28 Aralık 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

IBOftaraft 1 tnct sahife<fel zekâsının Türk zarafet ve hassasiyetinin sma aid mukaddes vazifemizl hâlâ başa lerden, hocalardan işittim. Evet, bu ma Bu ş.ayanı dikkat izahiarı aynen bildibirer muvaffakiyetidir. Bu sebebledir ki, ramamakta bulunduğumuzu itiraf etme nasız sözler ve hikâyeler de, Sadri Mak riyorum: sudinin cahilâne mahsulleri eserleri oldudilimiz bu güzel terkiblere en geniş mih liyim. /. Müştak Mayakonm ntıtka ğuna kanaat getirdim. Artık cesaretle Bu mukaddes vazifenin ifasında isa mannüvazlığı ile bir yer ve cevaz vermiş«Arkadaşlar*, geçcn cuma günü Deniz tir. Türkçede bunlar o kadar çoktur ki, betli başan eski Osmanlı gramerine baş daha ileri gidebilirim: Bank kamm lâyihasmın müzakeresi baş* Eğer Sadri Maksudi arkadaşımız geçen vurmakla değil, yeni Türk gramerini gene Sadri Maksudi bir hukuk profesöru langicında söz alan Sadri Maksudi arka cuma günü bu kürsüye çıkmadan evvel Türkün ağzmdan dinliyerek, ona hürmet müdür? Henüz bunun üzerinde kuvveti IBaştarafı \ tnci sahltede\ bütün Romanyada âyan seçimi yapüd daşımız kanunun ve müessesenm unva bu terkiblerden beş on tanesi üzerinde bi ederek ve ondan işittiklerimize kıymet ve ve müeyyid vesika göremedim. Ancak etmuhalifler, buna imkân olmadığı ka Seçjlecek âyanın miktarı 113 tü. Âya mnı teşkil eden «Deniz Bank» terkibine teemmül vakfesi geçirseydi, yahut dilc: rerek yapmaktır. Hep beraber Türkiye rafa yayılmış kendi ifadelerine göre Sadr: naatindedirler. seçimine kırk yaşmdan yukarı Vey sa ilişti. Bu terkibin Türk gramer kaidele ve gramerci bir arkadaşile üç beş dakika mizin şark hududundan garb hududuna Maksudi Rus Çarlığında tahsili ik Romanya kanunu esasisi hükümlerihibleri iştirak ettikleri içüı her yerc rıne uymıyan bir garibe olduğunu söyleistişare etseydi Türk gramerini inkâr et kadar Fıkrî bir seyahat yapmamızı ve mal etmiş ve orada bir nevi, bir nebze ne göre % 40 temin eden parti, ekse bu seçim büyük bir sükunet ve intizaı di. Bundan sonra Sümer Bank terkibin. mek ve şivesini baltalamak gİbi bir hataya Türk milletinin kendi köylerine verdiğ sokak avukatlığı da yapmış, kendilerin riyeti temin edebilir ve meclisteki mev dairesinde cereyan etti. Neticesi de dü yakalıyarak ayni mantık ve mülâhaza düşmezdi. Tanınmış dilci ve gramercileri bazı mürekkeb isimleri kendi ağzmdan i den menkul olmak üzere, Pariste Sorbon kii sağlam olur. Bunun sebebi, gene akşam resmen ilân edildi. Buna gön ile onu da çürüğe çıkarmağa uğraştı. NiÜniversitesinde kürsü sahibi imiş, ne kür kanunu esasî mucibince 375 azadan mü hükumet partisi, Âyan meclisinde ek' mize gitmeye nehacet ? Bana bile sorsa şitmemizi rica ederim: hayet, bir takrir vererek Deniz Bank yeKars vesair bazı vilâyetîerde Dağköy süsü? Türk dili kürsüsü? Hukuk kür rekkeb bulunan Meb'usan meclisi aza seriyeti temin etmiştir. Hükumet pai lardı kendilerine: «Azizim, derdim, türkrine Deniz Bankası denilmesini tekiif ettL çede kulağa çok hoş gelen böyle yüzlerce Erzurum vilâyetinde Aşkale, Edebük süsü?.. Bunu henüz tahkika vakit bula larmın 80 inin ârayi umumiyenin % 40ı tisinden sonra Millî Köylü partisi ikirt! O gün bütçe encümenine havale buyurdunı kazanan parti tarafından secilmesi gelmektedir. Çobandere, Muşta Arpaçay, Bilecik ve nadım. terkib vardır. ğunuz bu takrir şimdi bir kararla yüksek dir. Binaenaleyh bugünkü neticelere Fakat her ne de olsa âyandaki eksj Ancak Paris, Sorbon Üniversitesinde Meselâ, Galatasaray, Ayvansaray, Manisada Arpadere, Manisada Yardere, göre, rıükumetin bu defaki umumî in riyet, hükumetin mevküni tarsin ede huzurunuza gelmiş bulunuyor. Bahçekapı, Kunıkapı, Topkapı, Maltepe, Bilecikte Eceköy, Diyarbakırda Arpa Sadri Maksudiye hukuk kürsüsü vermez tihabatta böyle bir mevkide bulunabi miyeceketir. Bu itibarla Başvekil I Sadri Maksudi arkadaşımıza göre, Tınaztepe, Hisartepe, Kadifekale, Ça tepe, Çanakkalede bir defa kendisi Ça ler.. Türk dili kürsüsü mü? O da şüpheli.. leceği çok şüpheli görülmektedir. Pa Tataresco'nun istifasını vermesi kuv Türk dilmde hiçbir vakit Sümer Bank, nakkale, Dağkale, Rumkale, Bakırköy, nakkale, sonra Babadere, Babakale, Eğer b'öyle bir hata vaki olmuşsa ne yazartesi günkü intihabatta muhalif parDeniz Baftk gibi terkibler olamazmış. E Erenköy, Kadıköy, Malıköy, Sincanköy Çınarköy, Kastamonuda Bağdere, Kırk zık.. Garb âlemi Türk dilini Sadri Mak tileri teşkil eden Millî Köylü partisi vetle muhtemeldir. ğer Sümer san'at manasına gelıyorsa o ve nihayet En Büyüğümüzün makarn fa larelinde Cevizköy, Tokadda Çayköy, sudi ağzmdan işitmiş oldu.. Bay Sadri hayli kuvvetli olduğunu göstermiştir. Dolaşan şayiaya gore M. Tatareso vakit bu bankaya san'at bankası demeli istifa etti Sıvasta Çobansaray, Kastamonuda El Mabudiyi, bu cesaretten dolayı tebrik Keza Contreano'nun lideri bulundugu zilet ve asaleti olan Çankaya...» Bükreş 27 (A.A.) Havas ajansmi) inıiş. Deniz Bank tarzmda bir terkib Türk mayaka, Urfada Güneşveren, Ankarada etmemek mümkün değildir, bir taraftan, «Herşey Vatan îçin» millî partisi de Hayaide yaştyan gramer muhabiri bildiriyor: dılinde kat'iyyen yer bulamazmış. Buna Keçiören, Balıkesirde Serçeören, Konya Sadri Maksudi beyi hata içinde, gaflet büyük bir canlılık göstermiştir. Bu 1 Eğer Sadri Maksudi arkadaşımızın întihabattan sonra yüksek tntiha cevaz verilecekse o takdirde İş Banka ve Vanda Adabağ, Giresunda Adabük, içinde yüzen bir adam olarak görmemek parti, intihabatta birbirlerine karsı harekette bulunmamak üzere Millî Köylü komisyonu, meb'usluklarm hükumç sına Iş Bank, Merkez Bankasma Mer hayalinde yaşıyan gramere uymamız lâ EskişehirdeAdahisar, Beyazıdda ve To mümkün değildir diğer taraftan... zımgelseydi Ayvansarayı, Kumkapısı, partisile anlaşmış bulunuyordu. Bunun bloklannm kazandıkları reyler nisbe ' kez Bank demek lâzım çelirmiş. Hulâsa kadda Adakent, Ankara ve Afyonda Ben şimdi hatırıma geleoi söyliyeyim: için hükumet partisile teşriki mesai tinde dağıtılmasma ve yüzde 2 den a Topkapısı, Maltepesi, Çankayası demeSümer Bank, Merkez Bank tabirleri hiç Anayurt, Ambardere gibi adlar taşıyan Bay Sadri Maksudi, derslerine devam etederek intihabata giren Voybod'un li rey almış olan fırkalann meb'usluk teV bir vakit gramer kaidelerine uymazmış. miz icab ederdi. Ayvansaray'da bir hâ yüzlerce ve yüzlerce Türk köyleri vardır. meden evvel sen türkçeyi öğrensen ve oderi bulunduŞu diğer millî partiye kar ziatında nazarı itibara alınmamasın| dise deriz, Ayvansarayında bir hâdise Kanunlan doğru, temlz ve düzgün bir î nun leziz ağzmı tatsan türkçe konuşmakBay Sadri Maksudi dikkat buyurmuşşı oldukça ehemmiyetli kazanc temin karar vermiştir. demeyiz. Kumkapıdan tren kalktı, deriz, türkçe üe tedvin edegelen bu Meclisin Kral Carol'la Tataresco, siyasî vaz$ tan içtinab edersin. etmiştir. larsa bu mürekkeb isimlerin kâffasi ayrı Kumkapısından, demeyiz. Duatepede zayüksek kürsüsünden bu derecede cesur ve yet hakkında uzun bir mülâkat yapmı^ Eğer senelerdenberi senî Türkiye fer töreni yaptık deriz, Duatepesinde ayrı isim olan iki kelimenin birleşmesin Eğer kışın şiddetinden köylerinden lardır. kat'î bir dil davası ileri sürebilmek için demeyiz. Türk ordusu düşman savletini den kurulmuş ve bu birlefmede fazla bir Türkleri, Türk gencliği sakat türkçenle çıkamayıp sandık başlarına gelemiyen Dolaşan bir şayiaya gore, Tatarescı insanın kuvvetli bir gramerci ve ihtisasile ek aimaksızın olmuştur. Bunu kuran verdiğin dersleri dinliyorsa, bunu kendin yarım milyona yakm ahalinin reyleri tanınmış bir dilci olması şarttır. Bir hukuk Çanakkalede hrdı deriz. Çanakkalesinde Türklerin, Türk dilini ve Türk zevkini için bir lutfü mahsus, ve türklüğün taşkın de olsaydı, bu her iki partinin daha faz istifasını vermiştir. Ve Kral da seneba âhmi olarak ihtısasma hürmet etüğim demeyiz. Gözümüz ve gönlümüz Çanka kendisinin de itiraf edeceği gibi türkçeyi nezakefin yüksek eseri telâkki etmelisin.. la rey kazanacaklan şüphesizdi. Mu şından sonra bu hususta bir karar v( Sadri Maksudi arkadaşımın Türk dili yadadır deriz, Çankayasındadır deme Osmanlı gramerinin patlamış kalrplan Yoksa sen, Türkiyedc türkçe konuşmağa, halif partilere mensub mahfiller, hü recektir. Başvekâlete Millî Köylü part T sinin müzaheretile liberal partinin şei g amerile pek uğraşmamiş olduğunu geiçinde tetkik edemlerden daha çok iyi türkçe ders vermeğe cesaret edememek kumet partisinin en nihayet % 38.5 nis Constantin Bratiano getirilecektir. Böj Çok şükör ki.. çen günkü ifadelerinden çok iyi anladım. betini •tutacaklanm ve bu nisbetle Mec le bir anlaşma, Tataresco'nun infikâkil bildiklerine ve tattıklarına şüphe yokrur. mevkiinde bir adamsm.. Evet, Sadri Maksudi arkadaşımızm lisi Meb'usanda pek zayıf bir mevkide kolaylaştırılmış olacaktır. Türk dili şivesile alâkasma gelince, bu Bay Sadri Maksudi de pek açık görmüşFakat beşeriyette senin gibi, cehlini dediği gibi Türkçe iyi işlenmiş bir dildir, da söz götürmiyecek kadar mahduddur. lerdir ki, Türk ağzınm tatlı ve veciz duy bilmiyen, kendini âlim sanao gafiller az bulunacaklannı ısraren söylemektedirTataresco, intihabat esnasında Millî ler. Buniarı bir kusur telâkki etmek hiçbir za fakat çok şükür ki, kendisinin gramerine gusuna hakkile sahib olanlar gene ve yal değildir... Köylü partisinin şefi Jules Maniu'ye Muhaliflerin kanaatleri şu merkezde karşı bizzat cephe almak Ihecburiyethv man hatınmdan geçmez. Fakat arkadaşı ve zevkine göre değil, büsbütün başka nız bu kıymet ve şekilde terkibler yara Doçent Dilaçartn mütaleast dir: zevklere göre ve gayet mahir eller tara mizı kendi ihtısası sahasmdan ayrılıp baştan bura Türkleridir. de kalmıştır. Ankara 27 (A.A.) Deniz Bank «Mademki hükumet, kanunu esasi ka bir ihtısasa karşı bayrak açmış vazi fından işlenmiştir. Yoksa eski bir tabirle Haber, teeyyüd mü ediyor? Çünkü onlar tarih sürümünce hiçbir tesi terkibi hakkında mülâkatlanna devam e nin istediği % 40 ı temin edememiştir. yette görecek olursam buna da sükut ede naüraşide bir dile bağlı kalır giderdik. Londra 27 (Hususî) Son intihabaf Artık istifa edip çekilmesi ve yerine U Bankası, Merkez Bankası, Ziraat Ban re tâbi olmadan kendi benliklerine sahib den muharririmize, Türk Dili Tedkik mem. ta kahir ekserivet kazanamıyan Rumeı olarak yaşamışlardır. Onlar, Arpatepe cemiyeti üyelerinden ve Dil, TarihCoğ muhaliflerin teşkil edeceği yeni bir kası terkiblerine gelince bunlann da böyle kabinesinin Lstifa etmek üzere bulun Eğer arkadaşımız söze başlarken kendiköyüne, Arpatepesi, Cevizköy, Eceköy rafya fakültesi doçentlerinden Bay Dil kabinenin geîerek yeniden seçim yap olmalan ve kalmalan gramer icabıdır. duğu haber verilmektedir. sinin gramercilik yolunda bir davası ve şr ması zaruridir. Hükumet herhaîde bu lerine Cavizköyü, Eceköyü demedikleri açar şu beyanatta bulunmuştur: Kral dönüyor ünkü, bu üç kıymetli ve millî müesse şekilde hareket edecektir.» ve bahsinde bir iddiası olmadığını ileri sügibi Anayurd köyüne de Anayurdu ve « Deniz Bank ifadesi tertemiz türkBükreş 27 (Hususî) Kabinenin iâ Filhakika dündenberi en doğru ha rer, «Emsaline kıyasen buna da Deniz semizin kanunî unvanları Türkiye İş Ban Keçiörene, Keçiöreni dememişlerdir. Bu çe mürekkeb bir unvandır. Bunun yanlış tifası gavrikabili iotinab bir hal aldı kası, Cumhuriyet Merkez Bankası, Türber alan. kaynaklarda böyle bir istifaBankası unvanını vermek hatınmdan ge zahattan sonra çok ümid ederim ki, Bay olduğunu bilhassa Türküm diyen ve Türk nm beklenmekte olduğu söyleniyor. ğmdan, Kral Karol yılbası tatilini ya kiye Ziraat Bankasıdır. Böyle olmasayçiyor» deseydi ihtısasa hürmet eden bir teSadri Maksudi Deniz Bank yerine Deniz dili ile az çok alâkası bulunan muhterem Meb'usan seçiminin kat'î neticesinin rıda bırakarak Bükrese dönmüş ve sfi vaz« *»eri göstermiş olurdu. Halbuki hu : dı orjara Işbank, MerİKzbank, Tarıra Bankası demekte ısrar buyurmasınlar. kabul ettiğimiz bir zatm ağzından işitme henüz alınmadığı şu sırada evvelki gün, i yasî erkânla müzakerelere baslamıstır, kukçu arkadaşımız böyle yapmadı: îlk bank adları verilebiür ve pek güzel o Jünkü Deniz Banka herhangi bir denizin meli idik. Fakat Bay Sadri Maksudiyi cümlede Türk gramerinin maîöm veKhifbankasî veya deniz suyundan yapılmış bir mazur görmeği yüksek Türkiye türklü züne in'razıru o kadar gayriilmî ve cahi meb'usu Falih Rıfkı Atay da radyoda devven kaidelerinden birini, ikinci cümle Urrmmi ahenk banka değildir. Deniz Bank türlü nakliye ğünden rica ederim. Çünkü Bay Sadri münakaşanın esasları üzerinde durmuş vl de Türk şivesinin güzel bir ifade tarzını Kaide ve şivenin yanıbaşında bir de vasıtalan, limanlar, tersaneler, tahlisiye Maksudi gerçi bir Türktür. Fakat Türk lâne gördük ki artık o zaün Türk ilim aibilhassa şunları tebarüz ettirmiştir: ' baltaladı. Bununla kalmadı, Etibank ter umumî ahenge uymak Jüzumu vardır. ve fenerler ve denizle alâkah işlerin ida dilini Türk muhitinde öğrenmemiştir. lesi içinde bir yeri olduğunu kabul ede« Türkçe, dünyaya kültür götürmüş, kibinin Sümer Bank ve Deniz Bank ter Yüksek heyetinizce malumdur ki, iktısadî, resi için kurulmuş bir devlet müessesesi Kendisi, Çarlık zamanmda Rus mekteble memekte mazurum. yaymıj, saçmış, Türkün dilidir. Buna bü kiplerile ayni aileden ve ayni mahiyette ticarî, malî, firmalara konulan adJar, kıMüfid özdeş diyor ki: dır. rinden mezun olduğunu ifade eder. Şüptün dünyada itiraz etmeği düşünen akl kelime unsurlarından çıktığını unutarak sa, muciz, telâffuzu kolay terkiblerden hesiz Rusyada Türk dili rusça ile az çok Ankara 27 (Telefonla) Deniz Bay Sadri Maksudinin merak etmeleri başında hiçbir adam çıkmamıştu ve çıka" Eti Bank terkibini ötekilerden ayrı tut vücude getirilir. Her millet bu hususta kanşarak orijinalitesini kaybetmiştir. Ve Bank terkibi hakkında bu gece Kırşehir ihtimalini düşünerek şunu da ilâve edemaz. mak gibi bir tezada da düştü. Müsaade kendi dilinin kabiliyet ve elâstikiyetindcn yim ki, Deniz Bank mürekkeb adını teş yahud çok ariyere Türk lehçelerinin te meb'usu Müfid özdeş radyo ile ezcümle Türkçe o kadar geniş ve zengin bî lerile söyliyeyim ki, ortada bir garabet azamî istifade eder. kil eden sözlerden deniz kelimesi kadar kâmül ertirilmesine bu muhit artık müsaid şu mütaleatta bulunmuştur: dildir ki bütün dünya dil âlimleri bunı varsa bu garabet Deniz Bank terkibinde Görülüyor ki, Sümerbank ve Etibank bank kelimesi de türkçedir.Arzu buyurur olmadığından gayri mütekâmil bir takım « Çok hürmet ettiğim vatandaşla kök ve ana olarak almak mecburiyetin değil Türk gramerinin yapraklarını karış1 :ibi Denizbank terkibi de kaideye muva larsa bunun uzun izahmı Türk Dili Kuru Türk lehçelerin ' bırinde konuşmak iti nm, Türkler, belki şimdiye kadar benim tırmadan bu davaya kanşan arkadaşımızıo itiraftan başka çıkar ilmî yol bulamazlar. fık, şiveye uygun, iktısadî ve malî bir fir mundan ve Türk Dil fakültesi profesörle yadmı kaybedememiştir. Halbuki Türk sesimi ve sözümü işitmediniz, ben daima mantığındadır. Bu kadar geniş bir dil, Osmanlı devrî manm unvanında bulunması lâzımgelen rinden tahkik buyurmaları çok kolaydır. dilinin derin ve geniş hazinesi karşısmda bunu tercih ettim, fakat şimdi söylüyo nin kısır asırlarında mahdud kafalarıı «.Deniz Bank» türkcedir bütün vasıflan haizdir. Yapılan şey doğ Ben burada sadece hepimizin bildiğimiz bir de mütekâmil lehçe vardır. O, itiraf o rum, eski bir asker olarak söylüyorum, uydurduğu gramere sığamaz. İşte bii Hayır arkadaşlar, Sümer Bank, Eb rudur. Kabulünü yüksek heyetinizden baç ve kendilerinin de çok iyi bilmesi lunmahdır ki ancak daima Türküm ve Atatürkün bir asker kumandan arkadaşı bugünkü Türk çocukları ve hakikatçi in Bank gibi Deniz Bank terkibinde de gra rica ederim.» lâzımgelen bân sözlerini hatırlatmakla Türkiyeliyirn diye yaşayanlar da bu olarak söyİLvorum. Ben oldum olasıya sanları yukarıda işaret ettiğim prensipler mer bakımından hir bir kaidesizlik yokrur. ikrifa edeceğim. Türkçede bu kelimelere Türklerin merkezi yüksek devlet kurumu Türküm ve türklüğe âşıkun. Türk dili Reşid Tankuttm nutka bütün vuzuhile en münkirlere dahi gös olan Istanbulda ve İstanbullu denilen Bu terkibler kjvark bir ifade kabiliyetinin Ankara 27 (A.A.) «Deniz Bank» taahhüd, para taahhüdü ve borc manalarıtereceğiz. Bunu sabırla, ve fakat, Türk* benim, küçük yaştanberi çok alâka ile tave güzel bir dil elâsrikiyetinin mahsulüdür. kanununun B. M. M. müzakeresi sırasın nı verirler. Garb lisanlarındaki bank, ban Türk lehçesini konuşan Türkler tarafınkib ettiğim zengin hazinedir. Ne yazık ki lüğe has, şuur ve inanla bekleyiniz. Taki Tezimiz, bilirsiniz ki, bir dilde gramer da Maraş meb'usu Hasan Reşid Tankut ka, banko muahhar şekilleri eski kelt ve dan yarablmıştır. Meselâ Aksaray İs ben bütün klâsik mektebleri takib ederken, dir edersiniz ki bu iş o kadar kolay değili kaidelerini cansız ve tatsız birer kalıp ol :arafından söylenen nutuk aşağıdadır: got dillerinden ahnmadır. O devirlerde de tanL.ulda bir mahalledir. Fakat Aksaray buralarda türkçe öğretilirken benim sevgili dir. Güç işi başaracak olanlar çalışma ya* orada bir mahalle olmadan evvel Anamaktan kurtuararak onlara fikrin türlü ban şekilleri vardı. Sayın arkadaşlarrm, doluda bir yerdi. Ve öz Türkler kendi doğu yerim olan Kırşehirdeki türkçemi lundadır. türlü ihtiyaclarile hissin çeşit, çeşit ihti Her halde Deniz Bank çok yerinde te adlanna bir mahalle kurmuşlardı. Mesai arkadaşun 1. Müştak Mayakon Bu yol üzerinde çıkabilmesi daim^ hatırlatan bir tek kelime demiyeyim, bir zazlarile mürenisib bir seyyaliyet veren iöyliyeceklerimin birinci kısmmı söylemiş miz ve tam Türk dili bünyesine uygun bir bekîenen Sadri Maksudi gibi muanzla^ cümleye tesadüf edememekle uzun za en kuvvetli amil, şive tekâmülüdür. Bu tebulundu. Böyle olmakla beraber mevzu isımdir. Sayın Kamutayıa bu ismi kabul Şimdi Osmanlı gramerine göre «Aksa man bedbahtlık duydum. elbette aydınlık dışında kalacaklardır^ kâmülün seyrini takib etmiyen bir gramer iştigal saham içinde olduğu için söze kanş buyurmalannda isabet olacağını derin ray» beyaz saray mıdır? diyeceğiz. BuSiz Türk genderi, bu muanzlaruı sözlej hayatm icablanna cevab veremiyen kaskaOsmanlı dili ileri sünilmüştür. Bu dil rini değil, Türkiye Büyük Millet MeclH maktan kendimi alamadım. Bay Sadri hürmetlerimle arzederim. rada «Aksaray» sıfat mıdır, yoksa aka ü bir çerçeve mahiyetini geçemez. Nasd Maksudi Deniz Bank terkibine gramer Vedid Uzgören ne diyor? denilen Türklerin, saraylar kurmuş olan de dünya arabca, farsça ve ne yazık yü sinin en son verdiği şuurlu ve parlak ka^ ki, bu tekâmüle küçük yaştanberi alışık uymuyor diye itiraz etmekle kanunun günAnkara 27 (A.A.) Kütahya meb Atatürk'lerin bir mahallesi midir? Bunu ünü görmel: nasibesinden Türkleri mah rarı kendinize istikamet yıldızı almız. Siz^ olmıyan bir kulak da ondaki incelikleri lerce gecikmesine sebeb oldu. Evvelâ bun usu Vedid. Uzgören'in Mecliste müzakere henüz ben tetkik etmedim. Fakat «Beşik rum kılan türkçe, bu gramerde türlü kai muvaffakiyete, saadete ve hakikî bilgiy<j mümkün değil sezemez. dan dolayı teessürümü beyana ve sonra ve münakaşası geçen «Deniz Bank» taş» işte bu tetkike lüzum göstermiyen bir deler vardır. Bunlar bilinmedikçe Os eriştirecek olan budur.» Türkçede terkibi izafile da muhtasar bir izahatta bulunmama mü hakkındaki noktai nazarını öğrenmek için unvandır. Beşik gibi bir taş mı acaba? manh dili öğrenilemez. Bu gramercilerin Naşid Hakktnın noktai nazarı Sadri Maksudi arkadaşımız Sümer aadenizi dilerim. Muhtasar diyorum, kendisile konuştuk. Birkaç dil konuşan Beşiğin taşı mı? Yoksa beşer taşıyan yer türklüğe ve Türk diline yaptıklan hiya Kütahya meb'usu Naşid Hakkı Uluf Bank, Deniz Bank terkiblerini kaidesiz çünkü geniş bir dil münakaşasının yeri bu sayın meb'usumuz, bize verdiğı cevab mi? Bunun için bunlar üzerinde hiçbir neti izah çok uzun ve güçtür. Onu yeni likle itham ederken davasmı isbat edecek burası değildir. İzaha mecbur oluyorum, da, evvelâ büyük bir hayret izhar etti. kat'î hükümle konuşmak cesaretini gös Türk tarihine bırakıyorum. Fakat artık da (İzmir Belediyesi) terkibini misal ala^ rak bunun yerine (İzmir B^elediye) gib< bir gramer kaidesı göstermedi. Çünkü çünkü Bay Sadri Maksudinin itirazı ye dedi ki: termiyorum. Yalnız kendimde ilmî bir anlamak lâzımdır ki bu dik kafa şaşkmlımanasız bir sözün kullanılamıyacağmi gösteremezdi. Çünkü öyle bir gramer ka rinde olmadığı gibi ilmî de değildir. Ve bu Ben Bay Sadri Maksudiyi haki cesaret vardır ki müsaadenizle bunu söy ğının şuursuz eserleri idi. Teşekküre şa tasdik etmekle beraber, Deniz Bank izaH idesi yoktu. Bilâkis bu gibi terkiblere ce itiraz beklenlmiyen bir şekilde ve bek katen bir şeyler bilir zannederdim. Hal liyeyim : yandır ki Cumhuriyet hükumetinin kültür fmın eksikliğini iddia edenle/in (Beşikta^ vaz, kıymet ve yer veren bir kaide var lenilmiyen bir profesörden geldi. Bay buki deniz bank sözüne itiraz eden beBen Türk Ermeni denilen bir kabile Bakaru bu safsata dolu ve Türk zekâ Kumkapı ve Maltepe) gibi terkipleri hadır. Türkçede üc şekil terkibi izafî bulun Sadri Maksudi Deniz Bank sözünün çok yanatından anladım ki bu zat hiçbir şey nin Türk çocuğuyum. Büyük Harbde Acını paslandırmaktan başka bir vazife tırlıyamamış olduklannda durmuş ve niduğunu bilirsiniz. Birinci şekil, terkibi işlenmiş türkçemizin gramerine göre yan bilmiyormuş. Bir defa Türk dilinin tama ta türkün maiyetinde askerlikle Türkiye ve yapamıyan köhne, köhne olduğu kadar hayet ilmî olan (Deniz Bank) izafının izafilerde hem muzaf, hem muzafünileyh ış olduğunu Sümer Bank isminin de ayni men cahili olduğuna dair hasıl olan kana Türklük için uğraştım. Ondan sonradır kıymetsiz olan kitabları Türkiye Cum doğruluğunda ısrar etmiştir. izafet alâmeti alırlar. Bu, terkibi izafî şe surette yanlışlığını zikretti. Bir defa bü atimi açıkça söylemeliyim. Halbuki Sadri ki Türklüğün büyük hasretlerinin mecluhuriyetinin gür gençleri ile dolu mekteb Müzakere açılırken killerinin en basitidir: Milletin hakimiyeti, yük teessüfle ve cesaretle arzetmeliyim ki, Maksudinin dil hakkında yazılmış, ve bu olarak türkçe üzerindeki merakımı ve lerinin kapıs; dışmda sokak süprüntücülebiz türkçemizi lâyık olduğu veçhile hâlâ Cumhuriyetin fazileti, Meclisin ruznameAnkara 27 (Telefonla) BugünkS mukaddemesinde Atatürk imzasile methü etüdlerimi Avrupada ikmal ettim. Bulgar si, hükumetin muvaffakiyeti terkiblerinde işlemiş bulunmuyoruz. Aksi olarak türk sena edilmiş kitabını okuduğum zaman, üniversitesinde türkçe profesörlüğü yap rine atmıştır. Meclis toplantısında Deniz Bank kanun Bu süprüntülere kanşmış olan köhne lâyihası müzakere olundu. Sadri Maksır} olduğu gibi, ikinci şekil terkibi izafilerde çemizin sonsuz zenginliklerinni tanımak hakikaten bu zatm dil ile alâkası olduğu tım. Bugün Türk Dil Kurumu üyesi ve hususunda çok geri vaziyette kalmış buluzihniyetle yazılmış kitablan esas tutan, dinin müessesenin (Deniz Bankası) diyfl ızafet alâmeti yalnız muzafın sonuna genu sanmıştım. Mecliste işittiklerim bu sa ayni zamanda Ankara Tarih, Dil Coğnuyoruz. Şunu da ilâve etmeliyim ki, Bay lir. Kanun kuvveti, Türk bayrağı, zekâ nımı ne yazık ki tüketti. Sıfır yaptı. rafya fakültesi doçenti bulunmakla bah" köhne kitablara aklını bağlıyarak bugün isimlendirilmesi hakkındaki geçen celse<j eseri, şive düzgünlüğü terkiblerinde ol Sadri Maksudinin hepimiz gibi bellediği Ben, Sadri Maksudinin meşhur tarih tiyarım. İşte bu sıfatla ve ilmî cesaretime kü Türk gencliğini ve uyanık âleme karşı de vaki teklifi üzerine İsmail Müştak Mave şimdi dayandığı Osmanlı grameri Türk duşu gibi. profesörü olduğunu da işitmiştim. Bu son güvenerek Bay Sadri Maksudiyi suale hâlâ bu çürük temellere dayanarak Türk yakon ve Hasan Reşid Tankut yukarıda Uçüncü şekil, terkibi izafilerde ne mu dili grameri olmak kıymetinden o kadar münasebetle onun tetkikıni merak ettim. çekmek vazifem olduğunu bütün Türk dilinin ihyası yolunda çalışanlann bari yazılan beyanatta bulundular. zaf ne de muzafünileyh izafet alâmeti al uzak olduğu tebeyyün etmiştir ki, evet bu Tam kanaatle anladım ki bu zat asla ta milletine ve Türk münevverlerine beyan kadı gibi kendini göstermiye utanmıyan Müteakıben İktısad • Vekili Şakir Kemazlar: Dardere, Maltepe, Adahisar, eski kitabın bellenmesine devam etmek rihçi değildir. Tarihi bir papaganm söyle eylerim. adamlara, bu Türk gencliğinin herhangi sebir, Fenerler idaresi için dördüncS !umhuriyet gencliğini iğfal etmek ola Kadıkoy terkiblerinde olduğu gibi. dığmden ileri geçmemiş bir zavalh imiş.. Biz bugüne kadar Bay Sadri Maksudi bir ilim branşmda mürekkebliği, profesör madde sonuna bir fıkra eklenmesini istedi] cağı kanaatile bu kitab bugün mekteblerüçüncii nevi terkibi izafî Biz bu hakikati, ne yazık ki mek arkadaşımıza, hiç de tetkike lüzum görül lüğü vazifesi verilebilir mi? İşte Türkiye Murakabe şeklini tanzim eden bir lâyıhai Işte Sümer Bank, Eti Bank, Deniz den atılmıştır. Bugün Türk dilini yeniden teblerimizde okutulmakta bulunan tarih yen bir mütehassıs olmak sanısı ile kendi Cumhuriyeti Kültür Bakanınm buna ce hazırlandığını söyledi. Bankaya aid mal^ Bank bu üçüncü şekle göre yapılmış ter derin ve geniş servetine kavuşturmak onun kitablarına nasılsa kanşmış olan ve anla sini hürmete şayan görüyorduk. Fakat vab vermesine bütün Türk âlemi, bilhassa ların devlet malı olduğu hakkındaki madkibi izafilerdendir. Bunlar gramer sayfa yeniden kamusunu, gramerini vücuda ge şılamamazlığı yüzünden, kimin tarafından Türkiye Cumhuriyeti hükumetinin şüphe Türk gencliği intizar ediyor.» de münakaşalan mucib oldu. Ayni mad* lannda kaideleşmeden evvel dilde müey tirmek mecburiyetile karşı karşıya bulun geldiği tahki': edilmek lüzumuna kani ol siz en mütehassıs dilcilerimize danıştıktan denin ihtilâsa müteallik fıkrası müzaker« Falih Rıfkı söylüyor yideleşmiş birer djl kıvraklığıdır. Türk makta olduğumuzu ve Türk dilinin ihya duğum cümlelerden şikâyet eden talebe scnra ortaya koyduğu «Deniz Bank» söAnkara 27 (Telefonla) Ankara edildil^ten sonra içtimaa son verildi. Deniz Bank türkcedir 28 1S37 CUMHURÎYET Rumen kabînesinin istifc edeceği haber veriliyor dara geçecek yeni kabine intihabı yenilemelidir Mulıaliflere göre, hükumet çekilmeli, mevkii ikti