7 Ekim 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Hayat Ansiklopedisi inci cüz'ü çiktî 1 7 Dokuzuncu sene: No. 3025 umhu Hayat Ansiklopedisi Mektebe başlarken alacağınız en mühim ve en Cuma 7 Teşrinievvel 932 faydalı kitaptır İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve meKup adresi: Cumlmriyet, İstanbul Posta kutusu: lstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrlr: 22366, Tahrlr müduru: 23236, İdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 .ıiıııııııııUiııııiMiıııııııııııııııııııııırıııııııııııııııııııııııııtııif ıııııtııııııııııuıııınııııııııııııııııını llllIllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIJimillllllllllllllllllllMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIHIIIIIİIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllll llllnillllllllHIIIIIIIIIIIIIIJIimillllllllllUlllinilllinillllllllllll Ismet Paşa Iki Mühim Nutuk Irat Efti ı ııııııııııııııllllıııımımınm........ ,....„..„.„..,„„,, „, ,„„„„„>,„„„„„„„„„„„„„„„,„„ , İş kanunu çıkıyor Celâl Beyefendinin mühim beyanatı «Milliyetçi türk işçisi temiz ve fedakâr hareketlerile çoktan bu hakkım kazanmıştır» Büyük sanayi memleketlerinde isçilerin cemiyetleri, sindika ve federasyonları vardır. Hükumetler onlar için kanunlar çıkarmıs, haklannı tesbit edip tanımısbr. Halbuki bizde, sanayi hayatı, son senelerde büyük bir inkişaf göstermis ohnasına rağ men, isçi için mukarrer serait, evsaf ve şekfl bulunup konuhnuş değüdir. Patronun sermayesinden aldığı ta • bu hakka mukabil, amele sahipsiz ve himayesiz vaziyettedir. Çahsma müddeb', ise girme ve çıkardma şartlan, yevmiye nisbetleri, sıhhat sebepleri ve diğer teferruat hâlâ nizamsızdnr. Vakıâ senelerdenberi tanzim ediliyor, edildi, meclise veriliyor, verildi diye sürüklenip duran bir İş kanunu projesi yok değildir. Fakat bu proje bir türlü kat'î şeklini alamamıs, bir türlü meclisten geçirüerek kanuniyet kesbettirilememiştir. Son günlerde isimleri sık sık gazetelerde geçen, tktisat Vekilini müker rer ziyaretlerile kendilerinden hemen her gün bahsedilmek vesilesi veren fabrikatorlann ve diğer sanayi erbabının dertlerini dökmek, arzulannı bildirmek fırsabnı bulduklannı görürken verilmemiş hakkım istiyemiyen, hatta daha şamil bir ifade ile azim bir ekseriyetle böyle bir haktan haberdar bile bulunmıyan Ti"k işçisini düşünmemek kabü değii" Modem ve mazbut iktisadiyatın bütün prensiplerini millî bünyede maddileştirmek gayesile çalışan İktisat Vekilimiz Mahmut Celâl Beyefendinin İş kanunu ile alâkadar olmamaları mümkiin değildL Nitekim dün kendilerini ziyaret ettiğimiz zaman bir arahk, memleketteki son büyük sanayi hareketlerinin mevzuu bahsolmasuıdan bilistifade, İş kanununun hâlâ durmakta olduğunu, amelenin hakkı için ne düşündüklerini sorduk. Mahmut Celâl Beyefendi bu suali mizle derhal alâkadar oldular. Ve isçi sımfına büyük bir zevkle tebşir etmekte olduğumuz atideki beyanatta bu • lundular: Bizî k'urtarişTarinra '10 uncu jnfini 3ün büyülc merasimle tes'it ettiğimiz süvari, Eah'riye ve pîya'de kît'alârîmiz reimî geçîffe..* Zafer kemerinden Avrupa'ya bir nazar Paris: 3 ilk tesrin (BasmuKarrt rimizden) Paris şehrine hâkim olan tepelerden bîrî üzerinde bu «ehri aüsliyen abidelerden biri yük selîr: Etuval (EtoUe) zafer kemer!. Zafer kemerinîn etrafı büyük bir daire seklinde geniş bir meydan idır: Etuval meydanı. Bu meydan dan doğru çizgi seklinde etrafa on iki tane büyük cadde ayrılır. Güneşten etrafa yayılan zfya okları gibi. Zaten bu yollarm ö daireden aynlıp yayılışıdır ki bu mevkie Yıldız meydanı unvamnı verdirmiştir. Fransızca bilenlerin malumudur ki bu dilde Etuval (Etoile) yıldız demektir. ft • • Mevkiîri zaten yüksek ölmasma ilâveten Zafer kemerinin kendisi de hayli yüksektir. Yerden îtibaren elli metre. Onun tepesinden bütün Pa ris görülür. tçinde gezilirken insana ucu bucaiu bulunmaz gibi gelen koca çenır Zafer kemerinin usıunaen bakıldığında însana büyük mikyasta bir minyatür manzarası arzeder. Oradan Paris'i bütün caddeleri, bütün binalan, bütün ormanları ve hatta ufukta bacaları yükselen fabri kalarile tamamen ihata etmiş bulu nursunuz. Hatta eğer zaman ahva * linin tesirleri altmda iseniz hayal gözünüz Paris'in ufuklanndan aşa rak Avrupa üzerinde bile gezinebi lir. Zaten bu Zafer kemerinin Av rupa ile de sıkı alâkası vardır. Son bir asırlık Avrupa tarihini bu Zafer kemerinin üzerinde sanki dünün ve bugünün hâdiselerdni hikâye eden bir kitap hulâsası gibi hatırlar ve okursunuz. Bu Zafer kemeri Fransız fhitlâl ve tmparatorluk ordulannm şerefine yükseltilmiş bir labidedir. lYapılması ve etrafınm onun şan ve şerefile tnütenasip olarak düzeltîl mesi yanm asırdan f azla zaman sürmüştür. Bu Zafer kemeri, Avrupa'yı hercümerç eden birinci Napoleon orduları fiçin yapılmağa balşanmıştı: 1806 da Osterliç zaferinden sonra. Bilirsiniz ki Napoleon Bonapart'ın ordulan Fransız ihtilâlımn orduları dır. 1860 ta üçüncü Napoleon bu Zafer kemerinin etrafındaki daire den ayrılan yollar arasmda parça parça ayrı ve muhit bir daire teçkil eden binaların hep bir tarzda ve aüslü olarak yapılmasını temin ile kemere ve meydana son Ietaf et ve muhabbetini veriyordu. 1870 te Paris'i muhasara. eden Alman ordusunun toplarından çıkan mermilerin bazı ları bu zafer takımn şurasmı bu rasını zedelemiş ve ayni muhasarada kemer Fransız ordusuna da bir ta tnassut kulesi vazifesini görmüstü. Son harbin Fransız meçhul askeri bu takın altmda yatıyor ve onun başma yaküan ebedî alev orada gece gün düz durmadan parlayıp duruyor. | Görüyorsunuz ki bir asırlık tarih burada hulâsa edilmiş gibidir. » ** Fransız ibtilâli o zamanm Av rupa'sile tezat teskil eden f ikrî ve içimaî büyük bir hareketti. Avrupa'nın monarşist devletleri Fransa'mn altmı üstüne getirmekte olan bu ha reketi teblikeli sari bir hastalık sayarak onu eztnek için ittifak et • mişlerdi. Fransız ihtilâli derme çatma askerlerile kendini müdafaaya muktedir olduktan sonra bu ateşli hareketten canlı ordular çıkmak gibi bir harika da zubur etmişri. Jeneral Bonapart ttalya'yı istilâ ettikten sonra Mısır'a uzanarak büyük bir sergüzeşti büyük bir sefer gibi yü YUNUS NADİ (.Mabadi 2 inci İsmet Pş.nın iki mühim nutku Başvekil: "Türkiye daima yarını bugünden iyi yapmağa çalışıyor,, diyor ((Memleketin her tarafında bariz bir faaliyet ve hayatiyet gördüm. Bunu size huzuru klap ile söylüyorum» Malatya 6 (A.A.) Basvek.I ts. met Pasa Hazretleri, diin Kömür . han'da tsmet Pasa köprüsünün açîlış merasiminde asağıdaki nutku stfyle. mişttr: « Aziz arkadaslaron, Bugiin burada benim için soz söylemeğe mevzu ve sebep yoktu. Fakat hakkımda o kadar tezahürat sröste cibe saydım. Köprü içhı ve Fırat'm eKemaıiyeti noktasından fennî, 3rtisadî kıymet. lerini arkadaşlarım söylediler. Be nim burada ilâve edeceğim nokta şudur: Eser, mühimdir. Ve diğer büyük umran esasları gibi yollar, mek . tepler, köprüler de îktisadî teşek . küller gibi mühim bir eserdir. Bura. da bilhassa bir noktayı nazarmızda canlandırmak isterim. Eser, doğrudan doğruya bütün Türk milletinindir. Başvekflimiz söylerlcen Onun şevketinj, şanını temsil eden şükran hislerfani söylemek îsterim. cumburiyetinindir. Bu adı koyan, Büyük Şef imiz ReisL Köprünün benim ismime izafe e. cumhur Hazretlenmin bu lutfu, gedflmesi, bir teveccüh ve muhabbet lecek nesillere memleket için elniden eseridir. Buna samhnî minnet ve geleni yapmağa çalışanların takdiri rir. bir örnek olsun diye gösterilmiştlr. Bugün ve gelecek nesiller daha bir çok eserler yapmağa mecburdur. lar. Vatan, yeni nesülerin şanları, serefleri daba yüksek olacaktır. Bu eserden, hep beraber geçmek üzere »izi davet ediyorum.» " Belcdiyenin ziyafeiinde Malatya 6 (A.A.) Başvekil Paşa Hazretleri şeref ine dün o*!ediye tarafmdan 150 kişi. ]Sk *sir riyafet verilmiştir. Ziyafetin taakttrntit. 'ioğru Malatya meb'usu Mahmut Bey bir nutuk söylemiştir. Müteakıben İsmet Paşa Hazretleri a$ağıdaki nutku irat buyurmuşlardır: «> Yüksek heyetinizin içerîsinde bulunduğumdan, hakkınıda goste . rilen samimî tezahürata teşekkür etmek üzere söz alıyorum. Arkadaşlarım ve ben vilâyet hu. duduna girdiğimizden itibaren coşkun hissiyat ile karşılaştık. 15 günden beri memleketin büyük bir kısmında ( Mabadi 6 tnct sahifede ) " •* \» iş kanununu Meclisin bu devresinde her halde çtkaraccr ğız. Sanayün her kahra tahammül gösteren fedakâr ve gayretli amelesini düşünmek zamam çoktan gelmiştir. Umumî iktisat işlerinde gayer miz her ttınıf halkın menfaatlerini mütevazin olarak yurütmektir. Sây ile sermaye arasında ahenk vücade getireceğiz. /** kabir esa» olan maliyet fiatlanntn nanu bunları temin edecek ve bu sayede sanayide çok mühim istikrarına her zaman için im~ kân bahşetmiş olacaktır. tşçinin nhhatini, medeni hu~ kukanu esaslı ve etraflı bir « r rette tanzim edilmiş gb'rmek bi | rinci gayemizdir. Meclisin bu devresinde çıkaracağımız İş kanunu ile bu hukuk tamamile tesbit edilmîş olacakttr. Milliyetçi Türk işçisi temiz ve fedakâr hareketlerile çoktan bu hakkım kazanmıştır. Esasen Başvekilim ve aziz şefim tsmet Paşa Hazretlerinin de arzulart ve bana emirleri bu merkezdedir.» İktisat Vekili Celâl Bey dün Ankara'ya gitti Kurtuluş bayramı parlak merasimle tes'it edildi Geçit resmi güzel oldu, halk kahraman askerlerimizi heyecanla alkışlad Dün Macar âlimi M, R. Serengezi kabul ettiler İktisat Vekilimiz dün bankaları ziyaret Reisicumhur Hz. ve sisortacdan kabul etti Gazi Hz. dün otomobille Yeniköy'e kadar bir tenezzüh yapnıışlar ve Yeniköy Palâs'ta bir müddet istirahatten sonra motörle Dolmabahçe'ye avdet buyurmuşlardır. Prof. Rajki Serengz geldi Macar profesörlerinden M. Rajki Serengz, Macaristan'dan şehrimize gelmiş ve dün Besiktaş sarayına giderek Reisicumhur Hazretlerine tazimatlannı ar zetmiştir. Profesör, badema memleketimizde kalacak ve Türk tarihine dair tetkikatla meşgul olacaktır. Profesör Rajki Serengz, geçen tarih kongresinde mühim bir nutuk söyle mişti. Kendisi Macaristan'dan gelirken, elinde bulunan Türk tarihine ait kıy metli vesaikı ve eserleri de birlikte getrmiştir. Profesör bu eserleri Türk Tarihi Tetkik Cemiyetine hediye etmiştir. ' Geçit resmi esnasînHa k'ol ordu Eümandani ve Vali Bey, tstanbul'un kurtuluş bayramî 'diin par ahnîs ve ySrüyüşe hazirlanmiştır. lak merasimle tes*it edümistir. Saat tam onda şehrin muhtelif yerlerinden 21 pare top atahnaga ye limantstanbul'un istilâ ordularîndân temizdaki bütün merakibi bahriye de düdüklenmesi günü serefine dün şehir bastan başa donaomis, halk, daha erkenden so lerini öttürmeğe baslamışlardır. tstanbul'un kurtulusu, top ve düdük seslerile kaklara dökülmüştür. Saat sekiz buçuktes'it edilirken şehirdeki bilumum vesatan itibaren geçit resmine istirak ede iti nakliye ve halk iki dakika kadar olcek kıt'alar, mekteplfler, cemiyet men> duklan yerlerde tevakkuf etmişlerdir. supları, Sultanahmet meydanında topSaat onu beş geçe, Sultanahmet meylanmağa baslamışlardır. Burada, her ( Mabadi 6 mcı sahifede ). kıt'a kendisine gösterilen yerde mevki Bir liranın Başmdan geçenler Bir lira çıktıktan sonra: Kimlerin eline geçer?, Ne işler görür? Nelere vasıta olur?, Yazan: KEMAL RAG1P Yarın neşre başlıyoruz. Tktisat Vekilimiz hareketinden evvel Bir müddettenberi şehrimizde tet kikatta bulunmakta olan İktisat Veki limiz Mahmut Celâl Bey, dün sabah ecnebi bankalannı ziyaret etmiştir. Celâl Bey evvelâ Osmanlı Bankası direktör vekili ve Paris Osmanlı Bankası mü dürü M. Bellet'i makâmmda aramış, bulamadığı için kart bırakmıştır. Vekil Bey bundan sonra Döyçe Bank ile Felemenk Bahrisefit Bankasuu ziyaret etmiştir. İktisat Vekilimiz öğleye doğru Dol mabahçe sarayına giderek Reisicumhur Hazretlerine arzı veda etmiş, bunu müteakıp İş Bankasına dönerek burada bir müddet meşgul olmuştur. İktisat Vekilimizi öğleden sonra sigorta çirketleri mümessilleri ziyaret etmişlerdir. Celâl Bey akşam geç vakte kadar meşgul olduktan sonra ekspresle An kara'ya gitmiştir. Hay'datpaça garînda teşyidler arasında Helisat Vekilimiz hareket ederker. İktisat Vekili, Haydarpaşa'da Sinop ( Mabadi 6 tncı sahifede )
