16 Kasım 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî icmal IngiltereMısır ihtilâfı. 3 üncü sahifede: Ruhî bahisler Selim Sırrı Tarcan 5 inci sahifede: Cephe mektubları, încir tarihi. 6 ncı sahifede: Dilin menşeleri, spor 7 nci sahifede: Çocuk sahifesi 8 inci sahifede: İtalyan ordusuna bir V bakış Abidin Daver. umhuri Onbirinci yı! sayı: 4134 Teigrat Teiefon: Başmuh&rrlr ve evl: 22368. Tahrir bpyetl: 24298. ldare Te mettup adresi: cumhunyet", tstanbuı. posta tnfasn: tstanbui NO. 246 ve matbaa bamlle Matbaacılık ve GuınartBsi 16 ikinciîeşrin 1935 Neçnyat şırKetı 24299 2429a Habeş trajedisinden blr sahne Facianın esrarı aydınlanıyor Dün Izmir Ticaret mahkemesinde bütün mürettebat dinlendi, ifadeler kaptanın mes'ul olduğunu gösteriyor Siivari, facianın anî rüzgâr çıkmasından ve rota değiştirilmesinden ileri geldiğini söylüyor, diğer mürettebat ta birinci kaptanla ikînci kaptan arasmda ihtilâf çıktığını ve yanlış manevra yapıldığını iddia ediyorlar Izmir 15 (Telefonla) Batan îne Kızıldenizde Arab gemileri çevrilmîş Ingiliz f ilosunun harekete geçmesinden korkuluyor Ingiltere seçimi dün bitti Millî kabine büyük bir ekseriyet kazandı Intihabda kazanamıyan eski Başbakan M. Makdonald «Bütün enerjimi sarfettim, yalnız uyumak istiyorum, artık kudretim kalmadı» diyor Milletier Cemiyetinde Atılacak önemli ikinci adım işterek emnıyet prensipinde derli toplu yürüyebilmiş olan Milletier Cemiyetinin bu ha reket tarzını barışa temel yapmak ıçın ikinci bir adım atması lâzımdır. Bu ikinci adımın prensipi zaten paktın içinde yazılı olduktan başka savaşı kanun haricı ilân eden Briyan Kellog misakile daha kesin bir şekle de konulmuştur. Bu prensipe göre kuvvet hiçbir zaman ulusal sıyasaların gerçekleştirilmesinde alet dıye kullanılmıyacak, her anlaşmazlık barış yolunda usullerle kotarılacaktır. Bu konunun (mevzuun) en ehemmıyetli meseleleri ise bilhassa mevcud muahedelerın tadilıne taalluk eder, ve bizce bu yolda çıkabilecek işlerin en acelesi de bu tadıl işi etrafında toplanır. İtiraf etmek lâ zımdır ki bazı muahedelerin hükümleri bazı mılletlerın gözlerinde hâlâ haksızlık örneği gıbi görülmekte ve bundan dolayı o milletlerde ve onlardan taşarak bütün dünyada bir nevi rahatsızlık havası ya §ayıp gitmektedır. Bazı muahedeleri adaletsiz bularak için için onların herhangi bir suretle tadilıne imkân arıyan milletier vardır. Eğer barış yolile bu işleri konuşmağa ça re yoksa o milletier günün birinde çıkacak fırsattan istifade ederek savaş yolile arzularını elde etmeği düşünmekte olacaklar ve şımdiden arsıulusal ilgilerınde buna göre çalışmağı iltizam etmekte bulunacaklardır. Bir Alman Leh Macar bloku teşkili içm ard aradan ileri götü rülmesine çalışılan faaliyetlerin sebebi işte bu türlü düşüncelerdi. Bu iş sağlam bir adalet temeline bağlanmadıkça dünya rahatsızhktan kurtulamıyacaktır. Biz muahedelerın gelişigüzel tadiline taraftar olanlardan değiliz. Fakat mu ahedelerin hiç tadil olunamaz ve tek teline dokunulmaz metinler olduğuna da hiçbir zaman inanmadık. Ancak mevcud bir muahedeyi gizli veya aşikâr kuvvet kombinezonlarile halle çalışmaktır ki fenadır, ve asla kabul olunamaz. Amma muahedelerin tadilini istemek için usulü dairesinde Milletier Cemiyetine müra caat olunabileceğine şüphe yoktur, ve böyle bir müracaatin Cemiyetçe lâyık olduğu ehemmiyetle tetkik olunmasına hiçbir engel düşünülemez. Bu bir hak talebi için hakyerine (mahkemeye) müracaat kabilinden bir iştir. Hakyeri kendisine arzolunan davayı inceler, iki tarafı dinler, ve dava üzerinde enine boyuna durduktan sonra hüküm verır. Mesele nihayet sıyasal olduğu cihetle bu hüküm o gün için kat'î olmakla beraber gelecekte başka vesilelerle tekrar tetkik olunmak imkânından tamamıle mahrum bir duruma konmuş demek te değildır. İngiliz Dış İşleri Bakanı Sir Samuel Hor Fransanın bazı suallerine ver diği cevabda siyasal meselelerin dina mik mahiyetine kuvvetle işaret etmışti. Bugün şu şekilde olan bir meselenin yann başka şekle konulması lüzumu çok açık görülebilir. Elverir ki bu şekılden şekle konuş kuvvet vasıtasile değil, Cemiyet kararile olsun. Milletier Cemiye tinin tam adalet fikrile dolu olarak bu işlerin böyle yapılacağına alenen karar yermesi ise harbi kadro harici etmek fikrinin yeni ve kuvvetli bir teyidi demek olacaktır. bolu vapurunun kaptanı Mehmed Ali, kazayi bahrî raporu istemiş ve ticaret mahkemesine müracaat etmişti. Bugün mahkemede bu talebi tetkik edilmiş ve kendisile beraber üçüncü kaptan, çark çıbaşı, serdümen, lostromolar, ikinci çarkçı ve gemi mülâzimi dinlenmiştir. Kaptan Mehmed Ali bugün biraz daha sakin, fakat bitkin bir halde idi. Kaptana «Ne kadar mal varsa al» emri verilmis İşletme Müdürü bu iddiaya cevab veriyor Izmir 15 (Ö zel) Izmir • de çıkan Ulu sal Birlik gaze tesine göre Ine bolu süvarisinir, üzerinde bir tel sizt*lgraf kâğı dı çıkmıştır. Bı telsizi v e r e ı Devlet Deniz • yollan Işletm» müdürü Zeke riyyadır. Tel Emir verdiği #öygraf vapurun lenen Isletme MüMersinden ha d ü r ü Zekeriyya reketinden son <x **"'«•«> ra verilmiştir ve bunda bütün iske lelerde nekadar mal bulunursa mutlaka yükletilmesi hatta boş bulunan ikinci mevki kamalara bile eşya alınması bildirilmektedir. Kaptan fazla yük almaTcta kendisinin değil Zekeriyyamn mes'ul oldu ğunu söylediği bildiriliyor. Gene ayni gazetenm diğer bir haberine göre vapur Antalyaya tamamen dolu bir vaziyette gelmiş tir. Orada da yüklenecek eşya varmıs. Mürettebat Antalva Liman reisine vaziveti söylemişler, fazla (Arkast 9 uncu sahifede) Londra 15 (A A.) Deniz çevenleri, İtalyan harb gemilerinin Kızıldenizde Arab gemilerini çevirdiğine dair olan yayıntıları tefsir etmekte ve bu hâdi selerin, çevirmenin yapıldığı noktaya göre, az veya çok önemi olduğunu söy, lemektedirler. Böyle bir hareket Ital yan sularında yapıldığı takdirde, Habeş köle ticaretine mâni olmak için yapılan | normal ve inzibatî bir tedbirdir. Çe virme, Ingiliz veya Fransız sularında yapıldığı takdirde, ilgıli ülkenin enerjikj bir surette mukabelede bulunması muhtemeldir. 1 Bununla beraber sanıldığına göre, bu hâdiseler, Sultanın Ingiliz himayesini, Solda: Kazanan hükumet erkâmndan Baldıvin, istediği Arabistan sularında cereyan etmistir. Bu, İngiliz ve İtalyan harb ge Çemberlayn, Samoel Hoar, Eden, libe'rallerden Loid Corç ve intihabda kaybeden eski mileri arasında carpışmalar vukuu ihtimalini doğurabilir. Başbakan Makdonald tnebolu kaptanının ilk ifadesi Mehmed Ali, sorulan suallere ceva ben 47 yaşında olduğunu söyledi. İlk ifadesi okundu. Bunda: « Pelikan fenerini dönerek yeni rota alacaktık. Sancaktan sağnak halinde şiddetli bir yıldız rüzgârı başladı. Gemi iskeleye doğru yattı. Aşağiki deliklerden dalgalar içeri girdi. Panik oldu. Sükuneti temin ve dalgaları başa almak için demirledim. Bu sırada yolcular iskele tarafındaki yükleri denize attılar. Gemi doğruldu. Fakat bu defa da sancak tarafına yaslandı. Yanımıza yaklaşan îstikbal vapuru da iskeleden arkamıza tos layınca gemi sancağa kapaklandı ve battı.» İtalyadan ithalât yapan ülkeler Ingiltere bunlara karşı da tedbir alıyor Paris 15 (A.A.) Ingiliz Dış Bakanlığının Avenola verdiği bir notada, İtalyan mallan ithalâtını yasak etmiyen İtalyaya komşu olan ülkelerin yapacaklan ithalâta karşı menşe şehadetnemesi usulünün ihdas edileceeği bildirilmekte dir. Almanya, Avusturya, Macaristan, Isviçre, Lichtenstein ve Arnavudluk bu usule tâbi tutulacsklardır. MaamaHh, İngiUere, bu ülkelerden gelecek külçe halinde altm ve gümüşTe gazefe ve mecmuaları bu usule tâbi tutmıyacaktır. Londra 15 (Özel) Bütün îngü duğunu terede saylav seçimine bugün de hara retle devam edilmiştir. Kat'î netice an cak yarınki son seçimlerden sonra anlaşılacaktır. Bununla beraber, dün ve bugün yapılan seçimlerde hükumetin her tarafta büyük bir çokluk kazanmakta ol gostermektedir. 356 sı mu « * hafazakâr olmak üzere hükumetin bu akşama kadar 395, muhaliflerin de 162 saylavlık kazandıklan ar.laşılmıştır. Bu neticeye göre Avam kamarasınm üçte ikisine yakın olan 395 yer şimdi hüku (Arkast 8 inci sahifede) italyan kuvvetleri Azbi şehrini işgal ettiler Habeşler cenubda bir muzafferiyet elde ettiklerini sö^IUyorlar, Habeş kuvvetleri Dessiede toplanıyor Kaptanın dünkü ifadesi Kaptan Mehmed Ali, hâkimin sor gusu üzerine de şunlan söyledi: « Yolda hiçbir ârıza olmadı. Yükümüz taşınabilecek kadardı. 700 küsur tondu. Yalnız Kösen ve Pelikan fener leri arasmda bu hal oldu. Yolda da her zaman olduğu gibi rüzgâr nereden ge lirse yükleri o tarafa aktararak muvazeneyi temin ediyorduk. Hâdiseye sebeb anî rüzgâr çıkması ve denizin şiddetidir. Gemi, eşyanm aktarmasından dcğil, rota değiştirirken rüzgârin ve denizin şidde tinden oldu. Geminin batacağına yarım saat evvel kanaat getirdim. Fazla su almıştık. Makine dairesinden «kömürlükten su geli (Arkası 9 uncu Mahifede) ttalya ne umuyor? Galatada hazin bir sahne Ineboîu mürettebatile 25 felâketzede dün gece geldiler Yüklerin fena istif edilmesi faciaya sebeb oldu, diyenler çok. İkinci kaptan vapurda yaralanmış... Roma 15 (A.A.) îtalyanın zecrî tedbirleri tatbik edecek olan devletlere ayrı ayn verdiği protesto notasına bu devletlerin müşterek bir cevab vermeleri için teşebbüsler yapılmakta olduğuna dair yabancı kaynaklardan çıkan haber ler, şimdiye kadar resmen teeyyüd etmemıştir. Böyle bir usul, eğer kabul edilecek olursa îtalyanın şimdiye kadar açığa vurduğu hukukî yolsuzluklara yeni bir yolsuzluk daha ilâve edilmiş olacaktır. Filhakıka, zecrî tedbirler hususunda karar vermek gıbi çok ağır mes'uliyet deruhte etmiş olan ırtıbat komitesi Uluslar Habeş dağlarında mühimmat nakli! Sosyetesinm bir organı değıldir. Bina Asmara 15 (A.A.) Azbinin alın kil ettiğinden General Mariotti erzak ihenaleyh zecrî tedbirlerin mes'uliyetini tiyacını temin için uçaklara müracaat etdevletler münferiden üzerlerine almışlır ması için vukubulan ve bütün gün süren miştir. dır ve dolayısile de İtalyan notasına bir muharebede Habeşler, 3050 metro İtalyan resmi tebliği yüksekliğirfde bulunan bir dağın ötesinmünferiden cevab vermeleri lâzımdır. Roma 15 (A.A.) Resmî bildirik: de ve batı istikametinde dağılarak 55 ölü İtalyada ithalât memnuiyeti General de Bono telgrafla bildiriyor: ve birçok yaralı bırakmışlardır. Danakil kolu, Azbi yakmındaki yükRoma 15 (A.A.) Yabancı gazete General Mariottinin kuvvetleri, bun ve mecmuaların ithali, bundan sonra ser dan sonra Azbiyi işgal etmiştir. Fakat sek bölgelerde Dedjaz Kassanın muhabest olmayıp, lüzumlu maddeler ithalâb dağ, bu kuvvetlerle Santini kuvvetleri ve riblerini püskürtmüştür. Vukubulan çar(Arkast 9 uncu sahifede) çerçevesinden çıkarılacaktır. levazım kollan arasmda bir mania teş , „„ Miııııııııı ıııııımıııiHiıı ııııııııııııııııııııııınııııııııııııiHiıııııııııııııınııııııııııııııııııııııııı ııııııııııııııııu 18 ilkteşrin tarihinden itibaren bu neşriyatın ithali bir yıl önceki ithalâtın nisbetine göre tahdid edilecek ve ihrac e den ülkenin yabancı döviz hususundaki imkânlan da nazarı itibara alınacaktır. Mısırda vaziyet duruldu îngiltere Mısır hükumetine bazı teminat verdi ve ilk tedbir olarak basın hürriyeti kaldırıldı, yeni vak'alara karşı inzıbat şiddetlendirildi Mussolini müzakere istemiyor Paris 15 (A.A.) Ouvre gazetesinin Londradan öğrendiğine göre, Musolini ile îngiliz elçisi arasındaki müzakereler günden güne güçleşmektedeir. 1 talyanlar, Libyadan daha fazla kuvvet geri çekmek istemiyorlar. Musolini müzakerelere şimdilik devam arzusunda değildir. Bundan maksadı Ingilizlerden a zamî taviz koparmaktır. Dünkü konuş (Arkast 8 inci sahifede) tnebolu vapurundan kurtarılan yolcular ve mSrettebattan bir kısmı Galata rıhtımında İnebolu vapurunun mürettebatile yolcularından bir kısmını alarak şehrimize getiren Denizyolları idaresinin Ege vapuru dün gece 11 de limanımıza gel miştir. Egede înebolu mürettebatından 35 kişi ve İnebolu yolcularından 25 kişi bulunuyordu. Iışmıştır. ikinci kamarot Vâhid şunlan söylemiştir: « Gemi birdenbire yana yattı ve su almağa başladı. Bu anda bir panik ol du ve denize döküldük. Geminin fazla yük alması ve yüklerin fena istif edilmesi faciaya sebeb olmuştur.» İnebolunun kâtibi Murad da şunlan söylemiştir: « Mersinden kalktığımız vakît altta pamuk denkleri, üstte de buğday ve sair yükler vardı. Kazanın baş sebeblerinden biri budur. Gemi devrilmek su retile batmıştır. înebolu sancağa yatınca su almağa başladı ve 45 dakika içinde Başbakan ve Ekonomi Bakanı geliyor Öğrendiğîmize göre Ekonomi Bakanı Celâl Bayar yakmda şehrimize gelecektir. Celâl Bayar şehrimize istirahat için gelmekle beraber burada bazı ekonom Ingilterenin, Habeş meselesi bitince geri çekeceğini sal işler üzerinde etüdler yapacağı da temin ettiği donanması Iskenderiye b'nlerinde... anlaşılmaktadır. Bakanlık Müsteşan Faik Kurtoğlunun da Celâl Bayarla beraKahire 15 (A.A.) Dün akşam tini filen kaldıran Kralın emirnarnesı über şehrimize geleceği ve buradan Ispan burada sükun teessüs etmiş gibi idi. Baş zerine yeniden karışıklıklar çıkması bekyaya gideceği haber verilmektedir. bakan, dün akşam basın hürriyetini tah leniyor. Polis icab eden tedbirleri almıştır. Şimdilik memleketin her tarafmda Ekonomi Bakanınm bu sıralarda teda did eden ve gazeteleri tatile salâhiyet tam bir sükunet vardır. vi için şehrimize gelecek olan Başbakan veren bir emirname imza etmiştir. Cenaze merasimi yapılmtyor Kabinenin durumu, istifa niyetinde olİsmet İnönü ile birlikte evvelce açılış töKahire 15 (A.A.) Kanşıklıklar duğunu sanmağa müsaid değildir. renleri geri bırakılan yeni fabrikalann aesnasında ölen Üniversite talebesinin cetlk yapılan is çıhşında bulunacağı da zannedilmekte (Arkast 4 üncü sahifede) Kahire 15 (A.A.) Basın hürriyedir. Gemi Galata nhtımına yanaşınca, Salonda bekliyen bir halk kalabalığı avpura hücum etmiş ve felâketzedelerin aMisal olarak Almanlann Memel için ile ve akrabalarile faciada uzuvlannı açığa vurdukları istekler üzerinde dura kaybeden aileler erkânı ağlıyarak yol biliriz. Burada yapılan son intihablar cuları karşılamıştır. (Arkast 3 üncü sahifede) YUNUS NADt Bir arkadaşımız bu hazîn sahne içinde inebolu mürettebatile görüşmeğe ça (Arkast 9 uncu sahifede)