16 Kasım 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 6

CÜMH1JKIYIST 16 İkindteşrin 1835 Yeni bir yüzme harikası Amerikada yeni bir ^»stratosfer muvaff akiyeti Avrupanın muhtelif şehirlerinden müsabaka yapmak üzere davet edilen Amerikalı üç yüzücü mütemadiyen. jrökor kırıyorlar Balonla 22,5000 metreye çıktılar Dilin menşeleri Türk diîi kök, iştikak ve fonetik esaslarının yeni bir izahı Günes Dil teorisi Şarbon harbi Mücadele için bir nizamname hazırlanacak Hayvanlarda olup ta insanlara geç « mesi mümkün olan bulaşık hastalıklar dan korunmak ve lâzım gelen tedabiri almak üzere Bursa ve Balıkesirde tet kik seyahatine çıkan Baytar Umum Direktörlüğü Bulaşık Hastalıklar uzmanî Naki Cevad Kerman İstanbula gelmiş ve îstanbul Baytar direktörlüğüne gelerek şarbon hastalığı ve mücadelesi etrafında görüşmüştür. Naki Cevad dün Tekirdağına hareket etmiştir. ' Cevad Kerman Edirne ve Kırklarelindeki incelemelerini bitirdıkten sonra Ankaraya gidecektir. Trakyada bulunan Baytar direktor lüklerinin 933 tenberi nekadar şarbon zuhur etmiş ve ne gibi tedbirler alınmış olduğu etrafmda hazırlıyacaklan raporlar Cevad Kerman Ankaraya avdetinde kendine gönderilecek ve bunlar incelenerek sarbondan korunma adlı bir nizamname hazırlanarak ildlilere bildirilecektir. Amerika zabitkrinden yüzbaşı Al bert Stevens ve yüzbaşı Orvil Anderson bir stratosfer balonile 22,500 metroya çıkarak şimdiye kadar hıç kimseye nasib «Ulus» refikimiz Türk tarihiBerlin (Özel) Almanya, Maca olmıyan bir muvaffakiyet elde etmişler nin Etimoloji, Morfoloji ve Fo ristan, Çekoslovakya ve Avusturyanın 24 dir. şehrinde müsabaka yapmak üzere davet netik esaslarım izah eder bir Balon Sauth Dakota eyaletinin Ra edilen Amerikanın üç maruf yüzücüsü broşür neşretmiştir. Bu çok dikpid Cityde, karlı dağlardan sabahın saat biiyük zaferler kazanmaktadır. Bu küçük kate şayan yazıyt aynen nesre • 9 unda havalanmıştır. Ikinci kâşif ismini kafile dünyanın en meşhur yüzme antrediyoruz. taşıyan ve helyom gazile doldurulmuş onörlerinden Brauning idaresinde Kiefer, I ( A ) : îlk insanın bulunduğu lan balon çok iyi şerait içinde yükselmiş Higland ve Brythendaldan mürekkeb yer: Buradan kendisini saran haricî âlemve derhal balondakılerden Vaşingtona dir. deki (obje) leri temaşa ve tetkik ediyor. telsiztelgraflar gelmeğe başlamıştır. Bu üç sporcunun en harikulâdesi Kie(G) güneştir; ilk insanların bütün dıkBirinci telgraf «herşey yolunda, fer olup dünya sırtüstü şampiyonu ve rökat ve alâkasını üzerine çeken güneş olu11,700 ayak yüksekliğindeyız» haberini kordmenidir. 17 yaşında olmasına rağ yor. vermiştir. Diğer telgraflarda da şunlar men 100, 200, 400 metro sırtüstü dünya II Haricî âlemi teşkil eden (ob bildiriliyordu: rekorlannı tutmaktadır. Ayni zamanda je) ler, güneşe göre büyüklük veya küserbest kravlde eriştiği 2 dakika 14 sani«Yirmi sekiz bin ayağa çıktık. Yer çüklük, parlaklık veya sönüklük, ya Şekil: I ye 7/10 rekoruna Avrupada hiçbir yü yer delık açıldı. Tamır edıyoruz. Daki kınlık veya uzaklık itibarile farklı bulukökü başlarına dıkmek gerektir. zücü yaklaşamamaktadır. kada 300 ayak yukselmekteyiz.» nurlar. Başka başka dairelerdeki nokta5 Yukarıda (a) vokalıle başlıyan Bayındırlık sahasında yükselen Berlinden itibaren kırmağa başladığı «Altmıs, bin ayaktayız. Dışanda ha lar bu objeleri gösterir. ana kök (racine) ve birinci ve ikinci de100 metro sırtüstü dünya rekorunu son raret sıfırdan aşağı 67 Fannhayttır. I bir nahiye \ III îlk insanların herşeyin üstün recedeki radikal kökelr, ses cihazının tedefa ^rünn sehrinde 1 dakika 6 saniyeye çeride sırfırdan aşağı 11 derece.» Gümüşane (Özel) îlbaylığımıza de tanıdığı ve herşeyin üstünde tuttuğu kâmülıle (ı, i, e, o, ö, u, ü) vokallerile indirmiştır. 400 metro sırtüstünü de ge bağlı Hart nahiyesi bundan birkac yü «Saat 12 yi 55 geçiyor. Resmî rökor ilk (obje) güneş olmuştur; güneş onlar de söylenmiştir. ne kendisine aid olan 5 dakika 32 sani10,000 ayak fazlasıle kırılmıştır. Yetmış için herşeydi. Güneşi tetkik ede ede o Türk dıli köklerinin genel formü önce pek sönük vaziyette iken şimdi ye rekorunu 5 dakika 22 saniyeye indir dört bin yüz seksen yedi ayaktayız. Ar nun vasıflarından, hareketlerinden, ön lü (v.) vokal ve (k.) konson ışareti çok değişmistir. miştir. Bu rekor harikulâdedir. Zira Sokaklar tertemizdir. Evlerin dış tace maddî, sonra ruhî, fıkrî, abstre mef olarak alınmak üzere tık inmeğe başlıyoruz.» serbest 400 metroyu Almanyada bu va rafları badana edilmiştir. Çocuklar Balonun buzla sarılı olan gondölün humlara intikale başladılar. Böylece güV.+ K mecburî surette okula gönderilmektekitte yapamamaktadırlar. den görünen manzarayı yüzbaşı Stevem neşten ve onun hareket ve vasıflanndan dır. dir. Nahiyenin 51 kövünde 80 kadar taKieferden maada Highland kravli en aldıklan başlıca mefhumlar şunlar ol Teni yüzme harikası Kiefer şöyle tarıf etmiştir: Sekiz vokal ve 21 konson bulunduğu lebe yatıh olarak okumaktadır. Bugün iyi tatbik eden yüzücüdür. Amerika ikinmuştur: letlenn takımlarım âdeta ezercesine na göre Türk dıli kökleri 8 x 2 1 = 168 nahivenin 51 köyünü birbirine rapte «Aşağıda imtidad eden bir beyazlık, cisi olup meşhur dünya rekordmeni Pe1 Güneşin kendisî; esas, sahib, olur. mağlub etmişlerdir. Hâlen Kanadalı yukarıda sıyah ve esrarengiz bir deniz den vollarda otomobille sevahatin müm ter Fickin en kuvvetli rakibidir. BrythenAllah, efendi, yükseklik, büyüklük, çokün olduğunu söylemek bu köy yollanlarla boy ölçüşebilecek ancak (Birleşik Bunları şöyle gösterebiliriz: görünüyordu. Feza güneşın olduğu tarafdal dünyanın meşbur kurbalamacıların nın mükemmeliyeti hakkında bir fıkir cukluk, kuvvet, kudret; Amerika) takımıdır. Eski dünya Avru I Ana kök (racine) =v.jğ ta daha karanlıktı.» dandır. Kelebek usulü denilen yeni usul verebılir. pada bu spor pek çok rağbette olmasına 2 Güneşin saçtığı ışık, aydınlık, II Birinci derece radikal kökler Kâşıfler ikı saat yükseldikten sonra, kurbalama yüzmesini en iyi bilen ve muBu kövlerin hemen heps'nde köv kave sevilmesine rağmen daha henüz yeni parlaklık; v . + (y. g. k, h, v, b, m, p,f). vaffak olanıdır. nefes alabilmek için öksijen kullanma nunu tatbik edilmektedir. Köv sandıkdünya ile rekabet edebilecek mevkie 3 Güneşin verdiği sıcaklık, ateş; III İkinci derece radikal kök ğa mecbur kalmışlardır. Gondülün deliği Bütün Avrupa spor mehafıli bilhassa yükselememistir. Ancak îsvicre az cok 4 Hareket, imtidad, zaman, me ler = v. 4 (d, t, n, r, 1, c, c, s, ş, z, j) lan, kanunun en muvaffakiyetli tatbik Kieferden bahsetmektedır. Bu genc yüzamklı bir bezle tamir edilmiştir. Ba edilen kısımlarından biridir. sanslı neticeler elde edebilecek raddeye safe, yer, kara, toprak, gıda, hayat, büTürk dilinde ekler zücünün daha şimdiden meşhur Weiss londakiler bir aralık nerede olduklaıını gelmistir. yüme, çoğalma; (Şekil II. ye bakınız) müllerin ismini unutturacağı söylenmek kaybetmişler, fakat biraz sonra vaziyet5 Renk, su; Önümüzdeki olimpiyadlarda aene pek Buraya kadar Türk dilinde ana kökgeniş bir sahayı, bu sahada bulunan ob tedir. lerini tekrar tayin etmişlerdir. 6 Ses, söz. açık ve haklı olarak Kanadahların bü ile birinci ve ikinci derece radikal kok je veya süjeyi, süje veya obje ile bu şe1936 kış sporlart olimmyad • Son telgraf larında: «Artık yüksekliği yük zaferi beklenmektedir. IV îlk insanlar bütün bu maddî leri izah ettik. Türk sözleri, etimolojik yin münasebetini gösterir. keybedıyoruz. Gondölün tavanından, su larında (Buzda hokey) Not Ancak bu takımda bulunan ve fıkrî varlıklan güneşe verdikleri kuruluşunda bu ana veya radikal kökle Amerika ve 193S olimpiyadları 4 vzü kış sporları olimpiyadı önüisimle anlatırlardı. Sonralan kendılerini başlar. Kelimelerin teşekkülü şu yollar konsonlardan c ve ç konsonları, radikal beynelmılel Olimpiyad komitesinde ve «ben=ego» mefhumundan çıkan bü dan birile olur: kök gibi alındığı zaman ana kök yerine yaptığım tahkıkrta nazaran Birleşik Atün düşünceleri ve nihayet tesbit ettik 1 s. Ya ana veya radikal köke, müs de kaim olur. merıkanın 1936 Olimoiyadına iştirak leri bütün (obje) leri de, taptıkları gü4 (L) : Uzak, geniş, belli olmı edeceği tebeyyün etmiştir. Amerika O neşin ve güneşten çıkan türlü mefhum yan, gayrişahsî, her sahada bulunur, her lımpıyad komitesi azasından ve Ameri ların yerine koyarak bu ismin anlamını şey, engin, şümul gibi genellik ve belli kanın eski Türkiye elçisi General Sher genisletmişlerdır. sizlik mefhumile obje veya süjeyi vasıfrillin son günlerde buraya gelmesi ve bu Not Bu kısa izahtan anlaşılıyor ki landınr bir gösteristir. hususta kat'î cevabı beynelmilel komiteilk insan dil denilen varlığı yaratabilmek 5 ( T D ) : Lk olarak umumıyetle ve bildİTnesi herşeyi aydınlatmıştır. Biriçin güneşi idrak kabiliyetinden başlıyor yapıcıhk, yaptıncılık, yapılmıs olmak leşik Amerikasız bir olimpiyadın hiçbir ve ondan aldığı mefhumları genişletme lık, yani kelimenin anlamının tamamiyeşey ifade etmiyeceği apaçık bir hakikat ve anlatma çabalamasına girişiyor. Dil tini ve müsbet olduğunu anlatır. olduğundan bu ivi haber bütün spor se bu çabalamanın neticesi oluyor. Onun 6 ( K ) (g, h, ğ ve bu sonuncu «ğ» venleri sevindirmiştir. için biz, Türk dılinin etimolojisini, morden türeme «v» ve onun kategorisi) : Ek NEVlN HASAN folojisini, fonetik tekâmülünü izah eden olarak, objeyi ve panseyi tamamlar, ta filolojiye, («GüneşDil» teorisi = La Eskrim sporuna önem veriliyor yin eder bir işarettir. theorie de «Soleil langue») diyoruz. 7 ( R ) : Herhangi bir süje, ob Türk Sovyet eskrim müsabakaların Türkçeden ana kök ve ondan je veya pansenin belli, kesin bir nokta veda büyük muvaffakiyet gösteren Türk ya sahada takarrür ve temerküz ederek türeme kökler Eskrim Federasyonu, memlekette bu Şekih II tki balon süvariri hareketleKanaâa hokey takımı spora karşı gösterilen büyük alâkadan 1 îlk insanların güneşe ilk verdik takil mefhumu olan diğer bir kök ula oluşunu, bulunnuşunu, hareketini fark ve rinden evvel. müzdeki şubatta Almanyanm Garmisch dolayı yeni bir takım teşebbüslere giriştemyiz ettirmeğe yarıyan keskin bir işa leri isim, (ağ) dır. Bu da (a) vokalinin şır; Palenkirchen şehrinde yapılacaktır. Di miştir. damlamağa başladı, fakat zarar vermi tekrarlanarak uzunca okunmasmdan başrettir. Bu işaret istenilen, düşünülen şe 2 Ve yahud köke ek mahiyetinde ger olimpiyadlarda olduğu gibi 1936 ovın olduğunu da ifade eder. ka birşey değildir: a, aa, aaa... = ağ bir takım yapışmalar olur. Eskrim Federasyonu emrinde bulun yor.» demişlerdir. limpiyadlarında da (buzda hokey) in di durduğu Macar antrenörü bugünlerde Balon Rapid Cityden 230 mil uzak olmuştur. îlk ana kök (racine) budur. 3 Bazan bir Türk sözünde iki ve Etimoloji, Morfoloji ve Fonetiğin ğer bütün kış sporlan arasında en çok alâ Ankara mıntakasına gönderecektir. An ta bulunan bir yere hâdisesizce inmiştir. Söz Kurumunda rolleri 2 Ses cihazı tekâmül ettikçe (ağ) ya üc asıl kök durum alır. Onların ara kayı celbedeni olacağı muhakkak adde trenör Ankaradaki sporcuları çalıştıra Etimoloji bakımmdan Türk dilinin ın ilk söylenebilmiş olan tipleri sırasile sına bir takım ekler gelir. Onları bir dilmektedir. 1936 senesi Viyana sergileri (ay, ag, ak, ah) olmuştur. (Ağ) ana leştirerek bir takım anlamlar yaratır. kökleri (v. 4 k.) düsturu ile anlatıla caktır. Sürat, enerji, cesaretin mahsulü olan Viyana ilkbahar sergisi her sene ol kökünün anlattığı bütün anlamlar, za îstanbuldaki eskrimcileri de Balkan Türk kelimelerini tetkik ederkne on bilen başta bir vokal, ondan sonra bir bu güzel spor uzun kışı olan memleket şampiyonu olan Beşiktaş kulübünden duğu gibi Lâypzig sergisini müteakıben manla, bu «birinci derece radikal kök da ana veya radikal kökleri sezmek en ö konson olarak kurulur. Buna eklenen lerden Kanadanın millî sporudur. Ka Enver çalıştıracaktır. Federasyon Enveri martın 8 inci gününden 15 inci gününe ler» le de anılmıştır. konsonlar da başlarına birer vokal alır. > nemli bir analiz yoludur. nadahlar olimpiyadlarda olsun, bey antrenör olarak îstanbulda kullanacak kadar akdedilecektir. Viyana uluslara Bugün kullandığımız sözler ağzımızda 3 Ana kökteki (ğ) konsonunu foAna köke veya radikal köklere yapışnelmilel maçlarda olsun diğer rakib mil tır. değişmişse bunu yapan, morfolojik te rası sonbahar sergisi eylulün 6 ncı gü netik icab (v) yapmıştır; (v) konsonu makla onda bir takım mâna ve mefhumşekküller ve fonetik icablarıdır. ' nünden 13 üncü gününe kadar yapıla da, yumuşak ve keskin olmak üzere şu lar yaratan Türk ekleri basittir. Sonra caktır. Etimolojinin verdiği ana şekiller morseslere inkılâb etmiştir: (b, m, p, f ) . dan kolaylık olmak için kurulmuş olan foloji ve fonetik kaidelerine göre kısal Bu konsonlar bir kategori teşkil edi mürekkeb ekleri anlıyabilmek, onlan baBalkan oyunlarının mükâfatları tılır. Köke ekler yapıştıkça sözün uza Atletizm Federasyonu tarafnıdan al yor. Bu ikinci konson kategorisile birinci sit şekillerine getirmekle mümkündür. maması için başta ve ortadaki vokallerin Türkçede ekler 16 türlü olabilir: tıncı Balkan oyunlarına atlet veren ku konson kategorisi arasında müşterek bir bir takımı düşer. lüblere dağıtılmak üzere gönderilen mü had vardır: ( v = ğ ) . 1 v. + bp Demek oluyor ki: kâfatlar dün bölge merkezinde ufak bir îşte bundan dolayıdır ki birinci ve 2 V. + CÇ 1 Etimoloji, bize dilin ana kökütörenle alâkadar kulüblere verilmiştir. ikinci konson kategorisine dahil olan 3 v. 4 dt nü, ondan doğan radikal kökleri, bunlara 4 v. + vf Arsenal Rasingle berabere işaretler kök (racine) olmakta birbiri ekler katılışmı, böylece kelimenin ilk ve nin yerine kaim olurlar ve hepsi bir vo5 v. + ğg tam kuruluşunu gösterir. kaldı kalle birlikte «birinci derece radikal kök» 6 v. + h 2 Morfoloji, ilk ve tam kuruluştaMütarekenin yıldönümü münasebeti teşkil ederler. 7 v. + k ki kelimenin türlü sekiller alışmı anlatır. le Pariste Kolomb stadyomunda Ingil 8 v. + I 4 Dilimizde bulunan 21 konson 3 Fonetik, kelimeleri kulağa hoş terenin en şöhretli takımlarından biri o 9 v. + m dan ana kökü yaratan (ğ) ile birinci degelecek yolda tam ve toplu bir şekle kolan Arsenalle Parisin en kuvvetli takımı rece radikal kök teşkiline yarıyan (y, g, 10 v. f n yar. Rasing kulüb arasında büyük bir futbol k, h, v, b, m, p, f) çıkınca, daha 1 1 11 v . + r 4 Türkçe kelimelerin etimolojik maçı yapılmıştır. Meşhur Kolomb sta konson kalır ki, bunlar da üçüncü ve 12 v. + s şekillerinde yanyana gelmiş ayni cinsten dını dolduran 30,000 seyirci önünde oydördüncü konson kategorilerini teşkil 13 v. + ş konson yoktur. Morfolojik şekillerde gönanan bu maç son derece heyecanla ta ederler. 14 v. + v rülen bu halin sebebi şudur: Kelimenin kib edilmiştir. 15 v. + y Üçüncü konson kategorisi: d, t, n, içinde fazla bir uzatmayı icab ettiren ek Takımlar sahaya çıktıklan zaman 16 v. + z r. I. veya kök bulunduğu zaman, fonetik icaevvelâ Ingiltere, sonra da Fransa ulusal Dördüncü konson kategorisi: c, ç, s, Bunların baslarında (v) ile işaret edi bı, bundan evvelki veya sonraki konson marşlan çalınmış, oyun İngiliz takımının Ş. z. İlen vokaller 8 türlü olabileceğine göre bu uzatma yerine kaim olur. Meselâ: hücumile başlamıştır. Bu 11 konson dahi ana kök olan ekler 8 x 1 6 = 1 2 8 şekil alır demektir. (Belli) sözünün etimolojik şekli, (beIlk devrede iki takım birer sayı yap (ağ) a bir vokalle yapışarak kaynaşır ve Bu 16 ek, şöylece birbiri içine girerek, ğeliğ) dir; bu orijin şeklindeki (ğe) yemışlardır. Ikinci devre îngiliz takımının ana kökün (ğ) si ile onu bu konsonlara 7 ye irca olunur: rine kendinden sonraki konson kaim ol Talebelerimiz bb'lük nızamında geçerlerken... hâkimiyetile geçmişse de takımlar bu yapıştıran vokal düşerek «ikinci derece 1 ( M ) : Herhangi bir obje veya mustur. Rolü uzatmadır. Bursa (Özel) Süel lisemiz Ata cak olanbu dinç yavrular büyük bir indevrede gene birer gol yaparak oyunu rakidal kökler» teşkil eder. (Yukarıda ek bahsinde birinci ve ikinci Ayni suretle (kuvvet) kelimesinin oritürk stadyomunda büyük ve parlak bir tizam içinde toplandılar. Mızıka i'e da2 2 berabere bitirmislerdir. Yani: süjenin kendisini, mülkiyeti gösterir. jin şekli (kuveğet) tir. Burada (eğ) yespor bayramı yaptı. Tribün davetlilerle vetliler önünde güzel bir geçid resmi Rasing kulübün Arsenalle yaptığı A ğ + v . (d, t, n, r, I, c, ç, s, ş, z, j) kategorilerde bahsettiğimiz bütün konson rine kendinden evvelki (v) kaim olmu§dolmuştu. Aralarnda İlbayımız Şefik yaptılar. Yüzlerce talebenin içinde tek maçın berabere kalması Fransızları çok formüllerinden çıkan: lar bu «m» nin yerinde göründükleri tur. Soyerle süel komutan General Salim Ce bir falso yapan yoktu. Bu düzgün geçış memnun etmiştir. Ad, at, an, ar, al, ac, aç, as, aş, az, zaman ayni anlamın gösterişidirler. Mevad da vardı. Kadmlı erkekli çok kala herkesin sevincden ve kıvançtan göğsünü Bir de şunu hatlrdan çıkarmamalıdır aj kökleri de, ana kök yerinde ve onun selâ «b, p, v, f, ğ, y» v.s. gibi.) balık bir seyirci yığını önünde yapılaa kabartıyordu. Bundan sonra İstiklâl marki başlarında vokaller olarak birbirine reketleri yapıldı ve çok alkışlandı. Yüz verdiği anlamlarda görülebilirler. 2 ( N ) : Birinci olarak işaret ve bu spor bayramı hem çok parlak ve ba şile spor harekâtına başlandı. Evvelâ ii metro koşuyu 1 1 inci sınıftan Fuad, yüz Ancak bir Türk kelimesinin orijinal izah ettiğimiz «m» nin, yani obje veya yapışan konsonlardan ikincisinin vokali Sanklı, hem de göğüs kabartıcı oldu. se doktorlarından Fahir bayramın ma metro çuval koşusunu 10 uncu sınıftaj etimolojik şeklini ve onun esasî anlamını süjenin bitisiği demektir. Obje veya sü düşünce, gene ayni cinsten iki konson birLkenin direktörü kurmay albay Besimle hiyetini anlattı. Badehu mızıka i!e bü Etem, yumurta koşusunu 10 uncu sı ararken, bu ikinci derece radikal köklerin jenin bitişiğinde herhangi bir mevcudi birine yapışmış bulunur. bütün öğretmenler de stadyomda bulu tün talebe birden ahenktar bir beden ter nıftan Hayri kazandı. Roma arabası Şu izahlardan sonra, (ulus) un dil asıl olmadıklarını düşünmek ve lüzum yeti, hareketi işaret eder. puyorlardı. Yannın genc subaylan ola . biyesi yaptı. Bunu müteakıb premid ha modası oyununu 11 inci sınıf kazandı. görüldükçe onların asaletini gösteren ana, 3 yazılarındaki analiz mctodu kolayca an (S) (ş, c, ç, j , z ) : oldukça laşıhr, sanmz. Bursa Süel Lisesinin spor bayramı