28 Mart 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

28 Mart 1939 CUMHURIYET ŞEHRiN İÇİNDEN Hayalden hakıkate îf Güzel bir romanın yarattığı ülke... Muharrir Cabet yüzlerce okuyucusunu felâkete sürükledi Bundan yüz sene evvel. Fransada, «İkarya'ya seyahat» isimli bir eser intişar etmisti. Eserin muharriri, Kral Louis Philipp adlivesı erkânından, akıllı, uslu sanılan bir zattı. Adı Etienne Cabet olan muharririn bu eseri, kendi tesis ettiği «Le Populaire» ismli sosyalist gazetede, tefrika halinde intişar etmisti. «İkarya'ya seyahat» eserinde, Cabet, bütün insanlarm müsavi haklara sahıb bulundukları ve birbirinden farksız şe kilde yaşadıkları bir hayal divarı tasvir ediyordu. Muharrir, esatir kahraman larından İkar'ın adma izafeten tkarya diye isim kovduğu bu memlekette, her bova uysun dive lâstikli kumaştan ya pılmış esvablar giyen insanların, hep bir arada ayni yemeği yediklerini, ayni saatlerde. avni eğlencelerde bulunduk lannı. «eğlence nezaretı» tarafından tertib edilen avni tiyatroları seyrettiklerini anlatıyordu. Muharririn hayalhanesindeki bu mem lekette, ne para. ne banka. ne meyhane, ne de kumarhane vardı. Polis ve jandarma bulunmadığı gibi, adliye teşkilâtı da olmıyan İkarva'da yalnız meb'usan meclisi vardı. Dünyanın en güzel binası, bu meb'usan meclisivdi. Kanun müzakereleri, kâh tatlı, kâh muhteşem bir musikinin nağmeleri arasında yapılıyordu. Bebek Istinye yolu inşaatı ne âlemde? Inşası iki senede bitecek olan yolun, aradan bir sene geçtiği halde, henüz küçük bir kısmı bile itmam olunmamıstır Yazan: SALÂHADDİN GÜNCÖR Ankarada intihab Bebek tstinye yolunun bugünkü halinden bir görünüş Kaç gündür, sümbül bahçelerinden do ri tamamlanmamış! lanıp gelmiş hissini veren yarım güneşli, İler sürülen bellibaşh mazeret şu: Güılık ve ıtırlı bir hava içindeyiz. Yorgun si zergâhta bazı yalılar varmış. Sahiblerile nirlerimizden bir elektrik cereyanı geçer arada bazı ihtilâflar çıkmış. Bu yüzden gibi oldu. Şehrin dört duvan arasından istimlâk muameleleri bir türlü neticelen sıyrılmak ihtiyacı, böyle günlerde, gö dirilememiş! ğüslere saplanmif bir yumruk gibi insanı Peki ama, bütün yol boyu, yıkılacak rahtsız eder. Geçen sabah, ben de bu ra yalıların bulunduğu noktadan mi ibaret? hatsızlığı kendimde duydum. Ve vapuru Böyle manialar karşısında inşaata kısım dahi beklemiyerek, Karaköyden bir kısım devam etmek mümkün değil midir? tramvaya atladım. İçimde derin bir «Be Müteahhid, kollarını kavuşturup, derin bek» hasreti vardı. Akıntıburnunu dön bir tevekkülle, istimlâk muamelesinin i ~ kdükten sonra, açık Boğazdan giren deli malini niçin bekliyor?.. poyraz, bağnma serin bir su gibi damla Toprak yığmları, taş kırıkları, çukurdamla döküldükçe, adeta değiştim. Sanlar ve tümseklerle arkasına koldemiri ki yeniden çocukluk günlerime avdet etvurulmuş bir kapı: Bebele Emirgân aramiştim. smdaki sahil parçasının bugünlük en kısa Sağımda, gök mavisi bir deniz.. Sotarifi budur! lumda, kuşların senfonisini aksettiren enYahlara aid istimlâk muamelesinin ugin bir koru... Badem ve erik ağaclarının zaması bilmem, inşaatm da uzayıp gittaze çiçekleri, baharın geçtiği yollara, mesi için sebeb teşkil eder mi? Bildiğim avuc avuc beyaz konfetiler halinde serpişey şu: Boğazın en mühim ana damarını liyor. Şehre en sonra giren bahar, yakın bu tıkanık vaziyetten mutlaka kurtarmak. İstanbul köylerine çoktan,jitfiqs»iâ bile!. lâzım!.. "" Bu taraf taraf yeşillenen taklar, bu kadid dallar üzerine döşenen renk renk halılar, Akşamm alacalı bir saatine rashyan hep onun «şerefi kudumu» için!.. Sarmaşıklar bile, onu daha iyi temaşa etmek dönüş; daha enteresan oldu. Bütün kışı, saksıda sararan koncalar gibi, evlerinın için, duvarların üzerine tırmanmışlar... Ben, böyle etrafımı araştıra araştıra havasız muhitinde geçiren genc başlar ayürürken bir de ne göreyim, Rumelihisa kın akın ve cıvıldaşa cıvıldaşa, Bebek rmın önlerindeyim! Yol üstünde taş kıran bahçesine doluyorlardı. Milli Şef ve Bayan İnönü reylerini kullamyorlar. Et enne Cabet'nin îkarya'sı, gazete sütunlarından öteye geçmeseydi, kendisi vazarken, kariler de okurken duyduklan zevk yanlarına kâr kalacaktı. Hal buki böyle olmadı. Muharrir, birçok okuyucudan, İkarya'ya gidip yaşamak istediklerini söyliyen mektublar almağa başladı. Bu mektublar öyle çoğaldı ki, günün bırinde, bizzat Cabet, kendi hulyasmı kendisi hakikat sandı ve bir kayıd defteri açtı. Deftere isimlerini yazdıranlar büyükçe bir kalabalık teşkil edince, İkarya müellifinin rvaseti altında iki gemi dolusu insan, Hindistana doğru yola çık tılar. Fakat, bu yervüzü cenneti rüya sından uyanmakta da gecikmediler. Muharririn. tarif ederken yerini kendi de bılmediğı İkarya'sı, bir açlık, susuzluk, mahrumiyet ve tifüs diyan idi. İkarva'lılan teker teker değil. beşer onar öteki dünyava sürüklemeğe başlı yan ölüme, günün birinde, beynine güneş geçtiği için çıldıran kafıle doktoru da, hastalara zehir vermek suretile yardım etti. Nihayet. riyasetini ele aldığı bu bicare havalperestlere karşı Neron'dan daha Dallardan, gene pıtrak pıtrak beyaz zalim davranacak ve «muazzam eserini amelenin çekiç seslerile kendime geldim. İşte kayalar mezarlığı... Ve işte meşhur çiçekler dökülüyor, «guruba karşı meha cezvıt papazlarının mahvettiğini» söyBebek Emirgân yolunun iskeleti... Ha betle dinlenen» Hisar tepelerinden baha liyecek kadar muvazenei aklivesi bozulan Cabet aleyhine bir isyan çıktı. tıralarımı şöyle bir yokladım: lnşasına ra alkış tutan kartalların sesi geliyordu. Cabet. yüzlerce insanı bir hayal uğ başlandığı tarihe nazaran, bu yolun hiç Kendi kendime, içimde derin bir ferahrunda felâkete sürüklemenin taşmamıolmazsa yarılanması lâzımdı. Sigara sar hkla: vacak derecede ağır mes'uliyetlerinden, mak için elindeki kazmayı bırakan bir iş Artık bekliyebiliriz, diyorum. Çok ancak ölüm savesinde kurtuldu. İkaryaçinin yanına sokuldum. geçmez: lılan da. hükumet, memleketlerine al Kolay gelsin arkadaş!.. «Lebinde bir sarı niluferin, doğar Nisan.» dırdı. Gaibden bir ses işitmiş gibi, irkildi: İşte yüz sene evvelki devir, sosvalizSalâhaddin GÜNGÖR Nasıl, işler kolaylandı mı bari?.. min, tatbikat sahasında böyle bir nü Eh... Kolaylanacak Allahm iznile . munesini görmüstür. Şimdiye kadar kaç metrelik kısmı MÜZELERDE yapabıldınız?.. Aha... Şu gördüğün yerde uğraşıAbidelerin imarı yoruz.. Belediye, Müzeler idaresine müracaatOnun elile işaret ettiği, benim de gö le abidelerin imarı esnasmda gözönünzümle kestirebildiğim inşa halindeki sade tutulması lâzım gelen hususatı sorha, dörtbeş yüz metre uzunluğunda bir muştur. yol parçası idı. I KAÖİN'VE'MODA I Sordum: Geyve (Hususî) Geyvenin iktısadî Kaç aydanberi çalışıyorsunuz?.. varlığında mühim bir âmil olan ipek koSigarasından üstüste birkaç nefes du zacıhğının istihsal membalarını teşkil eman çektikten sonra cevab verdi: den dut bahçelerine bir haşere ârız ol Senenin biri gitti! muş ve bu kıymetli dut bahçelerıni tah Yolun hepsi iki senede bitecekti rib etmeğe başlamıştır. Kazanm servet değil mi?. membalanndan birini teşkil eden ve çok Bitecekti ama, hani ya?.. itina ile muhafaza edilmekte olan çam ağaclarına ârız olan (Kinota Kempa Pit Amele mi az yoksa... yo Kampa) denilen haşere ile Orman ve Az değil: 110120 işçi çalışıyo Ziraat da releri müştereken bu haşere ruz. ile mücadele halindedir. Bu mücadele Peki., İş, neden yürümüyor? nin yakın zamanda memnuniyetbahş bir Onu ben bilmem.. İlerde çavuşlar neticeye vanlacağı, alman tedbir ve sarvar. Onlara sor... fedilen büyük azim ve faaliyetten anlaBir hayli zaman etrafıma bakındım. şılmaktadır. Fakat ortada çavuştan eser göremedım. Tütünciilük Manzara şu: Kayalar mezarlığının önünYakın zamanlara kadar piyasalarda de bıçak sırtı gibi düz ve keskin bir duvar... Sahilde, ve mezarlık seviyesinde, iki hararetle alıcı bulunan kaza mıntakasmdaki tütüncülüğün daha ziyade mkişayol açılıyor: Biri, gidiş, öteki geliş için... fını temin etmek üzere İnhisarlar İdareSimdilik en mühim faaliyet, bu dört yüz sinin tecrübe mahiyetinde bu sene iki elli metrelik kısım üzerinde!.. Tesviye atütüncüye ektirdiği bu iki mahsulün bımeliyesine henüz başlanmıyan yerler ise risini 118 ve diğerini 148 kuruş gibi son pek çok... Bebekten, Emirgâna kadar u senelerde görülmemiş bir fiatla mübazayacak asfalt cadde, böyle ağır ezgi, yaası tütüncüleri bu sene bu cins ve nevi fıstıkımakam yürüyüşle acaba kaç sene tütün ekmeğe teşvik etmektedir. Bu cinde, nakil vasıtalarınm işliyeceğı bir hale sin kaza iklim ve şartlarına çok uygun gelebilir ?.. Burası şimdiki halde kulların ve tahsisen kurağa mütehammil bir todeğil, Allahın bileceği şey... Amelenin hum olduğu sabit olmasma bmaen tüBaharlık gayet orijinal bir şapka.. Gedediği gibi, senenin biri gittiği halde yo tüncüler tarafından bu cins tütüne rağ rek şekli ve gerek muhteviyatı itibarile tam bir çiçek sepeti. lun, daha altıda, hatta belki de yedide bi bet artmıştır. i Nafı Vekili Ali Çetinkaya rey puslasını sandığa atıyor Geyve bahçelerine ârız olan haşarat Dut ağacları mahvolmağa yüz tuttu Meclis Reisî Abdülhalik Renda ve Parti Genel Sekreteri Fikri Tuzer (solda) reylerini kullamyorlar Birdenbire çöken apartıman! Belediye fen heyeti de tetkikler Bina çok eski mi? Beyoğlunda Yenişehirde Mangasar yapıyor m Yıkılan apartıman, mütareke seneleca ddesinde Topuzcu sokağının başında Belediye fen heyeti de bir taraftan tet * ki Atlas apartımanınm çökmesi tahkikati rinde yapıldığına nazaran, eski bir bina le meşgul olan müddeiumumî muavini sayılamaz. Sağlam bir binanm da sebeb kıkat yaptırmaktadır. Binanm makarna fabrıkası sahıbi Raka'ya ıpotekli olduğu Rifat, dün de tahkikata devam ederek, siz, anî bir şekilde yıkılması, imkân hasöyleniyor. Diğer bir rivayete göre, bu bazı ifadeler almıştır. Vak'anın şahid ricinde görülmektedir. binaya sonradan bir kat daha ılâve edilleri fazladır; henüz hepsinin ifadeleri tesEsasen gerek apartımanm altmdaki mıştır. pit edilmiş değildir. ahşab evde oturan Froso, gerek ölen şoMaamafıh alâkadarlar, böyle bir muAdliyece yaptırılacak keşif, tehir olun förün karısı Fatma ve halıcı Yusuf, apar amele cereyan etmemiş olduğunu söyle muştur. Keşfin yapılması için bir fen hetımanın sağlam olmadığını müteaddid de mektedirler. yeti kurulacak ve lâzım gelen tetkikat, Son yağmurların inhidam hâdisesi üzefalar mal sahibine söylediklerini iddia etenkazın alt kısmı da kaldırıldıktan sonra rinde müessir olduğu da umuluyor. Binamektedirler. yapılacaktır. Gün, şimdiki halde muaynm bulunduğu mahallın çukur olması Enkaz altından çıkarılan eşyalar ta yen olmamakla beraber keşif hafta içeve yağmurun bu ıstikamette akması, yalmamen harab olmuş bir haldedir. Temiz nız bu binayı değil, o cıvardaki dığer barisinde yapılacaktır. Beyoğlu ve Haseki hastanelerinde te leme ameliyesi yapılırken rasgelinecek eş zı bınaları da müteessır etmiştir. Bu iti davi edilen yaralıların sıhhî vaziyetleri, yalar bir kenara toplattırılarak sahibleri barla ayni yol üzerinde umumî bir tetkik yapılması zarurî görülmüştür. ne iade edilecektir. normal seyrini takib etmektedir.