4 Eylül 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

Uluslar Kurumu bugün toplanıyor (Baş tarafı 1 inci sayfada) nm uluslar kurumundan çıkması- nı isteyeceği söyleniyor. Kurum böyle bir karar verirse, “İtalya Ha beşistanın şimal kısmının Okendi mandasına verilmesini istiyecek tir,, deniyor. lanmalarında, gerek hususi ha kem komisyonlarında belirmek - teydi. ya - Habeş işini çözeliyen ha kem komisyonu, Val - Val çar pışması meselesinde hem İtalyay hem Habeşistanı kabahatli bul - mamıştır. Anki kararı uluslar kurumuna ar rumu bu toplantısında, geçenlerde bir neticeye varmadan dağılan üç- ler kongresinin iki azası, İngiliz Fransız delegelerini de dinliyecek tir. Uluslar kurumunun bu topları- tısınm muhtelif devreler geçirerek: bir müddet oyalıyacağ: kestirile- bilir. Fakat en kestirme yol oln- rak neyi intihap edeceği yarından başlıyarak kendini gösterecektir. Habeşlerin davası bir zaman - danberi, gerek uluslar kurumu top. Fakat aşağıdaki telgraf | lardan da anlaşılacağı gibi, İtal -|i Hakem komisyonunun bu yol -! B zedilmiş bulunuyor, uluslar kuru -! | sanırız. Muslar Kurumu bugün toplanıyor Londradan gelen bir habere gö- re, Habeş elçisi söylediği bir nu- tukta: “Ehven şer olmak üzere mem- leketim, İngilterenin makul idare- si, İtalyanm tahakkümüne tercih edecektir,, demiştir. Bugün uluslar kurumu toplan- tısı olacağı için delegeler kend! aralarında bir kere daha görüş müşlerdir. Uluslar kurumunun bugünki toplantısında müzakerelerin $ı yolda ve şu teknik üzere cereyan edeceği ihtimali kuvvet'idir: 1 — Evvelâ Habeş delegesi hü kümetinin tezini konseye anlata- caktır. 2 — Habeş delegesinden evve! İtalyan delegesi Baron Aloizi biz- zat Musolini'nin hazırladığı bü- yük dosyayı açacak, İtalyan - Ha- çosunu yapacaktır. 3 — İngiliz bakanı Edeh ilk ola- rak söz alarak, ibtilâfın o nasıl çıktığını, iki tarafın noktai na - zarlarını, Paris konuşmalarnın ne şekilde akim kaldığını ve ondan sonra yapılan diplomatik konuş - malar sonuçlarını anlatacaktır. Uluslar kurumuna bu defa Ar- Jantin delegesi başkanlık edecek- tir. Röyter ajansının haber aldığı! na göre, Adisababadaki tdlalyan! elçiliği, elçilik binasımm müda- faası için 200 Afrikalı askerin ge- tirilmesine müsaade etmesini Ha- beş hükümetinden istemiştir. Hükümet, bu isteğe henüz ce- vap vermemiştir, İngiltereden Habeş ordusu için asker alınmasını yasak eden ta- limat Londradaki Habeş elçiliğine gelmiştir. İtalya ile harp olduğu takdirde, Habeşistan, yabancı kamutanla rın yardımı olmaksızın tek başına döğüşeceklerini söylemektedirler, Habeşistanm bütün petrol, ak tn ve gümüş menbalariyle, baş- ka her türlü cevherlerini işletmek l miştir. : oHakem i yon Val - Val hâdisesinde ne ! İ beş ihtilâfının kırk senelik bilân- £ zalanmıştır. hakkında bazı iddialarda bulunan Çertok isimli bir Amerikalı mü- messile, Habeş bükümeti, 90 gü- ne kadar bir milyon dolar verme! sini söylemiştir. Londrada aktedilmiş olan mu- kaveleye göre böyle hareket etme- mesi lâzımdır. Aksi takdirde im- Habeş ölüm büyük kumandanlarından biri Amerikalı, bu parayı vererek haklarını tanı- tacağını söylemiştir.. Malta topçu ihtiyatları silâh al- ına çağırılmıştır. İstihkâm ve milis kıtalarma mensup olanların da müracaatlarını istemişlerdir. Kenia vapuru 200 bia çuval pi- rinci hamilen Somaliye hareket et- tiyaz sukut decektir. . komisyonu işini bitirdi Habeş - İtalyan ihtilâfını tet- kik eden hakem komisyonu işi- ni bitirmiş ve kararını Uluslar Kurumu Genel sekrtesliğine bildirmiştir. Salâhiyettar çevrelerden a- İnan haberlere göre, komiş - İtalyanların, ne de Habeşlerin kabahatli olmadıkları netice sine varmıştır. Rapor komis - yonun beş üyesi tarafından im- : i Italyan orduları Ertirede toplanıyor Londra, 4 — Röyter Ajansının Ad- disababadan öğrendiğine göre İtal- yan orduları Eritrede toplanmakta dırlar. 2000 Habeş askeri Londra, 4 — Deyli Telegrafın ha- ber verdiğine göre Habeşistanın Kul- lo valisi Habuta Nikalle iki bin Habeş askeriyle o Adisababadan (o Ogaden'e hareket etmiştir. Italyan vapurları yolunu değiştirdi Ege denizine gidiyor Napoli, 4 (A.A) — 6 Eylülde Afri- kaya hareket edecek olan © Aventino ve Celio vapurları, başka bir yönte me hareket için emir almışlardır. Ya- yıntılara göre bu İstikamet Ege deni- zidir, Napoli'de toplanmış olan bütün harp gemileri de başka bir üsse hare- ket etmişlerdir. Bir Fransız casusu diye-yakalandı Adisababa, 4 (A.A) — Fransa el çiliği, Fransız tebeasmdan Derogue- fenilleün Djidjiğa'da casuzluk suçu ile tevkif edilmiş olduğunu teyit oet- mektedir. Diridaoua'daki Fransız kon solosu bu mesele hakkında bir gerçin yapmak üzere Diidiiğa'ya gidecek- üzere önceden alınmış bir imtiyaz| tir. İRİ ii in İm ii akk iken Yugoslavyada- ki yeni parti Belgrad, 3 — Yeni siyasal par- İsğma vermiştir. Parti başkanı es - ki bakanlardan Liotiçdir. Parti 935 de Sırbistan, Bosna ve Slo - yenyada bulunan entellektüel ve muharipler gruplarının birleşme - siyle kurulmuştur. .Japon Sül bakanı istifa etti Tokyo, 4 (A.A.) —Sü bakanı M. Hayaşi, başbakana istifasını vermiş, başbakanın bu istifayı ka- bul edeceği muhakkak sayılmak - tadır, Yerine, yüksek harb konseyi ü- yesi general Kavaşinanın geçece - : “Müsa “dağında 40 gün,, filmi çevrilmiyor Amerikada “Metro Goldvin,, sosyetesi tarafndan çevrilmekte olduğu yazılan, Türkler aleyhin - de bir filmin çevrilmesinin önü - ne geçildiği dün resmi makamlar - ca da söylenilmiştir. Dış Bakanlığımız bu yolda mi- racaatta bulunmuş ve müracaat büyük bir samimiyetle karşılana- rak icab eden tedbirler alırmıştır. Filmin çevrilme ilânları son za- manlarda Amerikan mecmuala - rmda görünmez olduğundan, bu filmin çevrilmesinden vaz geçil - diği anlaşılmaktadır, —— Otomobilciler ve şoförler cemiyeti idareazalarıtoptan istifa ettiler Otomobilciler veŞoförler Ce- miyeti dün gece bir toplantı yap * mış, son günlerde bir kaç azanın istifası ile ekseriyetini kaybetmiş olması görüşülmüş, neticede di » ğer azalar da toptan istifa etmiş - lerdir, İstifalar bugün vilâyete ve zabıtaya haber verilmiştir. Mevlidi Şerif Ölümiyle memleketin tecim ve denizcilik âlemini müteellim eden merhum Sadık Zade Ba; Ruşenin ruhu için bu aym be: şine tesadüf eden perşembe gü - nü saat on üçte Yenicamid Merhumun âilesi Alman filosunun manevraları Berlin, 4 — Alman filosunun büyük manevraları eylülün on bi- riyle on dokuzu arasında Şimal ve “Baltık denizlerinde yapılacaktır . Manevralara zırhlılar, saffı harb kruvazörleri, torpido muhripleri, torpil atıcı gemiler, denizaltı ge mileri ve deniz tayyareleri iştirak edeceklerdir. , Bu manevralarda sonra Doviç- ti talimatanmesini içişleri bakan-| 4 EYLÜL — 1995 İmtiyaz işinin içyüzü Esrarengiz Riket kimdir ? italya Habeşistanda yeni alınan bu imtiyaz haklarını tanıyacak mı? Habeşistanda “African Exploi tation and Development Corpora- tion,, isimli ve müşterek İngiliz - Amerikan sermayeli bir sendika. ya Habeş imparatoru tarafından yeni bir imtiyaz verilmesi işinden büyük siyasal manalar çıkarmak tadırlar. 10.000.000 sterlinlik olan bu imtiyazla, bu sosyete, Habeşista- nın yarısından ziyade bir kısmın- daki madenlere mürakabe hakkı- nı elde etmektedir. Habeş imparatorunun Âmeri - kalı maliye müşaviri Everet Kol - son da bu vesikaya imzasını koy - muştur. Plânı gizlice Peki ve süratle tatbik sahasına çıkarılmış olan bu imtiyaz işinin, tİalyanın Afrika üzerindeki emellerine ket vuracağ tahmin ediliyor. İngilizce “The Peole,, gazetesi diyor ki: “İtalya, kendisi petrole sahip olmadığı için Habeşistanda, yalnız kendi fazla nüfusunu yer- leştirecek yer değil, ayni zaman- da petrol ve maden ihtiyacını kar- şılıyacak kaynaklar arıyordu. Ve bu, bir zamandanberi belliydi.,, İngiliz hükümetinin böyle bir imtiyazdan, hattâ bu yolda anlaş- malar yapmakta olduğundan ha- berdar bulunmaması daha mera- kı mücip olmaktadır. Bütün bu imtiyaz işleri, Rike! isimli bir İngiliz tarafından esra- rengiz surette hazırlanmıştır. Riket şimdi İngiltereye dön - mek üzeredir. Habeşistanm ma - | denler bakanı, imparator namı - na imtiyaznameyi imzalamıştır. İngiliz hükümet mahafili, bu Riket isimli adamım ne resmi, ne de gayri resmi surette İngiliz hü - kümetinden hiç bir veçhile müza heret görmediğinde israr ediyor... İngiliz hükümet mahafili, evvel- ce de bir çok münasebetlerle söy- lediği gibi, Habeşistanın oOTana gölünden başka hiç bir yerinde e- konomik menfaatleri olmadığını söylemektedir. Hele bugünkü buhranlı vazi- yette Habeşistanda bu çeşit bir müzaherele girişmeği İngiliz bü - kümeti hiç aklından geçirmemek - tedir. Şimdi bir mesele daha var: Musolini Habeşistandaki İn - giliz menfaatlerini tanıyacağını evvelce bildirmişti. Acaba, bun- lar arasında yeni alınmış imtiyaz- ları da tanıyacak mıdıı? ..* İngiliz gazeteleri, bu hâdise münasebetiyle Riket ismindeki €s- ve bu adamın böylece daha birçok imtiyazlar elde ettiğini, birçok mali rekabetlere girdiğini, ve muh telif müesseseler için yakın şark- ta imtiyazlar elde ettiğini yazmak. tadır. Bu sabahki posta ile gelen “Sunday Express,, gazetesi diyor ki, “fakat Riket harekâtında o ka- dar gizli davranmıştır ki, aka sının hududu nereye kadar varır.) kimse bilmez...,, İ Riket, senelerdenberi petrol en. land zırhlısiyle Şlezig, Holştayn, Şlessen, Kölen, Lâypzig saffı harb kruvazörleri, dört torpido filosu, büyük vapurlarda yer almış on bin kişi önünde bir geçid resmi yapa- caklardır. i düstrisi işlerine karışmış bulumu * yor. Fakat daha ziyade imtiyas elde etmek sıfatını haizdir. Ha - beşistanda yeni elde ettiği bu son imtiyaz hakkımda da kimse bir şe7 bilmiyordu... Riket'in ismi, hiç bir kumpanya direktörleri listesinde görülmez. İngilterede bir evi bir de şato- su vardır. 1933 sönesinde Irak Kral Feysal Riketin Niyuberi'de ki evinde bir hafta sonunu geçir- mişti, Bundan bir sene önce de Riket İngiliz B. O. D. limited kumpan- yasının, Irakta birkaç milyon ster- linlik petrol imtiyazları elde etti- ğini ilân etmişti. “Riket, son defa Habeşistana Ağustosun onunda gitmişti...,, Gene bu sabahki posta ile ge- len Yugoslav gazetelerinden No- vosti bu esrarengiz ihtisas adamı nı “Finans âleminin Lavrensi,, di- ye tarif etmektedir. imtiyazla Ingiliz- ler alâkadar değilmiş Addisababa, 4 (A.A) — Resmi bir bildirik Amerikan sosyetesine verilen imtiyazın tamamen ekonomik bir ma- hiyette olup Habeşistanm dahil bu - Tunmadığı 1906 andlaşmasmdaki yü- kenlerle tezad teşkil etmediğini ve İngiliz hükümetinin Amerikan kum- panyası imtiyazı işine hiçbir suretle karışmadığını bildirmektedir. İmtiyaz Işi Amerikada değişiklik yapmıyacak Vaşington, 4 (A.A) — B. Hull, Rickett'e verilen imtiyaz işinin Ame- rikanın durumunda hiçbir değişiklik yapmıyacağını, Amerikanm bu işte istimzaç edilmediği gibi kendisine ha- ber de verilmediğini söylemiş, İtal- yan — Habeş anlaşmazlığında hükü- metinin esaslı amacı barişm korum- ması olduğunu ilâve etmiştir. Habeş bükömeti im dediktir,, diyor Adisababa, 4 (A.A) — Habeş hü- kümeti resmi bir bildirikte, Amerika- lılara verilmiş olan imtiyazın Habeş hükümetinin hukuku (hükümranisi dahilinde olduğunu ve bu imtiyazın tamamen ekonomik bir mahiyette o- Tup ilkenin gelişimine yardım için verildiğini söylemektedir. Hükümet, bildirikte, bu meşeledeki tutumunu değiştirmek niyetinde olmadığını da ilâve etmektedir. İtalyan elçiliği önünde hadise olmamış Adisababa, 4 (A.A) — İtalya elçi liği, Italyan elçiscinin Rickett işini protesto ettiğine, İtalya elçiliği önün de bazı hâdiseler olduğuna ve elçilik işyarlarının yakında &Adisababayı terkedeceklerini söylediğine dair o- lan haberleri yalanlamıştır. Riket hareket etti Cibuti, 4 (A.A)— Reuter Ajansının öğrendiğine göre, Habeş hükümetiyle imtiyaz işini görüşmüş olan Rickett bir Fransız vapuru ile Kahireye git- mek üzere Cibuti'den hareket etmiş- tir, Bu da bir başka şirket olacak Vaşington, 4 — Standard Oyl kum- panyasınm şubesi Sokoni Vakum Oyl kumpanyası, Amerika Hariciye Na- sırı Hul'un şahsi müracaati üzerine Habeşistandaki imtiyaz (hakkından feragat etmiştir. Amerikan Nazırı, imtiyazın asabiyet uyandırdığını söy“ liyerek bundan vaz geçilmesinin ar - zuya değer olduğunu bildirmişti. Hul korunması bakımından çok tehlikeli böyle imtiyarların bu sırada barışm olduğu düşüncesindedir. d