4 Mart 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 8
On Yılın Bilânçosu Cumhmiyet = . îsmet Inönii Atatürkten aldığı ilham ve hızla, 10 sene içinde, onun bütün inkılâblarını başarmağa muvaffak olmuştur Çerkez Etetn kurvetlerile de ogra,,yordu. 1 0 " birincikânan gaeen Yımanlüar bozuUrak Bursa wtı • kametinde ricat ettiler. General lsmet İnonü, birinci lnSnü zafenni kazanmiftı. General Lmet, 31 mart 1 nı •an 1921 de Türk tarihine bir al ton de*tan olarak ikmei Inönünü da kasandırdi. tunei İnönü 10 ikincikânuo 1921d . liral.ga terfi etti. 1921 temm» dan nroh«raba.l İU ertıealeoaa büyttk Yunan t u m n e»a»ınd* U m.t, fen« Garb eepha.1 ***»***' m IdL Bu » n » U d* j n . AtatürkU rm Mareşal f «vsl r a b v birlikta çok uge*«t«. * m.yd*« » « h a r . b « i b b J ü r k «* farila bittikten «onr. Büyük MıH«t Maelui kendUb. bbr takdırname TerdL 26 « g « t o . 1922 d« baflıı • yan büyük Türk taamıjmod» d« Gm«ral l«met, Garb ordulan ku mandanı idL Duml«pw»*«' «af«rtla «Mtieelene» B*»kumanda« »•^• n mukar«bwî«do ferikliga terfı *düdk (31 agmtot 1922). Büyük Saraş kasanıhp, düşma» ana vatandan atıldıktaa »onra Ge« reral t«m«t 31 birincHcşru» I 9 2 2 d e Hariciye Bakam oWu. Lozan kon fcraıuında başmurahh** olarak bulundu •• orada da, yem bir za • f«r kazandu Cumburryetm ilinmm erte«ı gttatt 30 birİaettesrln 1923 to Hariciy« Vekilligi uhdeıinde kalraak ü Mre lera Vekilleri ReUligine M • eildi. Bir iene »onra kabinedan çe. kildu Fethi kabinen te»ekkül «ttt Fakat bu kabine ancak üç ay kal dı. Tekrar General l«net ln&nü 3 mart 1925 te Başbakan olda <re on •enedir, fasılamz BafbakanlıkU kaldi. . . . . BStün gayMİ dişarida aulb, içflrid* imar ve ihya olan Turldy* Comkvri • y«ti hakametinin, millt Tarlıgl T«. »• tikUli kommak içm an bfiyük korveti Türk ordusuna verdiğini «oylemei« bümem lüznm varnudir? Utfldâl Sa • vaşinda malzemesiz, teçbizatsu •• benüz tamamen tefckkül •dememiş ol< doga bald* düfmanı Tatandan kovan mtlli ordu «ulh •enelerinde roütema • diyen karretlendi, mutemadiyen a» • rüeşti, Te bugun bStün devletlerin gipta ettigi mükemmel, mazbot bir mSdafaa «Muru baliue g«ldL Ula B a f bogun fafadlart •• ehliyetB koman • danlarm idaredle ba •erirev* rük*e runda b*»lıy« »• ^ ^ T » m *î ' Gtntrcd ttmtt InSnB Eskifehir fabriktutm açarken kumeti yeniden yaratmistir. tmpara torloktan yaralı T* metrak bir vasi • yette dtrir aldigimiB Yavuz dretaota tamir edflmif, y«»d«n dört torpido mahrbi, beş denizakı g«mU T« 8Ç bScom bota alinmistır. Mecidiye, Hamidiye krava; enle Berk, Peyk, Taşos, Samsan, Basra gemüerfle Seyyar, Algarina, Turgutalp maçozu, Hizir • reu, tsareu, Kemalrei* gemfleri de tamir ed3miftir. Yartn iein GSle&kte bastrlanan seyyar barasdan başka bir de kttçük tersane lrarulmaş olop 934 yib sonUnada burada ilk defa bir yag g«mbi hısasina baslanmiftv. Donanma raiz Turk solarmı müdafaaya elverif B bir kudrettir. Hava kavvederimizde Türkelinkı »emavt badadlannı koruyacak hale getirflmiştir. Halktmiztn Tayyare Cemi • yethte on senede teberra ettifi elli mflyon lira Oe Türk ordasanua hava füolart oklukea artınbniş, ayriea Kayseride bir Uyyare fabrikası da kural mastar. Askeri rabr3kalarimiz ordaya teçbizat Te malseroe yetistirecek ka UHyettedir. Ve bBton umamt h« le şanb ordamaz; TSrk mületîn' sanr'f*4 gere gÜTene^neeegl n u U r Iradret v« kabüiy«tH b Daha ervel bashyan Türk • Yonan dostlugu karsılıklı duygalarla iler ledi Te 1934 te Romaaya Te Yngoslavyanm da girdiği Balkan Andlasmasi imzalandL. Ayni yıl Cemiyeti Akvam daimî konsey azalıgına noçfi dik. ttalya ve Bulgaristanla dostluk muahedelerimiz temdid edildi. Efgan • tran hudud ihtüâfına hakemlik ettik. 1934 te tran Sehin sahı Türkiyeyi Te Atatürkü ziyaret ettL Bugün dahilde oldugu kadar haricde de kurvetliyiz. 934 yazıada tzmir kuılarında vukua gelen Dlpburmı hidisesinin hal sureti ve tn^ gilterenin gosterdiği itimad ispat etmîştir ki Türkiye Cumhuriy" luslararasında her hang? l * hükumet kadar süne inanılan Te saygı gö«te le Gmcral Itmet inBnü Ulu OndtU aanumi bir ntaaahaB* ttruumda General ttmet tnSnflafln onuncu Başvekillik ytlnu Inıtlvlarkm bu nuntnm tarihe aisbetle darhgı fl« onttn seyri boyunca basanlan mkıUblan düsüadügümüz zaman niçin aaklamalt âVrmennize de, oğuncümüz« de tahakküm «tmek istiyen bir hisle karsılastıkı 5aş • kmlık Katnâl Atatürkle tsmet tnönünü ferkalbeser bir W a •« kel olarak kîlmeseydik alelade dimag~ Unn bu hayreti yerinde ©labilirdL tsmet nönü; Atatürkten aldıgi îman •• kudret hızfle «« wd» bu memleketin herseymi y«aid«a yapnnstsr. Evreli bu büyük adamro haya « tmı anlatalımt Ulusal SaTafU Yöe* önderirais KamAl Atatürkle, kartuluf yolunda vazife almıs olan «Ceaeral tstnet tnönü» nün bugün, Basbakanlıga geçtigiain onuncu yıldönümüdür. General tsmet tnönü S aart 1925 yılındanberi, Başbakanlıgi uhdesinde bulundurmaktadır. T a a on yıldır, Atatiirküa itimad r% emniyetini kazanarak, yurd iflerînde yılmadan, uyumadan geeeli ve güadüslü, yüksek bir vecd içinde yurd islerine kendini vennis, Türk ulunma yakisan bir Basbakaa olarak çahşroıstır. Türk inkılâbının basmdanberi, Atatürkün yolundau aynknıyanlarm başmdadır. On yıl içinde yurd* yarar birçok kutln ifler gören, General ttmet Inönii inkılâbeı •« yurdseverlerin kalblerinde büyük sergisile yaşamı* bir Türk oğludur. General ttmet tnonu, 25 eylul dOcten sonra 1900 yilmda Haheı oglundaki Topçu Harbiye okuluna e*ki israile (Mükendishanei Berrti Humayun) a girtniş re ba okuldaki rauvaffakiyetinden dolayi erkft nıbarbiye tmıfuuı ayrılmıt Te 1906 yılmda topçu erkantharbiye yüs • başılığile ba okuldan çıkmiftır. Mefmtiyetin ilânından bir müddet sonra 1910 da Yemendeki rm. • siyetin düseltilmesi içra gonderilen müretteb kuvretkı erkânıharbiye • •ine memnr •dilmisti. Yemende i • li kuTreÜerindea yuzbasi Mehm*d thsan, lcm«t r* arkadaslanna, A • lemdağında Uçagae mratakasmda kSmür yapmak tizere bir a»kerî TO•tka Tfrmifti. Yüzbayı thtan onba«ı oluyor, miralay tsmet te bir nefer «ibUcsi giyiyor, yiizüne gözü • ne koraOr toza «ürüyor, başına •• ki bir kabalak geçiriyor, fakat a • yagrada rugan ln»doralar vardır. Burada bir komürcü müfrasasi t e f kü •diyerlv, gizlice fimdaltklar dan geçerek Torna k5yüne geli r Millt mUdefaa kuvvetlerımız Îsmet Inönünön hal tercömesi Hariciye işleri Jtomada Masotinl 0c ken 1912 de bmbasıhğa yükselmistir. Yemenden döndükten sonra Balkan Harbbıi takib eden, sulh müzakereleri siralarmda, Bulgar nmrabbaslarile müzakereye me • mur heyetm askeri müşavirliğinde balunmustur. Büyük Harb «eferberliğî sırala • rmda kaymakamdı. O saman bi rinci ordu erkântbarbiyesmde bu • 1WWT»H, Osmanh devletinin ceng* kanftığı svalarda Karargâbı U • mum! Birinci Şube müdürlüğüne tayin edilmiçtir. Ba tayinden bir yıl sonra 11 birincikamm 1915 te miralaj olmuçtar. Büyük Harbde 4 üncfi, 20 nei, 9 üncü kolordu kumandanlıgmda •e FiIUiinde bulundu. Mütareke devrinde Harbiye Nezareti müste farltfttfe, Sulh Hazırlık komUyonu reisligmde çaliftı. lülâf devletleri tstanbulu isgal etmisler, Osmanlı tmparatorluğu çökmek üzere idL Korkak ve âciz padisah Vahideddinm bir^ey yap • maga iktidan yoktu. Yüee önderimiz Kamil Atatürk, ordu müfettisligile 19 mayıs 1919da Samsuna çıktı. Buradan da Er zurum, Stva» kongrelerini idare ettikten sonra 27 birineikanun cu martesi günü öğleden sonra saat Garb eephesi kamandam üçte Aknaraya geldi. tsmet tndnü General tsmet inonü de, Ata • 1884 te Izmhrde dogmu^tur. Baban türkten 55 gün sonra 20 mart 1920mütekaid mabkeme azalıklarında de Ankaraya geldL bulunanif Reşiddir. Bir ara Har tsmet 16 mart hâdisesi olunca biye Nezareti Muhakemat daireai Saffet Te Şükrü U« beraber yanınmumeyyizliginde bulunmuf re bu da yaverleri Bekir Te Esad oldugu memnriyette iken irtihâl etmiştir. halde, tstanbuldan gizlice Malte tsmet tnSnü ilk okumasım Izmir peye gelerek, Bulgar Hulusi adınilk okulunda, orta okumasım da Sıvas Askert Rü«diyesile, Mülkiye 1 da birisinin evine saklanmifti. ls • met tnonünüa östünda siyah bir daduinde ve lise okumasmı da •Ibise nulonayordu. Maltepe mü • Hahaogln Topçu tdadbfaıda bîtir Losan kahramanı büyük Basre kilin on yıllık İdaresinde teminin* muTaffak oldugu parlak muvaffa kiyetlerden bİrisi «üphesis bariet •iyasetimizdir. Ulu önder Kamâl AUtürkün koydugu cyurdda sulh, cihanda sulh!» düsturu isabetli teşebbüsier re mahirane yollarla tatbik «dilmif uluslar arasında derin bir sempatİ uyandtran bareket Te tesahürlerile tahakkuk eHirilmtttir. Misaln milH esaslan içinde varltgı • m Te istİklâlinl tesbit eden Tür kiye Cuınhuriyeti komsvlarile oldugu gibi bütün devletlerle de garazns, irassız dostlok rabrtalan kur' tnak prensiplerini kuvvetle yasat mıstır, yasatmaktadır ve yasata cakttr. tnkılib hükumeti hemen bütün devletlerle muhadenet, uzlafma Te bakem, dostluk Te bitaraflık mua • hedeleri, ikamet, ticaret, seyrise • faîn, iadei müerünin, adlt, mUza • heret muk&celeleri yapmıç, bunlan hassasiyetle takib etmistir. Hüsntt v ziraatle . dur. On sene». buhrandan inliyt kapabp i«mi ordulsîru tiftirmege savaşan devlet«v yas edilince • memnun haldedir. Dünya buhranı sebebıit* ihracat eşyamı»* Inymetlerinden kaybetmifse de reraclan azalma mıstır. Hele tütün, afyon, pamuk Te saire satıslarımız hemen de eskisinin aynidir. Bugün Türkiyedo geçen seneye aid hiçbir mal stoku kalmamıs bulundugunu söylersek mallanmızMt dış pazarlardaki kıymeti hakkıada bir fikir vermi» o luruz. Ancak bu hal kendiliginden böyle olmu* değildir. Cumhuriyet hükumeti Türk enatiasmra kıyme tmi ve satışım temin için birçok nemleketlerle takaa ve klering raukaveleleri yaparak bu ihracatı bir nevi taahhüd altına aldınnak gibi muvaffakiyet göstermistir. Bunlarla muvazi olarak maden satıslanımz da artmıstır. Deniz ticaret filomuz Yunan Meclirindm nutak söylerken yorlar, Muhacir Galib adinda birinm evinde misafir kahyorlar. Bu kS> ye birkaç kişi daha geldiğinden bir kafile teşkil ediyorlar. Bin müskülâtla Köseler köyüne geliyorlar, ertesi gün de tzmite yaklaşıyorlar. Burada kendilerini Dayı mes'ud karşıhyor. Bu kafile Maltepeden Ankaraya yaya olarak bes günde geliyor ve Ankara da 20 martta tsmete kvuşuyor. tsmet tnönü, birinci Millet Mec lisine Edirne meb'usu olarak gir mif ve Meclis tarafından Erkinı harbiye reisligine intihab olunmuatur. Deniz ticaretimiz derlet mües sesesi olan Danizyollan idaresi vo. Vapureuluk Anonim sirketi «1lerin' de ilerlemektedir. Hükumet be» milyon lira tahsisi ile denizyoUan ^kilâtını genisletip tskenderiye seterlerinden baska dı« deni* yol lanna posta yapmak kararındadtr. Liman, balıkçılık, sigorta işleri ve diğer yerli, yabancı şirketlerin faaliyetleri artmış ve daha müspet Taziyete girmistir. Millî bankalar Mülf bankaların »ermayeleri,i faaliyetleri d4 • halkm tasarruf he«ablarile beraber artmaktadnr. On sene içinde Türk milletinin bankalarda biriktirdiği paralar 45 milyonu geçmiştir. Hükumet ecnebi bankalara yapılan tevdiatı ga ranti etmek için bunları sermaye lerini birer milyona çıkarmağa mecbur tutmiıştur. Mo$kooada Ra$ rietdüt bir arada len ordamaz harb Te mödafaa kodre > ti idbarfle dünyanin en birinci ordu lartndan biridir. Türldye Mflli Müdafaa tefkilâU Sç kola ayrilmiftir: Kara, deniz, hava. Bötön tesekküller Büyük Erkanihar biyeye bagUdir. Kara kuvveücrimiı askeri terbiye yonünden çok mükemmel yetistirilmis oldugu gibi Tesait cihehnden de çok takriye edumis ve mühim bir nisbet dahüinde makinelef Denb kuTreUerini Cumburiyet h9 • niyetimizin «a büyük delili 934 içinde Uhaddü* eden Amerikah müflU banker tnsül hâdisesmde görülmüftür. On senenin ilk yartsında komsu • lanmızra pek çogile anlafmH bu • lunuyorduk. Büyük dostumuz Rus ya He iyi münasebetlerimiz her türIü tasavvurun Ustünde bir kuvvet Te kudret peyda etmisti. 1932 de BaifTekil bizzat dostlukları yerinde takviyeye gHti; MoskoTa, Atina, Roma Te Peste ziyaretlerini yaptı. Kurtuluş savaşında Kurtulu» Savafi ba^lamıçtı, Yunan kurvetleri lımirden Bursa ü • zerine akıyorlardı. Bunun üzerine tsmet, Garb eephesi kumandanh • ğıma tayin edildi. Yunan kuvvet • lerini tnönünde karşıladı. 19 ikin cikftnun 1920 de taarruza geçen Yunanlılar tnönü mevziine gelip carptılar. tsmet nSnÜ bu sıralarda Maarif işleri Maarifimizin henüz muhtae ol j duğumuz dercede kuTvetlenmemif | bulunduğunu itiraf ederken Gene •*! ral tsmet tnönü hükumetinin on ytllık mesaisi içinde, düne nisbetle harika denilecek parlak neticeler el (Arkatt U İnd »ohifede)
