8 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Cemal Nadir Güler Vedad Günyol tarafından hazırlanan ve I Haftalık çocuk Mecmuasi » 10 1 941 cuma günü çıkıyor. Çocuklarma iyi, güzel, faydalı bir mecmua arayanlara tavsiye ederiz. 17 nci yıl sayı: 5898 umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresfc Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusuî tstanbuL No. 248 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı: 24299 24290 8 ikincikânun 1941 Bayramınızı n de geçirmek is bugün çıkan Mecmuasını En glizel ve ne mecmu olsun Yeni harbin Tarihiıtde yeni Bir merhale Mısınn istilâsı ve Süveyşin zaptı meselesi artık ortadan kalkmış sayılmalıdır. Onunla beraber Cebelüttarığı Ingilizlerin elinden almak fikri dahi bertaraf olmuştur. 1914 . 18 harbinin dort yü surmesi Virminci asrın insanlarına çok uzun gorunmüştu, ve bu kadar uzun sürecek kanlı bir haile ile artık bir daha karşılaşılmmaz sanılıyordu. Hatta bir aralık nıerhum Milletler Ceraiyetine bağlanan umudlarla bundan sonra herhangi bir harbe hiç sürüklenilmiyeceğini düşünenler az değildl. Milletler Cetniyetine birer tekme vurup ondan ayrılan büyük devletler birer birer dünyanın dört köçesinde harb ateşini yeniden y a k 11f a r: Japonya Uzakşarkta, İtalya Habeşistanda, Almanya ve İtalya beraber Avrupa kıt'astnda. Üçüzlü ittifakla resmen de biribirlerine bağlanan bu devletler son harbi c i h a n ş ü m u l bir şekle sokmuş bulunuyorlar. Amerikanın fılen dahil olmadığı Milletler Cemiyetine yeni dünyanın da iştiraki mahiyetindeki Briyan Kellog muahedcnamesinin altına b ü t ü n d ü n y a imzasını koymuştu. Harbi guya kanun harici ilân ederek beşeriyete ebedî sulh vadeden bu muahedenanıeyi dahi yeni harbin on yedinci ayuıda hazin bir efsane gibi hatırlıyoruz. Geçen l'mumi Harb gibi kanlı ve uzun bir macera bir daha tekerrür ctmez miymiş? Bu çok aziz duşünce ne batıl, ne çocukça bir h a y a 1 imiş hakikaten. Ona benzer yeni bir harbin daniskası daha mütekâmil tahrib vasıtalarile işte beşerijetin omzunda kan pıhtılarından boza pişiriyor. Fekâlâ yeni bir harb başladı ve sür'atle bütün dünyayı kaplajacak mahiyetler alarak uzadıkça uzadı. Ö>le ki hâlâ ucubucağı görunmiyen bir kor dövüşü halinde kan ve ateş saçarak surüp gidiyor ve şimdiden müstakillen tarihi yazılacak safhalan ve nıerhaleleri tevali edip duruyor. İTALYA Afrikayı bırakarak yalnız anavatanın müdafaasına karar vermiş I Nazırlar Meclisinin ^dünkü tebliği' «Proleter ve faşist İtalya zafere kadar harbe devam edecektir.» Londra 7 (a.a ) Reuter'in siyasî muharrıri, Bardıanın sukutu şimalî Afrika harbmde bırincı safhayı kapadığını kayıd ve Graziani ordusunun kayıblarını işaret ettıkten sonra diyor ki: Dünden itibaren İngiliz kara ordusunun da tehdidi altına 1 giren Tobruk tan bk manzara Tobruk'ta ilk akııı! Eladem hava meydanı, 40 tayyare ile beraber zaptedildi Bardia i h bu mıntaka arası tamamen HARBİN TAHLİLİ Tobruk da sukuta mahkumdur Mareşal Graziani, harbin idaresinde pek çok hatalar irtikâb etmiştir. Yazan: ABİDtN DAVER Bardia muhasarası 20 gün sürdü; ve bu kale, bir İngiliz hücumuna ancak iki buçuk gün dayanabildi. Bardia için, uğradığı akıbet mukadderdi; muhasara edilen her kale gibi, burası da ergeç sukut edecekti. Filvaki, haricle alâkası keilen bir müstahkem mevki, ya hücumla zaptedilir, yahud da açlıktan teslinj olur. Bardianın açlıktan sukut etmek mecburiyetine düşmesi için, evvelâ, uğrayacağı hücumlan püskürtmesi ve İngiliz başkumandanlığına, azim zayiat vermeden ahnmaz bir kale olduğunu ispat etmesi lâzımdı. Halbuki Bardia »ahkimatı ve müdafileri ilk İngiliz hücumuna iki buçuk gün dayanabildi; bu tahkimatın mühim bir kısmı sukut edince, mukavemet imkânı kalmadığını gören müdafiler, beyaz bayrağı çektiler. İngilizlerin eline 30,000 den fazla esir, bir fok top, tank, malzeme, yiyecek ve nakil asıtası geçti. Bunlaruı İngilizlerin, eline gcçmesdüıden ziyade İtalyan ordusunun elinden çıkması mühimdir. Çüııkü Libyadaki İtalyan ordusu, Akdenize İngilizer Iıâkim olduğu için, artık bu kayıblarını telâfi edemez. İtalyan ordusunun 250,000 tahmin edilen mevcudunun esir, yaralı ve ölü olarak üçte birini, malzemesiniıı de yarısını kaybettiği tahmin ediliyor. İnsan kaybı takriben 85,000 kişi tuiar. Bir aydan daha kısa bir zaman içinde kaybedilen bu 85,000 kişi ile yüzde elli ıispetindeki malzeme. oraya sulh zamanında, aylarca müddet zarfında taşınmıştı. Şimdi İngiliz donanması ve hava ırdusu, İtalyadan Libyaya asker ve ıalzeme nakline mâni olmak için, azamî dikkat ve gayretini sarfedecektir. Buıun için Bardianın zaptile İngilizlerin iine geçen limandan da istifade oluna•aktır. Sicilya adasından Trablusgarb limanma gizlice kaçak olarak yapılacak sevkiyatla bu insan ve malzeme zayiatıu sür'atle yerine koymak imkânsızdır. Buna mukabil, İngiliz ordusu, Ilindistandan, Avustralya ve Yeni Zelandadan latta, İngiltereden sevkedilecek kuvvetr ve malzeme ile mütemadiven ikmal e takviye edilecektir. İngiliz taarıuzu aşladığı zaman ,iki tarafın kuvvetleri ırasmda, İtalyanlar lehinde mevcud san farkı, ölü ve yarahlan bir tarafa bıaksak dahi, yalnız 70,000 den fazla esir üzünden, şimdi ortadan kalkmış, sayı stünlüğü ve bilhassa malzeme faikiye, tamamile İngilizlerin eline geçmiştir. İngiliz başkumandanhğımn, bundan onra, bu üstün kuvvetlerle daha sıkı e daha şiddetli taarruzlar yapacağı mıılakkakhr. İlk darbeyi Tobruk yiyecekir. Verilen malumata göre, Tobruk, Bardiaya nazaran daha iyi tahkim edilmiştir. Fakat müdafilerde eski bir halk tabirile «\ürek selânik» oldukça, tahkimatın ne kıymet ve ehemmiyeti vardır. [Arkası sahife 2 sütun 7 de] Kufbta Bayramı Bugün Kurban Bayramıdır. Dünyayı sa rımızı sunarız. ran harb ateşine rağmen, bu mübarek günü «.Cumhuriyet» diğer refikleri gibi, sükun ve huzur içinde idrak eden büyük ban Bayramımn ikinci, üçüncü, dördüncü Türk milletine ve hududlarda onun mukad günleri intişar etmiyecek ve pazar günü deratınt bekliyen sanh ordumuza tebrikle. çıkacaktır. • Şımdi Graziani'yi, verdiği zayiattan ziyade, vâsi mikyasta takvıye kıtaatıle levazım tedarik edebılmek imkâr.mdan mahrum kalması endişeye duşürmektedir. İtalyan radyosu, İtalyanın vaziye ünin takviye edilmiş bulunduğunu bildırmış ve mudafaa vasıtalarınuı şimdi anavatanda toplanmış olduğunu ilâve Kahire 7 (a.a.) İngiliz ortaşark etmiştir. Bu sözler, İtalyanların Akdenizin ötesindeki müstemlekelerini feda kuvvetleri umumî karargâhının tebli etmeği göze aldıklarmı göstermektedir.» ğinde Tobruk bolgesinde harekâtuı memnuniyet verici bir tarzda devam Kur. ettıği kaydedilmektedir. Nazırlar Meclisinin karan temizlendi Ruzvelt'in nutku Meşhur kadın Berlin ve Roma Bardia zaf eriıti Londrada zafer tayyareci kabul imanını Amy Johnson ediyorlar! çok arttırdı «Amerika, diktatörlere ve tehdidlerine istihf af la mukabele etmiştir.» Roma 7 (a.a.) Stefani ajansı bildirıyor: Nazurlar meclisi, muhtelif cephelerde İngiliz emperyalızminin kuvvetlerıne ve onun peyklerine karşı kahramanca harbeden ordunun, donanmanın, hava kuv\retlerinin ve faşist milislerınin kumandanlarüe kıt'alarım takdirle selâmlıyan bir emirnameyi ittifakla kabul elmiştir. Okyanusun bu tarafında ve öte tarafında duşman tarafından yapılan ço cukça manevralar ve saçma tehdidler karşısında nazırlar meclisi İtalyanın mihvere ve üçler paktına karşı sarsılmaz sadakatini ve memlekete yeni Avrupada lâyık olduğu mevkii verecek ve dünyayı İngilterenin iki yüzlü ve istismarcı zulmunden kurtaracak olan zafere kadar mücadeleye devam hususun daki azmini alenen teyid etmiştir. Zaptedilen hava meydanı Kahire 7 (a.a.) Ortaşark hava kuvvetlerinin umumî karargâhının tebliğinde, Derne ve Matrubanın muvaffaki yetle bomb?rdıman edildiği, Tobruk üzerine taarruzlar yapıldığı, iki düşman tavyaresinin düşürüldüğu, bir düşman pvcısının da muhtemel olarak tehrib edildiği, bazı düşman tayyarelerinin de hasara uğratıldığı bildirilmektedir . Düşmanın Tobruk bölgesindeki Eladem hava meydanı, İtalyanlar tarafın dan tahliye edilmiş ve İngiliz kıtaatı, İngiliz hava kuvvetlerinin bombardımanı neticesinde kullanılmaz bir hale gelmiş olan 40 tayyare zaptetmişlerdir. Amavudlukta Avlonya tekrar bom bardıman edilmiştir. Binalara, limandaki depolara bombalar duşmüş, şiddetü yangınlar çıkmıştır. [Arkası sahife 5 sütun 4 te] Londrada, vatan Geçen bir yazımızda Fransanın sukutu anlarında tahakkuk ettirilebilen adeLondra 7 (a.a.) Bir hafta içinde Londra 7 (a.a.) İtalyan propaganta kendi ba.şına zafer mahiyetli Dunkerk ıkiııcı defa olarak İngiltere Atlantığin Nazırlar meclisi, proleter ve faşist dası, ingiliz zaferini ehemmıyetsız gos İtrılyanın esas kütlelerinin her türlü ahricati muvaffakiyetile Ingiliz mukave obur tarafından gelen emnıyet veüci termeğe çalışırken Alman matbuatı I val ve şerait dahilinde hâdiselerin bü nıetinin bu harbde başlıbaşına bir mer bır ses işitti. Reisıcumhur Ruzvelt dun talyan hezimetini kabul etmektedir. hale teşkil ctmiş olduğunu kaydetmiş, kongrede bir nutuk soylıyerek demokyuklüğü ile mütenasib bir tarzı hareket Hamburger Fremdenblatte gazetesi ittihaz edeceklerine tamamile kani bu İtalyanın Akdenizde İngiliz imparator rasinın şampiyonlarına hududsuz bir diyor ki: lıık yolunu kesip almak suretile bu im yardım yapılmasını taleb etmiştir. Bu lunduğunu beyan etmiştir. paratorluğu sarsıp dağıtmak gayeli te yaıdım mıhver devletlerı taralından bır <Libyadaki İtalyan müdafaası ağır bir şebbüsü de iıçüncü merhale sajnuştık. harb ilânmı intac etse bile oulyarlarca darbe yemiştir. Bunu küçültmek dcğru Yekdiğerini ikmale memur olan bu iki doları bulacakür. değildir. İngilizler askerî bir muvpffa bareketin birincisile İngiltere kendi metkiyet kazanmışlardır ki, kabul etmeE Londrada beyan edildiğine gore bu ropolu olan adalarında vurulacak. ikin nutuk Amerikanın nazizm ve faş.zme lâzımdır.» cisile ayni memleket, imparatorluğunun nihayet vermek hususundaki azmini İtalyada bir mahal 7 (a.a ) İta'ıyan candamarlarında yerlere serilerek bir gösteren en kat'î bir işaret mahiyeünordulan umumî karargâhuun 214 nuvarmış bir yokmuş denilecek surette dedır. Londra 7 (a.a.) Hava ve Dalülî maralı tebliği: perişan ve m u z m a h i l kılınacaktı, Daily Express gazetesinin Nevyork Bardiada henüz mukavemet etmekte emniyet nezaretlerinin tebliği: (Ankara Radyo Gazetesinden) ve onunla beraber bütün dünya ve bü tnuhabirinin gonderdıği bir telgraf haBugün İngilterenin bazı yerlerine clan son mevziler ayın beşinci günü «Son yırmi sekiz gurüuk muharetün insanlık!.. Hakikaten İngiltere için berine gore Ruzvelt Hıtler'le Mussolipkşamı düşmüştür. Kıt'alarımız yirmi bombalar düşmüştur. Londra bolgesibelerde İtalyanlar 94 bın kişi zayiat Amy Johnson ne büyük mazhariyettir ki o bu harbde ni'ye sadece harb değıl, iktısadî bir yermişlerdir. Bunlardan yetmiş bini beş gündenberi yüksek cesaret sahifele nin muhtelif noktalarile orta İngiltereLondra 7 (a.a.) İngilterenin en jalnız kendi varlığını değil, belki ayni harb de ilân etmiştir . İngilizlerin eline esir düşmüştur. ri yazmılşar ve düşmana çok ağır zayi nin bir şehrinde ve diğer birkaç yerde Mütebaki 24 bini de yaralı ve öluzamanda bütün insanlığın t a 1 i h i n • Daily Express gazetesi başmakale maruf kadın tayyarecilerinden bir çok at verdirmişleridr. Malzeme, insan, ölü, evler hasara uğramıştır. Bir miktar ölü lerdir.» müdafaa eden bir timsal, adeta Nevyork sinde Ruzvelt tarafından soylenen nut dunya rokorlannın kahramam Miss yarah ve kayıb itibarile zayiatunız a ve yaralı vardır. Amy Johnson vazifesi başında ölmüşhürriyet heykelinin dünya ölçüsünde kun tesirlerini şoyle hulâsa etmektedir: tur. Amy Johnson, İngiltereden Avus ğırdır. büyüjen bir şekli olmuştur. «Her ne olursa olsun Ameıikanın tralyaya ve Amerikaya uçan ilk kadınDüşmanın Tobruk üzerine yaptığı bir Son günlerde vuku bulan çok büyük muazzam endüstri kuvveti şıtıdi mute dır. hava akını esnasında bahriyenin tayyaPazar günü Times halicinden geçer re dafi bataryaları iki düşman tayyareehemmiyetli harb hâdisesi yeni umumi cavizlere karşı mücadele eden milletleharbin yeni bir merhalesini teşkil etti: rin emrine verilmistir. Bütün bu zen ken, tayyaresi, motörde hasıl olan bir sini düşürmüşlerdir. ânza neticesinde duşmüş ve Amy JohnMısınn garb çolündeki şimalî Afrika ginlikler, silâh şekline inkılâb ederek sevkedileceklerdır. son paraşütle dalgalı olan denize atlaİtalyan taarruzunu gerisin genye atan harb meydanlarına mıştır. Derhal yapılan araştırmalar hiç Hiçbir kanunî değil. diktatörlerin biç bir bir netice vermemiştir. Amy Johnson, İngiliz yıldırım harbi Bardia müstahkem nıevkiini de zaptetmek suretile İngilte tehdidi buna mâni olamıyacaktır. Ge tayyareleri fabrikalardan hava Jneyreyi imparatorluğunda vurmak istiyen miler. tayyareler, tanklar, toplar bize danlanna goturmekle meşguldü. Bu bareketi iflâsa uğrattı. Fransanın suku gönderilecektir. Bütün Amerikan siya vazifesinı yaparken ölmüştür. 32 yaşında idi. tundan sonra Akdenizde ve Yakınsark seti hemen münhasıran bu maksada teOn sene evvel Moth tipinde minimini taki vaziyeti cidden büyük zorluklara veccüh edecektir.» ve kullanılmış bir tayyare satın alarak maruz kalmış olan İngiltere son harikuYeni ticaret vapurları, harb Avustralyaya uçmuş ve bu suretle lslâde muvaffakiyetile bu zor safhayı taşartlanna göre yapılacak mıni havacılık tarihinin büyük kitabımamile tersine çevirmiş ve adeta bu Nevyork 7 (a.a.) Ruzvelt ın pro na yazmıstır. Avustralyadan avdetinde yeni harbin talihine onun mukadder jelerinde ticaret gemileri inşası derpiş Londralılar bu 22 yaşındaki genc kızı akıbetinin çok s a r i h isarettni ver edıldiği malumdur. NewYork Timase heyecanlı tezahüratla karşılamışlardı. 1933 te Amy Johnson, Atlantıgi geYUNUS NADİ gazetesi bu vapurların denizaltılarla Nil ordusu tarafından zaptedilen Bardia'mn askerî hizmette kullanılan [Arkası sahife 3 sütun 4 te] [Arkası sahife 3 sütun 5 te] [Arkası sahife 5 sütun 3 te] iç limanı ve kara istihkâmlarmın başlangıcı Atina 7 (a.a.) «B. B. C.» Yunan ılerleyişi bilhassa sahil mıntakasında ve merkezde Klisura mıntakasında devam etmektedir. Klisura mıntakasında Yu nanlılar yeniden birkaç koy işgal et mişleıdir. Italyanlar hiçbir mukabil hücuma teşebbüs etmemişlerdir. hizmetinde tayyareden düşerek öldü ftalyan tebliği «malzeme ve insan kaybımız ağırdır» diyor MUHAREBEDE İngiltere üzerine hava akınları İtalyanlar 70 bini esir olarak 94 bin zayiat verdiler Yunan İtalyan muharebesi Yunan kuvvetleri karış karış arazi zaptederek Elbesana yaklaşıyorlar MecHsin tatilinden sonra Vekillerimiz tetkik seyahatine çıktılar Birkac söx Yunanhlar Elbesana yaklaşıyor Kahraman ordumuza selâm Manastır 7 (a.a.) Reuter'm ArnaBir buçuk yıldanberi kudurmuş bir boğa gibi sa rahatı biz Türkler, her şeyden önce kahraman orvudluk hududundaki hususî muhabirı ğa sola saldıran harb ejderinin sebeb olduğu fe!â dumuza ve onun başında bulunanlara borcluyuz. bıldiriyor: Şimaldeki Yunan ordusu .şiddetli so ketleri, biz, yalnız gazete sahifelerinde görüyoruz. Hududlarımızda nöbet bekleyen çelik irade sayeğuğa rağmen, Şkumbi vadisindeki İtal Yıkılan şehirler, açlık ve sefaletten yıpranan çocuk sindedir ki biz bugün, bu sevgili topraklar üzerinyan mevzilerini durmadan yavaş yavaş lar, tayyare bombaları altında mahvolan kadmlar, de, cennetten kopmuş bahçede imişiz gibi korkukemirmektedir. Yunan kıt'alarının bu yüreğimizi tabiî ve beşerî bir merhametle burkuyor. suz ve endişesiz bir ömür sürebiliyoruz. Mayasını mahırane taktiği muhakkak kı çok iyi O kadar. Inönlerinde, Sakaryalarda akıttığı kanlarla tazeleneüceler vermektedir. Geçen her gün, Türkiye, harb ejderile doğrudan doğruya tema yen kahraman Türk ordusunun, o zamandanberi bir Yunanlıları, Tirananın tam cenubunda sa gelmedi, hatta onun tesirlerini bile yak.ndan duy an durmıyan inkişafım dünya milletleri yakpdan takâin İtalyan üssunü teşkil eden Elbesana kib ediyorlar ve görüyorlar. Fakat bugün "e ileri fn biraz daha yaklaştırmaktadır. Hergün, madı. Memleketimizde hayat, her zamankinden farklı olmıyan normal ydrüyüşünü ayni sağlam adımlarla teknik şartlara malik bulunan bu ordunu(6 agıl yıbaskm halindeki hücumlar neticesinde kılmaz cevheri cesaret ve feragattir. Tarir?5İ|?*kökbirçok esir ve büyük miktarda otomatik devam ettiriyor. Bu gün de öyle olacak. Sabahleyin gazeteleri lerine kadar uzandığı için bu vasfımızı dünya milsilâh alınmaktadır. Son haftalar zarfın* . . ,*. da etrafında şiddetli bir muharebe vu mizi açıp merakla beklediğimiz harb havadislerini letleri daha iyi tanırlar. kııa gelmiş olan hududda kâin Lin kö okuduktan sonra bayram programımızı tıtbika başHududda nöbet bekleyen çelik iradentji "gayesi yü, şimdi hemen tamamile harabe ha layacağız: Ziyaretler, el öpmeler, bazı gezintiler, bizim hürriyetimiz, bizim saadetimizdir. Bı^buralindedir. Yunanlılar, aşağı Şkumbi va belki ufak seyahatler ve hepsinden mühimmi tam dakiler, bayram ziyaretîerine başlamada^^nce, hedisine vardıkları zaman, İtalyanların Büyük Millet Meclisinin tatil karan verdiği, evvelki günkü celsede Ba şvekilimiz nutkunu söylerken bir ruh ve kafa rahatlığı içinde üç günlük bir din men şimdi, ilk vazifemizi yapalım: Saye^il^ae yaşaYugoslavya ile bir harb ihtimalini nadığımız kahraman orduyu hürmetle a^alufn*' reisi Lutfi Kırdar, Emniyet Müdürü diye reisi ve polis müdürünü kabul lenme. Dahiliye Vekili Faik Öztrak bayram zarı dikkate alarak kuvvetli surette tah) N. tatilinden istifade ederek dün sabah Muzaffer Akalın ve mülkî erkân tara ederek kendılerile uzun tnüddet gö kim ettikleri Librazda müstahkem mevBütün Avrupanın hasret çektiği bu sükun ve rüşmüş, öğleden sonra Bakırköye bir şehrimize gelmiştir. Dahiliye Vekili. fından karşılanmıştır. [Arkası sahife 3 sütun 6 da] [Arkası sahife 5 sütun 6 da] Vekil dün, parkotelde Vali ve BeleHaydarpaşa garında Vali ve Belediye