8 Ocak 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 2 nci sahifede: Siyasî İcmal Muharrem Feyzi, Antakya tarihi Ahmed Faik Turk.men. 3 üncü sahifede: Son hatıralar Halid Ziya Usaklıgil. 4 üncu sahifede: Hikâye, Bibliyoğrafya. 5 inci sahifede: Terbiye bahisleri Selim Sırrı, Başmı okutanlar çoğalıyormuş! 6 ncı sahifede: Spor haberleri. umhuri yll 0 KEMALİZMU Yazan: Tekin Alp Türk inkılâbı hakkında şimdiye kadar yazılmış eserlerin en mükemmelidir. Fransız parlâmentosu reisij Herriot ve doktor Köprülü Fuad eserj için birer mukaddeme yazmışlardırj Her gencin elinde bir tane bulurn malıdır. . A*AR ÎSTANBUL CAĞALOĞLU ... .. « p Q ı 4040 Telgraf ve mekfub adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta fcutusu: fstanbül, No 248 ÜUITI3 0 IKİIlClKülllin 1 9 3 7 Telefon: Başmuharrir ve ert: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Pariste Müfsid Propaganda Başladı Fransız politikası Karşısında haklı Bir inf ial duyuyoruz umhuriyet Halk Partisi Kamutay Grupunda 5 ikincıkânun günü geçen müzakerelerden anlıyoruz ki Fransız Başvekili M. Leon Blum, Pariste, Hariciye Vekilimize «Iki memleket arasmda iyi münasebetleri muhafaza edecek bir hal sureti bulmak lüzumunda ısrar eimiş ve yılbaşı münasebetile birkaç gün istirahatten sonra, Sancak işile bizzat kendisinin de işligal edeceğini» söyledikten sonra, Doktor Tevfık Rüştü Arastan «Sancak için Fransa Hariciyesince tasavüur edilen üe m filî sahada bizi lalmin edebilecek mahi yeile zannedilen rejimi, adı bilâhare görüşülmek üzere esas iiibarile miitalea etmekliğimizi» istemiş ve Hariciye Vekilimizden «böyle bir sarih teklif alınca azamî hüsnüniyelle letkik edeceğimiz» cevabını almıştır. Bu cevab üzerine M. Leon Blum vaziyeti «Derhal Fransa Hariciyesine bildirerek böyle bir teklifin verileceğini» vadetmiştir. Fakat, Başvekilin bu vadine rağmen, Fransız Büyük Elçisi, 5 ikincikânunda Ankaraya hiçbir teklif getirmemiştir. Filvaki, Hariciye Vekilimiz Büyük Elçiden M. Leon Blum'ün vadettiği yeni Fransız teklifini getirip getirmediğini sorunca Sefir, «Böyle bir teklifi hâmil olmadığım ve hükumeünden keyfiyeti derhal sorarak iki iiç güne kadar bu hususta bir cevab verebileceğini» bildirmiştir. Fransız Sefirinin bu cevabı, M. Leon Blum'ün, dün de yazdığımız üzere, meseleyi hâlâ bizzat tetkik etmediğini göV terdıği gibi, Fransız Hariciye Nezaretînin de «filî sahada bizi tatmin edebilecek mahiyette bir rejimi ihtiva eden yeni bir teklifi» henüz hazırlamadığını da ispat etmektedir. Yani Fransız Başvekili, her iki sözünü de tutmamış ve Fransız Büyük Elçisini eli boş olarak Ankaraya göndermiştir. Fransız müstemlekecilerinin yanlış ve tehlikeli politikasma kapılıp giden Fransız hükumetinin Hatay meselesini, bir Fransız tabirile «a la legere» olarak aldığını, yani mühimsemediğıni gösteren bu vazi yet, Parti Kamutay Grupunda da, Türkiye efkân umumiyesinde de, tabiatile çok fena bir teessür husule getirmiştir. Onun içindir ki Grupun içtimaında, Hariciye Vekilinden söz alan meb'uslar «Fransamn takib eüiği müzakere usulünü şiddetle tenkid etmişler, açık ve anlaşıhr bir usulü Türkiye efkân umumiyesinin daha ziyade takdir edeceğini söylemişler, hatibler hayret ve infiallerini gizlememişlerdk.» • Fransız hükumetinin, Hatay meselesinde tuttuğu yol Cumhuriyet Halk P a r tisi Kamutay Grupu kadar, Türkiye Cumhuriyeti halkınm da hayret ve infialini mucib olmaktadır. Nasıl olmasın ki bir taraftan Hataym istiklâli, Suriye Cumhuriyetine peşkeş çekilir ve Hatay Türklerine mütemadiyen tazyik ve zulüm yapılırken diğer taraftan da Fransız hükumeti ortada hiçbir mühim mesele yokmuş gibi ağır ve lâkayd davranıyor. M. Leon Blum, Türkiye ve Hataydaki Türk efkân umumiyesinin gittikçe heyecanlanıp sabırsızlandığmı görmüyor mu ki böyle gevşek ve ihmalkâr davranıyor? Fransız hükumeti başka bir hata daha işlemektedir ki o da, meselenin, sırf kendi fena politikası yüzünden vahamete doğru gittiğini Fransız efkân umumiyesinden saklamakta olmasıdır. Filvaki, büyük Fransız matbuatı susuyor; anlaşr lıyor ki bu gazeteleri susturan vardır. Yalnız bazı küçük Fransız gazeteleri Hatay meselesinden ehemmiyetle bahsetmekte, hatta Türkiyenin haklı olduğunu yazmaktadırlar. Anlaşılan bunlar, Fransız hükumetinin susturmağa lüzum gör mediği ve yahud söz geçiremediği gazetelerdir. Büyük Fransız matbuatınm susması, Fransız efkân umumiyesinin, T ü r kiye ile Fransanın arasmı açacak, TürkFransız dostluğunu baltalıyacak mahiyette bir meselenin mevcudiyetinden haberdar olmasma imkân bırakmamaktadır. Fransız efkân umumiyesi, Leon Blum hükumetinin, vaktile Fransa tarafından Hatay için Türkiyeye verilen sözü tutmamakta, ikizli bir konfederasyon yerine üçüzlü bir kon Tahşidat yaptığımız haberi yalandır ! " Mmlllllnl " 1 " 111 imlM " """""""" "ım •••«•mnı»ıııı«iHiııınııııııııııııınııııııııımıııııııııııııııınımnııınıııııııııııınııııııııııııııııııııı,.ı,,,m,m,,,m, ımıııınıımıııı.iiiıııııııııııııınııı >..,....lı..........M..,...,..H..n.iHiıı Sistematik neşriyatla Ingiltere ve Fransa efkân umumiyesini aleyhimize çevirmek istiyorlar Büyük Şef Konyadan Hatayda galeyan var I sonra Ulukışlaya Türkleri serbestçe fikirlerini söylemeğe hareket buyurdular bile bırakmıyan müstemleke idaresL. Reisicumhurumuza Ordu Müfettişi Orgeneral İzzeddin refakat Konya 7(Hususî muhabirimizden) Atatürkü hâmil olan hususî tren saat on beşte Konya garına girdi. Atatürk, bulunduklan kompartımandan inerek kendilerini karşıhyanlara teşekkür ettikten ve iltifatta bulunduktan sonra gar haricine çıktılar ve istasyon meydanını doldurmuş olan halkın arasma kanştılar. Fırka Kumandanlığı önüne kadar halkla beraber gidip geldiler ve tekrar vagonlanna geçtiler. Atatürk, vagonlannın penceresinden halkın yapmakta olduğu tezahüratı takib buyurdular. Halk ta kendilerini doya doya gördü. Büyük Şef, halkın arasmda geîlrken birçok kadınlann gözlerinden sürur yaşlan dökülüyor, bir taraftan da «Yaşa» sesleri ve alkışlar istasyon meydanını çınlatıyordu, Atatürk, Konya istasyonunda ya ediyor Sancağa asker getirmekte devam ediyor... nm saat kadar kaldıktan sonra halkın alkışlan arasında aynldılar. Atatürk, Ulukışlaya doğru seyahatlerine devam ediyorlar. Aysel Ulukışla 7 (A.A.) Hususî muhabirimizden: Atatürk Eskişehirde hükumet ricalile görüştükten sonra Konya istikametinde harekete devam buyur muşlardır. Konyada bulunan ikinci ordu müfettişi Orgeneral tzzettin gece saat 24 te kendilerine Akşehirde mülâki oldular. Atatürk Konyadan bir evvelki Pınarbaşı istasyonunda saat 14 e kadar bekledikten sonra Konyaya teşrif buyurdular ve istasyonda kendilerine muntazır bulunan Konyalılarla yarım saat ayaküstü konusarak cenuba hareket ettiler. Seyahat Niğde üzerinden, Orgene ral Izzettinle beraber Ankaraya devam etmektedir. Temps gazetesinin ço cukça ve çok gülünc bir yazısı Paris 7 (A.A.) Atatürk tarafmdan Vekiller Heyetinin Eskişehirde fevkalâde içrimaa davet edilmesi hakkında tefsiratta bulunan gazeteler, Türkiyenin Iskenderun sancağına karşı askerî hare kette bulunmağı tasavvur edip etmediğini merak ediyorlar. Övr gazeteşj diplomatik muhabirinin istihbanna göre, Türkiye Suriye hu dudunda askerî hareketler müşahede edilmektedir. Hududun yanıbaşında iki Türk Antakyamızdan bir manzara fırkası bulunmaktadır. Fransanın ise, biri Antakyadakı garnizon taburu olmakanlaşmazlığını kuvvete müracaatle nrr tüfı tedbirieVi enerji ile ittihaz edeceğini üzere yalnız üç taburu vardır. halletmek istediğini soruyor ve Fransanın bildiriyor. Jour gazetesi de Türkiyenin Sancak herhangi bir darbeye mâni olmak için bü[Arkast Sa. 3 sütun 1 de] ••••laııııııııı ••••••••••••••••illtt ' ' * I I M 1 1 1 llllfİMllllllt İhtilâlciler ilerliyor Madrid civarında iki kasaba daha aldılar Eski hükumet merkezinde tifo salgını çıktığı rivayet ediliyor. Irlandadan General Franco'ya gönüllü geliyor Pariste manidar bir temas M. Vienot, Şark Ordu. Iarî Kumandanı ve seıırımızle goruştu Gene mi suikasd ? Yugoslavya Kraliçesinin trenine binen meçhul birisi tevkif edildi Paris 7 (A.A.) Pazartesi günü ••••••"••• t •••••••••••••«•fi*(ıtı a a a ••••» Madridde Metro'ya girilecek yerde bombaların tahribatı Avila 7 (A.A.) Havas ajansı Plantio kasabasınm zaptile neticelen miştir. muhabirinden: Muharebe, çok şiddetli olmuştur. MiAsilerin şimali şarkî istikametindeki yeni taarruzlan, Madridin garbinde ve lisler anudane mukavemet etmişlerdir. lArkası Sa. 7 sütun 4 te] şehre 12 kilometro mesafede kâin El rıiııııııııııııııııııııııııırıııııııııııııııııı»ı»ıııııi"iıııııııııiııınMlııııııııııııııııııııııtiMiııiMiMiııııııııııllınıııiıınııiııııriHiııııiMimırııııiıııııııııiııııı federasyon yapılması hakkındaki makul teklifimizi kabul etmemekte ve nihayet Hatayda Fransız kuvvetlerine dayanılarak Türklere zulüm yapılmakta olduğunu bilse, hiç şüphesiz ki kabinenin, Fransaya Türk dostluğunu kaybettirecek olan, bu yanlış siyasetini asla tasvib etmezdi. Çünkü, Fransız müstemlekecileri müstesna, hiçbir akli selim Fransanın bu meselede tuttuğu politikayı beğenemez; Türkiyenin asabiyeti karşısında Leon Blum kabinesinin gösterdiği kayıdsızlığı ho§ göremez, ^ Fransız hükumeti, bizim Fransaya karşı beslediğimiz dostluk hislerini suiistimal etmekte ve Hatay meselesi isteğimize aykın bir şekilde halledilse dahi, dostluğumuzun gene devam edeceğini sanmaktadır. Bu düşünce, tamamile yanlışür. Bugün artık Hatay meselesi, iki devlet arasındaki münasebetlerin mihengi olmuş, Türk Fransız dostluğunu yaşatacak veya öldürecek bir mahiyet ve ehenr miyet almıştır. Fransız hükumeti, bunu görmüyorsa, müthiş surette aldanmakta dır* AB1D1N DAVER Diedenhofen'de, Yugoslavya Kralının validesi Kraliçe Marie'nin ikinci oğlu ile beraber Ostend'e gitmek üzere binmiş olParis 7 (Hususî, geceyansmdan duğu trende sahte bir pasaportla seyahat sonra) Hariciye müsteşan M. etmekte olan Yugoslavya tebaasmdan Vienot bu sabah şarktaki Fransız bir şahıs tevkif edilmiştir. ordulan kumandanı General Insin Bu şahsın, Kral Aleksandr ile M. geri kabul etmiştir. Barthou'yıı öldüren Pavloviç ve UstaşiBu mülâkattan sonra, M. Vienot lerle münasebeti olup olmadığı ara?tınlTürkiye büyük elçisi Suad Davazı maktadır. kabul etmiştir. Cumhuriyet Malum olduğu üzere Yugoslavyanın kıymetli Kralı Aleksandr iki sene evvel Fransaya yaptığı bir seyahat esnasında Marsilyada Ustaşi'lerin suikasdine kurban gitmiş ve bu çete efradmdan bir kısmı yakalanmış, bir kısmı da tutulamamıştı. Ajansın yukanki telgrafmS. M. Mari'nin birkaç sene evvel da Valide Kraliçeye suikasd yapmak cüraltnan bir resmi mile tevkif edilen adamın gene bu çete efradmdan ve evvelki sene yakalanamı' Fransız zabıtasmm yapacağı tahkikat buAtina 7 (Hususî) Burada çıkan yanlardan biri olması çok muhtemeldir. nu yakmda meydana çıkaracaktır. Proiya gazetesi Yunan Başvekili M. ııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııııııiMiıuımııııııııııınıııııııınıııııııııııııııııııııınııiMiııııiMiıııııııııııııııııııııııın Metaksas ile Türkiye Hariciye Vekili Tevfık Rüştü Aras arasmda yapılan son mülâkatlara hasrettiği bir makalede şunan yazmaktadır: «Iki devlet adamı çok mühim müza kerelerde bulunmuşlardır. Bu görüşme lere dair efkân umumiyeye verilecek malumat gayet mahduddur. Yalnız şunu kaydedelim ki, Balkan Paktına dahil devletler, beynelmilel hâdiselere karşı gözleri kapalı durmuyorlar. Yakında Balkan Paktına dahil devletlerin Hari Dün şehrimize gelen Daily Telgraph ciye Nazırlan Atinada toplanarak bey gazetesi Italya ile Ingiltere arasmda n«lmilel hâdiselere karşı ittihaz edecek akdolunan Akdeniz anlaşmasına tahsis leri müşterek hattı hareketi tesbit edecekettiği bir başmakalesinde diyor ki: lerdir. Bunun için evvelâ kendi arala «Akdenizin her tarafına şamil olmak rında anlaşmak ihtiyacı hasıl olmuştur. üzere şimdiki vaziyetin muhafaza edileBu sebeble şubatm beşinde toplanacak oceğine dair vâsi mikyastaki taahhüdün lan Balkan Antantı konseyi, on gün teTürkiye, Yugoslavya ve Yunanistam Iahhurla şubatm on beşinde toplanacaktır. talyan siyaseti hakkında herhangi bir enTevfik Rüştü Aras Yunan Başvekilile dişeye düşmekten alıkoymalıdır. Akde her hususta anlaşmıştır. Diğer Balkan ri nizde lngilterenin hiçbir arazi talebi ol calile de ayni şekilde müdavelei efkârda madığmın teyidi ise sırf resmiyete riayet bulunduktan sonra Balkan Hariciye Na etmiş olmaktan ibarettir. Çünkü en vâsi zırlan Atinada toplanacaklardır. Atina mikyasta hayalperestler bile lngiltere mülâkatları neticesinde Türkiye ile Yu nin Akdenizde arazi istediğini tahayyül nanistan arasmda noktai nazar ve menfaat edemezler.» lngilterenin Roma sejırı Akdeniz birliği teyid edilmi§tir.»^ anla§mastnı ımzck ediyor [Arkası Sa. 7 sütun 3 te\ Balkan Antantı Konseyi içtimaı ^ Atinadaki toplantı on gün teahhurla olacak Ingiltere Italya itilâfı imza edildikten sonra Bir İngiliz gazetesi «Yapılan taahhüdler, Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistam herhangi bir endişeye düşmekten alıkoymalıdır» diyor