7 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 10

Cumhuriyet = . ^ ^ = = = ^ ? = = 7 Mayıa 193S ASKERLİK BAHİSLERİ Demiryolları sigasetinin zaferi İspanya ile ticarî itilâf yapılıyor Madridde mifrakereler miisbet safhada... ispanya ile aramızdaki yumurta ihb'lâfının hallinden sonra yumurta yiiklenen ilk vapur Ispanyaya hareket etmiştir. Bu vapura 21,000 sandık yumurta yüklenmiştir. Ihblâfın hal şekli hakkmda gelen malumata göre ispanya Türkiye için yeniden 25,000 kental yumurta kontenjanı vermiştir. Bu yeni kontenjan hissesinden mer'i olan ticaret anlaşmasının müddeti bitinciye yani 24 mayısa kadar istifade edilebilecektir. Bu itibarla şimdi giden vapurdan baska, müddet az olduğundan, yumurta ihracına imkân görülememektedir. Diğer taraftan Ispanyadan gelen malumata göre orada bulunan heyetimizle yeni bir ticaret anlaşması için vapılan müzakerat müspet bir safhadadır. 24 mayıstan evvel yeni bcaret anlaşması yapılabileceği ü/nid edilmektedir. Almanya, yeni donanması için 146 milyon sterlin harcayacak Ingiltere Almanyaya karşı donanmasını mı, yoksa hava kuvvetlerini mi arttıracağını henüz kararlaştıramadı Artık anayurtta bir tek ecnebi hat kalmamıştır Aydın cîemiryollarınm alınmasile millî hatlara 610 kilometro daha katılmış oluyor MHIi hotlanmıza bir baktş Bundan bir iki gun evvel gazete lerde bir havadıs çıkb: Hükumetimiz, Izmir Aydın demiryollannı sabn almış. Bu birkaç sabrlık habere isterdık ki, her yurddaş lâyık olduğu ehemmiyeti verip, üzerinde ibretle dursun. Zira, Aydın demiryolunun sabn ahnması keyfiyeti, senelerdenberidır, Ismet Inönü hükumetinin yılmaz bir azim ile güttüğü, gerekli ve faydalı siyasayı nebceye doğru ileten yeni bir adımdır. Bu yol da devletin elme geçince, yurdumuzda, yabancılar elinde de miryolu kalmamış gibidir. Filhakıka, Istanbuldan, Bulgar sınınna kadar uzanan şebeke istisna edilecek o'ursa, bütün şimendifer yollanmıza artık tamamile kendimiz hâkim bulunuyoruz. Bunun ehemmiyeti az değildir. Gerek ulusal korunma ve gerek ulusal ö konomi bakımlanndan, on iki yıldanberidir, bu demiryolu siyasamızı ta kib yüzünden neler elde etüğimizi iyice gözönüne getirmeliyiz. Cumhuriyet hükumeti, eski Osman lı saltanatından ancak 3,350 kilomei.roluk demiryolu tevarüs etmiştı. Bu 3,350 kilometroluk yollann hepsi de muhtelif, imtiyazlı ve yabancı çirketlere ve bizim için çok zararlı şartlarla veril mişti Cumhuriyet rejimi teessüs ettiği zaman, hükumet, memleket içerisindeki bu demiryollann en büyük kısmı garb mıntakasına tesadüf eylediğini gördüğünden, yurdun orta ve batı taraflan nı da, merkeze ve denize bağlamak lâzım geldığini düşündü. Ve ilkönce Ankara ile Sıvas ve Sıvasla Samsunu biribirlerine bağlıya cak olan yolu yapmağa karar verdi. 23 mart 1924 tarihli yasa ile, Kamutay, hükumete beş sene müddet, 65 milyon lira da tahsisat verdL Bu su retle, bu iki mühim yolun yapılmasına girişildi. Arkasından, Bağdad hatbnın Adanadan öte olan kısmı sınır boyunda kaldığı için, ehemmiyetini ve gayesini kaybettiği düşünülerek, en zengin bir madenimiz olan Erganiden azamî is tifade olunmak ta istenildiğinden, Malatya ve Erganiden geçmek üzere Fevzipaşa Diyarbekir, sonra gene Karadenizdeki kömür havzamızın dahil ile irbbabnı temin maksadile de Irmak Filyos hatlannın yapüması karaıla§ tırıldı ve işe başlandı. Ismet Inönünün, sevgili yurduna armağan etmek istediği çelik can da ülan bundan ibaret kalmıyordu. On yıl içerisinde ba<Ianan veya başanlan demiryollannı bir, bir hatır Iamak insana sonsuz kıvanc verir: Kilometro Kütahya Balıkesir 252 Ankara Kayseri 380 Kayseri Sıvas 222 Samsun Sıvas 378 Kayseri Ulukışla 173 Samsun Sahil 37 Irmak Filyos 397 Filyos Ereğli 70 Fevzipaşa Diyarbekir 507 Malatya Divrik 150 Sıvas Erzurum 520 Afyon Antalya 300 Bunlann çoğu bitmiştîr. Tamamile ulusal ellerde işlemektedir. Bu yıl içerisinde de (580) kilometroluğu daha bitirilmiş olacakbr. Bir iki yıl sonra da, Haydarpaşadan binip, Erzuruma kadar gideceğizCumhuriyet hükumeti bir yandan bu yeni yollan döşerken, öbür yandan da, hususî ve yabancı şirketlerin elindeki demiryollanm da, imtiyaz sahib lerile uyuşarak satın almış ve bunlara tamamile ulusal bir idare şekli ver mışbr. T ü r k camiasına giren bu yollar junIardır: Kîlomeho Anadoludemiryolu 1007, Mersin Adana 27 Mudanya Bursa 42 Konya Fevzipaşa 51 1 Izmir Aydın 610 Bundan başka, Istiklâl Harbi bıttiği zaman, Anadolu hatb, 90 kilometroluk bir kısmı müstesna olmak üzere hemen tamamile harab olmuştu. Birçok lokomotif, vagon, köprii ve îstasyon binalan işe yaramaz bir halde idi. Ismet İnönü hükumeti bunlan da, es kisinden daha iyi bir tarzda yeniledi. Ve bütün bu işlerin yanında, Türkün fıtrî zekâ ve kabiliyetinden, de miryollan alanmda da istifade etmek yolunu buldu. Bugün, şimendiferleri mizle olduğu kadar şimendifercileri mizle de, göğsümüzü gere gere ıfti har edebiliriz. Büyük Önderimiz Atatürkün vermiş olduğu hızla, yurdumuza bu ka dar değerli bir armağan veren Ismet İnönü, ve yeni Baymdırlık Bakanunız Ali Çetinkaya ayni yılmaz ve tüken mez azim ile yolunda devam ediyor... Onun yüksek himmeble «kömüre, bakıra vardık.. Akdenizi Karadenize bağladık, Sıvası aşbk, Diyarbekire ulaşbk.. Yann Erzurumdayız!.» Nariman Hanın tetkikleri Iran Maliye Vezareti Iktısad Işleri umumî müdürii Nariman Han çchrimizde bazı ikbsadî tetkikatla meşgul bulunmaktadır. Son manevralorda Ingiliz horb foyyar»l«rin« uçıiftan «vvel torpil y*rl«ftirilirkcn Bu küçük Alman donanması bu devletin bütçesine geçen sene 44 milyon îngiliz lirası masrafa malolmuş • tu. Yeni inşaat ise, bütçeye her sene 35 milyon Ingiliz lirahk yeni mas raf ilâvesinî icab edecektir. Yeni donanmanın inşası dört senede ikmal edileceğine nazaran bu müddet zarfmda sırf yeni inşaat için Almanya hazinesi 146 milyon Ingiliz lirahk yeni varidat bulmak mecburiyetinde kalacakta. Yeni Alman donanması Ingiliz do» nanmasının üçte birine muadil olacaktar. Fakat bu nisbet nefsi îngilterenin miidafaasma mahsus donanmaya göre değil bütün kürei arza yayılan Ingiliz imparatorluğu deniz kuvvetleri , nin heyeti mecmuasına göre hesablanacaktır. Binnetice Alman donanması îngilter«nin deniz kuvvetlerine faik olacakbr. tngiltere adalannm muhafazasma mahsus olup «Britanya vatan donan ması» denilen deniz kuvveti şu gemilerden mürekkebdir: 2 Saffı harb kruvazöru. 2 Saff ıharb kruvazöru. 2 Tayyare gemisi. 4 Kruvazör. 3 Filotillâ rehber gemisi. 24 muhrib 5 Denizaln gemisi. Yeni Alman donanması bu Ingiliz donanmasına bilhassa kruvazör ciheHnden kat kat faik bulunacakhr. Binaenaleyh Ingiltere bahriye nezareti dahi 1 ° ^ sene«ine kadar yeni kruvazörter yapbrmak •'»•"•buriyetinde ka lacakbr. Bütün Ingiltere imparatorluğu deniz kuvvetlerinin kruvazör adedi şimdi ellidir. Amiral Celiko Ingiliz imparatorluğunun deniz cihetinden emniyetini temin için lâakal yetmiş kru vazore ihb'yacı bulunduğunu geçenlerde bildirmişti. O zaman Almanyanm kuvvetli bir donanma yapbrması mevzuubahs de ğildi. Yeni vaziyete göre Ingiltere hiç olmazsa yirmi beş yeni kruvazör yapfanp donanmasına ilâve etmek mfburiyetindedir. Bu gemilerin inşası In gilterenin hazinesine elli milyon Ingiliz lirasma malolacaktır. Almanya Versay muahedesinin deniz silâhlanna dair Almanyaya yüklettiği kayıdlan kendi kendine ilga etbkten sonra mevcud donanmasını çok kuvvetli bir donanma haline getirmek üzere hazırlanıyor. Bu donanminm tahtelbahirlerini şimdiden yapbnyor. M. Hitler Ingiliz Hariciye Nazm Sir Con Saymonla Berlinde görüştügü zaman yeni Alman donanmasınm Ingiliz donanmasınm yüzde otuz üçü yani Gçte biri nisbetinde olarağma isaret etmişti. Bu esas üzere iki devlet teknik müzakerelerde bulunmağa karar vennislerdi. Bu müzakerelere dair talimat almak için Londradaki Alman ataşenavali Berline davet olunmuş. tu. Fakat Almanya hükumetinin müstacel Iüzum üzerine yahud bir emri vaki yapmak için müzakerelerin başlamasını beklemeksizin tahtelbahirlerin inşası için tezgâhlara emir vermis olması ve bunu resmen Berlindcki In giliz ataşenavaline bildirmesi yehi bir vaziyet ihdas eder gibi olmuştu. In giltere hükumeti Almanyanm erçeç denizalü gemileri yaptıracağını nazan Odanm toplantısı Ticaret Odası Medisi yann bir toplanb yapacak ve Odalar kongresine îstanouı Ticaret Odası namına verilecek raporlan uıuZakere edecektir. Oda idare heyeti bugün son bir içtima yaparak raporlann müzakercsini bitirecektir. Daimî sergi açılıyor Aldığımız malumata göre Ekonomi Bakanhğı Ankarada umumî ve daimî bir sergi açmağa karar vermiştir. Bu serginin her nevi toprak mahsullerimiz isbhsal ve ihrac eşyamız. fabrikalanmız mamulâtı teşhir edilecektir. Serginin Odalar kongresine kadar Jvazju"jaaiaasına ç&Ugılmakudır. V* #* »»**<*«*• T ü r k o f i s sergisi ^*™* Türkofis Istanbul şubesi Istanbulda yeni kurulacak umumî serginin şekli hakkmdaki tetkikatmı ikmal etmiştir. Neb'ce bir raporla Ankaraya bildırilecektir. Almanyaya yumurta ihracatı Dün Ticaret Odasmda şehrimizde ki ihracat tacirleri bir toplanb yap mışlardır. Bu toplanbda Türk A l man bcaret anlaşmasım yapan heyet azasmdan bulunan Ekonomi Bakan lığı müsteşarlanndan Said Rauf an laşmanın esas hatlan hakkmda izahat vermiştir. Bundan sonra Almanyaya yapılacak ihracatta ne şekilde hareket edilmesi doğru olabileceği mevzuu etrafında anlaşmalar yapılmışbr. Manevralardan bir intıbcn Donanmaya karşı tayynr* hücumu itibara almış, siparis olunan tahtelbahirlerin sahil muhafaza ve müdafaastna mahsus olduğunu hesaba katmış ve bu siparişten dolayı Almanya ile yapacağı müzakereleri bozmağa lü zum görmemiştir. Bu ayın sonuna doğm Ingiliz ve Alman bahriye nezaretlerinin mümessilleri Londrada tek nik müzakerelere başlıyacaklardır. Bu müzakerelere esas olmak üzere Almanya hükumeti yeni yapüracağj harb gemilerinin aded ve cesametleri hakkmda Ingiltere hükumetine şu malumatı vermişbr: 1 aded donanma amiral gemisi. 4 aded her biri 35,000 tonluk yahud başka devletlerin yaptıracağı daha büyük gemilere müsavi hacimde saffı harb zırhhsı. 25 aded muhtelif tipte kruvazör. 64 aded muhrib. 4 aded filotillâ rehber gemisi, 20 aded sahillere mahsus denizalb gemisi. Versav muahedesinde tesbit edilen Alman donanması ise şudur: 6 Saffı harb zırhhsı (her birinin az^mî hacmi 10,000 tondur.) 8 Kruvazör. 20 Muhrib. 20 Torpitobot. Almanya bunlardan eski olanlarla tebdil etmek üzere aynca üç yeni (Ceb zırhhsı) ve bir kruvazör yaphnyor. Bundan başka yeni Alman denizalh gemilerine karşı Inpiltereyi ve Ingiliz donanmasını müdafaa için de bir çok hususî pemi'er yapfırmak mecburiyeti hasıl olacaktır. Almanyanm hiç yoktın vücuc'e genrdis' dünvanın en büyük hava donanması Ingiltereyi kendi hava emniyet ve müdafaasmı tamamIamak üzere büyük masraflara sok • makta olduğu gibi gene bu devletin yeni yapbrmakta olduğu büyük ve asrî donanma da Ingiliz donanmasınm yenileşbrilmfsini ve arbnlmasını icab ettiriyor. Ancak îngilterenin yeni ve büyük masraflara girerken hava kuvvetlerini mi yoksa deniz kuvvetlerini mi daha ziyade takviye edeceği henüz kararlaşbnlmış değildir. Nefsi îngilterenin hava müdafaa kuvveti kırk üç nizamiye ve ihtiyat filodan mürekkebdir. Yeni bütçeye konulan tahsisatla bu filolara bu senenin sonuna kadar on bir filo daha ilâve edılecektir. Bu suretle Almanyaya karşı yaptınlacak yeni füolan mevcud hava karargâhlan isb'ab edemiyeceğinden sekiz milyon Ingiliz lirası sarfile yeni hava üsleri vücude getiriliyor. Ingiliz ordusu erkânı kırk milyon Ingiliz lirası yani yeni dört saffı harb gemisi bedeli ile mevcud Ingiliz askerî hava kuvvetlerinin iki senede üç misline iblâğ edilebileceği fikrinde bu lunduklanndan bahriyenin kuvvetlendirilmesinden ziyade hava kuvvetleri nin bir kaç misli arbnlmasını iltizam ediyorlar. Ingilterede mevcud nizamiye ve muavin tayyarelerden baska yanm yapümış yüzlerce askeri tayyare vardır. Bunlar parca halinde depolarda dur maktadır. Bu parçalar kolayca toplanıp eklenebilir. Bunun için Almanya hava kuvvetlerinin tefevvukuna karşı tngiltere az zaman zarfmda hava kuvvetlerini takviye edecek vesaite şimdiden malik bulunuyor, demekür. Almanya ile yapılan anlaşma mu cibince Türkiye menşeli her nevi maddeler Almanyaya serbestçe ithal edi lebilecektir. Yalnız yumurta konten jana tâbidir. Almanya memlekebmi ze bir yıllık 22.000 kcntal yumurta kontenjanı vermiştir. Bu kontenjanın aylara taksimi Berlin Ticaret Odasile Alman hükumeti arasında yapılacak br. Türkiyeden yumurta mubayaatmı Alman ithalât tacirleri değil doğrudan doğnıya Alman Devlet Bankası yapaeakbr. Ercumend Ekrem TALU Peşte seyahati îlkbahar seyahat mevsimidir. Hele güzel ülkelere ve görülecek yerlerle dolu memleketlere olursa.. İşte bu gün^rde tertib edilen Peşte ve Viyana seyahati de bu cümledendir. 25 mayıs sabahı Sirkeciden hareket edecek hususî tren ertesi akşam Budapeşteye varacaktır. Budapeştede beş gün ikamet ve tenezzühten sonra Viyanada tiyotro, musi, san'at ve spor şenliklerine iştirak edilecektir. Bu kafile Peştedeki ikametten sonra Viyanada da 3 gün kalacak ve oradan İstanbula dönülecektir. Seyahate mukabele olmak üzere eylul sonlannda Macaristan ve Avusturyadan memleketimize büyük bir seyyah kafilesi gelecek ve Macarlar millî kahramanlannın Tekirdağındağındaki mezarını ziyaret edecekler dir. Peşte seyahati için kayid muamelesi Natta Milll Türk seyahat acentalarında yapümaktadır. Müstesna ko laylık ve istifadeleri ihtiva eden bu seyahat çok rağbet gördüğü için hazırlanan seyyah grupu kadrosu dol mak üzeredjr. Her yıl böyle bir kaç açış resmi yapmak millî bayramlanmızaan olda Şimalî Suriyede yeni bir demiryolu Aydın şimendiferciler Birliği kendi kendini feshetti Izmir (Hususî) Aydın şimendifer hatbnın devletçe mubayaası üzerine burada eskiden kurulmuş olan şi • mendiferciler birliği kendi kendini feshetmiş ve kasasında mevcud iki bin lirayı Tayyare Cemiyebne tebcrru etmiştir. Suriyenin şimalindeki demiryolunun, Irak hududunda Dicleye civar bir noktasma kadar uzablan 80 kilometro luk yeni kısmınm açılma resmi, Tür kiye, Irak ve Lübnan murahhaslan ve Suriye meclisi reisinin iştirakile fevkalâde komiser M. dö Martel tarafından yapılmıştır. Bu münasebetle, dostça münasebab takviye yolunda nutuklar söylenmiştir. M. dö Martel mültecilere tahsis edilen araziyi ziyaret edecek ve pazar günü Beyruta dönecektir. MUll Tüxk Talebe Birliği Genel Kâtibliğinden: 10/5/935 cuma günü saat 14 le lstanbul Halkevi konferans salonunda Birliğimizin senelik toplantısı vardır. Bütün üyelerin gelmeleri. Talebe Birliğilcöngresi