22 Temmuz 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

. O ae M a U A PEl çe ..T E l Hat . 3Br e .i SâüARı T s..FR8 B Y r* BE7 A -< V: eA0AR! İ S llli - " 22 TEMMUZ — 1935 “Muhaberede arzın © ileri gidomivoruzu Yeni keşifler peşinde hararetle çalışıyor Teldizin muhterii Markoni nasıl bir adamdır? : Asıl ismi Gulgiemo Markoni... Yaşı 60.. Saçları külrengi ve gözleri ma- Yi... Elbisesine çok dikkat ediyor.: Fakat bu bir şıklık hevesinden değil... Kötü dikilmiş bir elbise si hirine dokunuyor; işte ondan...-- Kendisi hakkında neşriyat ya - Pılmasına kızar, Ve ancak müte- hassıs gazetecilerle konuşmak - tan hoşlanır. Dünyada üç şey için yaşadığını töylerler. İşi, karısı v - küçük se - vimli kızı... Hayatının büyük bir kısmı E - lettera isimli yatı içinde denizler- de göçer, İtalyadan İngiltereye geldiği vakit, Londradaki dairesinde ça * İşır. Yatı üzerinde de çalışır. 0 - tada bir lâboratuvarı vardır. Çok sigara içer. Pipo ve yap - Yak sigarası, fazla dikkat istedi- ği için onlarla uğraşmaktansa, ko- Ayca sigarayı tercih etmektedir. Gayet iyi ata biner. Fakat de- nizde dolaşmak, dalgaları sürmek i Telsiz telgraf ve radyo mucidi | Markoni trafından daha diyerek man, öyle böbürlenmek gibi bir â- deti olmamakla beraber, bu ta - nınmadan zevk almaz da... Se - HABER — Akşam Postası GİZLİ Nakleden: Murad Sert No. İ İngilizce “Petrol için gizli harp»| makla, geceyi dua etmekle veçir ” kitabından: meğe başlamıştı. Bütün mevcudi- Bugün dünyanın en belli başlı | yetiyle İsa ve Meryeme sığınıyor, petrol kaynakları Amerika, Sov - | ancak bunların yardımiyle günün Markoni lâmlandığı vakit, nezaketle kar - şılar fakat ilk fırsatta sıvışır. —— İngilizce ve fransızcayı çok iyi konuşur. O kadar ki, bir İngiliz, kendisini İngiliz; bir Fransız ise Fransız sanabilir... Sistemlidir. Yatta gezdiği va - kitler, sabahleyin saat 7 de onu çalışırken görürsünüz. Karada bulunduğu zamanlar, 8 de kalkar, gelen mektupları okur... İnsan yüreğinin istiyebileceği ütün şeyler onun elinde bulunu- yor. Büyük servet, şöhret, karısı olarak güzel bir kadın ve sevimli bir kız çocuğu... Hayatına istediği biçimi vermektedir Bununla beraber, Gugliemo Markoni'yi üzen şeyler de vardır. Bu kadar ihtira ortaya koydu, Fa- kat yapılacak daha çok şeyler ol- | duğu knaatindedir... | yet Rusya, Romanya ve İranda | birinde dünyanın en ::ugîn.pel . bulunmaktadır, rol madenlerini bulacağına inanı- Son yıllarda keşfedilerek mey - yordu. ; dana çıkarılan İran petrolları Kendisin para vermek' ıı.ırılı * dünyanm €n zengin madenleri a- le yardım etmiyen kapitalistlere rasındadır.. Bugün Anglo - Persan şirketi ismi altında İngilizlerin elinde bulunan bu petrol madenlerinin geçirdiği meraklı keşif ve işlet - mek entrikalarının iç yüzünü ya - zıyoruz: ş Bundan 40 yıl önce Vilyam Not D'arsi adında genç bir Kanadalı mühendis, petrol aramak - için İ- rana gidiyor. — Vilyam'a İranda | petrol bulunduğu kanaatini veren şey, bazı kitaplarda eski İran iyi- lik Allahı Hürmüz'ün mabedi et - rafında daimi surette topraktan alevlerin çıktığı hakkında okudu- ğu bir yazı idi. Genç ve müteşebbis mühendis czun müddet düşünmüş ve bu a- levleri A4Cy İT AŞ AAA İA şür ? | Buzcm üzerine varını, yoğunu sat- mış, ailesini, tanıdıklarını terke - derek İrana hareket etmiştir. Bu sırada İranda Nasireddin Şah hüküm sürüyordu. Nasired - din Şah çok nüfuzsuz bir şahsi - yetti. Memlekette ondan fazla bir | takım kabile reisleri, şeyhler hâ- kimdi.. man kesilmişti... Ayni zamanda kendisini para düşmanı ilân et - mişti. . Fakat Vilyam — geçinmek için para kazanmak mecburiyetinde bulunuyordu. Bunun için bir A - merikan fabrikasının İran acente- liğini aldı. Bir müddet bu işle meşgul oldu. Bu arada Nasireddin Şah ken- disine — 66 sene müddetle İsanm her tarafından petrol ve sair ma -« denleri aramak, ve işletmek im - tiyazını bağışlayan — bir ferman verdi. Tahran damgalı, ve 1901 tarihli olan bu ferman Vilyam'ın şahsına mahsustu; istediğine dev- retmek ve veraset usulleriyle baş- kasına intikal ettirmek hakkını /da kendisine veriyordu. Senelerce hiç bir netice verme - yen çalışmlarındn sonra tali Vil- yama bu fermanı aldıktan altı ay sonra güldü. Hem de tam mâna- siyle... . Vilyam Not D, Arsi bir akşam Tahrandaki evinde cenup - vilâ - yetlerinden gelen üç İranlıyı ka - bul etti İranlılar kendisine şişe ve bankalara da müthiş bir düş - | Diyor Markoninin karısı ki: “Muhaberede arzın etrafından | daha ileri gidemiyoruz.-... Ecnebi kapitülâsyonları da gö - rülmemiş bir derecede — genişti.. Her hangi bir — devletin tebaası İranda kendi memleketinden da- içinde bir mayi getirmişlerdi. Vil- yam bunu koklar koklamaz petrol olduğunu derhal anladı. Nerede bulduklarını sordu. İranlılar Mu- bu muhteriin daha çok sevdiği teydir. Yatı ile Amerikaya kadar git - iştir. Yatta, işini bitirdiği saat - ier, göverteye çıkarak, küçük lıııvî ile saklambaç oynar. Küçük kızını telsizden de çok Seviyor. O dışarı çıktığı vakit, fo- toğrafı kendisile beraberdir. Kü - Şük kızının saçı annesine, gözleri basına benzemektedir. Markoni gazeteleri, mecmuala- Ti devamlı surette okur. Aynı za- Manda son çıkan fen kitaplarını da okur. Dünyada olup biteni da- "'fl bilmek ister. Radyoyu ken - İsi de dinlemeyi sever. En çok din'ediği İtalyan istasyonlarıdır. Sofra başında — bekletilmeğe, | | Ytmek vaktinin gecikmesine kı - Zar, Koyun ve kanatlı hayvan et- lerine hafif yemeklerden daha Sok rağbet ettiği görülür. Elettera isimli yatı, büyük bir Jey değildir. Fakat içi çok rahat- ür, Markoni halk önüne çıkmak is- temez. Çok sıkılgandır. Hele bir töylev vermesi, kendisine işkence Bibi gelir, a Bin #htirar tekemmül ettirmeyi, halk önünde bunlardan birine da- İr izahat vermeğe tercih eder. Kendisini yolda tanıdıkları za- | l Durmaksızın çalışan muhteri - in gözü daha ileri ihtiralardadır. | Tatmin olunmamak onun tabi- atında var... Bir muhteri için hiç istirahat yoktur. Tekâmül ardın - dan tekâmül gelmek, hayreti hay- ret takip etmek Jâzımdır. Gerçi bugün, otuz beş yıl .öm:.e' ki ümitlerinden daha ileı.'ı gitmiş- tir. Fakat çalışma günlerinin hç_.r dakikası çalışmakla bu adam bi « liyor ki, hayatının .ıonuııı kadar dha yapılacak çok işler vnrdır. “Markoni, yatı ile en son lima- na gidinciye kadar çalışmakta de- yam edecektir., diyorlu:" ğ İA ae hammerenin 160 kilometre kadar ötesinde Şustar civarında “şimdi- ki Âbadan,, civarında bu mayi - lerin bol bol akmakta olduğu ce - vabmı verdiler . Vilyam Şirazdan daha cenuba inmemiş, ve bu civarda araştır - malar yapmamıştı. Daha fazla şi- malde, Kafkas dağları eteklerin - da araştırmalar yapmıştı . Bu haber Vilyama çok şiddetli tesir etti. Senelerce yaptığı araş- tırmalar nihayet mes'ud bir şekil- de nihayetleniyordu. Hiç kimse - nin önem “ehemmiyet,, vermedi » ği iddiası nihayet hakikat oluyor- du. O, bunun Hazreti İsa tarafın - dan kendisine karşı yapılmış bir Tütüf saydı.. Ve o gece sabaha kadar uyumayarak Hazreti İsa - nın çarmıha gerilmiş bir timsali karşısında göz yaşları içinde dua etti... Bu haber ihtiyar petrol arayı - cısını gençleştirmişti. Bütün ge - ce uyuyamamış oldüğu halde sa'- bahleyin kendisini çok kuvvetli |ha hür ve serbest olara gezip to - | zabiliyor, istediğini yapabiliyor - du. Vilyam Not D'Arsil önce Şi - raza gitti. Ve Şirazdan yukarıya doğru bütün İranı adım adım do- laşmağa, ve sondajlar yaparak petrol aramağa koyuldu.. Fakat senelerce uğrştığı Şirazla Ağrıda- ğına kadar her yeri karış karış a - yadığı ve sağdan soldan buldu - ğu 10 milyon fangt harcadığı hal- de gene bir şey bulamadı. Bunun üzerine yeniden Tahra - na dönerek para aramağa başla - dı. Petrol aramak için bir kaç ki- şiyi yeniden kandırarak ufak bir şirket yaptı. Fakat az zamanda bu şirket de parasını tüketerek - iflâz etti, Vilyam çok azimkâr bir adam- dı. Artık ihtiyarlamış, ve çok yıpranmış olduğu halde bile pet - rvol bulmaktan ümidini kesmiyor- yordu, Bir çok kimseler onu deli sa - nıyorlar, kendisile alay ediyorlar- dı. O, bu hücumların hiç birine aldırmıyor: ve dinç hissdiyordu. Sabah erken- — Göreceksiniz! Ergeç İranda | den üç İranlı ile birlikte Tahran « petrol bulunduğunu size isbat e » | dan hareket ederek cenuba doğru deceğim, diyordu. yok çıktı.. | Vilyam ihtiyarladıkça dindar - | — Hiç durup dinlenmeden - gidi- laşıyordu. — Gündüzü petrol ara - yorlardı. Az vakitte petrol kay - Petrol madenleri için HARPI! İran petrol madenleri nasıl keşfedildi naklarının olduğu yere vardılar . Vilyam ufak bir tetkik sonunda madenlerin fevkalâde zenginli « ğgini anladı. . Işin bundan ötesi — çok çabuk yürüdü. Vilyam imtiyazı tamami- le kendisine aid olmak üzere bir kaç İranlı kapitalistle küçük bir şirket kurdu. Şirketin ismi Bur - mah Oil idi. Ufak bir mikyasta elde etikleri petrolları Hindista - na sevk ediyorlardı. y Vilyam bu hâdiseden sonra büsbütün dindar olmuş, ve İran - d artık bir gayesi kalmamıştı. İçinde birdenbire Kanadaya dönmek, ve senelerce uzak kal - dığı vatanımı ölmeden bir kere daha görmek arzusu uyanmıştı , Bunun üzerine bir gün fermanı cebinde olduğu halde Mısıra geç - ti. Oradan bir vapurla Kanada » ya gidecekti. Büyük kapitalistler petrol ko- kusunu çabucak almışlar, ve Vi!- yam Not D'Arsinin peşine düş - müşlerdi. — Kendisine bu fer- man için 6 milyar iliz Jirası gibi başları dlndü';ıa ç ğı'î.p?rı teklif ettiler. O, bunların hepsini reddediyor, ve şu cevabı veriyordu: — Ben İranı severim.. Biliyo « Tum ki bu ferman kimin eline ge- çerse İrana büyük bir fenalık ya- pabilir. Sevdiğim memleketin bir felâkete uğramasını — istemem. Fermanı satmıyacağım. — Çünkü zaten paraya ihtiyacım yok.. Bir zamanlar araştırmalarımı ilerlet - mek için paraya ihtiycmm vardı .. Hepsin ayrı ayrı baş vurarak para istedim.. Siz benim sözlerime kıy- met vermediniz, bana güldünüz, benimle alay ettiniz, en sonra da kovdunuz.. Hazreti Isadan — başka bana merhamet eden ve beni himaye e- den kalmamıştı! Sırf onun saye - sinde fermanı aldım ve — petrol madenlerini keşfettim. Çoluğum, çocuğum yok.. Ben de çok ihti « yarladım ve yıprandım. Bundan sonra ne kadar yaşayabileceğim ki.. Ömrümün sonuna kadar Haz reti İsaya dua ederek mütavazı « ane yaşayacak kadar param var, Fazlasını istemem, — Bunun için fermanı satmıyarak yalnızca -bir hatıra olarak saklaycağım.. Fakat büyük kıpitılidlerin, ve petrol kartallarının bütün hafiye orduları Vilyamın Peşine düş - Müş, her ne bahasına olursa olı:ın mulîııkkık sureltte bu fermanı ele geçirmek emrini almışlardı. _Bunun hneticesinde Vilyama Ka hire ve İskenderiyede bir kac de fa suikast yapıldı. Evi basılarak Fermanı arandı. Fakat büyük bir lıfı.-ıdüi neticesinde bunların hiç biri netice vermedi. “Devamı var)