9 Kasım 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8

CUMHURÎYET de bulması imkânının temin edilmesidir. Biz «otarşist» değiliz. Fakat Türkiyede ekonomik şartları mevcud ve millî ekonomi bakımından yapılması kabil veya zarurî herşeyi yapmak ve yaptırmak niyetindeyiz. Ferd tarafından yapılabüecek işlerin ferdlerce yapılmasmı himaye ve teşvik edeceğiz. Bu maksadla sanayii teşvik siyasetimizde devam edeceğiz. Fakat ferdî mesai veya sermayenin bugün için yetmediği veya gidemediği iş lerde, millî korunmanın gerektirdiği hususlarda, millî emniyeti ve umumî men faati temin etmek, ferdî mesai ve sermayenin çeşidlenip b'dyümesini kolaylaştır mak için devlet iş başına geçecektir. Bu bakundan Kemalist rejimin karakteri yapıcı ve yaptıncı olması ve bazı memleketlerde olduğu gibi mevcud çeşidli sınıflar menfaati arasındakd mücadeleleri uzlaştırmak değil, umumî ve ferdî çalışmaya ve menfa ate hizmet gayesini gütmesidir. Temeli, Türk milletinin umumî menfaati, Türkiye ekonomik kabili yeti ve imkânları ahenkli bir millî ekonomi manzume ve cihazlanması • nın Türk vatanında doğup serpilmesi millî idealidir. Şefin bize verdiği emir ve ideoloji budur. 9 îkincîteşrln 1937 Türkiyede hayat ucuzluğu, memleketin sanlmış bulunduğu kalkınma ve endüs trileşme savaşı bakımından da tesis ve muhafazasına birinci derecede ehemmiyet vermemiz lâzım gelen bir mevzudur. Bunun için üç sene evvel Türkiyenin iktısadî bakımdan tetkik ettirilmesi maksadile Amerikadan getirdiğimiz heyet gibi ilmî bir heyeti tavzif ve hayat pahahlığı ve elemanlannı birer birer tesbit ettirerek ra dikal bir mücadele plânı yapacağız. Şef, «Küçük esnafa ve küçük sanayi erbabma muhtac oldukları kredileri kolayca ve ucuzca verecek bir teşekkül vücude getirmek ve kredinin normal şartlar altında ucuzlatılması» direktifini vermişlerdir. Kabul buyurmuş olduğunuz halk bankası ve halk sandıkları kanunu malumunuzdur. Memleketimizde diğer sahalarda çalışan kredi müesseselerinin çoğal makta bulunmasına rağtnen bu çeşit küçük kredi ihtiyacını tatrnin yolu çok dardır. gibi sevkini temin edecek teknik şartları haiz vagon mevcudunu artırmak zaruridir.» direktifini vermiştir. Filhakika Devlet Demiryollan şebekemiz her sene inşa edilen ve satın alınan yeni hatlarla bugün 7.000 kilometroya baliğ olmuştur. Şebeke üzerindeki muharrik ve müteharrik vesait miktan; memleketin umumî iktısadî bünyesinde hergün artmakta olan inkişafa cevab verecek nisbette değildir. Maden arama ve işletme faaliyetimiz Türkiyeyi saha saha ve bir plân dahilinde aramak vazifesile Maden Tetkik ve Arama Enstitüsünün ve bulacağı madenlerden rantabilite hesablan müsaid olanları işletmek vazifesile Eti Bankı teşkil buyurmuştunuz. Bunların mesailerinin Şefin irşad ve işareti istikamemetinde ilerleyiş tarzını muhtasaran arzetmeme müsaade ede ceğinizi ümid ederim. Memleketimizde mevcud maden ser vetleri hakkında hergün, bir gün evvele nazaran daha etraflı malumata malik bulunuyoruz. Bu suretle, geçmiş olan kısa müddet zarfında Gülâmanda bulduğumuz enternasyonal ölçüde kıymeti haiz krom madenile Kuvarshan bakır madenini ve ehemmiyeti herkese malum olan Ereğli kömürleri işletmesini, hele senelerdenberi muattal duran Erganideki zengin bakır madenlerimizin tesisatını ikmal için ciddî faaliyete geçtik. Elde edilmiş neticeler, arama, tetkik ve işletme işlerimize yepyeni bir hız ver memizi teşvik edecek mahiyettedir. Bu hızı da verdik ve vereceğiz. Şef, «Elde bulunan madenlerin en mühimleri için üç yıllık bir plân» işareti verdiler. Şüphe yok ki kömür, Türkiyenin çe şidli bakımlardan bu maksadla gözönüne alacağı madenlerin başındadır. Bu madeni de senede 8000 ilâ 10000 ton saf bakır alınacak veçhile işletmeye karar verdik. Murgul, senede 400 ilâ 500 bin ton ham bakır cevheri işliyeceği için mem leketimizin mühim maden merkezlerin den biri olacaktır. Bakır madenlerimizin tesisatı ikmal edilip hepsi işletmeye geç miş bulunduğu tarihte yani üç sene sonra senevî istihsalâtımız 20,000 ton safi bakırı bulacaktır. Bunun ihrac kıymeti bugünkü piyasalarda cari vasatî fiata nazaran senede 6,000,000 Türk lirasıdır. Sanayileşme plânının verimleri Bildiğiniz gibi ilk beş yıllık sanayi leşme plânımız 1934 te neşredilmişti. Geniş manasile en rasyonel çalışma esasını da ihtiva eden bu ilk plân hazır lıklan bitmiş, ve onların da inşalanna geçilmesi, gün meselesi haline gelmiş, bir iki fabrika istisna edilirse tamamen ve şimdiden realize edilmiştir denebilir. Bunların millî ekonomi bakımından temsil ettiği kudret hakkında bir fikir vermek için reorganize ettiğimiz Bakırköy bez ve inşaatı plân dahilinde ilerlemekte olan Karabük demir çelik fabrikaları da dahil edilmek suretile gayrisafî imalât kıymetlerinin 150,000,000, safî istihsal kıymetlerinin 129,000,000, kullandıklan ham madde kıymetlerinin 21,000,000, tahsis olunmuş sermaye yekununun 60 milyon Türk lirası olduğunu ifade edebiliriz. Plân harici yapılan fabrikalar 1 inci beş senelik program harici olarak Karabük Demir Çelik fabrikaları grupuna şehirlerimizin muayyen devre zarfında içme suyu tesisatına malik olmaları hakkındaki ka/unu nazara alarak bir çelik boru fabrikası da ilâve edilmiştir. Gene ilk beş senelik program harici olarak sun'î gübre imali dolayısile memleketin ziraî kalkınmasile alâkalı bir hamızı azot fabrikası doğu ve orta Anadolu çimento ihtiyaclarını karsılamak üzere 60,000,000 ton istihsal kudretinde bir çimento fabrikası, doğuda 10,000 iğlik bir iplik fabrikası kurulması hakkındaki mesaimiz hayli ilerlemiştir. İkinci beş senelik plân da hazır Şefin emrettiği ikinci endüstrileşme plânı için hazırız. Bütçe imkânlarını temin ettikten ve tâli tetkiklerini de tamamladıktan sonra huzurunuza geleceğiz. Küçük ve turistik sanayi Küçük sanayie, el sanayiine, turistik sanayie, büyük endüstri hamlemize mu vazi bir ehemmiyet vereceğiz. Bu, zaten büyük sanayi karakterimizin kendiliğin den de doğurup inkişafa götüreceği bir netice olacaktır. Bu babda bir kanun lâyihası takdim edilmek üzeredir. Maden politikamız Şimdi Şefin işaret ettiği madeh politi kamıza geliyorum. Şef diyor ki: «Türkiyede devlet madenciliği millî kalkınma hareketile yakından alâkalı mühim mevzulardan biridir. Umumî endüstrileşme telâkkimizden başka maden arama ve işletme işine herşeyden önce haricî tediye vasıtalannı döviz gelirimizi artkrabilmek için devama ve hususî bir ehemmiyet vermeğe mecburuz. Maden tetkik ve arama dairesinin çalışmalarına azamî inkişaf vermesini ve bulunacak madenlerin rantabilite hesablan yapıldıktan sonra plânh şekilde hemen işletmeye konulmasını temin etmemiz lâzımdır. Elde bulunan madenlerin en mühimleri için üç yıllık bir plân yapılmalıdır.» Arkadaşlar, Tetkikata ve vesaika dayanarak vardığımız kanaat Türkiyenin bugünün en mühim maden sanayiini tesise imkân verecek ham maddelere ve smaî ihtiyaclarımız için ve ayni zamanda dış ticaretimiz için mühim toprakaltı servetine malik olduğudur. Üç senelik plân yapılıyor Şefin emrettiği üç senelik plân derhal yapılacak ve gens bu kürsüden emrettikleri kömür istihsalâtımızm üç senelik plân devresinde en az bir misli artınlması ve Divrikide bulunmuş olan yüksek tenörlü demir madeninin Karabük plân haricinde kalacak miktarınm ihracı işine başlanacaktır. Demir madenimizin işletilmesi Hatlarımız pek yakm bir âtide, 10.000 Şef, Divriki demir yatağının biran evkilometroyu bulacağına ve bilhassa bazı vel işletilmesi lüzumunu ehemmiyetle işabüyük devlet maden işletmelerinin istil t ret buyurdular. zam ettiği kesif sefer ve vesait ihtiyacina Divriki mmtakasında Maden Tetkik nazaran mevzu gittikçe hususî bir ehemve Arama Enstitüsü tarafından keşfedi miyet almaktadır. Evvelce işletme hasılerek tetkikatı yapılan demir yatağının latı fazlaları karşılık gösterilerek muharsathmda 15,000,000 ton demir cevheri rik ve müteharrik vesait mubayaas'na mevcud olduğu tesbit edilmiştir. Cevher Yüksek Meclisçe müsaade buyurulmuşyatağının daha derinlere kadar imtidad tu. Hasılat nisbetlerindeki tahmini aşan etmesi umulmaktadır. tezayüd bu esas dahilinde mübayaa plâKüçük kredi temini Isveç ve Uralın meşhur mağnetitleri nını tevsi imkânını göstermektedir. Diğer Birkaç kredi müessesesi istisna edilirse taraftan istihsalâtımızm yer yer tezayüayarında olan bu cevherin vasatî demir Deniz Bank kuruluyor bunlar için hemen hemen, gizli tefeciden dü ve piyasa tekniğinin memlekette inkitenörü yüzde 65 raddesindedir. Yüksek tetkikinize arzı derdest bulu başka müracaat edilecek kapı yoktur. Ayni mıntakada ve Hasançelebi civaşafı, kara ve deniz yollarile gerek içeri 1 Halk bankası ve haik sandıklan bu den, gerek dışarıdan, demiryollarımızla rında jeolojik tetkik devam etmektedir. nan «Deniz Bank» kanunu projesi bu Yakın bir atide işletilmeğe başlanacak o neticeyi temin etmek maksadile hazırlan boşluğu dolduracaktır. Bu banka ve san irtibat tesis edilmiş ve edılmekte olması dıklarının esas mukaveleleri küçük kre yalnız faalıyeti artırmakla kalmamış, hulan Karabük demir çelik fabrikalanmı mış bulunuyor. dinin hususiyetleri gözönünde tutularak zın ihtiyacı da derpiş edilerek bu madeMemleketimizin ziraî ve sınaî hayatınbubat merkezi olan sahalara tesadüf enin sırf ihrac maksadile şimdiden işlet daki inkişaf ve memleket iç piyasalarının hazırlanmıştır. den istasyonlarda silo ve tahmil ve tahliye meye alınmasını programımıza ithal ede demir ve kara yollarile tedricen deniz Küçük kredi meselesîni hal işinde dev tesisatı, taze meyva, sebze ve emsali ceğiz. yollarına bağlanmasındaki ilerleyiş hem letin iktısadî olduğu kadar içtimaî olan maddelerimiz için soğuk hava tertibath memleket sahilleri arasmda, hem de mem bir mükellefiyeti de vardır. Senede şimdilik 500,000 ton demir Kömür havzamızda istihsalât kâfi vagon tedariki ve bunlar için hususî cevheri ihracı esasına göre ayarlamayı leketten dışarıya ve dışarıdan memlekete Şefin emrini yerine getireceğiz. arttyor süratle nakliyat temini ihtiyaclarını da olan münakale ihtiyacımızı günden güne «Normal şartlar altında kredinin beraber doğurmuştur. Ereğli kömür havzamızın taşkömürü düşündüğümüz bu madenin ihrac kıymeti senede 2 ilâ 2,5 milyon lira raddesin artırmaktadır. ucuzlatılmasma çahşmak» hususun istihsalâtı, Türkiye Cumhuriyetinin tees Bu arada tek vagonlu, kömürle işliyen Bu mes'ud inkişaf bizi millî kadro ve daki direktiflerine gelince: süsü tarihinden itibaren 418,000 ton yı de olacaktır. trenler kullanılmasını ve bu suretle sürat esaslı bir plân dahilinde: Kredi; tahakkuk ettirmek istediğimiz Simli kurşun ve altın kanmış kömürden başlıyarak 1936 seneve masraftan ve daha uzun mesafeler için Küçük kabotaj vesaiti ihtiyacı, ekonomik millî kalkınma faaliyetinin Gene bu mevzula alâkalı olarak size sinde 1,588,000 tona baliğ olduğunu kullanılabilecek muharrik ve müteharrik Büyük kabotaj vesaiti ihtiyacı, muharrik kuvveti olduğuna göre, büyük bahsedeceğim simli kurşun ve altın istihbilirsiniz. vasıtalardan tasarrufu ehemmiyetle tet Ve bunlan temin edecek millî tesisat kıymeti aşikârdır. Bunun için Yüksek Bu devamlı artma, bizi memnun ede salâtı vardır. kik edeceğiz. Bu ihtiyaçlan hazerî ve Meclisinize bir kanun lâyihası takdim eMaden Tetkik ve Arama Enstitümüz ve techizat. cek bir netice olmakla beraber memleke seferî vaziyetler bakımından bir kül haMevzuları üzerinde ehemmiyetle dü deceğiz. tin günden güne artan sanayii, nakliyat iki, üç senedenberi memleketimizin muhlinde malî imkânlarla telif ederek plân şünmiye ve çalışmıya sevketmektedir. Diğer taraftan alâkadarların kredi a laşhracağız. Bunun için bir lâyiha ile ve ev mahrukatı ihtiyaclarını önlemek ve telif mahallerinde tesadüf edilen ehemGemilerimizi ve şileplerimizi Iabilmeği kolaylaştırmak için bir plân Yüksek Meclise geleceğiz. gene dış piyasalardan gittikçe artan ta miyetli simli kurşun zuhuratı üzerinde dahilinde umumî mağazalar tesis ve vatetkikat yapmaktadır. artıracağız lebleri karsılamak maksadile kömür is Şoseler, köprüler Bu müddet zarfında yapılan haf Ecnebi kumpanyaların, aralarında bîr rant üzerine muamele yapılmasmı temine tihsalimizi daha geniş bir mikyasta artırŞefin, yol inşaatı hakkındaki işaretle* riyatı ve ihzarat Bulgardağı ve Keban leşerek vakit vakit yüksek navlun empo çalışacağız. mak lüzumu aşikârdır. rini tahakkuk ettireceğiz. Bunun için yüz Şef, bu kürsüden vâki irşadlan arasmKömür istihsalâtımız % 120 yi madenlerimizin işletmeye müsaid oldu ze etmek istemelerinden ihracat piyasa kilometro kadar bir kısmı kalmış olan ğunu ispat etmiş bulunuyor. mız müteessirdir. Millî iktısad menfaa da bazı mevzuatımızda yapılması fayda652 kilometroluk İran transit yolunun bulacaktır Bu iki madeni ele alıp istihsalâta geç timiz de bu yönden tedbir almamızı icab lı tadil veya ilâvelere de işaret buyurmuş memlekette başlanmış ve başlanacak asEsasen kömür madenlerimizin devamlı ettirmektedir. Bu itibarla millî şilepçili lardır. Türkiye yalnız umumî buh mek arzusundayız. falt yolların geçid vermiyen nehirler ve istihsal imkânlarını korumak için kömür Keban madeninde iyi evsafta ve iş ğimizi yüksek teknikle teşkilâtlandırmaya ranı göğüslemek kudretini göstermiş büyük sular üzerinde inşasına veya tamir havzamıza rasyonel istihsal usullerinin letmeyi muhik kılacak miktarda simli çalışacağız. Fakat bir inhisar tesisi düşün memleket değil, ayni zamanda bu veya tadiline lüzum görülen köprülerin, sokulması da bugünkü dünya tekniğinin buhran ortasında büyük millî kalkınkurşun, Bulgardağı madeninde ise altın mediğimizi derhal ilâve edebilirim. diğer umumî ve hususî kara yollarınm bir kat'î icablarındandır. ma savaşı davasmı başarı ile ilerlet Alman tersanelerine sipariş ettiğimiz ve simli kurşun cevheri mevcuddur. inşa plânını vücude getireceğiz. Bütçe Bunun için iptidaî bir halde kalmış oYapılan projelere göre bu madenler 14 yeni yolcu vapuru kabotaj ihtiyacımı meğe muvaffak olmuş memlekettir. imkânları nisbetinde peyderpey tahakkuk lan maden teçhizatımızı yenilemek ve Kanunlanmızın, memleketimizde her ettirmeğe çalışacağız. Bu meyanda şose de lüzumu olan tasfiye tesisatı vücude zı tatmine kâfi gelmiyecektir. Bu nokta maden işcilerimize daha mükemmel ça getirilmek suretile senede bir milyon Türk dan da mevcud tonajımızı yeniden artır gün ilerliyen ve çeşidleşen ihtiyaç ve fa ve köprüler kanununda muhtelif bakım1 lışma ve yaşama şeraıti temin etmek, onlirası kıymetinde kurşun, altın ve gümüş mak lüzumunu bir zaruret halinde du aliyetleV "icâblarını karşılıyacak şekillere lardan zarurî gördüğümüz bazı tadılât ilara madenciliği sevdirmek lâzım gelgetirilmesi ve yeni yeni mevzuat lüzumu çin Yüksek Meclise bir lâyiha ile mürayuyoruz. ıstihsali kabil olacaktır. mektedir. âşikârdır. Yukarıda bahsolunan bütün maden Tersane ve havuzlar yapılacak caat edeceğiz. Programımıza göre büyük kömür amil lerin tam randımanla çalışmağa başla Gümrük ve sigortalar İhtiyacımız olan gemileri dahilde yapYol inşası bakımından hususî idare * lerimizin istihsalâtı 1936 senesine naza dıklan zaman döviz membaımıza 14 mil mak prensipine çok kıymet veriyoruz. Şef, bilhassa gümrük kanunumuza îşalerin münasebetlerini daha amelî ve fayran: yon Türk lirası ilâve edilmiş olacak ve Memleketimizde bir an evvel bir demir ret buyurmuşlardır. dalı bir şekle koymak için tekliflerimiz o1938 senesinde yüzde 55, 1939 sene memlekette iş hacmi de bu nisbet fevkin sanayii tesis etmek için sarfedilmiş gayBugünkü ekonomik bünyemiz ve po lacaktır. sinde yüzde 75, 1940 senesinde yüzde de artmış bulunacaktır. retin istihdaf ettiği mühim hedeflerden litikamızla mütenasib olmıyan bu kanu5u işleri 110 artmış olacaktır. 1941 senesinde bu birisi de zaten bu idi. nun ve merbutu tarife cetvelinin bugünün Yeniden aranılan madenler Su işlerînî, memleketin hayatî mevzuartış nisbeti yüzde 120 yi bulacaktır. İşi iki etâpta plânlaştırmak karannda ileri tekniğine uygun şekle getirilmesi için İşletmeye konulması takarrür eden lanndan biri telâkki ediyoruz. Gerek NaJstihsalimizin miktart ve yız: ciddî hazırlık mesaisine başlanacaktır. yukarıki madenlerin tesisine geçmekle fıanın uğraştığı kısım, gerek İktısadın uğihracatın ktymeti Üç senelik birincî plân devresinde îs Bundan başka sigorta işlerinde, bir tarafBunun rakam halinde ifadesi, 2 mil beraber bununla muvazi bir surette yü tanbulda eski tersane mevkiinde yeni bir tan sigortahların emniyetini artıracak, di raştığı kısım, gerekse Ziraati alâkadar erüyecek ve müstakbel programlar için yedecek kısımlar umumî bir plânda topla yon 700,000 ton yıkanmış kömürdür. ni yeni işletme mevzuları temin edecek tersane kuracağız. Bu tersane bidayette ğer taraftan sigortacılığın umumî menfa nacaktır. Biz küçük amillere de vazife vereceikisi 5.000 tonilâtoya kadar, diğer ikisi atlerinden memleketi istifade ettirecek Nafıanın uğraştığı büyük su işleri ğiz. Maamafih küçük amillerin istihsalle olan arama işlerini sistem dahilinde de 1,000 tonilâtoya kadar olmak üzere dört hükümleri havi bir lâyiha hazırlamaktaharicinde küçük su işlerile de uğraşmak ri bu müddet içinde aynen baki kaldığı vam ettirmek istiyoruz. gemiyi ayni zamanda inşa edebilecek yız. Arama hafriyatına ve ihzar ameliyatıve bilhassa sulama hak ve vazifelerıni takdirde bile umumî istihsalâtımız 3 milkudrette olacak ve yük gemisi yapıldığı Yukarıda îzah etmiş olduğum ana tanzim ederek bütün çiftçilerin mevcud na tâbi tutulması muvafık görülen daha yon ton yıkanmış kömüre çıkmış bulunatakdirde istihsal edilecek netice tonaj ba prensiplere ve tatbikatına aid bir takım muhtelif maden yataklarımız mevcud sulardan muntazam istifadelerini temin caktır. kımından daha üstün olacaktır. kanun lâyihalarımız vardır ki, peyderpey eylemek karanndayız. Bugünkü iç ve dış piyasaların vaziye dur. Tam randımanla çal'şmağa başladığı yüksek takdirinize arzedileceklerdir. Kurşun zuhuratından Denek, Praj ti aynen baki kalmak şartile istihsalâtı Sudan elektrik istihsali etüdleri vakit günde 1,500 amele çalıştmlacak ve Bunlan hemen burada tâdada ihtiyaç mızla mütenasib olarak artacak olan ih man, Gümüşhane gibi; Bunun için bir lâyiha hazırlamakta * millî emek karşılığı olarak senede lâakal görmüyorum. Bakır zuhuratından Espiye, Ilıç gibi; racatımızın memleketimize temin edeceği yız. Diğer taraftan elektriklendirme dai1,000,000 lira kazanç bırakacak olan Antimuan zuhuratından, Turhal ve Nafıa işlerimiz fazla döviz miktan ise 1938 senesinde resini su kuvvetlerinden beyaz kömür CH yeni tersanemiz ikinci plân devresinde Göynük gibi; 2,500,000 liradan başlıyarak 1941 seArkadaşlar, larak istifade için tetkiklere devam ettii makine aksamını da imal edecek hale geKrom zuhuratından Dalaman ve Elânesinde 5,500,000 liraya yükselmiş olaNafıa sahasında Şef: receğiz. tirilecektir. ziz vilâyeti gibi. caktır. «Cumhuriyetin ilk senelerinden Bu etüdler şimdilik, Sakarya nehri, ADiğer taraftan mevcud tamîrat fabriBunlan ve memleketin henüz meçhul Istihsali artıracat elemanlar arasmda beri dikkatle, ısrarla üzerinde durdu dana, Kayseri mmtakası sulan, Ege sukamızla havuzlarımızı tevsi için Istinye işçi iskânı işine büyük ehemmiyet vermek bulunan diğer yeraltı servetlerini jeolojik Dok şirketini satın alarak bu fabrikaya ğumuz demiryolları inşaat siyaseti, lan, Fırat nehri ve kolları ve Kızılırmak bakımdan birer birer tetkik vazifesini üç istiyoruz. ilâveye karar vermiş ve pazarlığını bitir hedeflerine ulaşmak için durmadan üzerinde devam etmektedir. senelik maden programı meyanmda ma başan ile tatbik olunacaktır.» Havzanın kömür tahmilâtını kolaylaşmiş bulunuyoruz. Hava yollarına ve telefon den Tetkik ve Arama Enstitüsüne ver tırmak ve bilhassa kış mevsimindeki müşDirektifini vermişlerdir. Bu direktif şebekelerine verilen ehemmiyet Limanlarirnizm tslaht dik; çalışacaklardır, mes'ud sürprizler tekülâtın önüne geçmek için Zonguldağa şimendifer inşaatı işlerinde rehberimiz oDevletin hava yollarmm iç şehirlerimiz Mühim limanlarımızda işletme servismenni ederiz. varmış olan kömür hattımızı 4 kilomet lacaktır. ve dış hava istasyonlarile bir an evvel, lerini tanzim ve tahmil ve tahliye vasıtalaPetrollarımız relik bir kısımla mühim bir istihsal mer rını her birinin hususiyetlerine uygun şe Demiryolu, limanlartmtz ve feribot devamlı irtibat tesis edecek hale getirilPetrol arama mevzuuna gelince : kezi olan Kozluya kadar temdid etmeği Sıvas Erzurum ve Diyarbekir Irak mesi ve havacıhğın inkişafı üzerine pek Memleketimizde şimdiye kadar yapı killerde modernleştirerek masraflarını ve çok muvafık görmekteyiz. dolayısile tayfalarmı tenzil için çalışma ve İran hatlannın inşaatma mevcud ka çok dikkat ve ihtimamımızı celbedecek Kömür mevzuu münasebetile memle lan aramalar her nekadar hemen işletme lara devam edeceğiz. nunlann ahkâmı dairesinde devam edece başlıca mevzulardan biri olacaktır. ketimizin muhtelif mahallerindeki linyit ye geçmeyi muhik kılacak bir netice verDünyada havacılık o kadar ilerlemişİstanbulda modern tesisata malik tran ğiz. zuhuratının işletilmesine bir mukaddeme iıemişse de petrolculuk bakımından ku\ tir ki hava yollarında kazalar ve riskler it satışlar da yapacak bir kömür deposu Bunlar haricinde meselâ Burdur Anteşkil etmek üzere Kütahya vilâyetinde vetli addedilebilecek emarelere de tesa ^sis olunacaktır. Diğer limanlanmızda talya gibi inşalarını tasarladığımız hatları demiryollarındaki kadar azalmıştır. Türk düf edilmiştir. ki bazı linyitleri ele almak tasavvurunda htiyaç derecesinde iskeleler yapmak, ve büyük limanların inşalarını, malî ve havayollan, her türlü ve en mütekâmil Sondaj yapılan sahalardan maad olduğumuzu arzederim. evcudlan ıslah etmek ve bütün bunlarla teknik imkânlar dairesinde ve ekonomik emniyet tedbirlerile memleketin en emin, Kömürden sonra mevzuumuzda bakır, Mardin vilâyetinde, Adanada, Trakya da ve Van civarında on kadar diğer ba )2raber memlekette deniz sevgisini yaşa askerî ehemmiyetlerine göre sırasile ele en çabuk, en rahat vasıtadır, ve vasıta t ikinci mühim yeri tutar. sı kalacaktır. Posta, telgraf ve telefon işzı müsaid strüktürlerin mevcudiyeti tes rcak olan deniz sporlarını teşkilâtlandır alacağız. Bakır madenlerinin vereceği lerinin rasyonel bir şekilde cereyanı için k ve himaye etmek karanndayız. pit edilmiş bulunmaktadır. Bundan başka İstanbul, Sirkeci ve cevher sarfedilmekte olan çalışmalara hız veriDeniz mahsullerini Bu esnada esaslı sondaj ameliyeleri Haydarpaşa istasyonları arasmda, feriErgani bakırınm tesisat ve inşaatma Iecektir. yapılmadıkça mühim petrol hazineleri kıymetlendirmek bot yolu ile, doğru tren rabıtası tesisini başladığımızı arzetmiştim. Şehirlerimiz arasmda telefon tesisatının bulunup bulunmadığı hakkında doğru bir T lemleketimizde balık ve sünger gibi tahakkuk ettirmek karanndayız. Bunun Senede 7,500 ilâ 10,000 ton saf bakır ikmali, askerî ve idarî noktalardan ehemfikir sahibi olabilmekliğimize maddî im ıız mahsulîerini değerlendirmek hedefi muhtelif bakımlardan menfaati âşikâr çıkaracak olan bu müessese gelecek se miyeti haiz mıntakalarda telsiz istasyonkân yoktur. 1 e hazırlanmış olan bir kanun lâyihasını dır. ne nihayetinde istihsalâta başlamış ola ları tesisi ve sureti umumiyede bu idarenin Binaenaleyh, tesadüf ihtimallerini ar akmda yüksek Meclisinize sunacağımızı Şef, «Demiryolu hatlanmızı iç sacaktır. devlet için azamî derecede rantabl ve tırmak ve taharri müddetini kısaltmak için ^vdederim. halara bağlıyacak ve bu hatların, bir Ele aldığımız ve işletmeye koyduğu Bu proje, ayni zamanda iş kanunu an evvel millî ekonomik kalkınmaya ferdler için azamî derecede faydalı ve sesondajları çoğaltmak ve maden Tetkik muz Kuvarshan bakır madeni de bize Tiuzun hududu haricinde kalan balıkçı azamî hizmetini temin edecek olan ri bir hale gelmesi için bütün tedbirler ave Arama enstitüsünün teçhizatmı ve elesenede 2,000 ilâ 2,500 ton safi bakır vemanlannı ona göre takviye etmek lâzım tayfalarına aid hükümleri de ihtiva ede kara yolu inşaatı, önümüzdeki dev lınacaktır. recektir. cektir. Maliye işlerimiz gelmektedir. relerde teksif ve bir plânla tevsi edilMaden Tetkik ve Arama Enstitüsü Arkadaşlar, Hayat pahalılığile mücadele mek lâzımdır. Denîz ticaretimîz tarafından yapılan tetkikata göre Artvin Maliye bir memlekette sağlam bir 1 5 Her bölgenin ihtiyacina göre istasNihayet Şefin, rasyonel çalışma imkân Şimdi arkadaşlar, Şefin deniz ticare vilâyetinde Murgul bakır madeni de buyonlarda tamamlayıcı tesisat da ya gidişinin mi'yan, cemiyet sağlığının nab\e havasını kuvvetlendirrrı ' hedefli ir günün şartları içinde işletmeğe müsa>d li'2 alâkalı olan emırlerine geliyorum: ^îdır. F P I J W arasındaki müna^ebetlerde ma^arın l ' ;'::ma geliyorum: ^ef diyor ki: görülmüştür. ve «En güzel coğrafî vaziyette ve üç tarafı denizle çevrili olan Türkiye endüstrisi, ticareti ve sporile en ileri denizci millet yetiştirmek kabiliye tindedir. Bu kabiliyetten istifadeyi bilmeliyiz. Denizciliği Türkün büyük millî ülküsü olarak düşünmeli ve onu az zamanda başarmalıyız.» Türk milleti, Atatürkün bu işaretini O'nun her işareti gibi, kendi öz arzusu kendi ruhunu da kavuran bir öz dilek gibi sevinçle karşılamıştır. Onun her iradesi gibi bu isteğinin de bütün bir milletçe his ve muhabbet birliğile benimseneceğinden şüphe yoktur. Topraklarının ucu deniz olan bir milletin hududu, halkının kudret ve kabiliyetinin hududu demektir. Türk milleti Şefin iradesi istika • metinde böyle bir seviyeye varmağı bundan sonra millî bir vazife olarak tahakkuk ettirmeğe koyulacaktır. Hükumetin bu işlerde takib edeceği hareket muhtelif usul ve şekillerle idare edilen mevcud deniz müesseselerimizi bir elde toplamak ve bir plân dahilinde çalişmıya sevketmek suretile başlıyacaktır. Demiryolların tezayüdü ve yeni ihtiyaçlar