16 Eylül 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

CUMHURİYET 16 Eylul 1938 Acı hatıra = = = Murad Sertoğlu 4. Kitablar arasında «Divina Commedia» tercürnesine dair RADYO akşamki program ANKARA: 14,30 karışık plâk neşriyatı 14,50 plâk] Turk musikisi ve halk şarkıları 15,15 a jans haberleri 18,30 plâk neşriyatı 19,] Turk musikisi ve halk şarkıları (Hikmt Rıza) 20 saat ayarı ve arabca neşriyat 20,15 incesaz 21 Çocuk Esirgeme kurum namına konferans: (Dr. Hamid Osma Olcay) 21,15 stüdyo salon orkcstrası 22 ajans haberleri ve hava raporu 22,1 yarınki program ve son. ISTANBUL: 12,30 plâkla Türk musikisi 12,50 hava dis 13 05 plâkla Turk musikLsi 13,3 muhtelif plâk neşriyatı 14 son 18,3 dans musikisi (plâk) 19 konferans: Se lim Sırrı Tarcan 19,30 dans musikis (plâk) 19,55 borsa haberleri 20 saat a yarı: Grenviç rasadhanesinden nakler Vedia Rıza ve arkadaslyı tarafından Tür musikisi ve halk şarkıları 20,40 ajans ha berleri 20,47 Omer Rıza Doğrul tarafın dan arabca söylev 21 saat ayarı, orkes tra 21,30 saz eserleri: Tamburî Refil Şemseddin ve arkadasları tarafından 22,10 hava raporu 22,13 Darüttalimi musiki heyeti: Fahri ve arkadasları tarafın dan 22,50 son haberler ve ertesl günüı programı 23 saat ayarı, son. Vitrinlerdeki mankenler, birer birer takdirde suçlu olduğumu itiraf etmiş samayolarını çıkarıp sonbaharlık ince yünlü yılacak ve bittabi ceza görecektim. Yazan: Ezio Bartalini kostümlerini giymeğe başladılar. Dük Çocukluk işte. . Böyle yapmadım. Ve İtalyan edebiyatı 13 üncü asır bidaye kâncılar, kumaşların güneş ışığı altmda çocuğun hırsız olduğunu ve paramı çaldıtinde başlar. Bir münasebet noktası tesi sclmasından artık korkmadıklanndan ğını söyledim. Herkes yağmur kaygusunkırmızı beyaz yollu tentelerini indir da olduğundan hâdiseyi gören tek şahid edebilmek için unutmıyalım ki türkçenin edebî kıymeti haiz en eski eseri olan meğe lüzum görmüyorlar. Ve artık gökte yoktu. Çocuk: yer yer biriken bulutlar büsbütün esmerle Yalan! diye bağırdı. Hâlâ hıçkı «Kudatku biliğ» ve «Chanson de Rol land» 1 1 inci asır sonlarına aidddir. şerek ilk yağmurlar başladı. nklarla ağlıyordu. Sonbaharda ilk yağan yağmurlar, soBen, çocuğu hırsızhkla itham edince Nasıl Fransız dilinde Trubadur'lar kaklarda birçok hafif elbise ile veya şap birçok taraftar buluverdim. Uzun boylu dan, Truver'lerden ve Chanson de Rolkasız gezen gafil yakalıyabildikleri için bir adam, zavallıyı göstererek: land'dan evvel dinî bir şekilde Serbol bol eğlenebilirler. İşte her sene sokak Tevekkeli demindenberi tramvay ments de Strasbourg'dan, Cantilene de ta böyle gafil vaziyette sonbahar yağmur durak yerinde beklıyordu. Vaziyet anla Ste Eulalie'den ve türkçe için de Orlarına yakalandığım ilk gün, bende çok şılıyor. Mektebh çocuğu toy buldu galihon kitabelerinden bahsolunursa îtal bir hatıra bırakan bir hâdiseyi hatırlarım. ba! yada da 10 uncu asır vesikaları araO zaman lisenin son smıflarında talebe Başka bir adam: sında İtalyan lisanının izlerine tesadüf idım. Ve bir sonbahar yağmuru beni yolda Ben, büyük hırsızdan korkmam, fa olunmuştur. Ancak «Ilâhî Komedi» mügene gafil avlamıştı. Bir saçak altı bul kat böylelerinden sakmırım, dedi. Bun ellifı Dante Alighieri'den tam bir nesil mak için koşuyordum. Bu sırada öniime, ları «imdiden gebertınciye kadar döğmeli evvel gelen San Francesco'ya ve Ikinci aşağı yukan ben yaşta, fakat daha zayıf, hapse koymalı ki akılları başlarına gelsin Federigo'ya kadar esaslı olarak edebi perişan kılık.Iı, yalın ayak bir çocuk dikil adam olsunlar! yattan bahsolunamaz. dî. O da yağmurdan sığınacak bir yer Polis halkı susturdu. Sonra bana dönarayırdu. Ben, birkaç damla daha az yağ dü: Dante, italyan ortaçağınm sonunda mur yetnek için, hoyratça ona çarptım ve görünmesi, mucize kabilinden birşey olan Kaç paran vardı cebinde? kundurah ayağıenla çıplak ayağma bas Cebimde beş param yoktu. Fakat bir müthiş bir simadır. Onun etrafında dehabm. defa başladığım yalana devam etmeğe sının yüksekliğini izah edebilecek mua Çocukçağızm canı çok yanmış olacak mecburdum. Esasen halktan da çok ce sır bir edebiyat yoktu. Büyük lirik Pet ki: rarka (1304 1374), ve ilk büyük İtalsaret almıştım. Attım: Kör müsün be? diye bana bağırdı. Dört gümüş liramla bir yirmi beşlik yan nasiri Bokaçyo (1313 1375) onu Bilmiyorum nasıl bir hisle birdenbire dur ve bir on kuruşum vardı. müteakıb neslin çocuklarıdır. dum. Geriye db'ndüm. Ve biitün kuvvePolis, haşin bir tavırla, bileğinden sık «Ilâhî Komedi» bu büyük şairin diğer timle zayıf çocuğun suratma bir yumruk sıkı tuttuğu zayıf çocuğun üstünü arama«küçük eserleri» ortasında muazzam bir ekledim. ğa başladı. Çocuğun ağlaması geçmiş sütun gibi yükselir. Zaten bu «küçük Gary Cooper «Marco Polo'nun maceraları» filminde Sınıfımızın en îyi voleybol oyuncusu yalnız yüzü sapsan kesilmişti. Birşeyler eserler» umumiyetle, sadece «Ilâhî KoParisten yazılıyor: olduğunu göstermek bahanesile kucaklıolduğum için kollarım çok kuvvetli idi. söylemek istiyor, söyliyemiyordu. Niha medi» yi izah için mütalea olunmaktadır. Buna rağmen karşımdaki çocuğun bir yet polism eli çok geçmeden çocuğun bir Son günlerde orijinal kopyası «Bi yor.. Hiç Onüçüncü asırda geniş bir şark Dante'nin, böyle bir mezardan ötekine yumrukta ağzım burnunu kan içinde bı cebinde durdu. Kulağıma para sesleri gelarritz» sinemasında ve fransızcaya doub dünyasına hâkim olan Türk hakamnın seyahat fikrini şark dinlerinden ve ede e edilmiş kopyası «Olympia» sinemasın huzurunda böyle bir küstahlık yapılabirakacağımı ve sırt üstü bir su birikintisine di, Polis elini ç:kardı. Avcunu açtı. îçinyu arlanacağım zannetmiyordum. de dört gümüş lira ile bir yirmi beşlik ve biyatlanndan almış olması ihtimali haklı da gösterilmekte olan «Marco Polo'nun lir mi? Bütün tarihçiler büyük kâşifin beolarak söylenmiştir. Filhakika «Ilâhî maceraları» filmi eğer sade muhteşem kâr yaşadığmda ve bekâr öldüğünde Çocuk ağlıya ağhya kalktı. Ve o hırs bir on kuruşluk duruyordu. Komedi» nin geniş manası ile Muham ahneleri, figüranların kalabalığı ve açık müttefik oldukları halde; ona hakanm kıla üzerime atıldı. Yaptığım hareketten çok Şırak! medin miracı arasında, inkâr olun avada çekilmiş birçok haricî sahneleri zı sevdiriliyor.. Marco Polo'nun Cenova pişman olmuştum. Fakat iş işten geçmişti. Halktan biri dayanamıyarak fuzulî bir maz, bir benzeyiş vardır. Ancak muhak lin zenginliği itibarile nazarı dikkate a hapisanesinde bizzat yazdığı «Milione» Çocuğa yeniden vurmuyor, sadece savurgayretkeşlikle zavallı çocuğun suratına bükak ki Dante arabca bilmiyordu ve şark ınacak olursa çok muvaffak olmuş bir namını taşıyan hatıratında da kendisinin duğu darbelerden kendimi korumakla iktün kuvvetile bir tokat vurdu. Bir diğeri tifa ediyordum. Ve buna kolayhkla mudinlerinden ve edebiyatlarından edinmiş cordelâ sayılabilir. Karanlık salonda bu Çinde bir aşk macerası geçirdiğine dair de bastonunu zayıf çocuğun kafasına invaffak oluyordum. olduğu malumat zamanının uleması ta seri görmeğe gidenlerin, eseri sade bu değil ya, böyle bir ihtimalin vukuuna dirdi. Polis elindc tuttuğu paralar; bana Etrafımız derhal kalabalıkla çevrildi. rafından verilen çok dar fikirlerden iba epheden seyretmeleri lâzım gelir. Çünkü dair bile tek kelime yoktur. Sonra Çindeverdi. Çocuğun: Az sonra bir polis aramıza girerek bizi retti. îbni Rüşdün ve îbni Sinanın felse ilmi vücude getirenler «Biz tarihî bir ki Türk muharibleri dörder dörder saf Benim o paralar! Onları ben haayırdı. Çocuğun ağzı ve burnu hâlâ kan felerine San Tomaso sayesinde vâkıf ol esika yaratmak iddiasında bulunmuyo teşkil ederek yürütülüyor.. Vakıâ, biz de icinde idi. Ben de büyük bir korku için mallık yaparak bir ayda biriktirdim... söz muştur. Dante «küçük eserler» inden biri ruz. Beyaz perdeye hayallerini akseüir biliyoruz ki, filimlerde tamamile hakikade bulunuyordum. Çocuk polise hakikati lerine hiç kulak asmadan kendisini halkın olan Convivio'da iki defa îbni Sinadan diğimiz şahsiyetler hakikaten hayalidir.» tin esiri olmak manasız bir taassubdur. Lâkin fantezinin bu kadan da fazla!.. olduğu gıbı anlattı. Ben ne yapabılırdnn? elinden kurtardı. Ve sürükleyip götürdü. bahsetmiştir. diyorlar. Âlâ.. MURAD SERTOĞLU Eğer çocuğun sözlerini teyid edersem, bu Tarihi ve hakikati bile bile ve göz göre Yalnız gerek senaryocunun, gerekse Dante'nin De Monarchio isimli lâtince ilim amılile rejisörün iddialı olan noktai göre sinemaya kurhan etmeğe hakkımız eserinde izah ettiği siyasî fikri papanın var mı? •>. ,5^,,.. kudretile imparatorun cismanî kudretinin azarları şudur: Vaktile Rudolf ValenMarco Polo'yu gö'rmek. sırf filimdeki yekdiğerinden aynlması esasına istinad ino, Douglas Fairbanks tarafından da emsil edilmiş olan bu harikulâde masalı zenginlik ve ihtişamı, Gary Cooper'in eder. İmparator İtalyada Romen an'akudret ve meharetini seyretmek ve cidden nesini takiben adaletin, hürriyetin ve eniden ve son derece muhteşem olarak güzel olan Norveçli artist Sigrid Gusie azarımızda canlandırmak!.. sulhun yegâne garantisi olan her iki ile tanışmak için tavsiye olunabilir. YokYalnız şunu söyliyelim ki sahneye kudreti nefsinde cemeden bir devlet tesis azı meselesi cidden muhteşem olmakla sa orada Marco Polo'dan ve Çindeki edecektir. Bu bakımdan Dante'nin siyaTürklerin hayatmdan küçücük bir nebze sî düşüncesi bu asrın emperyalist ve üni >eraber kısmen hatalıdır. Dekorlar ga et zengin olmakla beraber yarı yanya bile yoktur. versalist doktrinlerine yakınlaştırılabilir. Marco Polo hakkında bir filim yap syaî, yarı yanya amerikanvaridir. Fa Fakat Dante'nin felsefesi bu zamanın at filmin her tarafından zenginlik ve mak.. Cidden güzel bir fikir.. Bu fikir kariini alâkadar etmez. Onda ebedî olan tatbik sahasına konmuş sayılamaz. Ayarfolunan para taşmaktadır. san'atıdır. Bununla beraber, birçok Fransız mü ni ismi taşıyan ve berikine nisbetle tarihî Macerah ve hüzün dolu bir hayat bu lekkidlerinin de yazdıklan veçhile Mar hakikatlere biraz daha muvafık olan yebüyük zekâya öyle sonsuz tecrübeler ka o Polo'yu gayet şakacı ve yaptığı işleri ni bir filim yapılabilir. Hem de gene başzandırmıştı ki, bunlar dehanın kanadile ayriciddî göstermeğe sebeb nedir? 13 ü rol Gary Cooper'e oynatılmak şartilel. şiirin en ulvî ifadelerine yükselmiştir. j{ Joan Crawford, beyaz perdede ük Kâşif, Çindeki Türk hakanı Kubi*** ây Hanın huzurunda kendisini takdim ilk muvaffakiyet kazandığı zaman bir sinema meraklısından gelen ilk tebrik mekBugün «Ilâhî Komedi» yi yalnız ta ttiği vakit: Bendeniz Marco Polo.. Venedik tubunu ezber bilmektedir. On senedenberihî ve felsefî değil ayni zamanda lisari aldığı mektublrın yekunu 900 bine baniyata müteallik bir izahsız da okumak eki Polo firması şürekâsından!.. liğ olduğu halde hâlâ o mektub kelime Cümlesini sarfediyor.. Gene hakanm Belgrad fuarmda Türk paviyonunun açılışında sefir Haydar nutuk söylerken kabil değildir. huzurunda kızını, ona busenin ne demek kelime hatırındadır. Bu en yüksek İtalyan şiirini türkçeye Belgrad (Hususî muhabiriınizden) teşhirindeki intizam ve dekorasyonun satercüme etmek gibi zor bir işi uhdesine Belgrad beynelmilel fuanndaki Türk deliği bütün ziyaretçilerin samimî suretalan Hamdi Varoğlu ve onun tâbii kipaviyonunu gezdiaı.. Fuar, Belgradın te takdirini toplamaktadır. tabcı Hilmi yalnız italyanca bilmiyen Paviyonda başlıca ihracat tnaddeleribir kısmından geçen Sava nehrinin heTürklere değil, fakat bilhassa bugünkü men kenannda ve büyük köpriinün ya mize ve bu arada pamuk, fmdık, üzüm, talyancayı bilip de Dante'deki güzelliği incir, şeker, kuru yemiş, hububat, zeytin, nmdajfi meydandadır. anlamıyanlara büyük bir hizmet yapmış Kapıda gazeteci rniviyetimi gösterdi zeytinyağı ve kömüre büyük bir yer ay bulunuyorlar. ğim zaman derhal yol verdiler. Çünkü f u rılmıştır. Sanayiimizin inkişafını gösterDore'nin ve diğer ressamların eserleriara biletle girılmektedir. Muntazam ve mek üzere de yünlü, pamuklu ve ipekli e zenginlenmiş olan «Ilâhî Komedi» nin geniş kum döşenmiş yollann iki tarafmda kumaşlanmızla, kauçuk, cam, kâğıd, efuara rescnen iştirak eden 10 milletin maye, deri, alaminyüm ve nihayet tütün ahife sonlanna ilâve edilen notlar karie, muntazam ve şık paviyonlan bulunmak ve sigaralarımız muntazam bir dekorla eseri aşağı yukan aslma yakın bir şekilde izaha yardım ediyor. Bize kalırsa bu tadır. Bütün yollar bu on milletin bay ziyaretçilere arzednmektedir. notlar daha pek çok fazla olmalrydı. Ayraklarile donanmıştır. Sergiye Türkiye, Paviyonumuzun en mühim kısımların ni eserin italyanca tabılarında umumiyetFransa, İtalya, Almanya, Macaristan, Rumen, Holanda, Bulgaristan, Yugos dan biri de Türkiyede Cumhuriyet reji e her sahifenin yarısından fazlası bu lavya ve Çekoslovakya iştirak etmekte mindenberi iktısadî, smaî, kültürel ve di notlara tahsis olunmaktadır. ğer bilumum sahalarda yapılan terakkiHamdi Varoğlunun, en büyük italyan dır. leri mukayeselı bir surette gösteren, tab airini Türk münevverlerine, kendi dilleFuarın kapısmdan girdikten sonra bilo, a ve grafiklerle, memleketimizin inde tanıtmak hususundaki bu himmetiraz ileride ve soldaki yolda Türk pavi emsalsiz manzaralarını ve turistik güzel ni, «İlâhî Komedi» yi şerheden ikinci bir yonu nazan dikkate çarpmaktadır. Paviyondan içeri girdiğim zaman liklerini gösteren büyük kıt'adaki fotoğ eserle tamamlamasım temenni ederiz. Türk mahsulü ve Türk emeğile karşılaş raflann bulunduğu kısımdır. Ziyaretçiler Prof. Ezio Bartalini bu grafiklerin ve fotoğraflarm önünde tım.. Paviyonun büyük kapısmdan girildiği büyük bir hayranlık hissetmektedirler... BUGÜN zaman ı'k göz alan şey, şeref mevkiinde Yabancı bir memleketteki bu küçük, faki Büyük Önderin büstüdür. Bu büst, kat muntazam ve muvaffak olmuş paviJoe Brovvn ve June Travis Columbia şirketinin « Gladiator kordelâsında paviyonu gezen her ziyaretçide büyük yonumuzdan çıkarken büyük bir sevinç Sinemasında bir hürmet ve takdir uyandırmaktadır. ve gurur taşıyordum. Yeni sinema mevsiminîn ilk Türklerin Büyük Kurtarıcısmı görmemiş programı olan dost Yugoslav halkı, bu büstün öBugun, yaz fiatlarile kış mevsimine başlıyor. Romanya yeni bir harb nünde dakikalarca durmaktadır. Her programda iki büyük ve güzel film birden limanı mı yaptırıyor? Paviyon, çepçevre bir koridorla orHerkesîn görmek istiyeceği Macera meraklılan için de Fransızca sözlü büyük film Romanyanın Karadeniz sahilinde Matada kalan bir adacıktan ibarettir ve inBaşrollerde: ce bir zevkle hazırlanmış olan dekor insa naiadan 17 kilometre şimalde Kasul'da na ilk görüşte sıcak bir tesir yapmakta bir harb limanı vücude getirmekte oldır. Duvarlar tamamen kırmızı bezle ör duğu ve Henderso isminde bir İngiliz FRED ASTAIR ve tülmüs ve ufak ufak §ık vitrinlere taksim amiralınm bu limanın projeler.ni yapGİNGER ROGERS JACK HOLT tarafından Aynca: FOKS dUnya haberleri olunmuştur. Bu ufak vitrinlerde sırasile tığı, limanın şimdiki Köstence limanınMacera ve sergüzeşt dolu film. tarafından fevkalâde komedi Seanslar: 2,30 4,30 6,30 mahsullerimiz ve başlıca ihracat maddele dan on defa büyük olacağı haber veril1 Teşrmievvelden itibaren her cuma'tesi ve pazar günlerı saat 11 de suvare 9 da limiz yer almıştır. Bütün bu maddelerjn mektedir. HALK MATiNELERi Duhuliye 10 kuruş H «Marco Polo'nun maceraları» Filimlerde hakikatin esiri olmak bir taassubdur ama, hakikatleri göz göre göre sinemacılık uğrunda feda etmek te doğru mudur? Yabancı merkezlerden (orU dalga) müntehab parçalar Operalar Bukreş: Manon (Massenet'nin) gramofonla. 21,15 Stuttgart: Fidelio (Beethoven'in) 22,05 Breslav: Falstaft (Verdi'nin). 21 Operetler 21,15 Viyana: Şen dul (Lehar'ın). 21,35 Nıs: GUlette ve Narbonne (Aud ran'ın). 22,05 Roma II: Stenterello (Cuscina nm). 21,05 21,15 21,35 22,45 23,35 24,05 Büyük konserler Oda musikileri Prag I: Dvorak'm eserleri. Munıh: Mozart'ın eserleri (gra mofonla). Brıtish National: Beethoven'in eserleri. Londra: Beethoven'in eserleri. Varşova: Weber, LLszt ve R. Strauss'un eserleri. Doyçlandzender: Beethoven'in eserleri (gramofonla). Askerî bandolar 19,50 Viyana: Mozart'ın eserleri. 23,35 Doyçlandzender: Haydn'in eser * leri. Şarkı konserleri 20,05 Laypzig: Muhtelif havalar. 22,20 Doyçlandzender: Müntehab par çalar. Belgrad fuarmda 1 ürk paviyonu j 21,15 Stuttgart: Martha Fuchs ve Trosten Ralf <Fidelio> operasında. NÖBETÇİ ECZANELER Bu akşam şehrimizin muhtelif semtlerindeki nobetçı eczaneler şunlardır: Istanbul ciheti: Eminonunde (Salih Necati), Alemdarda (Esad), Kuçukpazarda (Yorgi). Kumkapıda (Asador), Şehzadebaşmda (Üniversite), Karagümrükte (Kemal), Afcsaryada (Şe ref), Fenerde (Husameddin), Samatyada (Erofilos), Bakırköyde (Hilâl), Şehremi • ninde (Hamdi), Eyubde (Hikmet Atlamaz), eczaneleri. eByoğlu ciheti: İstiklâl caddesinde (Galatasaray), Tü nelde (Matkoviç), Şişlide Halâskârgazl caddesinde (Asım), Kasımpaşada (Müey yed), Halıcıoğlunda (Barbud), Ortaköy, Arnavudköy, Bebek eczaneleri. Taksimde Cumhuriyet caddesinde (Kürkçiyan), Kalyoncukullukta (Zafiropulos), Firuzağada (Ertuğrul), Galatada Okçumusada (Yeni •> yol), Fındıklıda (Mustafa Nail), Kadıköyde Söğüdlüçeşmede (Osman Hulusi), Bü •* yükadada (Halk), Heybeliadada (Tanas), Usküdarda (Ahmediye), Beşiktaşta (Nail Halid), Beykoz, Paşabahçe, Anadoluhisar eczaneleri. 193839 mevsimi filimlerinden sahneler Sadık Zade Mustafamn Mevlidi Hatırası kalblerde yaşıyan bu gene ölünün senei devriyei vefatına tesadüf eden bu ayın 18 inci pazar günü, öğle namazım müteakib Yenicamide Mevlidi Şerif okunup merhumun ruhu azizine ithaf edileceğinden kendisini tanıyan. ve sevenlerle bütün arzu edenlerin bu merasime iştirak buyurmalanm rica ederiz. Annesi ve kardeşleri Mevlid Merhum Selânikli Zindan Şeyhi Mahmed Caferin vefatımn 43 üncü gününe musadif 17/9/938 cumartesi günü saat 14 te Kadıköy Osmanağa camiinde ruhuna ithafen Mevlid okutu lacağından arzu edenlerin teşrifleri rica olunur. Ayini ruhanî Bay ve Bayan Vahram Gesar, kar desleri ARAM GESAR'm vefatımn senei devriyesi münasebetile 18 eylul 938 pazar günü saat 10 da Beyoğlunda Balıkpazarında Üçhoran Ermeni kilise sinde icra edilecek ayinde akraba ve müteveffayı seven dostların hazır bu lunmalarım rica ederler. İPEK ASRÎ SİNEMA r Yeni Eserler Pedagoji ^ BÜYÜK SEHİR Doktor Fikret Kanda tarafından yazılan Pedagoji kitabmın ikinci cildi de neşre dilmiştir. Fiatı 80 kurustur. ERTUĞRUL SADİ TEK Tiyatrosu Bu gece (Bebek) te Yarm gece (A. Hisar) da Pazar (Büyükdere) de NURBABA SPENCER TRACY LOUISE RAINER TOPHAT Cehennem Kartallan