20 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8

8 20 Nisan 1935 Selânik divanıharbi 7 Bütün tahsTsatı bir elde Izmir kulübleri arasında zabiti mahkum etti toplamak lâzimdır Diplomatların muhakemesi gene ihtilâf çıktı Eğer bugünkü şekil devam ederse... (Baştarafi birinci sahifede) Istanbulun güzelieşmesı Likin ikinci devresinde Altıayın, vaziyetini düzelterek yükselmesi üzerine Altmordır lular bazı itirazlar dermeyan ettîler Selânik 19 (Hususî) Buranın siyasilerinin ve meb'uslarınm Yenişe hirdeki divanıharbde bugün muhakemelerine başlanmıştır. 250 suçlu ve şahidin 30 avukatı vardır. Suçlular arasında dört general, beş miralay, dç gazeteci ile iki nazır ve müsteşar ve birçok ta meb'us ve âyan vardır. Suçlular 66 kişidir. Bura efkân umumi yesi bu muhakemenin neticesini bü yük bir merakla beklemektedir. Atina 19 (Hususî) Yunanistanın askerlik müddetini on sekiz aya çıkaracağı ve bir Millî Müdafaa Bakan lığı ıhdas edıleceği hakkında gazete lerde görülen haberleri Harbiye Bakanı General Kondilis tekzib etmiş tır. Atina 19 (Hususî) Başbakan Çaldaris buradaki Yugoslavya elçısıle çok uzun süren bir mülâkatta bulunmııştur. Buna dair resmen bir haber alınamamışsa da Balkanlara ta alluk eden işler arasında Bulgaristanın silâhlanmak istemesi ihtimaline karşı alınacak vaziyetin görüşüldü ğü tahmm edilmektedir. Yunanistanda askerlik müddeti Venizelos, çıkardığı isyanla en buyük fenalığı Atinalılara yapmış ol du. Bunu kendileri de söyledıkleri halde Venizelistlerin en koyulan hâlâ buradadırlar. Akh başında olanlar umumiyetle Venizelosun artık mad dî hayatından evvel siyasî hayatını gomdüğune kail oluyorlar. Fakat o nun, ikbalde bulunduğu yirmi sene ye yakın uzun zaman içinde bol ma aşlara, makamlara, türlü türlü ni metlere alışmış olduklan için bir türlü o devirlerin sonu gelmesine razı olamıyorlar. Hükumetin her husus ta cadil ve ihsan» siyasetini takib etmesine rağmen bu gibiler memnun edilemıvor, edilemiyecekler de.. Bay Yunat Nadiye «Güzel tstanbulu her gün daha çok güzelleştL.mek için» başlığı altındaki basyazınızı Cumhuriyette okudum, Güzel İstanbulu düşünenler, onuın için üzülenler, bu yazınızı çok dikkatle okumuslardır. Ben, bu yazının her satınnda sehrimizin bir derdrni gö<. üyorum. İstanbulu güzelleştirmek için «ya ] pdan şeyler devede kulak denecek kadar azdır» diyorsunuz. Nekadar doğru sözl Belediye Reisimizm bütün gönül safhlığile çalışmasına rağrnen, tstanbulu bir parçacık düzeltmek, güzelleştirmek şöyle dur • sun, her gün daha ziyade bozuyo ruz. Bizden evvel gelenler alabil • diğine bozmuşlar, o zamanki dü • sünüse göre bu bozduklarmı acaba bilerek mi yaptılar? Sonra, yap tıkları tahta binaların çoğu yan • mif» Çoğu eskimis; kalmış olanlan da yıkmak, yol ve meydan yapa • bilmek ümidi var. Ya, bizim simdl «yapıyoruz> adı altmdaki bozma • larunız için ne diyelim? Bunlar, demîrle ve çimento ile yapılıyor; milyonlar harcanarak yapılıyor. Bunların düzelebilmesi için, buralarda genis yol, biraz açıklık ve meydan yapabilmek için yüzlerce yıllar ge • çecek. Şehir için daha korkunç seyler de söyleniyor. (»tanbulun tarihinde az görülür bir fırsat olarak bu güzel fehre ayrılan milyoalar da yuraya, bucaya atüacak, sehir faydalı bir çey kazanmıyacak, güzellik olarak ta bir»ey göze çarpmıyacatır. Çarpsa bile bu güzelliği çok geç göre • bileceğiz. Denildiğine göre milyonlar söyIece harcanacaktır: Belediyece harcanacaklari întihaba itirazlar Hükumet, memleketi normal ida reye kavuşturmak için intıhabatın yapılmasmdan başka çare olmadı ğına kanaat getirdi ve biran evvel yani mayısın 19 unda intihabat ya pılmasını ilân etti. Aşağıdan yuka rıdan itirazlar yağmağa başladı. Nasıl olur? Örfî idare altında intihab yapılır mı? Gazeteleri sansür görürse, serbest toplanmak hakkı olmazsa nasü intihab olur diye kıyametler koptu. hükumetin de kanaati örfî ida reyi intAabattan evvel kaldırmak tır. Fakat bu; divanıharbler işlerini bitirmeden nasü olur? örfî idare kalkınca divanların kalkması zaruridir. İşte bunun için divanların adedi ar tırıldı. Muhakemelerin tesrii için e mirler verildi ama divanlarda işler uzıyor. Âmme şahidleri, müdafaa şahidleri, maznunların müdafaası, a vukatların müdafaası günlerce de vam ediyor. Venizelistlerin intihabata girtni yecekleri muhakkak. Eski muhalif partilerin liderleri suçlu olarak di • vanıharblerde bulunuyorlar. Bunla rın içinden meselâ Papanastasiu gi bi bazılannın beraet edecekleri hak kında pek çok tahminler var. Bunun için liderlerin muhakemesile Selânikte başlıyan meb'us ve âyanların muhakemelerine pek büyük ehemnuyet verilmektedir. Bunlar, beraet edip te hapisten çıkarlarsa intihabata gıre ceklerine şüphe edilemez. Bulgaristan silâhlanırsa? Izmir likînin en bafinda bulunan Altıay îzmîr (Hususî) Bizim spor isIeri, gene sarpa saracak gibi gö • rünüyor. Lik maçlannm birinci devre sonlarında kulübler arasında ihtilâf çıkmış, dört kulüb likten çekilmisti. tdman Cemiyetleri Ittifakı umutnî merkez ikinci reisi Halid buraya kadar geldi ve ihtilâfı (seremoni ile geçmis maçlann tekrarı kaydile) halletti. O haftalarda puantajm önünde Altınordu vardı. Bu takıtn, yalnız Karşıyaka takımına karşı bir mağlubiyet kaydetmişti. Geçen senenin sampiyonu Altay ise bir iki maçtaki mağlubiyet ve beraberlikten başka bir kısım maçlann sere naoni ile geçmesi neticesi, dördüncü derecede bulunuyordu. Ihtilâfın bu şekilde halli üzerine seremoni ile geçen maçlar tekrarlandı ve Altay, yavas yavas yükseldi.. tkinci devrede de rakiblerini yenerek sacnpiyonluğu %8090 a doğru garantiye bağladı. Altınordu ise, takım tertibinde ki bazı hatalar yüzünden mevkiini kaybetti. Şimdi işitildi ki; Altınordu, K. S. K. takımile yaptığı ve kaybettiği oyunun tekrarmı istiyormuş. Maksad şudur: Eğer Altınordu bu oyunu tekrar ettirebilir ve kaza • nırsa Altayla tekrar bîr karsılaş • ma yapması imkânını bulacaktır. Galib gelirse, Altayla ayni puvanda hizaya duracak ve ikinci bir maç verecektir. Maksad, sampiyonluk takımt fc Samsun Demirspor kulübii yeniden açıldı ihtimallerinin icabını yerine getir mektir. Futbol heyeti de. keyfiyeti tnıntaka merkez heyetine tevdi etmisVenizelos Pariste tir. Esas itibarile, merkez heyeti, Atina 19 (Hususî) Venizelosun bu teknik işi üzerinde karar ver Parise gıttiğine dair bura gazetele meğe salâhiyettar değildir, olsa olrir.e telçr'flar çelmiştir. sa Federasyona havale edebilir.. Ekalliyetler müdürlüğü Fakat diğer kulübler ve bilhassa Atina 19 (Hususî) Haricıye BaAltay, buna muvafakat edecekler kanlığı Vekili Mavromihalis Ankara mi? Hiç zannetmiyoruz. Nitekim elçisi Sakellaropulos, Makedonya ve konuştuğum Altay erkânmdan bi Trakya umum valileri toplanarak ri bu hususta bana demistk* ki: yaptıkları müzakere neticesinde ekal« İhtilâfların hal sekli sudur: liyetler hakkındaki muahedeler ah Seremoni ile yapılan maçlann tekkâmının tatbikma bakmak üzere U rarı.. Halbuki Altınordu, Karsıyaka mum Trakya valiliğinde bir ekalliyet tnaçı, nizamî ve teknik hiçbir itiraz müdürlağü tesisine karar vermişlerve miinakaşanın mevzuu olmamıştır dir. ve olamaz. Karsıyaka, rakibini bilAtinalılar telâş içinde fiil yenmistir. Binaenaleyh itiraz yerinde değildir.» Atma 19 (Hususî muhabirimiz den) İsyan sonu Atinanm manza Altınordu erkânı ise aksini iddia rasmı hayli değiştirdi. Umumî mahaletmektedirler: lerde göre göre alıştığınız çehreler « Lik maçlarının bazılannın tekrar edilmis olması, esasen ni • de çok başkalık var. Omanya, Sin dagma meydanlarında dolaşan, hele zamnameye aykırı bir harekettir. fırkacıların toplanıp münakaşa aç Fakat cnademki rakiblerimiz bun tıkları maruf kahvelerde bulunan'ar dan istifade ettiler. Bize de ayni artut o eski biidiğiniz müdavimler hak verilmelidir.> değillerdir. Kılıklan, kıyafetleri vı Görülüyor ki, lik maçlam, en ton günlerinde bir çıkmaza doğru *ü • lâyetler ahalisinden olduklannı bel rüklenmektedir. Alâkadar heyet • li eden birçok yabancı çehreler.. Bunlerde Altınordu tarafım iltizam e • ların ekserisi memurlarm tasfiyesıni işitip te ele bir iş geçirmek için Ati den azaların ekseriyette olduğu söylenmektedir. Eğer buna muva • naya koşup gelenlerdir. Bu tasfiye meselesi, bilhassa Atina fakat edilirse, lik tamamen bozu için cidden mühim bir meseledir. Orlacak ve belki de bu sene. tzmir • dudan tasfiye edilecek zabitlerin a den sampiyon çıkmıyacaktır. dedi 1200 ü buldu. Bütün dairelerde Netice verilecek karar a bağlıdır. tasfiyeye başlandı. Atinanm yerlisinden olup ta tasfiye ile alâkadar ol mıyan pek a2 kimse vardır. Bunların mübalâğasız yüzde yetmiş beşi, sekseni şaşkınlık içindedir. Ne olacak, kim yerinde kalacak, kim çıkacak belli değil.. Büyükler malum, lâkin payitaht ahalisinin en büyük kısmı nı teşkil eden küçük sınıf memurlar halecan çekiyorlar. Fırkacılık vaziyeti Şimdı ortada intihabat hazırlıkla rile uğraşan bir hükumet partisi var. Bir de örfî idarenin kaldırılmasım şiddetle istemekîe beraber muhalif parti olarak intihabata gireceğini i lân eden General Metaksasla Çal daris partisinden son günlerde ay rılan Rallis ve Stratos gibi muhalif ler vardır. Muhalif Mihalakopulos partisi henüz vaziyetini tayin etmemiştir. Ve nizelos partisinden ayrılıp dağıtılan meclisin son gününde otuz kadar meb'usla gelen Papaandreu da kararsızlık içindedir. Önümüzdeki intihabatta hükumet partisinin büyük bir ekseriyet kaza nacağına şüphe yoktur. Fakat diğer muhalif partiler intihabata girmez lerse gelecek meclis Yunanistan için tuzsuz bibersiz bir meclis olacaktır, diyenler var. Oazl köprusü 2,500,000 Şehir plânı 50,000 Stadyom 250,000 Filorya 170 000 Istiml&k. lmar lşlerl 200,00 veya » > > » Llra 3 000000 100,000 300,000 200,000 300,000 1.500,000 200,000 2,500,000 2,000,000 1,500,000 250,000 500,000 Tramvay şirketlne sarfettirilecekler: Yenl yapacağı 1,000,000 > hatlar Tünel hanı 100,000 > Geri vereceğl para 2,000.000 > Bakanhklar ve idzrelerce: Liman i§i 1,500,000 » Tersane 1.000,000 > Köprüde Akay Ls 200,000 > kelesi sarayı 300,000 > Yefcun 10,270,000 > 12.350,000 Yuvaı. Iak hesab 10 12 milyon lira diyelim. Bu milyonlar şehir plânı beklenmedea harcanacak. Halbuki şehir plânı hazırlamnca bu işlerden bazılannın sehri bozacaği anlaçılabil:>. Sonra ortadan kalk ması için çareler aramak acısıaı duyanz. Bir takımı da Kadıköy Hali gibi ne için kullanabilirizi diye bizi düründürebilir, su kadar ki, bu acılar ve düsünceler harca nan milyonları geri getiremez. Bu gidifle «dünyanın tabiî ve ta rihî en güzel sehrini» ortaya çıkartoak için, yüz sene geri kalmak korkusu vardır. Bu milyonlar bir plân, bir prog • ram alttada bir tek yerden idare e» dilerek ha'canacak olursa «üzerin > de oturduğumuz dünya değer hazneyi> ortaya çıkarmak, şehri zen • gin yapmak yolu ve sevkıci vardır, Bu iki yol, korku ile sevinç bir birinden nekadar farklı! Bu farkı, bu derdimizi nasıl anlatmalı? «Arkamızda bütün bir Cumhuriyet TÜLkiyesî ve bizi her yönde elimizden tutacak bir devlet merkezimiz vardır.» Sevgili Basbakam mız aramızda bulunuyor. Gidip kendilerine yalvarsak! Siz Istanbulumuzun derdlerile uğrasan bir saylav yazganımızsınız. Sîz gidip yalvarsanız, sizi dinler ler. Korkunun nereden geldiğini, sevince nasıl kavu'abileceğunizi an • latmak içm kendilerfni yazı ile vormadan, birkaç dakika içinde ara daki aynmi (farkı) kendilerine göstermek kabildir. Kendileri hiç yorulmadan, flç a» yak üzerine dikilecek olan veni tstanbulun her ayağına birer temeltası koyabilirler. Transit »ehri, Tarih sehri, Güzellikler sehri olarak yeni Istanbul yükselmeğe başlar. Atatürk neslinin, Atatürk yolundan giderek, Atatürke yarasnr bir fekilde yapacakları tstanbulun temelini General Istnet tnönü atmıs bulunacaktır. Istanbulumuza gelmiş olan bu iki ftrsatı kaçırmıyalım: Büyük Baskanımız General lunel tnönü aramızda bulunuyorlar. Yeni Istanbulun temelini atacakIarı gün, ise devam etmek için milyonlar hazırdır. V. BİRSON Ünyede zararlı hayvanlar öldürülüyor C.R. Yunanistanda bir memnuiyet karan Atina 19 (Hususî) Drahmi fî atinin düşürülmesine sebeb olduklan için neşredilecek bir kanunla para değişn'ren sarraflık lâŞvedilecektir. Eski Yunan Kralınm seyahati Atina 19 (Hususî) Hindistanda yaptığı seyahatten dönmekte olan eski Yunan Kralı Yorgi îskenderiyeye uğramıştır. Mahlu Kral Londra ya gidecektir. Demtrsporun tirinci talamt, solda ü. kaptan Osman Nuri, ü. kâtib Ali Rifat Uztm zamandanberi faaliyette bn • Iunmadığı için kapatılmiş olan Sam • »un Demirspor kulübü bazı müte • sebbislerin gayretile yeniden ve muntazam bir şekilde faaliyet sa hasına atılmıştır. Bugün iki futbol takımına ma • lik olan Demirspor, diğer spor şubelerini de ihya edecek ve bilhassa tenis işlerine ehemmiyet vererek yeni kortlar yapacaktır. Samsun Demirspor kulübüne yürüdüğü yolda muvaffakiyet di leriz. Bu husustaki fikriniz nedir? Hatın şaşkmhğı hâlâ geçmemişti. «Ne söyliyebilirim» der gibi dudaklannı büktü: Markam araya girdi: Vans bunlan ciddî mi söylüyorsunuz 7 Evet, gayet ciddî... Bir okla Robini öldüren adam yoluna devam ediyor. Sipirigi öldüren de odur. Bu işte tesadüfün zerre kadar rolü yok'ur. Markam ayağa kalktı. Odanın i çir.de gezinmeğe başladı. Vans ilâve etti: Sonra her iki cinayetin meçhul kalan noktalan da birbirinin aynidir. Vans karanlıkta dolaşan bir adamm eski çocuk şarkılannı hayata tatbik ettiğini kabul edecek olursak demek daha birçok facialarla karşılajacağız. Ben kendi nefsime şimdilik bunu düşünmem. Bizim yapacağımız şey bu adamı biran evvel yakalamakbr. Hat anldı: Yakalamak.. Yakalamak.. Mister Vans bundan pek kolay birşeymiş Konya şehir meclisi dağıldı Konya 19 (A.A.) Şehir Meclisi çalışmalanna nihayet vermiştir. Meclis, 935 şehir bütçesini 195 bin lira olarak kabul etmiştir. Cumhuriyet meydanmda bir cumhuriyet sütunu dikilecektir. gibi bahsediyorsunuz. Sekiz miylonlıık bir şehirde bir pireyi ele geçirmek nekadar da kolay ha... Hat o kadar nevmid olmayınız. Biz büsbütün meçhul ât içinde değiliz. Hiç olmazsa bu garib mahlukun nerede oturduğunu biliyoruz. Markam bırdenbire ahldı: N e demek istiyorsunuz ? Demek istiyorum ki bu ikinci cinayet birincinin mabadidir. Mesele lerin psikolojik taraflannı bir tarafa bırakmız; elimizde mevcud cogTafî malumat dahi katilin profesör Dillar dm evi civanna karşı büyük bir zâf gösterdiğini anlatıyor. Her iki cinayet birbirlerinden pek uzak olmıyan yerlerde işlenmişlerdir. Robin vak'asında size katilin profesör Dillardın hanesi halkmdan, yahud da profesörün ahbablanndan biri olduğunu söylemiştim. Profesörün evini, bu evin dahilini iyıce bilmiyen bir adam bu cinayeti işliyemezdi. Şimdi de diyorum ki Con Sipirigin âdetlerine, yaşayışına vâkıf olmıyan bir adam da bu ikinci cinayeti yapamaz. İste iki vak'a arasında bir müşabehet noktası daha! Yani pro Bir falcı yakalandı Büyükadada Güzeller sokağında oturan Madam Eftalyanın iskambil ve kahve fahna bakmakta olduğu zabıta tarafından haber alınmış, Ma dam Eftalya Hayriye isminde bir kadının falına bakarken cürmü meşhud halinde yakalanmışnr. fesörün evini bilen adam ayni zamanda Sipirigin hususî hayatı hakkında da malumat sahibi imiş. Vans sözünü bitirince hepimiz sustuk. Nihayet ilk söz söyliyen Hat oldu: Şu halde bizim Sperlingin masum olduğu tamamen tahakkuk edi yor. Vansın Hab ikna ettiği anlaşılıyordu. Cinayet maması şefi müddeiumumiye dönerek üâve etti: Efendim şimdi ne yapmamı emrediyorsunuz ? Markam hâlâ düşünüyordu. Uzun bir sükuttan sonra sordu: Hat, Sioirig vak'asmı tahkike kim memur edildi? Yüzbaşı Pit. Işi evvelâ Altmjş Sekizinci sokaktaki karakolun memurlan deruhde etmişlerse de cinayet masası bilâhare bizzat vazıyed etmiş ve yüzbaşile maiyetine tahkikat emrini vermiştir. Markam kâtibi Svahkeri çagırttı. Bana telefonla polis müdürünü bulunuz, dedi. Kâtib müddeiumuminin emrini ye Unye «Hususî» Burada zararlı hayvanlarla ehemmiyetli surette mücadele edilmektedir. Mıntaka mmtaka sürek avları tertib edilmektedir. Zararlı hayvanlar öldürülmektedir. Gönderdiğim resim avcılardan bir N kısmını ve vurulan domuzları göstermektedir. rine getirdi. Markam müdürle konugtuktan sonra: Hat, Sipirig vak'asile de siz meşgul olacaksmız, dedi. Polis müdürüne söyledim. Yüzbaşı Pit şimdi buraya gelecektir. Ondan izahat alınca ne yapacağımızı kararlaştınnz. Yüzbaşı Pit on dakika sonra kapjda göründü. Kısa boylu, şişmanca, posbıyıkh bir adamdı. Zabıtanm en kıymetli müfettişlerinden biri olarak tanınmıştı. Müddeiumumile Hatm ellerini sıktı. Bizi de şüpheli bir nazarla selâmladı. Bir saniye dü«ünür gibi oldu. Sonra gülümsedi. Bize doğru yürüdü. Affedersiniz efendim, dedi. Siz galiba Mister Vanssımz? T a kendisi yüzbaşı. Polis müfettişi daha ihtiramkâr bir vaziyet takmarak ilâve etti: Sizinle tamşbğım için çok memnunum efendim. Hattan birçok defalar methinizi işittim. Markam izahat verdi: Yüzbaşı, Mister Vans Rol>in meselesinde bize yardım ediyor. Sipirig de aşağı yukan ayni yerde öldürülmüş olduğu için sizin bu vak'a hakkındaki malumatınızı öğrenmeği faydalı bulduk. Neyi öğrenmek istiyorsunuz ef endim ? Neler biliyorsanız hepsini. Başüstüne... Bu sabah saat sekizde nöbette idim. Vak'a haber verildi. İki polisle hemen koştum. Ma • hallî zabıta memurlan daha evvel yetismişlerdi. Zabıta doktoru da beş dakika sonra geldi Vans sordu: Doktorun raporu hakkında malumannız var mı? Evet. Delikanlı 32 çapında bir tabanca ile tepesinden vurulmuştur. Hiçbir mücadele eseri yok. Yaradan kan bile akmamış. Sadece bir kurşun deliğinden başka birşey göriilmü yor. Arkaüstü yatarken mi bulunmuş? Öyle... Boyluboyunca yere uzanmış. FCafatasında başka bir anza, bif kmklık var değil mi? lArkan var] ** Cumuriyet,, in tefrikası: 25 Yazan: Tercüme eden: S. S. Van Diri0 Ömer Fehmi Başkut Bu sizin mahud çocuk şarkılannı tekrar etnıenize sebeb olabilir mi? Bilmem. Vans Markamm yanına oturdu. Ba§uu HaU döndürerek sordu: