6 Ocak 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

M. TURHÂN TAN1N Müessesemiz tarafmdan çıkanlan en son eserleri Hurrem Sultan 1Ş0 Kr. Viyana Dönüşü 150 ı Kadın Avcıs 100 a Tarihî Musahabeler 75 ı Tarihte Türkler için söylenen büyük sözler 25 CUMHUBIYET MATBAASI 17 nCİ Yll umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusus tstanbul Na 248 ^ ^ PâZeH*t6Sİ 6 İkİliCİkânUn I 9 4 1 Alıtıan havacıları İtalgffkı ne yapa^irler? (Bu di 3 üncü sahi makaleyi kuyunuz.) Sflyi '. 5896 zıraafının inkişafına dogru! Kongreden alınan neticeler bir motör yerleştirebilen her çiftçi su basan topraklarında pamuk ziraati yapıyor ve böyleUkle az zamanda Aydın havalisi, diğer kıymetli mahsulleri arasında. bir de pamuk sahaları olarak tebarüz etmeğe başlamış bulunuvordu. Ankaranın son pamuk kongresi çok yerinde olarak toplanmıştır. Çünkü pamuk, memleketimizin ekonomik hayatmda artık çok ileri bir mevki işgal etmiş bulunuyor. Bardia kaleleri TAMAMEN ZAPTEDİLDİ 15)000 esir alındı, ve İngiliz ordusu şehire girdi Yalnız cenubda bir telc istihkâm mukavemete devam etmektedir Kahire 5 (a.a.) Ortaşark İngiliz unıunıî karargâhının tebliği: Dün, gece basmadan evvel, Bardianın bütün şimal mıntakasını tutan İtal* van kıt'alan, teslim olmağa mecbur edilmişlerdir. Devriyelerimiz Bardianm tâ içerisine girmişlerdir. Diışman müdafaası şimdi cenubu şar[Arkası sahife 5 sütun 5 te] Cumhur Reisimiz İnönünü, pamuk müstahsillerimizden en kısa zamanda 500 bin balye pamuk istiyor görmekteyiz. Pamuk müstahsilleri de başka türlü düşünmüyorlar rın yayılmasına ihtiyac vardır. Bununla beraber bütün yenilikleri ve butıin terakkileri kendisine medjun olduğumuz Cumhuriyet devrinde ziraî terakki ve inkişaflarınuzın da nispetle az zamanda bıhük ilerileme adımları kaydetmiş olduğunu memnuniyetle gördük ve görüyoruz. Her çeşid mahsul üzerinde esaslı ilerilemeler vardır. Pancar ziraati Türk çiftçilik hayatı için başlıbasına bir inkılâbdır. Hububattaki ilerilenıelerimiZiraatte ilerileme ve yükselme işleri zin bariz misalini buğday mahsiılü üzebizzarure yavaş ve azçok zamanla ta rindeki muvaffakiyetlerimiz gbstermeğe nkarada toplanan pamuk hakkuk etmek zaruridir. Bunun için YUNUS NADI kongresi, bu kıymetli raahsu an'aneleri kıran yeni bilgilere ve bunla[Arkası sahife 5 sütun 4 te] lün şimdiki hali ve istikbali üzerinde fikirler teati ettikten sonra pamuk istihsalimizin en kısa bir zamanda 500 bin balyeye çıkarılması hakkında Milli Şefimiz tarafmdan verilen direktüî bir parola olarak almış ve dağümıştır Hukumetin ve halkın bu maksadı lemin için azamî gayretler sarfedeceğindc fiıpbe yoktur. En kısa bir zamanda Bu kadar kuvvetli elbir liğinin müşterek mak sadı husule getirmeme sine imkân yoktur Kudret ve tesirini bir defa da Bardia kaleleri üzerinde ispat etmiş olan İngiliz donanmasının büyük cüzütamlarından Rodney zırhlısı, Akdeniz sahillerinde... AK DEN/> İngiliz zırhlı filosumın Bardiayı korkunç bombardımanı Romada yeni bir fitnid kapısı açıldı! Pamuk istihsali mevzuu ilk günlerinden itibaren Cumhuriyet hükumetinirı üzerinde ehemmiyetle durduğu işlerden biridir. Bu maksadla ilki Adanada olarak bir istasyon tesis ve pamuk istihsal şekillerini ileri memleketlerde tetkik edip gelen mütehassısların idaresine tevdi olunmuştu. Burada muhtelif pamuk tohumları üzerinde yapılan tecrubelerle memleketimizde muvaffakiyctle çoğaltılacak neviler üzerinde karar alınacak ve bunlann üreORcek tohumlan halka dağıtılmak suretile ziraati tesmil olunacaktı. İlmî esaslarda yürütülen bu ısrarlı çalışmalar seneden seneje faydalar temin ederek devam etti. Böylece bir taraftan pamuk ziraatimiz muhakkak inkişaf imkânlarile ileri götürülürken diğer taraftan endüstrileşme plânlanmız pamuklu mensucat fabrikalarımızı kurup işletmeğe geçiyordu. Bu sayede fazla ve iyi pamuk istihsalimizin ilk müşterisi kendi memleketimiz içinde kendi fabrikalarımız olacaktı. Kendi malısulümüzün mühim bir kısmı üzerinde kendi memleketimiz çalışacak olunca fazla itslihsalin herhangi bir buhranile karsılaşmak ihtimali ortadan kalkmış bıılunuyordu. Adana istasyonuna yenileri ilâve olundu ve bu meyanda Nazilli istasyonu az zamanda çok iyi neticeler vercn bir müessese olarak yükseldi. Pamuğun kârlı bir ziraat olduğunu takdir eden çiftçilerimiz bu istasyonun üzerinde karar kıldığı tohum nev'ine o kadar kıymet verdiler ki müessese tohum için vııkıı bulan çok ve hararetli müracaatlcri tatmin etmekten âciz kalıyordu. Bu yolda pek çok çiftçilerin şikâyetlerini .dinlemiş olduğumuzu daima büyük bir memnuniyetle hatırlayacağız. Tıirk halkının iyiyi takdir ederek onun üzerine bu kadar tehalükle atılışı, büyük ırkunızın doğruyu görmekteki isabetli zekâsına hakikaten sevinilecek yeni bir mazhariyet örneği teşkil ediyordu da onun için. Kongrenin üzerinde karar kıldığı Akala cinsi pamuklan bilhassa İzmir havalisi çiftçileri çoktan benimsemislerdi. Halk pamuk ziraatini çoğaltmak için ayrıca irsadlar beklemiyerek bu işe dörtelle sanlmışlardı. Menderes kıyısına Yakında, Süveyş d e Graziani'nin kalesine dahil olarak Akdeüç yüz ton obüs nize büyük bir mihver taarruzu olacakmış! yağdırıldı! Bâl 5 (a.a.) Reuter: Basler NachToplar gürlerken Bardianm müdafaa tesisatı müthiş inhidamlarla denize dökülüyordu Libya cephesinde son vaziyeti gösterir harita richten gazetesinin Roma muhabiri, İtalyada halkın maneviyatmı yükselt mek için buyük faaliyet sarfedildiğini bildirmekte ve Roma siyasî mahfillerinın yakuıda Süveyş mıntakası da dahil olmak üzere Akdenizde büyük bir mihver taarruzunun vukua geleceği tahmin edilmekte olduğunu ilâve eylemekte dir. Ciano'nun misafirleri Berljn 5 (a.a.) Stefani: İtalya H.'Tİ,,, ciye Nazırı Kont Ciano'nun daveti üzerine, 400 Alman subayı, erbaşı ve eri, İtalyan Rivierasında dört haftahk bir nekahat devresi geçirmişlerdir. Bunlardan 200 ü Noelden evvel Almanyaya dönmüşlerdir. Diğer 200 ü de dün İtalyadan Münihe dönmüşlerdir. Bugünkü Fransız siyasetini ellerinde tutan Amiral Darlan, General Hutzinger ve Flanden Italyanların mukabil taarruztt tardedildi Elbasan bombalandı; bir İtalyan petrol gemisi batırıldı HARB VAZİYETİ Bardia düştü Müstahkem mevkiler, îngilizlerin kara, deniz ve hava ordularımn müşterek savleti karşısında dayanamamıştır. ROOSEVELT'İN PROJESİ FRANSADA TEREDDÜD Petain'in muamelesi değişti, vaziyet Alman hariciyesinin hoşuna gitmiyor Bu gün Amerikan Almanya ile anlaşkongresi huzurunda mayı istemiyenler ağır basıyorlar! okunacak Bütün sanayiin harb zamanı şartlarına göre teşkilâtlandırılması taleb edilmektedir Vaşington 5 (a.a.) Reuter bildiri Reisicumhur Ruzvelt pazartesi günü ;ongre huzurunda okuyacağı nutku hazırlamakla iştigal ederken parlamento mehafılinde İngiltereye kiraya vermek 'eya iare etmek suretile yapılacak yar3ım programını tatbik etmek üzere yeıi bir hükumet korporasyonunun teşkil sdıleceğine dair çok muhim bir haber dolaşmağa başlamıştır. Söylendiğıne nazaran Ruzvelt nutkunun yalnız anahatlanru bitirmiştir. Bazı yüksek memurla•n verdikleri malumata göre Ruzvelt ı [Arkası sahife 5 sütun 5 te] Atina 5 (a a.) Resmî Yunan sözcüsü, dun akşam askerî harekât hakkında aşağıdaki malumatı vermiştir: Libya cephesinde Bugün hiçbir İtalyan mukabil taarruzu muvaffak olmamıştır. Italyanların Cumartesi gunü, Bardiaya hücnmnn mukabil hücumlarından birisi Klisura ikinci günü idi. O gün, müstahkem mıntakasmda yapılmıştır. Ağır topçu mevkiin şimal mıntakasını mudafaa enun müzaheretile yapılmasına rağmen, den bütün İtalyan kuvvetleri teslim olmuşlardır. Bundan sonra, esirlerın sabu mukabil hücum ve gerek bundan jısı 15,004 kışiyi geçmiştir. evvel yapılan diğer beş hucum, düşmaItalyanların gittikçe kırılan mukana büyük zayiat verdirilerek tardedil vemeti, sade cenubu şarkî mıntakasına münhasır kalmıştır. İngiliz kuvvetleri miştir. Yunanlılar şimal cephesinde 1500 Bardia kasabasına girmişlerdir. İngiliz Başkumandanhğı, Bardia htiCenevre 5 (a a.) Vichyden öğre metreden yüksek irtifada muhim tecumunda elindeki bütün kuvvetleri nildiğine gore, Fransız nazırlar heyeti, peler işgal eylemişlerdir. ınükemmel bir işbirliğile kullanmıştır. ltalyanlann mukabil taarruzlan her Tayyareler tepeden inme pike hücumdün Bahriye Nazın Amiral Darlan'uı tarafta püskürtüldü riyaseti altmda bir toplantı yapmıştır. lr.rile mudafilere göz açtırmaıken, doAtina 5 (a.a.) Reuter bildiriyor: Alman Hariciyesi memnun değil nanma. zırhlılar da dahil olmak üzere, Son 24 saat şarfında muhasamatın en her çeşid gemilerile bütün görünen heMadrid 5 (a.a.) Reuter: Madrid gazetelerine Berlinden gelen mümeyyiz vasıflarını İtalyanlarm gerek d^fleri müthiş bir ateş altına almıştır. haberlere gore Alman Hariciye Nazın,. sahil ve gerek merkez mmtakalarında Donanmanın yatık mahrekli toplarının atoşi. gizlenemiyen hedefler için pek şimdi Vichyde cereyan eden mücade yaptıkları şiddetli mukabil taarruzlar müthiştir. Bir bostan kuyusu gibi çulenin Alman taraftarları ile Alman a teşkil etmiştir. Cepheden gelen son ha kurlar açan 380 llkler, 406 Iıklar, onleyhdarları arasında yapıldığını ihsas berler, Yunanlıların hiç toprak kaybet I?.ra yakın tesirleri olan 203 lükler, seri etmiş ve ileri Fransız Alman teşriki meden düşman hücumlarını muvaffaki ateşli ve mükemmel isabetli 152 likler, 120 likler ve 102 likler, muhakkak ki mesaisinin bu mücadelenin neticesine yetle durdurduklan merkezindedir. baelı bulunduğunu söylemiştir. Son günler zarfında Tepedelen Kli Bardianm topo|rafyasını değistirmiş Alman Hariciye Nezaretinde beyan sura mıntakasmda şiddetli muharebe lerdir. İngiliz deniz topçnları, mütemadiyen kaçan İtalyan donanmasile dö[Arkası sahife 5, sütun 4 te] ler cereyan etmiştir. Klisura civarın % rişememekten doğan lıırslarını ve daki mühim tepelerin, esir ve levazım hmçlannı Bardia mudAiilerinden alele geçiren Yunanlılar tarafmdan zap mıslardu. İtalyan hava kuvvetlerinin Bardiayı fArkası sahife 5 sütun 6 dai döven donanmaya karşı yaptığı bütün Kahire S (a.a.) 3 ikincikânun günu Bardia müdafaasına karşı ateş açan vt bu suretle kara harekâtım takvı>e eden Ingıliz harb gejnilerinin bombardımanı hakkında şu tafsilât alınmıştır: Hücum cuma sabahı erkenden, 6,30 sularuida başlamıştır. Bardia'yı altı baftadanberi bombardıman eden, sukesimi hafif gemilerin hepsi lünanm onune gelmişlerdır. Bu gemiler trasmda 380 lik iki topu olan bir monitör gemisi de bulunuyordu. Bunları büyük gemiler takib etmiş ve bunlar sahilden altı mil mesafede durmuşlardır. Bu suada hücum başlamıştır. Muharebe filosu Mareşal Grazianinin kalesi üzerine en aşağı 300 ton obüs savurmuştur. Bombardıman 90 dakika sürmüştür. Hava şartları son derece müsaid bulunuyordu. Deniz sakin ve rüyet mükemmeldi. Ateşe amiral gemisinin 15 pusluk toplarının ilk salvosıle başlanmıştır. Bundan sonra bütün zırhl^ar, birer birer liman önünden geçerek 15 pusluk toplarile Bardia'nın şimali garbî tepesini şiddetle dövmüşlerdir. Düşmanın sahil muhafaza bataryaları bu borrbarFArkası sahife 5 sütun 2 dei Son akınlardan sonra Bremen artık bir harabedir! İstilâ limanları da bombalanıyor ingiltereye Alman taarruzları hafifledi Londra 5 (a a ) Hava Nezareti istihbarat dairesinin bildırdiğine göre cuma gunü Bremen üzerine yapılan hava akınlan çok tahribkâr olmuştur. Pilotlardan biri, yangınlarm butün şehri aydınlattığuıı söylemiştir. Birçok pilot raporları, infılâkların çıkardığı aydınlığırt ve yangınların uzak mesafelerden görüldüğünü kaydetmektedir. Hedef ittihaz olunan sahamn merkezine birçok tam isabetler vaki olmuştur. Dumanların 3000 metreye kadar yükeeldıği görülmüştür. Yangmlar, yeni bombalar düştükçe mütemadiyen genişlemekte idi. Bu akınlar esnasında gayet büyük 20 yangın çıakrıldığı tespit edilmistir. Daha küçük diğer yangınlarla beraber ceman 50 yangın kat'i olarak müşahede edilmiştir. Maamafih yangınların teker teker sayılamıyacak [Arkası sahife 5, sütun 3 tel Bulgar Başvekili H i t l e r l e görüşmek üzere Viyanadan S a l z b u r g ' a gitmiş Londra 5 (a.a.) «B.B.C.» Associated Press'e göre, tedavi için Viyanaya gıtmiş bulunan Bulgar Başvekili Profesör Filoff, bu şehirden, meçhul bir semte harket etmiştir. Kendisinin Hitler'le görüşmek üzere ya Münihe, yahud da Salzburga gitmiş olduğu zannedilmektedir. Bulgaristanda askerî tedbirler Amerikanm Roma elçisi N. Phillips vazifesine dönmek üzere tayyare ile Avrupaya hareket etti Nevyork 5 (a.a.) Amerikanın Roma buyük elçisi Phülips, bu gün Nevyorktan bir Clipper deniz tayyaresile Lizbona hereket et mıştir. Phllips Lizbondan İtalyaya geçerek vazifesıne başlıya caktır. Rahatsızlıgı dolayısıle geçen ağustosta Amerikaya giden buyük elçi, o zamandanberi mezun bulunmakta idi. Nevyorktan aynlırken Phillips kendisini geçirmeğe gelen gazetecilere, söyliyecek kayda değer bir şey bulunmadığını Ve bu sırada Romaya avdetinin mutad hilâ fında ve hususî bir şey olmadığını bildırmiştır. Gene ayni ajans, Bulgaristanda bazı [Arkası sahife 5 sütun 6 dal askeî tdbirler ahndığını bildirmektedir. Birkaç sbz Yaparken yıkmıyalım! Bir zamanlar İstanbulda bir konservatuar vardı, Ankarada yoktu. tstanbuldaki konservatuar, değerli kıymetlerin elinde, yüz senedenberi garb musikisile temasa geçmiş büyük bir şehrin ihtiyacını karşılamaya çalışıyor ve günden güne inkişaf ediyordu. Garb musikisine alâka duyanlann, o musiki ile temasa geçenlerin sayısı, seneden seneye farkedilecek derecede artıyordu. Bir gün devlet merkezimizde de bir konservatuar kuruldu. Almanyadan getirilen mütehassıs şef, müesseseyi tekbaşına idare edemiyeceği için yerli kıymetlerin en iyileri birer birer Ankaraya alındı. öyle ki, İstanbul konservatuan kan kaybederek zayıfladıkça, Ankaradaki günden güne gürbüzleşiyor, kuvvetleniyordu. Bugün, devlet merkezimizde çalısan müesseseye (mükemmel) diyemesek bile, her halde onu meydana getirmi$ olmakla hep beraber iftihar edebiliriz. Yalnız bir nokta var: Ankara, musikiye karşı büyük ihtiyac duyan bir şehir değildi. Maarif Vekâletinin ve konservatuann başındaki kıymetli arkadaşlaruı faaliyeti sayesinde, birkaç senedenberi böyie bir ihtiyac yavaş yavaş kendini göstermekte ve büyümektedir. Yakın zamana kadar bedpva verilen konserler, şimdi arbk para ile halka dinîetiliyor. Buna mukabil, takatten düşen İstanbul Konservatuan bura ihtiyacını tatmin edemediği için halkta musiki hevesi günden güne azalıyor, sönüy^f. » Halbuki biz Ankaradaki müesseseyi süs olarak değil, memleketin her tarafuMt san'atkâr hazırlasm diye kurmuştuk. Orası bfr yuvadır, mütemadiyen civciv yetiştirmelidir; yahınt,. bir membadır, gürül gürül akmalı, çağlamalıdır. Biz,Ankaraya giden kabiliyetlerin, bir gün daha kajpbalık, daha olgun biı halde buraya döneceklerirîlfumuyorduk. Ve bu mutlaka böyle olmalıdır. Bir yerde yaptığımızı, başka bir yerde yıkmat Türk inkılâbına yaraşmaz. N. Diin lik maçlarına devam edilmistir. Beşiktaş Vefayı B 2, Galatasaray Süleymaniyeyi 7 1 , Fenerbahçe Ka sımpaşayı 4 • 0, mağlub etmişlerdir. Dün ayni zamanda İstanbul mıntakası tarafmdan tertib edilen İnönü koşusu da yapılmıs ve bu müsabakaya iki yüze yakın atlet iştirak etmiştir. Yukarıki resim. İnönü kosusuna istirak eden sporculan koşarken göstermektedir. Dünkü miısabakalann tafsilâtı dördüncü sahifemizdedir.