10 Haziran 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

H ER AY En biiyük llim, Felsefe, edebiyat mecmuası Bütün böyük şöhretler Her ay sahirelerinde toplanmıştır. ikinci sayısı çıktı OnGçOncu yıl sayı: 4696 umhuri ' \ Bugünkü mesfeleleri Bagünku edebiyatımızm alması lâzımgelen istikameti ğösteren ve ba mesele etrafında mühtelif mevzulara temas eden bu eser çıkmıştır. EDEBifİTIMIZIN Yazan: YAŞAR NABi tSTANBUL CAĞALOGLÜ Durcomho 1fl UflTİran 1QQ7 Telgraı ve meKroo adresl: Cumlıurlyet, tstanbul Posta kutusu: İstantral, No 246 rfirŞGIllDB IU nuZirall löül Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrir heyetl: 24298. İdare ve matbaa fasnu 24299 24290 Fiatı 60 kuruştur. KANAAT KiTABEVi Sümer Bankın son bilânçosu önünde Bu bilânçonun tahlili gözleri mizin önüne gönüllerimize inşirah veren hakikatler koy muştur ve koymak yolundadır vvelki gün Ankarada Sümer Bankm uırrumî heyeti toplanarak müessesenin 1936 yılına aid çalışmalan neticeleri gözden geçirilmiş ve ileri sürülen mütalealara karşı Ekonomi Bakanımız Celâl Bayann uzun ve kıymetli izalılan dinlenerek idare meclisininraporu kabul olunmuştur. Sümer Bankla beraber onun meşgul olduğu çok ehemmiyetli endüstri işleri bizzat kendi eserleri olduğu için Ekonomi Bakanımızın Bankayı ve bilhassa onun faaliyetlerini kuvvetle müdafaa eden izahlan pek yerindedir. Celâl Bayar hiç yoktan yaratıp yürüterek sağlam temelleri ve memlekete dalbudak salan bütün teşekküllerile gene kendi yetiştirmesi kudretli ellere tevdi ederek bıraktığı İş Bankası abidesinden sonra daha ehemmiyetli ve daha şamil millî davaların halline davet olunmuştur. Sümer Bank müesseseleri bu davalardan bir cüz'dür. Filhakika Sümer Bank herhangi bir Banka olmaktan ziyade Türkiyede millî endüstrinin en lüzumlu branşlarını en rasyonel şekillerde kurmağa memur ve müekkel büyük bir devlet müessesesidir. Bu Bankanın bilânçosunda ehemmiyeti haiz olan mevzu para hareketlerinin kâr ve zaran değildir, belki millî endüstri hareketlerinin millet ve memleket hayatmdaki tesirlerı derecesidir. Atatürk Türk Ana^'asının tecelliyatını izah etmek için oir vakit biz bize benzeriz demişti. Adı banka olan Sümer Bankın işleri gözden geçirılirken de Büyük Şefın ayni vecizesi hatıra gelmemek kabil olmuyor. Görülüyor ki Sümer Bankın başarmağa memur edildiği işler itibarile de biz bize benziyoruz. Sümer Bankın çalışma sahasına dahil ve şimdiden bir hayli kısımları faaliyete geçirilmiş işler Curnhuriyet Halk Partisi programından pek ehemmiyetli bir faslın tatbikatı demektir. Büyük Savaşla Millî Kurtuluş sonucu elde edildikten sonra Türk Başmurahhası Ismet Inönü Lozanda çetin bazı mücadeleler geçirdı. Zâhirde bu mücadelelerin en mühimmi eski Osmanlı borclarına taalluk etmiş gıbi göründüyse de hakikatte Türk Başmurahhası en büyük zorluğun ve en sarp işin kapitülâsyonlara ve neticelerine taalluk ettiğini ayan beyan görmekte idi. Garibi orada idi ki karşıdakiler için de en ehemmyetli nokta burada idi. Mesele hatırlanmağa değer: Bizim Kurtuluş Savaşımızın diğer bir adı da îstiklâl Savaşıdır. Atatürk işe başlarken programı şöyle çizmişti: Vatan ve millet maruzu bulunduğu inkısam ve izmihlâl belâsmdan kurtulacak, fakat tamamile hür ve müstakil olarak kurtulacaktır. Bu ölüm dirim kavgasının zaferle bitecek sonunda artık hiç kimse Türk milletine gözün üstünde kaşın vardır diyememeli, ondan sonra Türk vatanında Türk hakimiyeti kayıdsız ve şartsız cari olmalıdır. Lozana giden Türk Başmurahhasma bunun haricinde bir sulh kabul ve imza ettirmek imkânı olamazdı tabiî. Devletler bu kısımda daha z:î>4e uysal görünerek yalnız adliye cephesinde muvakkat bazı tedbirler teklifile iktifa ettiler. Fakat bu kolay kabulün. bu uysal hareketin arka tarafında şu düşünceler kaynaşıyordu: Türkiye gıbi endüstriden mahrum, malî kudreti mahdud bir memlekette ne olsa gene borumuzun öteceği zamanlar uzakta sayılmaz! Hakikaten kapitülâsyonlan lâfzan kaldırmış olmanın hiçbir manası olmazdı, eğer bu kaldırılışm yerini biz Türkler maddî ve manevî kendi millî yapıcılığı Büyük Şef bugün Trabzonda olacak Karadenizde yolculuk iyi gidiyor Emir Abdullahın teşekkür ve temennileri Karadeniz yolcuları tazimlerini sundular Kağızmanlılarm daveti Izmir vapuru 9 haziran saat : 15,43 (Telsizle, hususî) Sarkî Erden Emiri Abdullah Rornanva vapurundan Cumhurreisimize cektizi bir tel ni arzetti. tnebolu önünde karşılaşttğımiz Karadeniz va ouru yolcula rtndan tazi mat telsizi ( Bir umumî kumandanlık ihdas olunmaktadır Ayrıca, hazerde hava müdafaa plânlarmı bütün Vekâletlerin mütaleasını alarak hazırbyacak olan bir hava müdafaa komisyonu kuruluyor Hava müdafaa teşkilâtı Kaeızmanhlar bir telsiz telvrafla Atal *ürkten Ka T ürkived e Oudeu Trabzona götürmekte olan İzmir vapuru ğızmanı da gordueu bu yük hiisnü kabulle samimî ve semih ikram şereflendirmelerini niyaz ettiler. Deniz iyidir. Yarın saat on beşte Trablara karşı teşekkürünü ve Atatürke sıhhat, RIDVAN afiyet ve Türkiyeye saadet temennileri zona varılıyor. Meclisin dünkü içtimaı Sıhhive Vekili Suriyede çıkan veba için hududda alınan tedbirleri anlattı Telsiz kanun lâyihasile Ankarada Tıb FakiHtesf kurulması ve yeni beş kaza tesisi lâyihaları müzakere ve kabul edildi Ankara 9 (Telefonla) B.M. Meclisinin bugünkü toplantısında müzakereye başlanırken söz alan Sıhhî ve lçtimaî Muavenet Vekili Doktor Refik Saydam şu beyanatta bulunmuştur: « Müsaade buyurursanız cenub hududumuzda, Suriye dahilinde vukua gelen zatürreeli veba vak'alan hakkında arzı malumat ederek aldığımız tedbirlerden bahsetmek istiyorum. 30 mayıs 937 de Urfa valiliğinden gelen bir telgrafta Resülâyn cenubunda bir aşiret efradı arasında salgın bir hastalığın zuhur ettiği ve tetkikata devam et tikleri bildiriliyordu. Ayni gün öğleden sonra aldığımız bir telgrafta bu hastalığın zatürreeli veba olduğu, bu yüzden şimdiye kadar 15 kişinin öldüğü, Viranşehir Sıhhiye Vekili Refik Saydam ve Haran kaymakamlıklarına da bu hu susta malumat verildiği bildirildi. O gün da bilumum makamatı resmiyeyi haber» pazara tesadüf ediyordu. Biz 31 mayısta dar ederek bu hususta memurini aidesini aşağıdaki tedbirleri aldık: müteyakkız bulundurmalarını rica ettik. Evvelâ Urfa ve Mardin vilâyetleri Ayni günde Paris beynelmilel hıfzıssıhha dahilinde, Dicle ve Fırat nehirleri arasın ofisini haberdar ederek kendılerinin bu daki hududun, umumî hıfzıssıhha kanu hususta bir malumatları olup olmadığım nunun 55 inci maddesine istinaden derhal sorduk. Hariciye Vekâletinden rica ettik, kapatılması emrini verdik. Ayni zaman Suriye hüküumetinden bu hususta maluda hudud üzerinde umumî tekayyüdat mat alınmasını istedik. Ayni zamanda yapılması ve Sıhhiye müdürlerinin hudud Vekâletiniz Haleb konsolosluğundan civarında bulunan köyleri dolaşarak kendisinde mevcud olan malumatı bildirmevcud sıhhiye memurlarınm ve icab e mesini rica etti. Ayni günde burada den doktarların da bu iş için derhal hare merkez hıfzıssıhha ikinci direktörümüze [Arkası Sa. 4 sütun 4 te\ kete getrilmesi emrini verdik. Ankarada KIMIIMIMIMII ııııııııı ı 1111 ıı 1111 ıi • ıı ııı • • ıı ıı 11 • 1111 ıı ı ıı lıı ••< •>•••••• ı ı l l n ı l K l •••••<•••••••<••<•••••••••• ı ıtııi • • •••••<•••••••••••• r n ı ıı ııı ııı • • Lübnan devleti Cumhurreisi Hava müdafaa kuvvetlerimizden: Tayyare defi bataryalan Ankara 9 (Telefonla) Hava tehli dı. Kumandan emir ve kumanda itiba « kesine karşı korunmak işlerinin bir el rile hazerde Genel Kurmay Başkanhğıden idaresi için bir hava müdafaası ge na, seferde Başkumandanlığa bağlı olanel komutanlığı teşkil edilmektedir. Bu caktır. na dair lâyiha Meclis ruznamesine alın[Arkası Sa. 3 sütun 6 da] Bugün çerek Avrupaya gidecek Alman Hariciye Nazırı şehrimizden gedün Sofyaya geldi Belgradda Almanya aleyhine nümayiş Von Neurath, Bulgaristanda büyük tezahüratla karşılandı. Yarın Kral tarafından kabul edilecek IÇ SAHIFELERDE "3 üncüde: Son hatıralar Halid Ziya Uşdklıgil 4 üncüde: Hikâye. 5 incide : Halk musikisinin seyyar radyosu 6 ncıda : Ava ve avcılığa dair Bedri Ziya Aktuna Yakacık mektublan Mahmud Yesari 7 incide : Bugünün ve yarının kahranıanlan arasında Kandemir has on bir, on iki yıldır fasılasız hükumet reisliğimizi yapan ayni vatandaştır ki Lozandan evvel ve sonra Atatürkün sağ kolu olduğu bugün yalnız Türkiyenin değil, artık bütün dünyanın bildiği bir hakikat olmuştur. Belki faydasız sayılamıyacak olan bu mukaddemeden sonra parti programımızın ehemmiyetli bir faslını tatbikata geçirmeğe memur Sümer Bankm ve onun müesseselerinin ne demek olduğunu daha iyi anhyabiliriz. Türk memleket ve milleti en zarurî ihtiyaclannda dünyanın haracgüzarı olmakta devam etmemek mecburiyet ve mevkiinde bir memleket ve millettir. Kapitülâsyonlann kaldmlmasından sonra bunun filiyata geçirilmiş bir Ankara 9 (Teîefonla) Diyarbekir hakikat olarak ispatı bizim için bir zaruistasyonunda Irak ve İran hududlarına retti. İşte devlet elile kurulan Sümer kadar yapılacak demiryolları hakkındaki Teşekkür olunur ki Lozanda bu deh Bank ve müesseseleri bu büyük millî ihti kanun lâyihası Meclis Nafıa ve Bütçe şetli hakikatleri yakından görerek oradan YUNUS NADİ Encümenlerinden çıktı. Lâyihanın süratistiklâl beratı alıp gelen BaşmurahlArkast Sa. 3 sütun 6 da] le müzakere edileceği anlaşılmaktadır. mızla dolduramasaydık. Ne hacet, eğer modern bir hayata intıbakta Atatürk rehberliğile gösterdiğimiz kabiliyeti ortaya koyamasaydık adlî kapitülâsyonlann kalkması bile manasız kalırdı. En kolay sanılan iktısadî ve malî kısım ise elbette diğerinden çok daha zordu. Asırlarla devam etmiş bir ihmal ve sukutun halkını adeta yalınayak başıkabak bıraktığı harab bir memleketi Avrupanm dev gibi ilerilemiş terakkilerinin tasallut ve tazyikından kurtarabilmek, zannolunabileceği kadar kolay bir iş olamazdı, ve değildir. Oyle olunca eğer biz Türkler yeni hayatımızda harikaya benzer hareketler ve muvaffakiyetler kaydedemezssk kapitülâsyonlann kalkmış olması Avrupalılan o kadar endişeye düşürmemek lâzım gelen bir çerçeveden çok çıkamazdı. CuaihurTeisi Ewi! Ede bu • günkü Toros ekspresile lehrimize gele cek ve şehrimizden geçerek Parise gidecektir. Keyfiyet, Hariciye Vekâletinden alakadarlara bildirilmiş, merasim yapıl ması tebliğ edilmiştir. Neurath'la maiyeti Sofya 9 (Tele erkânı tayyare is Lübnan Cumhurreisi, Haydarpaşa is fonla) Almantasyonundan şehre tasyonunda Vali Muhiddin Üstündağ ile ya Hariciye Na hareket ederek, kenİstanbul Kumandan vekili General Ali zırı Baron von dilerine tahsis edi Fuad, Vali muavini Hüdai, Emniyet Neurath'la maiyeti Ien Bulgarie oteline direktörü Salih tarafından istikbal edile bugün saat 19,20 ınmişlerdir. Sofya cek, mızıka ve bir askerî müfreze resmi de iki büyük tay sokaklannı doldu yare ile Belgrad ihtiramı ifa edecektir. ran halk Alman •••••••••§•••§•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••" dan buraya gelmiş Hariciye Nazınnı lerdir. Misafirler şiddetle alkışlamış tayyare istasyonuntır. da Başvekil Kö se Ivanof, nazırlar, Gece saat 9 da Alman sefiri ve seAlman sefaretinde faret erkânı, İtal hususî bir suvare yan ve Avusturya tertib edilmiştir. Bu sefirleri, Macaris suvareye Bulgar » tan maslahatgüza Alman cemiyeti aStoyadinoviç, Von Neurath'ı Bel z a ] a r U e g i . z e v a t n, Alman Bulgar grad hava istasyonunda karşılarken dahil olmak üzere cemiyeti azaları ve Ankara 9 (Telefonla) Kan güt Alman kolonisi tarafından karşılanmış 40 kişi davet edilmiştir. Baron von Neurath yarın sabah Al me sebebile işlenen adam öldürme ve lardır. buna teşebbüs cürümleri failleri ve hısımBaşvekil Köse Ivanof misafirleri Bul man ve Bulgar askerî mezarlıklarını zi • lan hakkında tatbik olunacak muamele gar hükumeti namma selâmlamış ve be yaret edecektir. Bu münasebetle her iki [Arkası Sa. 3 sütun 1 de] yi ğösteren kanun lâyihası Adliye En yanı hoş âmedi eylemiştir. Baron von nıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııııııııııııııııııııııuııııııııiıııııııııiMiıııııııııııııııııııııııunııı cümeninden çıktı ve ruznameye alındı. Lâyihanın son aldığı şekle göre kan gütme sebebile adam öldüren veya öldürmeğe teşebbüs eden veya başkasını bu cürmü işlemeğe azmettiren ve tahrik eyliyen kimsenin cürüm işlendiği zaman bir dam altında yaşıyan usul ve füruğlan ve kardeşleri ve kan veya kocası ikametgâhlannm bulunduğu yerden başka yere nakledilirler. Faille bir dam altında ya şamasalar bile cürüm işlendiği zaman failin ikametgâhının bulunduğu köy veya kasaba veya şehir içinde ikamet eden hısımlardan amca, dayı, hala, teyze, yeğen kaynana veya kaynatasından herhangi birinin de takdir edilecek lüzuma göre nakillerine karar verilebilir. Kan gütme sebebile işlenen cinayetler Faillerin akrabalarının teb'idi hakkındaki lâyiha Meclise geldi Ihtilâlciler yeniden taarruza geçtiler Madrid, Valencia, Bilbao bombardıman edildi, 120 ölü, 200 yaralı var. Kontrol işinde dört devlet arasında anlasma hâsıl oldu Yeni yapılacak demiryolları Türkiye Irak hatlarının tevhidine dair kanun Bask cephesiade üerliyeu ihtilâlciler (Yazısı 7 nci .