20 Kasım 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün Sahife 2 n d sahifede: Siyasî İcmal. İnkılâb terbıyesi Mehmed Saffet Engin. 3 uncu sahifedeYurddan yazılar Ismaü Habıb 5 inci sahifede: Terbıye bahısleri Selim Sım. Iktısadî bahlsler Henrt Muller. Gunun intıbaı: Ispanyol Zeki Mes'ud. 6 ncı sahifede: Iranda 3 ay . Murad Sertoğlu. Spor. 7 nci sahifede: Sinema. umhuri Intihabatın kat'î neticesi \ unn tSTANBULCAĞALOĞLU « ! 4499 Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: İstantml, No 246 uUIHu Telefon: Başmuharrtr ve evi: 22366. Tahrir heyeti: 24298. tdare ve matbaa lasmı 24299 . 24290 Kur'anı kerim tercüme ve tefefridil Omer Rıza gibi fazıl bir zatın ese olduğunu söylemek kâfidir. BeîTcîld 4, meş n cild 5 lira. Taşradan posta parası ahnmaz. TA N BUYRUĞU Ahmet Halit Kitap Evi Dikkat edeceğimiz Nokta irkaç gün oluyor, Ulus gazetesinde Falıh Rıfkı Atayın dikkatle okunmıya değer bir yazısı çıktı. Kıymetli muharrir, Türk hükumetile Türk matbuahnın dığer memleketlerdeki rejimler ve rejim kavgaları karşısındaki bitaraf vaziyetini kısaca gözden geçirdikten sonra, arasıra Türk gazetelerinde göze çarpan tarafgirlik kokusunun sebeblerini araştırıyor. Falih Rıfkınm vardığı netice şudur: Gazeteye koyduğumuz haberlerin membalanna dikkat etmiyoruz; onlan gelişigüzel seçiyoruz. Haberalma sistemimizde de bir sakathk vardır. Bunu ıslah etmeliyiz ve «havadisleri istedığimiz şekle sokmamak ritizlığinde bulunduğumuz kadar, onların başkalarınca istenilen şekle sokulmuş olanlarının neşir ve telkin vasıtası olmak derdınden de kurtulmalıyız.» Gazetelerimizin ellerinde bulunan haberalma vasıtalannın pek noksan oiduğunu bılmiyen yoktur. Bu vasıtalar da, radyolarla Anadolu Ajansının bültenlerinden ibarettir. Bir radyo makinesi, hangi istasyonu dınliyorsak oranm «porteparole» undan başka birşey olamaz. Anadolu Ajansı da hemen daima diğer ajanslann havadislerini tekrarlamakla iktifa ettiğine göre, bunlann içine sokuşturulmuş tarafgirane havayı silip temizliyecek, gene, o havadisleri tophyan, sıraya koyan ve neşreden gazetecidir. Bu şüphesiz güç bir iştir. Fakat acaba bazı gazetelerde göze çarpan tarafgirlik kokusunun biricik sebebi havadisleri gelişigüzel almış olmak keyfiyeti midir? Hayır. Bizim bazı gazetelerimizde, havadis istasyonlannın siyasî kanaatlerine dikkat etmemek kusurundan daha büyük, daha mühim bir ihmal seziliyor: Şu veya bu muharririn şahsi roenfaatlerine veya temayüllerine alet olmak. Filân adamın, nedense, Madrid hükumetine karşı, bu hükumetin temsil ettıği ideolojiye karşı bir merbutiyeti var. Kaleme sarılıyor ve bütün kalbile istiyor ki makalesini okuyanlar da Madrid hükumetini hiç olmazsa sempatık bulsunlar. Fakat düşündüklerini doğrudan doğruya yazamıyacağı için, yazsa da istediği neticeyi elde edemiyeceği için bir takım dolambaclı yollara sapıyor. İstıklâl harbi, Türk milletinin göğsünü kabartan, en aziz davası değil miydi? Hemen tutuyor, Ispanyanın şimdiki vaziyetile îstiklâl harbi zamanındaki Türkiye arasmda mukayeseler yapmıya kalkıyor. Madrid hükumeti Anadoluyu temsil edermiş; asileri kuvvei inzıbatiyeye benzetmeli imişiz. Meşru bir hükumete karşı yapılan bu isyan alçakça bir hareketmiş. Binaenaleyh Türk milleti Madrid hükumetine karşı ancak sempati duymak vazifesile mükellef olurmuş. Zaten Türk ordusu da her zaman ileri fikirler uğrunda cenkleşen bir varlık değil midir? Bu gibi muharrirler düşünmüyorlar ki, istıklâl harbi, iki rejim taraftarlan arasında geçen bir sokak boğuşması değil, bir milletin, en aziz şeyi olan varlığını kurtarma uğrunda bütün bir cihana kar§ı açmış olduğu bir savaştı. Düşünmüyorlar ki bu mukaddes savaşla sokaktaki politika boğazlaşması arasında mukayese yapmıya kalkmak bir cür'et olur. Düşünmüyorlar ki her hükume te karşı yapılan kıyam, mutlaka alçakça bir hareket değildir. Ve memleketin bir ucundan başlayıp ta hükumet merkezinin içine kadar ilerliyen bir harekete artık ihrilâl demek daha münasibdir. Gene bu muharrirler düşünmüyorlar ki Türk ordusu şu veya bu fikrin değil, sadece Türk milletinin koruyucusudur. Acaba sahiden bütün bunlan düşünmüyorlar mı? Ulus gazetesinde bile bazan yer bulan bu Madrid çığırtkanlığının ve müdafaasının Falih Rırkı Atay tarafından aranan bitaraflıkla ne alâka ve münasebeti vardır? îspanyada cereyan etmekte olan facianın ıstırabmı insan olarak duymuyor değiliz. Evlâd baba ile, kardeş kardeşle vuruşuyor. Bütün bitaraf dünya matbuatı bu trajedi karşısmdaki teessürünü saklamıyorken bizim bazı muharrirlerin «Madrid Ankaradır. Asiler kahrolsun!» gibi uygunsuz ve lüzumsuz politika yapmıya kalkmalan Türk matbuahnın şerefine yakışmıyan bir harekettir. Gazetelerimizin işte asıl bu noktaya 'dikkat etmeleri lâzım. NADIR NADİ Madrid cephesinde değişiklik yok Ispanya sularında büyük Antakyada 5829 müntehibden hepsi bir harb bekleniyor * memur, jandarma, Taşnak ermenisi italya ile Almanyanın General Franko olmak üzere ancak 319 kişi rey verdi hükumetini tanımaları ihtilâlciler tarafından büyük bir sevincle karşılandı Antakyada halkı rüşvet ve türlü hilelerle rey vermeğe teşvik eden yurd kaçakları hakaretle karşılandılar, Ayni hareketten bir hrıstiyan gazeteci de kilisede dayak yedi intihab günlerinde Ankara 19 (Temüntıshiblere şu lefonla) Fransa teklifte bulunmuşhükumetinin An • v ur: takya, Iskenderun « Reylerinizi ve havalisi hakkınmllanınız. Her rey daki notamıza ververen yanm Suridiği cevab üzerine 'e lirası mükâfat fıükumetimizce halacaktır.» zırlanan ikinci ceFakat bu teklif vabî notanm Francinue tarafından sa hükumetine veVabul edilmemiş • rildiğini bildirmiştir. Mehmed Ali tim. b u n u n üzerine Antakya, IskenVüstahlığım artır derun ve havalisiTHŞ ve reylerini nin haklı davası etspanya hükumetine aid vapurlardan birinde komünist 'cullanmıyan bazı sasında bütün selâmı veren tayfalar kimselere saldır muhaberatı, vesiLondra 19 (Hususî) Madridde Katalonyaya harb malzemesi gelmesine mış, dayak atmak kalan muhtevi ol büyük bir değişiklik yoktur. Milliyet mâni olmak için yakında Barselona hüteşebbüsünde bu • mak üzere Hariciperverlere aid tayyareler bugün şehr] cum etmek niyetinde olduklarını bildiren Güzel Türk Antakyamn Mezarlık mevkiinden görünüşü lunmuştur. ye Vekâletince ha tekrar bombardıman ederek, halkı şeh bir tebliğ üzerine vermiş oldukları mü Gene yurd kaçaklarından Mustafa Asım ve A rin şimalindeki bitaraf mıntakalara ilti zırlanan Ikinci Beyaz Kitab tabedildi. Beyaz Kitab taleasındadırlar. danah Mahmud Celâl intihabatta mahallî hüku caya davet eden beyannameler atmışlaryarın B. M. M. azalanna, ecnebi mehafile ve alâBu müşahidler ilâve ediyorlar: metin kazanması için azamî faaliyet sarfetmişler dır. kadarlara tevzi edilecek ve tabiî memlekette de îtalya ile Almanya, ihtimal asilerin dir. Her ikisi de halkın hakaretine uğramıslardır. Barselona karşı yapılacak hücum yakında Barselona karşı yapacakları neşrolunacaktır. İkinci Beyaz Kitab Hatay davasıBir Türk genci öldürüldü nın ne kadar yüksek ve kuvvetli bir hakka istinad Paris 19 (A.A.) Bazı siyasî mü bahrî hareketi muhik göstermek arzusunettiğini bütün delilleri ve vesikalarile ve kat'î şeşahidler, italya ile Almanyanın Burgos dadırlar. Zira aksi takdirde bu bahrî haAntakya 19 (Hususî) tskenderunda Fransızkilde isbat etmektedir. tArkası Sa. 8 suiun 4 t«\ lar tarafından çakarılan arabca Elliva gazetesinin hükumetini tanımalan karannı, asilerin Vatan hainlerinin faaliyeti sahibi Edvard, halkı intihabata iştirake teşvik ediİskenderun 19 (Hususî) Beylânda bulunan ci yazılar yazdığı için Antakya ortodokslan taralArkası Sa. 8 sütun 4 te] yurd kaçaklarından Nahiye Müdürü Mehmed Ali Devlet memur larının tersabah Salengronun intiharı si Dr. Şaht dünayrıldı fi şekli değiştirilecek Ankaradan hizmet yasî akisler yapacak mı? Alman Iktısad Nazın Bundan sonra yapılacak terfilerde olarak müddetile beraber meslekî bilgi de ölçü alınacak Hâdise Pariste duyulur duyulmaz Sollar niimayiş yaptılar. M, Salengronun aleyhine yazı yazan gazetelerin camları kırıldı Atatürke M. Mitlerin bir resmini takdim etti Paris 19 (A.A.) M. Salengronun cenaze merasimi, pazar günü saat 14 te Lillede yapılacaktır. Müteveffanm cesedi cumartesi günü öğleden sonra belediye dairesinde teşhir olunacaktır. Kendi sıne belediye tarafından merasim yapılacaktır. Roger Salengro, şark mezarlığınıııııııııııııııııııııııtıııııııiııııııınıuıiMiıııııiMiııııııııiıınııııııııııııııtiııııiHiıııiMiııiınıııııııınıuııtımınııııııııııiHiııııııııııııııııııııııııııııııııııııı da karısının yanıbaşına gömülecektir. M. Blum, öğleden sonra Lilleden harcket etmiş ve dün akşam Parise dönmüştür. Yeni Dahaliye Nazın, cenaze merasiminin icrasmdan sonra tayin olunacaktır. Meb'usan meclisinin koridorlarında bu intihar hâdisesinin siyasî akisleri ol masına ihtimal verilmemektedir. M. Salengronun muhtemel halefi olarak halihazırda müstaşrhkta bulunan sosyalistler Fransız kabinesınde M. Salengronun yenne den M. Max Dormoy ile Ziraat Nazın geleceğı mevzuu bahsolan Şotan M. Georges Monnetin isimleri zikredil dostlarından olan Mesai Nazıp M. Lemektedir. Bazı kimseler, Dahiliye Neza bos ile şimal departmanı profesi M. Carretine M. Chautempsin getirilmesi ihtima lesin ellerini sıkmış, boyunlarına sarıl lınden bahsetmekteler ise de bu makamın mıştır. bir sosyaliste tevdi edilmesi ihtimali çok Başvekil bundan sonra hemen M. kuvvetlidir. İtalya ve Almanya büyük el Salengronun ikametgâhına gitmiş ve bir çi'erile birçok diplomatlar, taziyetlerini müddet müntehir Dahiliye Nazınnın ceIktısad Vekâleti, çok mühim bir kanun bildirmek üzere Dahiliye Nezaretine sedi önünde teemmül vakfesi geçirmiş projesi hazırlamakla meşguldür. Bu progitmişlerdir. Umumî binalann kâffesin ve M. Salengronun kendisine hitaben jenin esaslan bundan bir müddet evvel de bayraklar, matem alâmeti olmak ü yazmış olduğu 16 teşrinisani tarihli mekAnkarada toplanan Odalar kongresinde zere yan çekilmiştir. tubu okumuştur. tesbit edılen mukarrerattan alınmıştır. Haftalık Gringoire gazetesinin basıl • Öğrendiğimize göre, yeni proje ile Bu mektubda ezcümle şunlar yazılıymakta olduğu matbaanın mürettibleri, bu dı: Türkiyedeki bütün ticaret ve sanayi o gazetenin cuma günü intişar etmesi lâzım Ruhî iftiralarla kemirilmiş olan karım. daları kaldırılmaktadır. Şimdi memlekegelen nüshasını dizftıekten imtina etmiş 18 ay evvel öldü, gitti. Hasta annem, timizde 118 Ticaret ve Sanayi Odas lerdir. benim hakkımda bol bol yapılan sahte vardır. Bu odalann yerine bütün mem Malum olduğu veçhile, sağ cenah ithamların tesirile son derece bitkin bir leket 21 iktısadî mıntakaya ayrılarak ikmüntehasmın organı olan Gringorie, mü hale geldi. Bana gelince bütün kuvvet tısad odaları kurulacaktır. teveffa Dahiliye Nazırına karşı en şid ve cesaretimle mücadele ettim. Fakat aiIktısad odaları merkezi Ankarada bu detli hücumlar yapan gazete idi. lunacak olan ıktısad ofisine bağlı ola tık dayanamıyacağım. Kuvvetim tamaM. Blum Lilde mile tükendi. Düşmanlarım benim, şeref caktır. S. M. Edvard Amiral kıyafetile Ingiliz donanmasım ziyaret ediyor İArkası Sa. 8 sutun 5 te] Lille 19 (A.A.) M. Blum, dün ve namusumu hetke muvaffak olamadılar. Ingıltere Kralı Sekızıncı Edvardın yazdıklarma gore, merasıme ıştırak etöğleden sonra buraya gelmiştir. Başve Fakat ölümümden mes'uldürler. Ben ne Edib Ismail Habibin taç giyme merasimi fevkalâde parlak mek uzere Hmdıstandan, Tıbetten, Akilin yüzü sapsan idi. Ve son derecede asker firarisiyim, ne de hain. Hayatımın olacaktır. Bu merasimde kimlerin bu merıkadan velhasıl dünyamn her taraheyecan içinde olduğu görülüyordu. M. en tatlı demleri sosyalist partisinde ça lunacağı merak uyandıran bir mevzu fından gelecek mümessillerin, heyet Blum isJasyonda kendisini bekliyen eski hştığım zamanlar olmuştur. halmi almıştır. Bu mesele etrafında lerın adedi malum olmamakla beraber Üçüncü sahifemizde muhariblerden ve M. Salangronun sadık malumat veren İngüız gazetelerının lArkası Sa. 3 sütun 1 dei lArkası Sa. 8 sutun 3 te} Ankara 19 (A.A.) Almanya ekonomi bakanı ve Rayişbank direktörü Dr. Şaht bu sabah Tahrana gitmek üzere tayyare ile şehrimizden ayrılmışlar ve tayyare meydanında Ekonomi Bakanı Celâl Bayar, Cumhuriyet Merkez Bankası genel direktörü Selâhaddin, ekonomi ba kanlığı müsteşan, Merkez Bankası genel direktör muavinile Alman ve Iran büyük elçileri ve her iki elçılık ileri gelenleri tarafından uğurlanmıştır. Dr. Şaht Adanadan geçerken Adana 19 (A.A.) Alman ıktısad nazın ve Rayişbank direktörü Dr. Şaht bu sabah dokuz buçukta tayyare ile şehrimize geldi. On dakika kadar Adanada kaldıktan sonra Halebe doğru hareket tArkast Sa. 3 sütun 3 <el Ankara 19 (Telefonla) Öğrendiğime göre memurluk hayatında mühim bir değişikliğe esas olacak bir mevzu alâkadarlarca tetkik edılmektedir. Bu gün umumiyetle kıdem ve hizmet müddeti esasına göre yapılmakta olan terfilerde badema kıdemle beraber meslekî bilgi inkişafının da ölçü olarak kabul edilmesi ve bu inkişafın doğrudan doğruya terfide âmil olması tetkiklerin esasını teşkil tmektedir. Terfılerde bilgiyi artırmak yolundaki çalışmaların verdiği semerelerin de esas tutulması gayretleri mükâfatlandıracak, ayni zamanda da bir teşvik olacaktır. Bu tedbir, memur kadrosunun genişletilmesi yolunda da atılacak bir hatve olarak görülmektedir. Bu suretle müddet kaydıle mukayyed olmıyan terfi şekillerinin şartlan tesbit olunduktan sonra bu hükümleri muhtevî bir kanun projesinin hazırlanacağı anlaşılıyor. İ S. M. Edvardın tac giyme törenî çok parlak olacak Merasimde bütün devletlerin mümessilleri bulunacak, Türkiyeyi de Başvekilimiz temsil edecek Ticaret Odaları lâğvediliyor Bunlann yerine Iktısad Odaları kurulacak Yurddan Yazıları