17 Aralık 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

17 Birincikâmm 1938 CUMHURİYET Esnaf cemiyetleri birliği Balkan milletlerine Tramvay Şirketinin C.H.P. Vilâyet kongresi ihmali düşen yeni hamle Dünkü son celsede encümenlerin raporlarmı hastanesi nasıl çalışıyor? tasvib eden umumî heyet, yeni idare 32 cemiyetin bütçesinden ayrılan para ile idare edilen bu şifa yurdu, tam bir müessese haline gelmiştir [Başmakaleden deuam] henüz kâfi bir şuur ve kat'î bir kararla cihazlanmamışlardır. Hiç kimseye karşı en ufak taarruz fikri taşımaksızm Balkanlılar kendi aralarında haricden gelebilecek taarruzlan da önliyecek veçhile teşkilâtlanabilirler. İşte o zaman Majeste Yunan Krahnm 70 milyonluk tek millet düsturu dörtbaşı mamur bir hakikat olmuş olur. Ötedenberi bu fikrin mürevvici olarak biz bu gazetede öyle bir kombinezonun admı başka türlü ifade ediyoruz. Biz Balkanlı milletlerin kendi aralarındaki böyle bir ittihadla âdeta büyük bir devlet teşkil etmiş olacaklarını söylüyoruz. | Balkanlı mületlerden hiçbirinin dahilî istiklâline halel vermiyecek olan fıkir çok güzeldir, fakat bir parçacık külfetlidir. Bununla beraber bizce bu külfet kolaylıkla hakkmdan gelinemiyecek bir müşkül değildir. Şöyle ki bu teşekkül esasen Balkanlı devletler arazilerinin umumî heyetinin müdafaasını deruhde etmiş olacağmdan her Balkanlı mılletin askerî teşkilâtının diğerlerile tamamen ahenkli olacak bir mükemmeliyette olmasını zarurî kıUr. Bu takdirde bütün Balkanlara şamil müdafaa işlerinin müşterek ve yüksek bir tertib ve murakabeye tabiiyeti kendilıaınden ortaya çıkan bir zaruret olur. Zaten her memlekette müdafaa tertibatı vardır. Bunları yekdiğerlerile ahenkli bir hale koymak ve muhtemel sevk ve idareleri müşterek bir yüksek şuranm plânlarmda birleştirmek lâzım gelir. Bu bir. Tramvay arabalarının frenlerinin bozuk olmasından ve işlememesinden dolayı dün İstanbul az daha iki yeni faciaya sahne olacaktı. Üç sene kadar evvel bir gece Şişhane yokuşunda vukua gelen müthiş felâket hâlâ bütün îstanbulluların tüylerini ürperttiği için dün atlattığımız tehlikelerden dolayı evvelâ birbirimizi tebrik edelim. Bu hâdiselerden birincisi dün sabah adı bir kaza mahalli olarak İstanbulun tarihine gececek olan Sişhanede başlamış ve Karaköyde lehülhamd kazasız belâsız bitmiştir. Beyoğlu tarafından Köprüye doğru gelmekte olan Tramvay şirketinin yeni arabalarından birinin hani şu, kapılan otomatik olanlardan Şişhane yokuşunda ansızm frenleri tutmayıvermiş ve vatman büyük bir soğukkanlılıkla işi el frenile idare ederek, kimseye sezdirme den arabayı ağır agır Karaköye kadar getirebilmistir. heyetini seçtikten sonra dağıldı Esnaf hastanesinden bir köş» Alemdann mütevazı bir köşe&inde çok büyük işler başaran, ufak bir müessese vardır: «Esnaf Cemiyetleri Birliği hastanesi». Henüz üç ay evvel kurulan bu sıhhat müessesesi, Esnaf Cemiyetleri Birliğini teşkil eden 32 cemiyetin iştirakile iki sene evvel Türbedeki Birlik binasında bir dispanser halinde çalışmağa başla mıştı. Esnaf cemiyetleri Birliği hastanesi, trngün elli bin esnafın sıh'hatile uğraşan ve yalnız 32 cemiyetin bütçelerinden tefrik edilen tahsisattan başka hemen hemen hiç bir varidatı olmıyan bir müessesedır. Dün bu mütevazı müesseseyi gezen bir arkadaşımız ihtisaslarını şöyle anlatı yor: « Hastanenin kapısından içeri girdiğim zaman genc bir hademe yanıma gelerek nezaketle: Gazetecisiniz zannedersem.. sizi bekliyorlar.. dedi ve başdoktorun oda sına götürmek üzere önüme düştü. Sekiz on basamaklık bir merdiveni Esnaf hastanesinin harîcden görtinüşü çıktıktan sonra girdiğimiz ufak bir antregenc hademeler tarafından idare edilen de on kadar esnaf muayene için sıra bekbu ufak snhhat müessesesinin her tarafınliyorlardı. da bariz bir intizam ve temizlik göze Bu ufak hastanenin baş doktor vekil çarpıyordu.. Ufak bir lâboratuar: Buliğini yapan Hikmet Aladağ beoi~>güler rada muhtelif dolabların içinde şişeler, bir yüzle karşıladı ve ziyaret sebebmi pek mikroskoplar ve bir lâboratuar için lâzım iyi bildiği için sual sormama meydan verolan bütün teferruat muntazam bir şekilmeden anlatmağa başladı: de yerleştirilmiş.. Biraz ileride bir ameli « Biliyorsunuz ki, hastanemiz ev yat salonu.. Salonun ortasmda her türlü velâ bir dispanser vaziyetinde iken bilâ ameliyat yapmağa müsaid son sistem hare bu binayı kiralamış ve mümkün bir ameliyat masası, bundan sonra sırasile mertebe bir ufak hastane olabilecek bir ıki poliklinrk, son sistem bir diyatermi vaziyete ifrağ ettikten sonra 30 ağustosta makinesi bulunan muayene ve tedavi faaliyete geçmiştir. Halen bütün hasta odası ve nihayet röntgen odası.. Bu ufak nelerde yapılan ameliyatlan burada da hastanenin röntgeni de son sistemdir.. yapabilecek bütün vesaitimiz vardır ve Gelen hastalar filimlerini kendileri ge yapıyoruz.. tirmekte, ancak çok muhtac kimselerin filimleri cemiyet tarafından temin edil Doktor Hikmete sordum: Esnafın muhtelif hastalıklarını mektedir. karşılıyacak mütehassıslarınız var Hastanenin kcğuşlara aid Ikısmı, dört Şüphesiz... Da'hilî, oerrahî, kadın oda ile bir salondan ibaret ve her birinde ve doğum, göz, cild, kulak, burun, bo dörder beşer yatak bulunuyor.. ğaz ve röntgen mütehassıslanmız vardır. Doktor Hikmet, tertemiz karyolalarHastanemiz sabah saat 9 dan akşam 16 da yatan hastaları tanıtmağa başladı. En ya kadar faaliyettedir. Tefrik edilen sa bü\ük koğuşu teşkil eden beş yataklı oatlerde müracaat eden bütün esnaf mua dadaki hastalardan biri balıkçı.. İki gün yene edilir. Bundan başka nbbetçi bir evvel fıtıktan ameliyat olmuş.. Bunun doktor da muhtelif saatlerdeki bütün mü yanındaki karyolada dört gün evvel a racaatlere ihazır bulunmaktadır. pandisitten ameliyat olmuş genc bir lo Yalnız esnafları mı muayene ve te kanta garsonu.. Diğer bir tarafta zayıf bir genc yatıyor: Doktor Hikmet bu hasdavi ediyorsunuz? Evet, bu hastaneyi onlar yapmiş tanın yanına giderek kendisine sordu: Muiz nasılsın? lardtr ve münhasıran onlara aiddir. Ayni zamanda cemiyete kayıdlı herhangi bir Hasta hafif bir sesle cevab verdi: esnafın da iaşesi kendisi tarafından temin İyiyim doktor. olunan ailesi efradını muayene ve tedavi Doktor Hikmet bana dönerek: etmek mecburiyetindeyiz. Muiz seyyar satıcıdır.. Zanneder Müracaat edenlerin esnaf ve ya sem para sarfetmemek için fcışı paltosuz hud esnaf ailesi olduğunu nasıl tesbit edi gecirmek istemiş.. Zatürrie olmuş amma tehlikeyi atlattı.. yorsunuz? Esnafların cemiyet tarafından veMuize sordum: rilmiş cüzdanlan vardır. Kendileri için Çıkar çıkmaz palto alacak mısın1? bu cüzdanlardaki muayene tarihi, aileler Gırtlağına kadar yorgana sanlı olan için de ya cemiyet tarafından gönderilen Muiz bir hayli düşündükten sonra: müzekkere ve yahud nüfus kâğıdlarında Bakalım, cevabını verdi. ki kayıd bizim için kâfidir. Görünüşe bakılırsa Muiz, bedava hastaneyi bulduğundan palto almağa pek Doktor sözlerine şöyle devam etti: Esnaf cemiyetleri Birliği hastane yanaşmak istemiyordu. si paranın geçmediği bir müessesedır. BiKadınlara aid koğusta dört hasta var.. zim burada öyle hastalarımız vardır ki Bunlardan ikisi apandisitten, birisi kadın ikametgâh gösteremezler, bellibaşlı yat hastalığından ameliyat olmuş.. Dördün tıkları hic biryer yoktur. Bunları bilhas CÜEÜ en şiddetli bir devresinde zatürrie.. sa balıkçılar teskil ederler.. Bunların kısFakat bütün bu hastalann yüzünde iyi mı azamı evvelce hastalıklarını bakımsız tedavi edılmelerinden dolayı memnuni ve sefil bir vaziyette kayık köşelerinde yet ve kendi müesseselerinde bulunduk atlatmağa çalışırlardı. Bugün kendilerin lanndan dolayı bir gurur ifadesi göze tedavi edebilecek ve hasta zamanlarındj çarpıyordu. barındırabilecek bir müesseseleri olduguDoktora sordum: nu biltJiklf rinden rnu'htac oldukları anda Şimdiye kadar kaç ameliyat yapılburaya koşarlar ve kendi müesseselerind? dı ve kaç kısi muayene ve tedavi edıldi? daima memnuniyetle kabul ve tedavi ediDoktor defterdeki mevcud kayda baklirler. Sunu da söyliyebilirim ki, esnaf ce tıktan sonra cevab verdi: miyetleri Birliği hastanesi kendi ya «ile Uç ay zarfında hastanemizde 180 kisiye muhtelif ameliyat yapılmış ve gekavrulan yegâne hastanedir. Hastaneyi gezmeğe ba«ladığım za ne bu müddet zarfında 4900 kişi mua rran. senc dcktorlar, genc hemşireler ve yene ve tedavi edilmiştir Bu, tabir caizse, felâket başlangıcla radan bir dığeri de gene Şişhane yokuşunda dün akşam saat 19 sularmda vuku bulmuş ve birincisinden daha gürültülü patırtılı olmuştur. Şirketin gene yeni biçim sarı arabalarından biri yokuşu Beyoğluna doğru çıkarken birdenbire geri geri gitmeğe başlamış ve arkasmda ilerlemekte olan Kartaldan 9 numarah hususî otomobile bindirmiştir. Bu oto mobil de kendisini takib eden bir dığer otomobile çarpmış, bu iki otomobilin birbirine binmesi sayesinde tramvay arabası da durmuştur. Bu tramvayın numarası 409 dur. 187 numarah vatmamn idaresinde bulunuyordu. Vatman ifadesinde Hudud ve arazi emniyeti itibarile ezcümle: «Ne yapayım? Arabanın fren ve dikkat olunsun: Yalnız bu nok leri tutmuyordu.» demiştir. tada ber Balkanhnın ve bütün BalBu çok tehlikeli vaziyet karşısında Bekanlılann haricî siyasetlerini yekpare bir lediyenin ve bilhassa Nafıa Vekâletinin kütlenin müttehid kafasmda düşünmek ve nazarı dıkkatini celbetmek isteriz. Tramağzından ifade etmek icab eder, ki vay kumpanyası, imtiyaz müddeti 1941 bu da yukanki zaruretin tabiî bir neticede biteceği ve bilhassa devlet, tramvay sidir. imtiyazmı ve tesisatmı daha evvel satın îşte bu iki tertible Balkanlar sahası almak istediği için, son zamanlarda tayalnız kendi dahilinde değil, harice karşı mir işlerine zerre kadar ehemmiyet verda hiçbir noktasından taarruz olunamaz memektedir. Geçenlerde yazdığımız gibi, bir kale haline gelmiş olur. 60 70 mil arabaların ve motrislerin hemen hepsi tayon nüfusun müdafaa ettiği bir sahaya mire muhtacdır. Mukavele ve şartname taarruz etmeği düşünecek büyük devle icabı yapılması lâzım gelen umumî röviztin alnını kanşlarız. Bu kadar nüfusun yon, yani esaslı gözden geçirme ve tamir çıkaracağı asker miktarı Majeste Yunan yapılmamaktadır. Yollar ve yollarm alKrahnm mütevazı beş milyon rakamın tmdaki elektTİk kablolan bozuktur. Dedan hiç olmazsa bir misli daha fazladjr. polarda yedek malzeme kalmamışhr. Bu Bu bir askerî ittifak mıdır? Hayır, bu tamirler ve bomboş depolan doldurmak malum olan manalannda yapılıp çözül paraya muhtac olduğu için Tramvay mesi zamanla ve mekânla mukayyed as kumpanyası hiç aldırış etmemektedir. Bu kerî ittifaklardan değildir. Bu teşekkül, kasdî ve umumî ihmal karşısında, bu kış insanlık ve kardeşlik gayelerinde birleş birçok feci kazalar olması ihtimali varmiş Balkanlı milletlerin ayni zihniyet ve dır. Nitekim arızalar kendini göstermeğe kanaatte biraz daha ileri götürülmüş çok başlamış, fakat Allahın inayeti ve talihin müessir tedafüî bir vaziyetlerinden iba yardımile kaza olmamıştır. rettir, ki halklannm samimî kanaatlerine îstanbul Belediyesi ve Nafıa Vekâledayanarak ebediyetle yaşamağa namzed ti, Tramvay Kumpanyasmı bozuk tramtabiî bir iştir. vaylan derakab tamire davet etmeli ve Balkan Antantındaki bu tekâmülün işi mühendisleri vasıtasile hergün daimî ortaya çıkarmış olacağı manzarada şu surette kontrol ettirerek bu tamirin yapıhususiyet vardır ki bu birlik kimseye ta lıp yapılmadığını görmelidirler. Tamir arruz kasdi taşımıyacak, fakat azasından yapılmadığı takdirde, hemen şirkete vazıherhangi bir veya birkaçına gelebilmesi yed ederek tamiratı kendileri yapmalı muhtemel her taarruzu kınnağa her za dır. man hazır bulunacaktır. İstanbul halkının hayatı tehlikededir. Biz alâkadarlara ve herkese şimdiden Kumpanya, başıboş bırakılırsa tesisatımı temin edelim ki moral krymeti bu kadar satacağım diye bu kasdî ihmalde devam yüksek bir kudrete taarruz etmeği kimse edip gidecektir. İstanbul Tramvay şirkedüsünemez. Balkanlılar böyle bir teşek tinin, sayesinde milyonlarca lira kazandıkülle daima kuvvetli tutacakları silâhla ğı İstanbul halkının hayatma karşı, gider rım kullanmağa asla mecbur olmaksızın ayak bir suikasd yapmasma müsaade kendi selâmetlerini kat'î bir emniyet altı edilmemelidir. na almış bulunacaklardır. îste en yakın Muhterem Nafıa Vekili Ali ÇetinkaBalkan konseyine en ciddî bir müzakere yadan, halkımızın hayatmı korumasmı mevzuu. ehemmiyetle rica ederiz. Ankarada Parti kongresinin açılış merasiminde bulunan azadan bir kısnu r f mhuriyet Halk Partisi Vilâyet konıin ikinci celsesi, dün İkinci Reis Reit. Ahmed Sevengilin riyasetinde Parti Vilâyet merkezinde toplanmıştır. Celse açıhnca bir gün evvelki toplantıya aid zabıt hulâsası ve bundan sonra da Bütçe encümeni raporu okunarak kabul edilmiştir. Yalnız bu rapor münasebetile Halkevleri için bütçeye mevzu on beş bin lırahk tahsisat az olduğu ileri sürülerek bu miktarın arttırılması hususunda alâkadar makamlar nezdinde teşebbüs yapılması arzusu izhar olunmuştur. 1939 1940 senelerine aid Parti kaza teşiklâtına a '1 bütçeler tasvib edilerek Dilek encümem raporuna geçilmiştir. Her semtin ve heyeti umumiyesi itibarile bütün şehrin beledî ihtiyaclarını ihtiva eden ve sırasile ocak, nahiye ve kaza kongrelerinden geçtikten sonra Vilâyet kongresine gelen bu dilekler umumî kongreye gönAnlsara Valisi Nevzad Tandoğan derilecektir. Parti kongresini açıyor Raporda bilhassa Adalar suyunun bir an evvel temini; Terkos ve Halkalı sula meğı bir borc bilırım.» Mehha Avniden sonra Ekrem Tur da rının tezyidi; kesilen Kırkçeşme sularmın da telâfisini temin edecek çareler aran ayni şekılde ve ayni mevzuda kısa ve faması ve hamamlara verilen Terkos su'a kat heyecanlı bir hitabe irad etmiş alkışrının tenzilâtlı tarifeye tâbi tutulması yer lar arasında kongre sona ermiştır. Konyada tutmaktadır. Konya, 16 (Hususî) Parti il konBu hususta Sular îdaresi Müdürü Ziya izahat vererek ezcümle şunları söyle gremiz işini bıtırerek dağılmıştır. Kongrede azaların yollar ve maarif hakkındaki miştir: « Su meselesi ele alınınca en başta temennilerine Nafıa ve Maarif müdürAdaların suyu gelmektedir. Geçen sene leri geniş izahat vermişlerdır. Kongre, hesab, dılek encümenleri raAdalarda sondaj yaptık. Fakat ancak porlarını ittifakla kabul etmiş, müteakımevcud kuyularm suyunu bulabildik. Tabakatülarz mütehassıslarından aldığımız ben Kurultay delegelerile ilyönkurul araporlarla da burada sondajlı su temin et zalarım seçmiştir. Sinobda mek imkânsız olduğunu anladık. İstanbulSinob 16 (Hususî muhabirimizden) dan su sevketmeği düşündük. Bunun da çok pahalıya mal olacağını gördük. Ma Bugün mesaisini bitiren Parti kongresi, amafih bu iş etüd halindedir. Yakında Enver Kok, İzzet Koca, Tevfık Turan ve Mehmed Orucu büyük kurultaya delege hallolunacaktır.» Bundan sonra Kartal azasından Şera seçmiştir. Balıkesirde feddın; Kartaldaki çimento fabrikasının Balıkesir 16 (Hususî muhabirimiz elektrik resmini İstanbul Belediyesimn alden) Parti Vilâyet kongresi yapıldı. makta olduğunu; halbuki Kartaida umran yolunda yapılacak pek çok ışler bulun Dilekler konuşuldu. İdare heyeti seçildi. duğu için bu resmin Kartal Belediyesine Umumî kongreye iştirak edecek delege terkedilmesi muvafık olacağını söyledi. ler intihab olundu. Amasyada Avni Yağız buna cevab vererek bu Amasya 16 (a.a.) Cumhuriyet meselenin icra makamının takdırine aid Halk Partisi Vilâyet kongresi, Vali ve olduğunu; İstanbul Belediyesinın esasen Parti Başkanının bir nutku ile açıldı. Imülhakata ıcab eden yardımları yaptığıdare heyeti raporu okunduktan sonra ennı; Kartal Belediyesi de yardıma mulıtac cümenler seçildi. ise Şehir Meclisinden tahsisat isteyebileGiresunda ceğini anlatarak dileğin reddini istedı. Giresun 16 (a.a.) Halk Partisı Neticede Dilek encümeninin hazırladığı ra Vilâyet kongresi, dün Vali ve Parti por tasvib edilerek on dakıkalık bir ıstiraBaşkanının bir söylevile açıldı. Evvelâ hati müteakıb celse tekrar açıldı ve yeni Ebedî Şefimiz Atatürkün hatırası üç daYUNUS NAD1 Vilâyet İdare Heyetinin intihabına geçilkikalık sükutla taziz edildikten sonra ViEn sağlam gelir Devlet tahvilidir. di. Yurddaş lâyet idare heyetinia raporu ve diğer diDevlet tahvili alan hem kendisine, Reylerin lasnifi neticesinde altmış iki Her Türk yerli malı kullanmak hem yurdun imarma yardım etmiş lekler okunarak kabul edildi. zatın reye iştirak ettiği ve ittifakla Hâsavaşında gönüllü bir propagandacı oky. Kongre, yarın da çalışmalarına devara olmalıdır. mid, İbrahim Kemal; Galib Bahtiyar; Ulusal Ekonomi ve Arttırma edecektir. Ulusal Ekonomi ve Artiırma knrumu kurumu Nureddin Ali; Refi Bayar; Aziz Ak; Maraşta Nedim ve Hasene îlgazın yeni idare heMaraş 15 (a.a.) Vilâyet Parti yetine seçildikleri anlaşıldı. Büyük konkongresi toplanarak üyelerini seçmiştir. greye iştirak edecek mümessillerin de inKongrenin bütün üyeleri yapılan muvartihabı yapılarak Profesör Hayrullah; İbfakiyetli işlerden dolayı Cumhuriyet idarahim Kemal; Faide Esendal; Naci resine sonsuz bağlılıklarını bildirmişlerdir. Moralı ve Ferid Hamal tnümessil olarak ayrılmışlardır. İngiliz ordusu takviye edildi Riyaset makamı ruznamede başka bir Londra 16 (a.a.) Lordlar kamara şey kalmadığmı; yalnız kongre münase smda beyanatta bulunan Müsteşar Lord betile büyüklerimize tazim telgraflan çe Birkenheard, İngiliz müsellâh kuvvet • kilmesini teklif eden bir takrir bulunduğu leri ve yardımcı servisleri hakkmda banu söylemiş; bu takrir de ittifakla kabul zı rakamlar zikretmiştir. Mumaıleyli edilmiştir. Bu aralık Meliha Avni söz is bilhassa muntazam ordu mevcudünün. kat'î surette 222,000 kişi olarak tespit temiş ve ezcümle şunlan söylemiştir: edilmiş olduğunu ve buna ihtiyat ordu« Raporumuz okunurken nazan dıksunun 220.000 olan mevcudünün de ilâkatimi çeken mü'him bir nokta üzerinde ve edilmesi lâzım geldığini söylemiştir. durmak isterim. Cumhuriyet Halk Partısine kayıdlı aza adedi... Bu aded kâğıd üstünde Partiye bağlı olan arkadaşlardan ibarettir. Hakikatte kadın, erkek, genc, iht yar bütün Türk milleti parti etrafmda top lanmıştır. Bu memleketi müthiş bir uçarumdan, muhakkak bir ölümden kurtaran, Ebedî Atamız ve onun eseri olan Halk Cumhur Reisimiz İsmet İnönünün seyahatten döndükten sonra Ankarada Partisidir. Kongremiz sona ererken BüHeyeti Vekile içtimaına riyaset ettiğirü yazmıştık. Yukanki resim İsmet İnÇıktı. Fiatı 75 kuruştur. önünü içtimadan sonra Ziraat Vekâletinden çıkaTken Vekiller arasında gös yük Atamızm ve onun inkılâb arkadaşı İsmet İnönünün yüksek huzurlarında cğiltıeriyor. Ankarada Vekiller Heyeti içtimaı En Büvük Kaybımız Ebedî Şefin ölümünden milletin duyduğu ıstırabın destanı J