni teşkilâtın vatandaşı $e. vindiren neticeleri görülüyordu. Ekonominin her sahasında ve mem. leketin her tarafında, Türkler, ken. dilerine ve devletlerine tam bir güver içinde çalışıyorlardı. Cumhuriyet, yeni ve sağlam esas larile Türk milletini emin ve met'r bir istikbal yoluna koyduğu kadar. asıl fikirlerde ve ruhlarda yarattığ. güvenlik itibariyle büsbütün yeni bi: hayatın müjdecisi olmuştur. Seneler geçtikçe milli ideal verimleri, güven Je çalışmada, ilerleme hevesinde, mti Mi birlik ve mili irade şeklinde, daha iyi gözlere çarpmaktadır. Bu, bizim için çok önemlidir. Çünkü biz, esasen milli mevcudiyetin temelini milli şu urda ve milli birlikte görmekteyiz. Halk ile hükümet arasmdaki ya. kımlık ve beraber çalışma gayreti, av. rıca memnuniyeti mucip bir seviyed. dir. Bu husüsta Partimizin feyizli önderliğini ehemmiyetle kaydetmek isterim. MİLLETLE HÜKÜMETİN BERABERLİĞİ isılmas halkın ümete yar. ii etmek hevesi, iftihar olunacak bir tezahürdür. Bu ruhi vaziyet Türk milletini ilerletmek © ve Türk - vatanını imar etmek için çok verim"| ve.çok esaslı bir amildir. Devleti ve hükümeti kendi malı vs koruyucusu tönrmak, bir millet için büyük nimet ve mazhariyettir. Türk milleti bu neticeye Cumhuriyette var. miş ve her sene bunun artan semer? lerini görmüş ve göstermiştir. M“, Tetimizin maddi ve manevi huzurun» het fazla ehemmiyet yerişimi. r yerinde olduğu anlaşı. © KÜLTÜR MESELELERİ - Arkadaşlar, Jik tahisilin © yayılması için, sade ve pratik tedbirler almak yolundayı:. İlk tahsilde hedefimiz, bunun umu mi olmasını bir an evvel tahakkuk et. tirmektir. Bu neticeye varmak anca fasılasız > tedbir almakla ve onu metodik tatbikle mümkün olabilir Milletin başlıca bir işi olarak bu mev. e ısrar etmeyi Jüzumlu görüyo. ii ve teknik mekleplerine rağ. bet artmıştır. Bunu sevinçle söyler, ken, her türlü teşviki arttırmak lâzım olduğunu da ilâve etmek isterim. Yüksek tahsil için, Ankara Üniver, sitesini tesis etmek yolunda tıp fak'(). tesine de başlıyarak yeni ve en kül. fetli hamlenin atılmasmı dilerim, i Güzel sanatlara da alâkanızı yen! . den canlandırmak isterim Ankarada bir konservatuvar ve bir temsil a. “kademisi kurulmakta olmasını 2ikret mek, benim için bir hazdır. Güzel sanatların her subesi İçin Kamutayın göstereceği alâka ve emek. milletin insani ve medeni hayâtı ve © Çalışkanlık veriminin artması için > çok tesirlidir. DIL VE TARIH KURUMLARI Başlarında kıymetli Maarif Vek, limiz bulanan Türk Tarih Kurumu ile Türk Dİl Kurumunun her gün yen! hakikat ufukları açan ciddi ve devam Kk mesafesini takdirle yadetmek iste. Tim. Bu İki ulusal kurumun, terihi. mizin ve dilimizin karanlıklar içinde İdari veya ekonomik tedbirler'n neticelerinin iyi! unutulmuş derinliklerini dünya kül, türündeki analıklarını reddolunmaz ilmi belgelerle ortaya koydukça, yal. nız Türk milleti için değil, fakat bü. tün ilim âlemi için, dikkat ve intibu çeken, kutsal bir vazife yapmaktı olduklarını ehemmiyetle söyliyebili. rim. Tarih Kurumunun Alacahöyükte yaptığı kazılar neticesinde meydan: çıkardığı (o beş bin beş yüz Senelik maddi Türk tarih belgeleri, cihan kültür tarihini yeni baştan tetkik ve tamik ettirecek mahiyettedir. Bir çok Avrualı âlimlerin iştira. kile toplanan son dil kurultayınn ışıklı neticelerini bizzat görmüş ol makla çok mutluyum. Bu ulusa! kurumların az zaman içinde ulusu akademiler halini almasını temenni ederim. Bunun için. çalışkan tarih ve dil âlimlerimizin dünya İlim öle. mince tanmacak orijinal - eserlerin görmekle bahtiyar olmamızı dilerim; GÖÇMENLER Sayın arkadaşlar, Ana vatana yeni kavuşan göçme vatandaşlarım'zın iskânı başlıca işl . rimizdendir. Göçmenleri iyi yerleş tirmek ve sürğatle Üretmen kılmak için, onları kâfi derecede teçhiz et. meğe çalışıyoruz. Aldığımız netice, ler.ümit. vericiğir.. Bu milli meseley* tahsis edebildiğimiz vesait derecesin. de, fakat ara vermeksizin devam e. deteğiz, NAFİA FAALİYETİ Demiryolu inşası programına de, vam ediyoruz. Buna müvazi olara; yol ve köprü inşaatına daha fazla ve. sait tahsis edebilmek, arzuyaşayan. dır. Her halde su işleri için verilen vesaiti arttırmaya lüzum vardır. Şim diye kadar muhtelif yerlerde yapıl. mış ve yapılmakta olan ufak büyük su İşleri, çok teşvik edici vermektedir. Kamufayın. su işleri için yeni imkânlar aramasını lüzunı. lu görmekteyim. Telefon şebekesi memleket içinde, bir program dahilinde genişlemekte. dir. Bu faaliyeti takdir ve teşvik et. mek isterim. Yakın bir zamanda iyi bir radv merkezine najl olacağımızı umarım. Ticari hava nakliyesi işlerinin em niyetli, intizamlı, devamlı ve geniş lemesini ise, çok önemli tutmaktayım EKONOMİ, ZİRAAT VE TİCARET Sayın vekiller, Ekonomi sahalarında milli fanlt. yetimizin artmasından ve genişleme. sinden sevinç duymaktayız. Cumhe. riyetir ekonomik tedbirleri her sahi. da feyizli semereler vermektedir. Ziraatte kalkınmayı kolay ve ça buk yapmak için şartlar çok ilerlemis ve hazırlanmıştır. Yeni usulde ve yeni makinalar kullanmakta, İyi teş kilâtla yapılacak yardımların sürğatie semere vereceğini görüyoruz. Kooperatif teşkilâtı her yerde «e, vilmiştir. Kredi ve satış icin olduğu kadar, istihsal vasıtalarını Öttet'p kullandırmak için de kooperatiften istifadeyi mümkün görüyoruz. Ziraatta hastalıklarla omücadel; işine daha çok ehemmiyet yermek lâ. zımdır. Toprak Kanununur bir neticeye varmasını Kamutayın yüksek himme. tinden beklerim. Her Türk çiftçi a. ilesinin geçineceği ve çalışacağı top. vağa malik olması behemehal lâzim. dır. Vatanın sağlam temeli ve imar. bu esastadır. Bundar fazla olarık büyük araziyi modern vasıtalarla is. letip vatana fazla istihsal temin edit. mesini teşvik etmek isteriz. Ticaret münasebetlerimiz bu sene da. ha genişlemiştir. Karş'lıklı genişlit ve kolaylık takip ettiğimiz esastır. İhracatımızın kolaylaştırıldığı yerde ithalâtın artmasından sakınmıyoruz. Bu ithalâti arttırmak ve kolaylaştır. mağa çalışıyoruz. Bu dürüst politi. ka Üç senedenberi ticaretimiz hacmi. ni muntazaman arttırmıştır. ENDÜSTRİ VE IŞ HAYATIMIZ Endüstri programının tatbiki cir. di olarak devam ediyor, Her yeni en düstri eseri, muhitine refah ve me. deniyet, ve bütün memlekete haz ve kuvvet vermektedir. İkinci programın hazırlıkları şevk ile ilerlemektedir. Maden işletilmesi inkişıf halinde. dir. Madenlerimiz bizim başlıca bir döviz kaynağım'z olduğu için de, yük. sek dikatinizi celbe değerlidir. Artvin civarında bakir madenlerin. den birinin İşlemeğe başlamasından memnun olduk. Ergani bakır made. ninin işlemeğe başlamasını memleket için mühim bir fayda telâkki ediyo. ruz. Yine memleket için pek eliemmi. yetli bulduğumuz diğer mesele, kö. mür havzasının rasyonel olarak işle. mesidir, Üzerinde bulunduğumuz ted. birlerin sürğatle netice vermesini te menni ederim. Deniz ve deniz mahsulleri ticaret! ve endüstrisi önemli bir mevzuumuz.. dur. Ticaret filomuzu yenilemek ve ari. tırmak teşebbüsünü memnün olaral, kaydediyoruz. Limanlarımızda kâfi teşkilât ya pılmış, umumi mâzilar ve antre. polar bulundurulması mukarrerdir. Iş kanununun tatbiki için ieabeden teşkilâtın kurulması lâzımdır. Ayrı. ca deriz ve ticaret işçileri için de yeni kanunlar hazırlanmalıdır. Küçük kredi mevzuunun ehemmi. yetle ele alınmasını, büyük Meelisia dikkatine arzederim. Bu sene Ziraat Rankasınm yeni kanun lâyihası, çalışma mevzularınız! arasında olacaktır. Bankaları ve kredi tevziini inzibats alan, kooperatifleri kuran ve genişle. ten kanunlarınızdan sonra, bu yeri eserleriniz memleketin kredi hayatın. da verimli olacaktır. MALİYE VAZİYETİMİZ ÇOK VERİMLİ Maliyemiz, omemnun olacağın; surette, müsbet ve verimli vaziyette dir. Muvazeneye hususi ehemmiye' veren 'büyük Meclis, her sene var, datı fazlasile temin etmeğe muvaffak olmaktadır. Bu sene de tahminlerin Atatürkün nutku tahakkuk edeceğine emniyet edebi'i. riz. Hayatı ucuzlatmak İcap ettikce vergileri indirmek siyasetine devam) edeceğiz. Tuz, şeker, çimento, Sa. yım vergilerinde iki sene içinde yad tığımız cesurane indirmeler, her bı kımdan faydalı olmuştur. Bu sene hem ilk ihtiyaçlardan, hem esaslı kuvvet vasıtalarından olan petrol ve müştakları Üzerindeki re. simlerden geniş mikyasta indirme yapmağa muvaffak olmanızı dilerim Bundan başka vergi usullerinin ıslahı çarelerinin aranmasına da e. hemmiyetle devam olunmalıdır. İy* usul ve iyi tatbikin memnun edici ne, ticelerini vatandaş, hiç bir işle vergi mevzuu kadar hassasiyetle takdir etmez, PARAMIZ MÜSTAKAR KALACAK Diğer taraftan vatandaşın hazine. ye karşı mükellefiyetinin en mühix vazifesi olduğunu anlatmak için yo. rulmamak lâzımdır. Şüphe yoktur ki, bahusus devletçi ve halkçı olar bir idare ve ekonomi hayatında, hadi. nenin kudret ve intizamı başlıca mes. nettir. Cumhuriyetin kudreti de her sahada ve milli müdafaa sahasında ihtiyaçlarını karşılıyan hazinesinla intizamındadır. Gelecek yıllar için de hazinen'r kudretini muhafaza etmek sizin en mühim işiniz olacaktır. Milli paramızm filen müstâkar Tan kıymeti muhafaza olunacaktır. MİLLİ MÜDAFAA VASITA, LARIMIZ Aziz arkadaşlar. Milli müdafaa vasıtalarına gene. lerdenberi verdiğimiz ehemmiyet! : yerinde olduğunu hadiseler her gür göstermektedir. Ordumuzu en yen! vasıtalarla mütemadiyen techiz etm». ğe çalışıyoruz. Yüksek kıymetini art. tırmağa verdiğimiz ehemmiyet ise, du, ha ziyadedir. Ordunun çalışmalarından ve bütün milletin vatan müdafaası İçin seve rek ve istiyerek çalışmak şevkinder memnunuz. Deniz silâhlarına ehemmiyet veri, yoruz. Denizeilerimizin iyi silâni ve İyi talimli olarak hazırlanmaları büyük emelimizdir. Hava ordusuna sarfettiğiniz him. meti artlırmanızı dilerim, Yeni bi» programın tatbikat devresinde bulun duğumuz için, hava “kuvvetlerim'7 arzumuz derecesinden henüz uzaktır Kuvvetli bir hava ordusu vucuda ve. tirmek yolunda iyi neticelere doğr" emniyetle (Oyürümekte olduğumutü ifade ederken hava taarruzlar'na kar şı milletin hazırlanması için de ayr" ca alâkanızı uyandırmak İsterim. TÜRK İNGİLİZ DOSTLUĞU Bu sene içinde arsıulusal bakım. dan bizim için mesut hadiseler oldu İngiltere Krah S.M. Sekizin. ci Edvard'n mütenekkiren ziyaretini ve Boğuzlarda yeni rejimin Montrj mukavelesinin derpiş ettiği veçhile tatbika başlandığını, bunların başın. da olarak zikretmeliyim. Tanışmakla bahtiyar olduğum fn Riyaset divarı seçimi ve yeni kanun lâyihaları B. M. Meclisinin dünkü toplantısın.|' da Cumhurrelsinin açış nutkundan #onra riyaset ve divan kütipleri İnti- habatı yapılarak riyasete Abdülhalik , Renda (Çankırı). Reis vekilliklerine Refet (o Camitez (Bursa) Nuri Conker (Gaziantep), Tevfik Fikret. İdare âmirliklerine, Halit Bayrak (Beyazıt) Dr. Saim “Uzel (Manisa) | İrfan Ferid. x İ Divan kâtlpliklerine de: . Ziya Gevl her (Çanakkale) Ali Zırh (Çoruh) Be! kir Kaleli (Gazi Antep) Ali Muzaffer, Göker (Konya) Naşid Uluğ (Kütah.| | ya) Süreyya Tevfik Genes (Tokad) ayrılmışlardır. Abdülhalik Renda intihabı müten- kip riyaset makamını işgal ederken heyeli umumiyeye gu < Sözlerle teşek» kür etmistir; “- Aziz arkadaşlar, buşkanlığa tek rar seçmek suretile gösterdiğiniz ye- TI şükran ve saygılarımi sunarım.,, Yen! kanun iâyihaları Meçlisin bu devresine yeni ve mü- him birçok kanun lâyihaları sevkedil. miştir, Bu Jâyihalar meyanmda cöza | usulü kanununda yeni bazı değişiklik- ler yapılmasını ihtiva eden kayın lâ. yihası da vardır, Lâyihaya göre Ve- killer Heyetinin lüzum göreceği mm. takalarda Müddeiumumilerin - tevk'f gibi bazı salâhiyetleri genişletilecek ve duruşmaların kısaltılması için sl tisnai hükümler Kabul olunacaktır. Memleketin bağı taraflarında hâlâ de- İ lanarak Meelise verilmiştir. Lüyihaya ni güvenden dolayı hepinize ayrı'ay.| vam etmekte olduğu görülen kan git! me davalarının önüne geçmek maksa | dile ayrı bir kanun lâyihesi da hazır- göre kan gütme sebebile işlenilen ka- tillerin failleri hakkında cezadan ka ayrıca teb'id ve sürgün gibi ceza- lar da tatbik edilecektir. Hükümet Ziraat Bankası teşkilâtın- da yapılacak değişiklikler hakkmdeki lâyihayı da Meclise sevketmiştir. Bun dan başka üzüm görülecek yerlerde gümrük muhafaza memurlarile müha.| faza subaylarının oturmaları için ey. ler yaptırılması ve yaptırılamıyacak yerlerde de resmi binalarda cüz'i bir İ kira ile oturmaları hakkındaki e) gas, —— lâyihası da meclise gelmiştir. 2 İkinciteşrin — 1936 gilizlerin büyük Kkralile &i husule gelen dostluğun, mille zin temayillâtına uygun ola) hükümet aras'nda filen inkişaf te olan samimi münasebat hayırlı tesirine şüphe yoktur. BOĞAZLAR TAMAMİLE 7 HAKİMİYETİNDE Türkiyenin hakkını teslim ; yüksek dostluk ve anlayış 8 Montrö mukavelesi âkitleri, 2 manda kritik devam eden ar durumun bu önemli devresind rarı için herkesin çalışması İı umumi sulh işine de değerli etmiş oldular. Tarihte bir çok defalar mi ve ihtiras vesilesi olmuş olan lar, artık tamamile Türk hâl idaresinde, yalnız ticaret ve münasebetlerinin muvasala y line girmiştir. Bundan böyle rip herhangi bir devletin harp lerinin Boğazlardan geçmesi dur. SOVYET, AFGAN VE YUG DOSTLUKLARIMIZ Bu münasebetle kurada ve büyük komşumuz Sovyet Rı aram zdaki, on beş senedenl türlü tecrübeden geçmiş olan ğun, ilk gündeki kuvvet ve 1 yetini tamamile muhafaza | tabii inkisafında devam ettiğ yan etmekle de ayrıca mem duyarım. Bu sene içinde Afganistar metli Hariciye veziri ve Afga kiymetli harbiye veziri ile göl ten de memnun oldum. Dost ve müttefik Yuzosla yüksek Başvekil ve hariciye ni milli bayramımızda aram'zda ması bize bir sevinç verdi. Balkanlar arasındakt kari tarsini, .bizim ötedenberi ba melimizdir. Türk — Yugoslav bağlılığı esaslı bir tezahürüdür. Diğer müttefiklerimiz ve d mız İle temaslarımız, daimi v midir. Balkanlarda, garbi ve şarki Akdenizde mevcut sul vamı, eski dünyanın bir çol yerlerine nisbetle daha emin mektedir. Türkiyenin bütün devletle nasebetlerinin iyi olduğunu mt yetle kaydederim. İSKENDERUN VE ANTA: Bu sırada milletimizi gece meşgul eğen başlıca büyük bir hakiki sahibi öz Türk olan | run Antakya ve havalisini kadderatıdır. Bunun üzerind yet ve katiyetle durmaya mecl Daima kendisi le dostluğ! hemmiyet verdiğimiz Fransa mızda, tek ve büyük mesele Bu isin hakikatini bilenler *' sevenler, alâkamızın şiddetini mimiyetini iyi anlarlar ve © rürler. Önümüzdeki sene, mtzake! silâhlanma yar'şları ile ba hazıriık senesi olacağa benzi” letler arasındaki ihtilâfların malara varmasını samimiyei! riz. Sayın millet vekilleri, Ağır ve önemli işleriniz. si let yolunda, esaslı hizmetle” lamaktadır. Milletin sevgil9f yırlı ve faydalı çalışmalarını! zinle beraberdir. KURUN Do'torü Necaeddin Atasa$! Her gün 16,30 dan 20 ye Lâlelide Tayyare apartım da daire 2 cumara #deb ni kabul eder, Cumartesi den 20 ve kadar muayene par Ve