7 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

N. TURHAN TAN'IN Müessesemiz tarafından çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 150 Kr. Viyana Dönüşü 150 • Kadın Avcısı 100 • Tarihî Musahabeler 75 » Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 » CUMHURİTET MATBAASI J J 17 I1Cİ Vll SâVI • 5 8 9 7 u m h u r iyet tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral ve mektub adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbul Na 846 Sftll 7 İkİnCİkâniM 1941 TeJefon: Baçmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 2429a îdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 Geııiş Dünya tlııklnrjiukı Üçüncü sal{g$âmizde Kıs Tatiline Başladı BAŞVEKILIN NUTKU "Bütün gayretlerimiz, Türk vatanının müdafaa kabiliyetini en yüksek dereceye çıkarmak içindir,, Köylüye deyiniz Iri: Onlardan pek çok mahsul istiyoruz Ithalât tacirleri vazifelerini yapmaz Devlet Demir, Deniz larsa? Haricî siyasetimiz şuurlu istik ve Hava yollarına 16 milyonluk sarfiyat rarından ivi neticeler almaktadır salâhiyeti verildi Ankara 6 (a.a.) B. M. Meclisi bu gün Doktor Mazhar Germenin başkanlığında toplanmıştır. Celse açıldıktan sonra Afyonkarahisar, Antalya, Bolu, Çankın, Diyarbakır ve Kars meb'usluklarına seçilen Şevket Rasid Hatıboğlu, Nurullah Esad Süıner, Celâl Said Siren, Avni Doğan, Doktor Ahmed Şukrü Emet ve Etem İzzet Benicenin intihab mazbataları tasvib edilmiş ve and içmişlerdir. Ruznamede bulunan maddelerden Devlet Demiryolları ve Limanları, Deviet Denizyolları, Devlet Havayollan umum müdürlüklerine müteallik alelumum vasait ve teçhizat ve malzemenin temini ve bunlara aid hizmetlerin ifası için dört umum tnüdürlük arasmda İcra Vekilleri Heyetınce taksim edılmek üzere 16,000,000 liraya kadar taahhüdde bulunması hususunda Münakalât Vekâletine salâhiyet veren kanun lâyıhasile Devlet Demiryolları umum müdürlüğu 1940 bütçesine 3,500,000 lira munzam tahsisat verilmesi hakkındaki kanun lâyih«sı müzakere ve kabul euılmistir. İdare heyeünin Riyaseticumhur 1941 bütçesile B. M. Meclisinin 1941 bütçesinde değişiklik yapılmasına aıd teklifi ve Siird meb'usu Şefik Ozdemirin teşriî masuniyetinin kaldırılmasına aid talebin devre sonuna bırakılması hakkındaki mazbata tasvib olunmuş, Turk parası kjymetini koruma hakkmdakı ka ROOSEVELT Programını kongreye bildirdi «Mütecavizlerle harb eden milletlere yetiştirilecek harb levazımı için tahsisat taleb ediyorum» Libyadaki mıızaffer İngiliz ordusunun kumandanı General YVilson Mecliste Müzakereler ingiliz piştarları Tobruk önlerinde! Bardia garnizonu 30 bin mevcudu ve kumandanlarile bera ber teslim oldu Şimdi İngiliz hava filoları Trablus ve Tobruk'u dövüyorlar Kahire 6 (a.a.) Ortaşark umvmî karargâhının dün akşam neşredilen fevkalâde tebliği: Libyada mühim Bardia üssü, Britanyalılar" feTBfin&aB tsMsaMt^fgbLÎ edilmiştir. İtalyan garnizonu, bu gun tamamile teslim olmuştur. Düşmanm butun teçhizatı ve harb malzemesi, climize dus[Arkası sahife 5, sütun 5 te] Vaşington 6 (a.a.) Reisicumhur Ruzvelt kongrenin 77 nci devresine hitab eden mesajını okumuştur. Eski Reisicumhur Vilson'un 1917 de söylodıği ve Amerikanın harb ilân ettiğini bildiren nutkundanberi en hararetle beklenen bu nutuk münasebetile bütün salon hıncahınc dolmuştu. Dünya hürriyetini yeniden tesis uğruna bütün kudretimizi vereceğiz! « Şimalî Amerika Cümhuriyetinin reisi M. Ruzvelt Emnıyet Sahaları Basvekilimiz Dr. Kefik Saydam Meclis kürsüsiinde Ankara 6 (a.a.) B. M. Meclisinin bugünkü toplantısında Meclis içtimaının 10 mart gününe talikine aid takririn kabul edilişini müteakıb Başvekil Dr. Refik Saydam kürsüye gelerek aşağıdaki nutku söylemişlerdir: «Aziz arkadaşlarım, İki ayhk bir tatile karar vermiş buBalkanlarla Yakınşark yalnız lunuyorsunuz. İntihab daireleriııizde, biz Türkler için değil, Sovyetler [Arkası sahife 5 sütun 2 de] Büyük Cumhuriyeti için de gayet ehemmiyetli emniyet saha. landır. Buralarda müesses vazi. yetler gelişigüzel değişemez. Süveyşe teveccüh eden harb hareketlerini en hayatî ehemmiyetlerle gözönünde tutan milletler içinde Türkiye de vardır. Oralan da bizim zâhirde uzak, fakat hakikatte çok yakın emniyet sahalanmızdır. Reisicumhur Ruzvelt nutkuna şoyle başlamıştır: « Kongreye, Amerika tarihinde emsaii olmıyan bir dakıkada hitab ediyorum. «Emsalsiz» kelimesini kullanıyorum. Zira bundan evvel Amerikanın eırniyeti hiçbir zaman bugünku kadar ehdide maruz bulunmamıştır.» Amerikanm 1789 dan itibaren bir tarihçesidni yapan Reisicumhur dcmiştir ki: r Her nekadar Napolyon harbleri de Louisiane'de ve Antil adalarmda Fransız topraklarımn mevcudiyeti sebebile Amerıkan menfaatlerini tehdid etmışse de, ne Ingılterenin ne Fransaaın, ne de başka herhangi bır milletin butün dünyaya tahakkümu istihdaf eylemiş olmadığı aşikârdır. Hatta 1914 te Umumi Harb patladığı zaman, Amerikanm isıkbali için ancak küçuk bir tehhke teşkil etmekte olduğu muhakkak görül Tiekte idi. Fakat zaman geçtikce Ameriı milleti demokrat milletlerin çökme;inm bizzat kendi demokrasimiz için ne emek olacağını idrak etmeğe başladı r t Versay barışınm eksiklerini fazla telarüz ettirmeğe, ne de dünya imarı meelelerile meşgul olurken demokrasilegösterdiği zâflar üzerinde ısrarla [Arkası sahife 5 sütun 6 da] LONDRADA KANAAT ŞU: «Dünkerk'in intikamı (azlasile Balkanlarda bulanık hava! Sovyet Rumen hududunda Almanya tahşidat yapıyormuş Moskova hükumeti, Balkanlardaki bütün elçilerini merkeze çağırdı alınmıştır» Londra 6 (a a.) Londradaki !canaate gore. Bardia muzafferiyeti harbın en buyuk menkibelennden binnl tamamlamış bulıınmaktadır. Bu hususta mutalea serdeden bir zat .jöyle demektedir: « Dunkerk harbinin intikamıru fazlasile aimış bulunuyoruz. 65 000 den fazla esir almış olmaklıgımız bunun en mukni bir delilidir. Bu maglubiyetın İtalyanlar için ezıci bir mağlübıyet oldugunda şuphe olmadığı gıbi kazandığımız zaferın müttefıkler üzerinde teşci edici bir testr yapacafeında da şuphe yoktur, JBılhassa Yunanlılann İtalyanlan Arnavudluktan denize atmcıya kadar harbe devam hususundaki azimlerini asla gevşetmemelerıni temin edecektir Bu zaferin mihver devletleri tarafından tehdid edılmiş olan bütün milletler üzerinde ayni hayirlı teslri yapacaeı da muhakkaktır.» Bulgaristanda ne oluyor? Cftıdr» « (a.a.) «b.b.c» Son haberler, Rumanyada vaziyetin çtA karanlık olduğunu bildirmektedir. Yeni Alman kıt'alarının Macaristandan geçe« rek Rumanyaya geldikleri, bütün askeri ve sivil tayyare meydanlannın Alman işgalinde bulunduğu rivayetleri dolasmaktadır. Almanlann Rumanya Sovyetler hududu boyunca asker ve mühimmat yığmakta olduklan da haber alınmıştır. Moskova, Balkanlardaki elçilerini çağırdı [Arkası sahife 5, sütun 2 de] Bir senelik harb zayiatı Almanlar 3601, Ingilizler 1322 tayyare kaybettiler De Gaulle bir tmparatorluk konseyj kurdu Muvakkat hükumet, deniz aşıfı bütün Fransız topraklarını idare edecek Londra 6 (a.a.) Ingiliz Hariciye Nezareti ile General de Gaulle'un u mumî karargâhı aşağıdaki müşterek tebliği neşretmişlerdir: 27 Ukteşrin 1940 tarihinde Brazzavillede, hür Fransız kuvvetleri kumandanı General de Gaulle tarafından neşredilen iki emirname ile bir «Imparatorluk Müdafaa Konseyi» teşkil edilmiştir. İngiliz hükumeti General de GauDe'e, gerek kendisi ile gerek mezkur emirnamelerle tesis olunan Müdafaa Konseyi ile General de Gaulle'un otorit&sine [Arkası sahife 5 sütun 4 te] ududlar, her memleketin vücudüne yapışık emniyet hatlarıdır, onların maruz olabileceği tehlike doğrudan doğruya milletin bünyesine batınlmış kızgın şişler tesiri yaparak derhal umumi bir ayaklanmayı mucib olur. Netice derhal ateş ve hatbdir. Bunun haricinde bir de emniyet sahaları vardır ki onların tecavüze nğraınası ve karısması kendi emniyetleri bakımından oralarla alâkah ınemleketleri. bir müddet sonra kendi hududlarına gelip dayanabilecek tehlike ihnmallerile pek fazla rahatsız eder. Bu emniyet sahalarının her memlekete göre nerelere kadar şamil olabileceğini biraz teikik etmekliğimiz faydasız değildir. Cumhur Reisimizin yılbaşı nutkunda İtalyan Yunan harbine temas olunan kisımda emniyet sahalarımızdan bahsedilmis olduğunu hatırlanz. Basbuğıımuz Arnavudlukta başlayan macera için: Emniyet sahalanmızda cereyan ettneğe baslamış olan bu hâdiseyi yakın•dan takib ediyor ve bu hususta müttefikimiz İngiltere ile sıkı temas halindc bulunnyonız. Demişti. Fazla olarak kooışu ve dost Yııııanistanla aramızdaki ittifakın icablan da vazijetin sıkı takifaini istilzam eden diğer ciddî bir sebebdi. Hartaya bakılarak tâ Arnavudlukta ccrejan eden bir harbden Türkiyeye ne diye düsunülebilir mi? Yunanistanla aranıızda karşılıklı taahhüdü mutazammın hiç bir bağ olmasaydı bile Arnavudluk iızerinden Yunanistana tecavüzle meydan alan bu yeni harb safbası bizi gene ayni hayatî ehenuniyetle işgal ederdi. Böyle bir tecavüzün muvaffakiyeti çok geçmeden harbi Türkiye hududlarma kadar getiriverirdi de onun için. İşte emniyet sahasının bize çok yakın ve canlı bir mieaB. Bu vesile ile hahrlatmış olalun ki bizim emniyet sahamız olarak Arnavudhığa atfettiğimiz ehemmiyet, yalnız İtalyanın o memleket üzerinden Yunanistana tecavüze geçmesile başlamıs değildir. Aruavudluk müstaldl bir hükumet halinde kumlduktan sonra İtalya onunla YUNUS NADİ r Arkası sahife 5 sütun 1 de] İtalyanların bütün hayalleri yıkıldı! „ Times «İtalyan milleti bu acı hakikati hissetmeğe başlamıştır» diyor Londra 6 (a.a.) Times, başmakalesinde Mussolini'nin denizaşırı siyasetini, Trablus ve 12 adalarm zaptından, Habeşistanın işgal ve Arnavudluğun istılâsından sonra Akdenızi bir İtalyan gölü yapmak, Balkanlara ve bütün Afrikaya hâkim olmak hulyaları şeklinde izahtan sonra şöyle demektedir: 44 Libya hududu ile Derne arasmdaki harekât sahasını gösterir harita Londra 6 (a.a.) «b.b.c» Sovyetler Birliğinin Rumanya, Yugoslavya, Macaristan, Yunanistan ve Buigaristandaki sefırlerinin Moskovaya çağırıldıkları haber verlimektedir. Belgrad 6 (a^.) «djı.b» Sovyetler Birliğinin Belgrad elçisi M. Plotnikov, Londra 6 (a.a.) 1940 senesi deniz dün gece Moskovaya hareket etmişür. ye hava harekâtına aıd resmi ve tam Bulgaristan üzerindeki tazyikler İngiliz rakamlan neşredilmiştir. Bu ra(Ankara Radyo gazctesi) kamlara nazaran: «Bulgar Başvekili Filofun Almanya İngiltere üzerinde 2993 Alman tayya temasları dolayısile, Amerikan ve i n resi düşürulmuş. 847 İngiliz tayyaresi giliz kaynaklarmdan alınan haberlere kaybolmuştur. Almanya ve Alman işgali göre Almanya, Bulgaristan üzerine tazaltındaki yerde yapılan hava hücumlannda İngilizler 374 tay>are kaybetmiş yik yapacaktır. Bu tazyiku hangi sahalerdir. İngilizler deniz üzerinde de 28 da yapılacağı belli değildir. Bununla V>etayyare kaybetmiştir. Almanyada ve iş raber bu haberi veren kaynaklar, Algal altındaki yerlerde 63 Alman tay man tazyikının müessir clmıyacağım da yaresi düşurülmüstür. haber veriyorlar.» Gene bu müddet zarfmda hava muSovyet sefirlerinin çağınlması harebelennde 416 İtalyan tayyaresi düBulgar işlerile alâkalı şurülmüş, İngilizler bu harekât esnaBalkanlardaki Sovyet elçilermin Mossında 73 tayyare kaybetmişlerdir. İngiltere üzerinde tayyare dafi top kovaya davetinden bahseden Ankara ları tarafından 444 düşman tayyaresi Radyo gazetesi; dün akşamki neşriyatındüşurülmüstür. İngiliz donanma tayya da Amerikan radyosuna gore, bu dareleri tarafından da 101 düşman tay vetin Bulgaristanuı vaziyetile alâkadar TArkası sahife 5 sütun 7 del göründüğünü bildirmiştir. Yunankların ileri harekâtı devam ediyor Yeniden bir çok esir almdı, mühim tepeler işgal edildi Atina 6 (a.a.) Yunan sözcüsü, dün akşam askerî harekât hakkında aşağıdaki tafsilâtı vermiştır: Yunanlılar, bilhassa sahil bölgesinde yeni mevzıler elde etmışlerdir. İtalyanlar, daima ümıdsiz bir tarzda vaziyetlerini iyileştirmeğe çalışmaktadırlar. Fakat bütün İtalyan mukabil hucumları, büyük zayiat verdirilerek tardedılmiştir. Burada yüz esir alınmıştır. Halen düşman, Avlonya istikametinde yeni müdafaa mevzilerini işgal etmektedir. Daha şimalde, Yunanlılar, bir stratejık tepe ile diğer birçok tepeler işgal etmişlerdir. Bu bölgede, dordü subay olmak üzere 150 esir alınmıştır. Şimal bölgesinde karlar eriyor Selânik 6 (a.a.) Selâniğe gelen son haberlere göre, Arnavudluk cephesinin şimal bölgesinde karların erimesi, Yunanlılara muzafferane ileri hareketleri{Arkası sahife 5 sütua 3 te] Birkaç söz Mühim bir cemiyet derdi Yeşilay cemiyetine bu sene yeniden yüz yirmi aza kaydolunmuş. Bu havadisi okuduğum zaman dudak bükerek acı acı gülümsedim ve bir gün evvel gözüme ilişen başka bir havadisin de zihnimde kımıldadığını duydum: «Eroin, kokain, morfin gibi uyuşturucu zehir kullananlann, bir sene zarfmda tespit edilen sayısı, bin iki yüzü aşmıştır.» İki havadis arasında kendiliğinden meydana çıkan îezad, her vatandaşı derin derin düşündurecek kadar büyüktür. Başında Mazhar Osman gibi, bütün memleketin tanıdığı ve sevdiği kıymetli bir ilim adamı bulunan Yeşilay cemiyetinin faaliyetini tenkid etmek şüphesiz kimsenin aklından geçmez. Esasen daha ziyade hususi mahiyette olan bu teşekkül bize karşı her hangi bir mes'uliyete de girişmiş değildir. Fakat, yukarıdaki iki havadisi yanyana koyduğumuz zaman, satırlar arasından sırıtan manayı memleket çapmda bir dava olarak ele almak da hepimiz için bir vazifedir. Bugün Türkiyede başlıbaşına bir alkol davası, başlıbaşına bir eroin veya morfin davası olduğuna inanamayız. Nüfusunun yüzde seksen beşi tarlada çalışan bir millet, hele bünyesi itibarile de sağlam olursa, bu gibi illetlerden şimdilik korkmamakta haklıdır. Fakat Türkiyede umumî olarak bir hayat şartlarına intıbak davası vardır ki, alkolü de, diğer zehirleri de sinsi bir yılan gibi gencliğe aşılamaya çalışan onun menfi tezahürleridir. Bizim memlekette akşam olup ortalık karardı mı, işinden gücünden çıkan insanlar için vakit geçirecek bir meşgale yoktur. Garb hayatî henüz Istanbulda bile tamamile teessüs etmediğinden aile toplantılan nedir bilmeyiz. Tiyatrodan vazgeçtik, bir tek sineması olmıyan şehirlerimiz vardır. Konsere gidilmez, dans edilmez. Bir gene kızla bir delikanh bir yerde kol kola görülse, bütün garblıhk iddialarımıza rağmen, hâlâ kıyametleri koparır, «Bu manzaraya tahammülümüz yok! Ya evlenin, yahud d a sizi damgalayacağız!» deriz. Gencliğin spor faaliyeti esaslı bir düzene konamadığından ,bu b^kımdan d a yayayız. Velhasıl yeni hayat şartlarma iyi intıbak edemediğimiz için, büyük şehirlerde her türlü zehirlere, orta şehir ve kasabalarda ise içkiye kargı yavaş yavaş artan bir iptilâya şahid oluyoruz. Dediğim gibi bu şimdilik bir afet ojarak telâkki edilemez. Fakat, meseleyi ciddî bir 3ekilda şimdiden ele almazsak, gelecek nesilieri, belki çok ıstırablı ve yorucu bir derdle başbaşa bırakmış oluruz. . N. zırhlıları hizmete Yeni İngiliz Hava filosuna da yeni tip tayyareler iltihak ediyor Londra 6 (a.a.) İngiliz donanması, cFakat şimdi, Mussolini'nin yeni tecavüzler için üs olarak kulanmak uze 35 bin tonluk Duc De York zırhlısının re istılâ ettiği topraklar tehdid altında hizmete girmesile bir kat daha kuvvetdar. Arnavudlukta, Habeşistanda ve lenmiş bulunuyor. Bu zırhh 35 bin tonTıablustaki İtalyan ordularının vaziyeti luk cKing George 5» sınıfından olan çok zordur. 12 adada İtalyanlar daha iyi beşinci saffıharb zırhhsldır. Bu sınıf gemilerin her biri yedi milyon İngiliz bir vaziyette değildirler. İtalyanların emperyalizm hulyasile acı lirasına çıkmıştır. hakikat arasındaki tezad, İtalyada hisDuc De York zırhlısı geçen şubatta scdilmeğe başlanmıstır. Maamafih mil tezgâha konulmuş ve programda tespit letten hâlâ fedakârlık istenmektedir. Al edilen zamandan 7 ay evvel hizmete man hava kuvvetlerinin gelmesi, bır çok girmiştir. Ayni smıftan olan diğer dört İtalyanlar tarafından, mütecavize ve zırhlı cKing George 5>, «Prince Of Wdls düşmana kapıların açılması şekünde Wales», «Jellicoe» ve «Beattyss» dir. £Arkası sahife S sütun 1 de] [Arkası sahife 5 sütun 4 te]