16 Aralık 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

En Büyülc Kaybımız Ebedî Şefin ölümü karşısında milletin duyduğu ıstır^bm destanı Kitabcılardan arayıniz 75 kuruş Ifll umhuri 5242 Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet İstanbul Posta kutusu: İstanbul No 248 0111113 16 BİrİIICİkânilll 1938 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrir hfiyeti: 24298. İdare ve matbaa fcısraı 24299 24290 ZAMAN MANİFATURA Ltd. Şti. Sultanhamarr* No. 26 Bu ay içinde umıim mallarını tasfive dolayısile BüyUk tenzilâtla satmaktadır. Her on lira alış verişe aynca bir hediye verilir. Yüksek İktısad ve Ticarei mektebinde yapılan loplantı Millî ekonomide terâkki safhaları Türk milleti kendi ekonomisine millî şekil ve rengini vermek hususunda dahi en kısa bir zamanda en ileri milletlerin gittiği yolu muvaffakiyetle kavramış ve onu filiyatla tatbik sahasına koymuş bulunuyor. aşbakan Celâl Bayar bir kaç gün önce bu yılkı artf.rma ve yerli mallar haftasım Ankara Halkevınde çok güzel ve pek samimî bir hasbihalle açtı. Arttır ma sözile tasarrufu kasdetmekte olduğumuz malumdur. Türkçemizde işten değil, dişten artar diye bir darbı mesel vardır, ki idareli hareket ederek kazancın bir kısmını bir köşeye koymanın ifadesidir. Her ferde göre azbuz birşey olan bu arttırma hareketinin meınleket bünyesindeki millî manası çok büyüktür. İleri milletlerin bütün ekonomik hareketlerinde en salim miyar vazıfesini gören bu işe Türk milleti bilhassa Cumhuriyet devrinde ve manalı, şuurlu bir surette başlamış oldu. Memleketimizde millî ekonominin mılliyetçi Cumhuriyet rejimile başlamış olduğunu sarahat ve kat'iyetle ifade etmek yerinde bir iş olur. Daha önce Türk milleti hiç birşey arttırmıyordu demek istemiyoruz. Daha evvel memlekette kapitülâsyon rejimi cari olduğu için o zaman burada münhasıran millî olan bir ekonomiden bahsetmek kolay değildi. Kapitülâsyonları kaldıran Cumhuriyet rejimi memleketi bir millî ekonomi ile teçhiz etmeğe başladı. Artık bu memlekette şimdi millî işlerin ve millî kazancların manası, kıymeti, ve ehemmiyeti vardır, ve onların hergün daha iyi, yani daha millî bir mahiyet alarak genişlemesi gbzönünde tutulan bşlıca önemli amacdır. İşte Başbakan Celâl Bayar evvelki günkü çok güzel ve çok samimî hasbihalınde bunlardan ve bilhassa arttırmadan bahsederek söze başladı. Orada gb'rdük ki ufak büyük cari hesblar da dahil olarak 937 yılında 277 milyon Türk lirası olan mevduat yekunu bu yıl, Merkez Bankasınm mümasil hesablarım da beraberine alarak 305 milyona çıkmıştır. Bu hürmete lâyık bir yekundur. Yalnız tasarruf sandıklarının küçük birikintileri yekununundan da ayrıca haberdar edildik: Geçen sene 90 milyon lıra olan bu yekun bu yıl 102 milyona çıkmıştır. Bu rakamların delâlet ettiği mananm izahını bizzat Celâl Bayardan dinlemek en muvafıktır. Bu rakamları verdıkten sonra Başbakan sözlerine şöyle devam etmiştir: « Demek ki milletimîzin tasarruf hakkındaki dikkat ve gayreti inkişaf etmektedir. Bu bittabi çok şayanı şükrandır. Çünkü, tasarruf, bir milletin kendisine itimadının nişanesidir, mensub olduğu cemiyetin ve milletin refahına bağlıhğmın ifadesidir. Bir vatandaşın cebinden çıkanp herhangi bir bankaya tevdi ettiği tasarruf, sadece o bankanm kasasmda artmış bir rakam olmadığı ve fakat memleketin iş hacmine bir ilâve vasıtası olduğu için, o vatandaşın cemiyete kredisi demektir.» Bankalar topladıklan paraları memleketin iş hacmini arttırmakta ve iktısadî hareketlerini çoğaltrnakta kullanıyorlar tabiî. Başbakan Celâl Bayarın bu sahada verdiği yerli yabancı kredi müesseseleri arasmda mukayeseli rakamlar da büyük bir belâgat arzetmekten hâli kalmamıştır. Filhakika 1937 yılında millî kredi tnüesseselerimizin memleket iş hacmine tahsis ettiği paraların yekunu 291 milyon iktısad haftasının4 üncü günü Ziraat Vekâletindeki toplaiıtıya Inönü »iyaset etti ve son tetkikleri etrafında Vekillerle görüştü Birinci büyük ziraat kongresi 27 kânunuevvelde Ankara Halkevınde açılıyor • Ankara, 15 (Telefonla) Cumhur Reisi Ismet rektifer verdiğî anlaşılmaktadır. Cumhur Reisimiz İnönü bugün Ziraat Vekâletini teşrif ve Heyeti Ve Vekiller Heyeti içtimaına riyaset ettiği sırada Vekilenin saat 15,5 te Ziraat Vekâletinde yaptığı top kâlet binasının holü Ziraat Vekâleti erkânı, Enstilantıya riyaset etmiştir. tü Rektörü, profesörler ve enstitü talebesini temsil İçtima fasılasız surette tam 5,5 saat devam etmiş eden genclerle dolmuştu. Bu kalabalık kendisini tir. Cumhur Reisimiz bu içtimada köy kalkmması Vekiller Heyeti müzakerelerinin sonunda minnet ve ve ziraat plânı hakkındaki hazırlıkları tetkik bu şükranla karşıladı. İnönü hepsinin ayrı ayrı ellerini yurmuştur. îsmet İnönünün bundan başka son seya sıkmak suretile iltifatta bulundu ve Ziraat Vekili hatlerinde aldığı notlardan Ziraat Vekâletini alâ Faik Kurdoğluna muvaffakiyetler temenni etti. kadar eden kısımlar hakkında izahat istediği ve dilArkast Sa. 9 sütun 3 te\ Vekiller Heyetî içtimaı Profesör Muhlis Ete, millî ekonomi ve yerli mallar hakkında bir konferans verdi l Dün Ticaret ve İktısad mektebinde Muhlis Çtenin konferansıru dinliyenler Millî İktısad ve Tasarruf haftası münasebetile dün, Yüksek İktısad ve Tica ret mektebinde bir toplantı yapılmış'ır. Gencler mektebin koridorlannı, günün ehemmiyetini tebarüz ettiren, çok kıymetli levhalar ve vecizelerle süslemiş'erdi. Mektebin müdürü profesör Şükrü Baban toplantıyı açarak, günün ehemmi yetini tebarüz ettirmiş ve ezcümîe şunları söylemiştir: « însanlar halihazır içinde yaşar ken, bir yandan da istikbale bağlıdırlar. Muhakkak bugünün gürültüsü içinde yarını da düşünürler. Çünkü halihazır tehlikelerle doludur. Bu tehlikeleri görduk lArkası Sa. 9 sütun 5 te] Japonya, üç devlet arasındaki komünizm ecnebi Yahudiler düşmanlığı paktini askerî bir ittifak Alman ve Italyan Yahuhaline koymak istiyor dilerinin vaziyetleri Londra \5 (Hususî) Deyli Tel ğildir ve hiçbir zaman gayemiz olmamışgraf gazetesinin yazdığına göre, Japon tır. 400 milyonluk bir millet, kendi irane olacak? ya, Berlinve Roma hükumetlerine müra desi hilâfına hareket etmeğe icbar edilecaat ederek komünizm düşmanlığı paktını üç devlet arasmda askerî bir ittifak haline koymayı istemiştir. Japonyanın maksadı ne itniş? Nevyork 15 Vaşington'daki Japon sefareti müsteşarı Hirosuma, Mayrland Üniversitesinde irad etmiş olduğu bir nutukta Japonyanın 'Çinifethetmek kabiliyetine malik imiş gibi evhama kapılma makta olduğunu söylemiş ve şöyle de miştir: « Böyle birşey, bizjm gayemîz demez. Bizim maksadımız Çinde bulunan ve Çin Japon münasebatını zehirlıyen müteaffin membaları yoketmektir.» Hirosuma, Japonyanın Çinde tesis etmek istediği yeni içtimaî nizamın icaba tmı tanıyan hiçbir devletin ticaret ser bestisini ihlâl etmenin Japonyaca muta savver olmadığını ilâve etmiştir. îngiltere Çine yardım edecek Londra 15 (a.a.) «Financial Times» gazetesinin bildirdiğine göre, İngillArkası Sa. 9 sütun 2 de] Alman ve Italyan Yahudilerinin tabiiyetlerine nihayet vermek tnaksadile Almanyada ye îtalyada çıkan kanunlar şehrimizdeki Italyan ve Alman tebaası Yahudileri büyük bir endişeye düşürmüştür. îtalyada Yahudilere karşı tatbik edilecek olan kanunlar pek yakında mer'iyet mevkiine gireceğinden, memleketimizde mevcud 900 kadar Italyan Yahudisi şimdiden telâşa düsmüşlerdir. Bunların mühim bir kısmı İstanbulda olup, evvelce başka bir pasaport taşırken, îtalyan tabîiyetine sonradan girmişlerdir. Ezcümle şehrimizdeki Italyan Yahudilerinden büyük bir kısmı ^mütareke yıllarmda Türk tâbiiyetinden Italyan tâbiiyetine geçmiş bulunmaktadırlar. Bunlar arasmda şehrimizde büyük tnüesseseler kurmuş Museviler vardır. Bu hususta şehrimizdeki Italyan mehafilinde yaptığımız tahkikata gore, Yahudiler aleyhine hazırlanan kanunun burada da tatbikma dair henüz Romadan emir gelmemiştir. Bu itibarla, îtalyan tebaası Yahudilerin vaziyeti ancak Romadan beklenen talimatm vürudünden sonra kat'î surette belli olacaktır. Italyan tebaası Yahudilerin ellerinden Italyan pasaportları almdığı zaman, yeni bir hukukî vaziyet hâsıl olacağı şüphesizdir. Bu takdirde, hiçbir devlete nispeti lArkast Sa. 9 sütun 3 te] IIİIİIIIII1IIIIIMIIII1IIIIII1II1IHIIMIIIIIII1IIIIIIIMIII1IIIIIIIIMIIIIIIII1IIIIIIIIII Alıhany a, Italy a, Ja pony a arasmda askerî ittifak Türkiyede bulunan kumaş aşırılmıştır. Polis ve Müddeiumumîlik, tahkikata elkoymuştur. Sultanahmed Birinci Sulh Ceza hâkimliğince de vak'a yerinde ke^ yapılarak, vaziyet etraflıca tespit edilmiştir. Tahkikat, ehemmiyetle genişletilmekte ve derinleştirilmektedir Damı delip dokuz yüz top kumaş çalmışlar Ebedî Şef Atatürkün hatırası taziz edildikten sonra bir senelik faaliyet raporu okundu; Bozdoğan kemerinde Karamürsel mensucat fabrikasının damı ge yeni idare heyeti bugün seçilecek celeyin delinerek, içeriden 900 top Karamürsel mensucat C. H. P. Vilâyet kongresi fabrikasında hırsızlık dün sabah toplandı Vali. Parti Vilâyet kongresini açıyor Kongrede bulunanlar Iki senede bir, toplanmakta olan Parti Vilâyet kongresi dün sabah saat on birde Parti Vilâyet merkezinde toplanmış, kongreyi Parti Başkanı Vali ve Belediye Reisi Lutfi Kırdar bir nutukla açmıştır. Lutfi Kırdar bu nutkunda: «Bugün Partimizin 1938 yılı kongresini açtnakla bahtiyarım. Kısa bir zaman içinde çok enerjik ve çok bariz terakki mesafelerini kuvvetli hamlelerle aşarak başarılan büyük inkılâbımızı burada bir daha hatırlar ve hatırlatırken bütün İstanbul Parti arkadaşlarmız ve onlarn saym delegelerini ve değerli konuklarmızı sonsuz saygı ve sevgile selaâmlarım. Bu seneki kongremiz E« bedî Şefimizin acıklı vefatına yakm gün< lere rastlamış bulunmaktadır. Onun yüksek hâtıralarına taziz duygulanmızı aya^ ğa kalkarak ve beş dakika ihtiram sükÎH tunda kalarak izhar ve teyid edelim.» demiş, derin bir huşu içinde geçen bu vakfei sükuttan sonra sözlerine devam ederek E« bedî Şefimizin kurduğu Halk Partisiniri değerli ve büyük inkıîâblar başardığım, ancak yapılacak daha pek çok işler h\n lunduğunu; bu müstakbel mesaimizde de bize yolu, Büyük Millî Şefimizin birkaç; lArkası Sa. 9 sütun 1 de] ııııııiııııııııııııııııııııııııııiMiıiıııııııııııııııııııııııııııııınııııııııiııııııııııııııııııiııııımnınıııııııııııııııııııııııııtıııııııııııııııııııııııııııııııııiııııııııııi Ispanyada son vaziyet istanbul Halk Sandığı bugün merasimle açılıyor Istiyen vatandaşlara kredi temin edecek olan sandık, her türlü banka muamelesi de yapacak Hükümetçüer Franko'ya sulh mu teklif edecekler? Valansiya'da, Burgos ile mütareke yapacak bir millî kabine teşkili için çalışılıyor ve Gölgesi! Arkadaşımız Server Bediin çok cazib romanı Halk Bankası İstanbul sandığı muamelât servisinden bir görünüş Halk Bankası îstanbul Halk Sandığı denberi küçük san'at ve ticaret erbabile küşad merasimi, bugün saat 11,30 da İk her meslekte bulunan, halkın temininde tısad Vekili Şakir Kesebir tarafından ya müşkülât çektiği küçük krediyi kolaylıkılacaktır. Bu münasebetle Banka Umum la verecek olan Sandık, bir Bankanm her Müdürü Ata Evcim ile tdare Meclisi Re türlü muamelâtını da yapacaktır. Bu suis ve azalan şehrimize gelmiştir. İstanbul retle yalnız küçük kredi işlerinin tevsiiyle Halk Sandığı, bütün Halk sandıklan gi kahnmış olmıyacak, ayni zamanda malî >i büyük bir ihtiyacı karşılayacaktır. ÖtelArkası Sa. 9 sütun 1 de] Yarından sonra: İspanyadan son gelcn resimlerden: Frankistlerin eline geçen bir köyde hükuraetçiler teslim oluyorlar lArkası Sa. 9 sütun 6 dal • YUNUS NAD1 Neşre Başlıyoruz . ' . (Yazısı § unçu şahifede)