6 Ekim 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ânsiklopedy Silâhları azaltmak Nasıl kabil olur? •ııııiHiıııiMi.ıiHimıııııııiMDifiıııımmıunııımniHiıuııınıuıııııııııııııııımıaMmııuııııııuıııuıuııuTO n Dil Kurultayı dün işlerini bitirerek dağıldı inci ciiz'a çîkh UOKUZUnCU NO. 3024 TeIgTaf v e m e k t u p adresl: 17 umhuriyet . Telefon: Başmnharrlr: 22366, Tahrlr mOdura: 23236, İdare mudüru: 22365. Matbaa: 20472 r B I Hayat Ânsiklopedisi Mektebe başlarken alacağmız en mühim ve en faydalı kitaptır İSTANBUL CAĞALOĞLU Cumhurlyet, îstanbul posta kutusu: lstanbul, No 246 P p r o p m h p R TpcrİnİPMRİ 9 3 2 9 d m D B ö l»&milB¥¥ül SQ£. Kurultay'da son gün ııııııııı,,,ı,,,ıın,,ı,,,,,,,,,,,,,, ,„ „,. ! , , Paris 30 eylul (Başmuharriri mizden) Yukarıki suale verilecek cevap şudur: Haksız tecavüzün be hemehal bertaraf edileceğine bütün milletlerce sarih ve kat'î olarak karar verilmek suretile. Böyle bir karar devletler arasında şimdiye kada mevcut nizam yerine yeni bir zihniyetîn kaim olmasım za rurî kılar. Bu yeni zihniyet insanlı ğa yeni bir kanua olmak için belki Milletler Cemiyeti son bir iki harbi binnefis kendisi yapmağa mecbur o lur. Fakat onrfan sonra harp te artık beşeriyet içinde yaşatageldiği vahşet devrile beraber oradan tatnamen kalkmış gitmiş olur. Bu davaya en barîz ve en yüksek misal olarak Japonya'nm Mançuri üzerindeki harekât ve icraatını alabiliriz. Malumdur ki Milletler Cemi yeti Mançuri'ye bir tahkik heyeti gönderdi. Bu heyetin raporu şimdi Milletler Cemiyetine tevdi edilmiş bulunuyor. 1leri sürdüğümüz kaideye göre eğer Milletler Cemiyeti Japon ya'nın hareketini haksız bir taarruz olarak tesbit ederse ona göre hükiim verecek ve bu hükmün infazı bütün milletlere müterettip bir vazife olacaktır. Eğer Japonya bakkmda verilmis olacak hükme boyun iğmezse cemi yete dahil bütün milletler evvelâ Japonya ile münasebetlerini kese cekler, ikinci derecede ona karşı harp hali ilân edecekler ve üçüncü derecede nihayet eğer îcap ediyor sa bu serkeş mütearrıza karsı filen ve müstereken harbi de göze almıs olacaklardır. .Bugün her Kangî bîr memlekete karşı bütün milletlerin alâkalanm kesmelcri bile onun aklını başma geItirecek çok müthiş ve çok müessir bir silâhtır. Milletler Cemiyetinin böyle bir karan bile hakkında hüküm prerilen devleti yola getirmeğe kâfi Öir. Hele harp halinin ilânı dünyanın en kuvvetli devletini felce uğratacak bir hâdisedir. Nihayet bütün mil letlerin yapmağa mecbur olacakları bir harbe karşı bugün kendisini mu vaffakiyetle müdafaa edebilecek hemen hiç bir devlet yoktur diyebiliriz. Misal olar&k aldığımız Japonya, Milletler Cemiyetmm böyle derece derece kat'iyyen icra olunacak bir karanna serfüru ehnemekle ancak kendi sinin muhakkak inhizam ve izmih lâline meydan vermiş olur. Japonya'yı misal diye aldık. Mi salde hata aranmaz. Nitekim böyle bir mes'elede Milletler Cemiyeti yalnız Japonya'nm taarruzunu değil, Çin'in boykot muamelelerini de şid detle tetkik ve muaheze edebilh. Hatta bu yolsuz hareketlerinden dolayı Çin aleyhine de hükümler verebilir. Filhakika harbi ortadan kaldıracak olan yeni devirde hiç bir milletin diğer bir millete karşı hatta boykot şeklinde hasmane hareketlerme dahi cevaz olmıyacaktır. Milletler Cemiyeti bellib'aşh ga ye olarak bu kadar azimli bir karar ile harbi hakikaten ve filen ortadan kaldırmağa doğru yürüyünce kürei arz üzerinde devlet unvamnı haiz bütün milletlerin bu cemiyette mevki almaları lâzım gelecektir. O zaman Şimalî Amerika Cumhuriyetleri lt tihadı ile Rus Saviyetleri tttihadı dahi iste bu cemiyete iştirakten imtina etmiyeceklerdir, ve hatta bizce e demiyeceklerdir. Cihan efkâri umu miyesi böyle bir zihniyeti hatta te halükle kabul edecek hale gelmiştir. Her milletin emniyeti böyle bütün devletlerin tekâfülü altına girdikten sonra bilhassa umumî harbi takiben hep millî selâmet endişesile alınmış bazı kararlan tadil ve tashih etmek miimkün olur. Filhakika hiç bir milletin bazı eczasıru başka bir milletin hâkimiyeti altında bıraktnak doğru değildir. Mecburiyet olan yerlerde ise ekalli yetlere en geniş bir huzur ve inkişaf hakkı kabul etmek insanlığm şianna mutabık olur. Milletler Cemiyetinin böyle bir nizatnı filen yürütmesi için büyük, küçük bütün azasımn müsavi olması ve eğer kararlar için ekseriyet kâfi de ğilse üçte iki ekseriyetin kâfi sayıl ması lâzımdır. Mütecavize karşı derece derece aTmacak kararlar cemiyete dahil bü tün milletlerce muta olacaktır. Filî tedibe her milletin işirak nisbeini ve bumm tatbîkat şekillerini tayin et mek müşkül olmaz. Umumî Merkez heyeti dün intihap edildi Türk Dili Tetkik Cemiyetinin nizam namesi müzakere ve kabul olundu Tiryaki endişesine Mahal yoktur Memleketimizde ihtiyaca kâfi miktarda kahve stoku olmadığmı ve dışarıdan da ihtiyacımız olduğu kadar mal gelmediğini ileri süren tüccarlar arasında bir kahve buhranı propagandası yapıldığını görüyoruz. Bu endişe üzerine tahkik edi yoruz ve öğreniyoruz ki, evvelâ, memlekette bizi aylarca idare edecek kadar kahve vardır, şimdilik ne kahveye, ne de telâşa lü zun) yoktur. Bîz kahveyi Brezilya'dan ahrız ve her sene milyonlarımızı oraya akıtırız. Bir acı kahvenin kırk yıllık hatın vardır ama, böyle milyonlanmızı çekenlere karsı değil! Buna mukabil, Brezilya'nın biz den aldığı yerli masullerimiz hiçtir. Ancak milletler arasında kar • şılıklı alışverişlerle muhafaza e dilebilen bugünkü dünyanın iktisadî muvazenesi, bize bu noktada da uyanık bulunmağı öğretmeli • dir. Nihayet, unutmıyahm ki, memleketimizde olduğu gibi, kahvenin aşırı derecede istihlâki yalnız paramızı değil, sıhhatimizi de tehlikeye koyabilir: Kahve iptilâsını ayni zamanda hem asabî, hem de iktisadî buhrana sebep olacak bir dereceye çıkarmıyahm, kahvenin yaşamak için elzem bir madde olmadığmı, ancak hafif bir keyif vasıtası olduğunu düşüne • lim. Icap ederse, millî servetimizi yabancı ellere kaptırmamak için günümüzün bu basit zevkinden vaz geçebiliriz; kaldı ki aylarca böyle b>'r buhrana uğramıyacak kadar kahvemiz vardır ve şimdi ,df>n bir tiryaki endisesâ içinde sabırtızlanmak manasızdır. Gazi'ye ve Orduya minnet İstanbul, bugün kurtuluş gününü tes'it edecek! Bugün Taksim'de Cumhuriyet meyda nında büyük bir geçit resmî yapılacak Maarif Vekili, S. Rifat Ve Ruşen Eşref Beyler Birer nutıık söylediler Kurultayîn son içtimaından çıkan âzalar tçtima, Kâzim Paşa Hz. nin riya setinde saat 14 te açıldı. Reisicum hur Hz., bütün evvelki toplantılar gibi, dün de Kurultayı şereflendir • mişlerdir. Birinci Dil Kurultayının dün do kuzuncu çalısma günü idi; büyük dil inkilâbında, derhal ve «n geniş surette îse başlamak isteğile, Kurultay, dün, müzakerelerinin son kısımlarını tamamladı, Türk Dili Tetkik Cemiyetinin umumî merkez heyetini de işbaşına getirerek dağıldı. Maksat ve umumi merkez teşkilâtı Geçen zaptın hulâsaları okunduktan sonra Yusuf Akçora Bey beya natta bulunarak alkışlandi xfr Türk Dili Tetkik Cemiyetinin niramna mesi üzerinde konuşulmağa başlan. di. Nizamname encümeninin hazır. ( Mdbadi 6 vnn sahifede ) Celâl B. bugün gidiyor tktisat Vekilimiz dün madencilerle oförüştü, Ticaret mektebini gezdi Iş Bankasının yeni fabrikaları Yakînda İngiliz kumaşları ayarında kumaşlarla gîyineceğiz tktisadî ve malî sahada en miimtaz, en mütekâmil bir müessesemiz olan <İş Bankası» sanayi hayatımızı çok yakından alâkadar eden yeni bazı teşebbüslere girişmiştir. Bu te şebbüsler sanayi âlemimizde her dakika göze batan bir takım boşluk ları doldurmağa matuftur. Bu gayeyi temin edecei. müesse selerden biri «kâğıt işb dhr. Memle. kette bir kâğıt fabrikası yoktur. Bu yüzden her sene harice yüz binlerce liramız akıp gitmektedir. Banka cok isabetli bir görüşle bir kâğıt fabri kası tesisine karar vermiştir. <Kâğıtis» için oldukça uzun bir zamandanberi yapıimakta olan tetkikat nihayet bultnak üzeredi**. Mütehassıslar tarafından yapılan tetkikatın hitamını müeak'p derhai faaliyete geçilecektır. ( Mabadi 2 Incı sahifede ) lardanberi.üstüne kem gözlerini'di. ken yabancı devletlerin istilâsın . dan kurtuldu ve kendi orduaunu bağnna bastı.' . ' 10 yıl evverbugfi^islanpul,, aii Türk sancağmı, Türk zafefîni, Türk ordusunu selâmlıyarak Mlâf ordularının buradan çekildikleri ve bir;Türk toprağmda fazla oldukla. ' », ' C tutfen sahifefî çevitiniz Halk saltanatınm canlı bir ifadesi Dil Kurultayma gelen köylüler, Dolmabahçe sarayımn nhtımmda. Büyük Türk inkılâbı, halk sal . tanatınm canlı bir ifadesi halinde, bu resmide ne güzel dile geliyor! Büyük Gazi'sini henüz bulamanuş bir İmparatorluk devrinde, milletin katline ferman eden bu saraym i . çinde, böyle sevinçle gülümsiyerek oturmak şöyle dursun, köylü, ka . pıdan bile bakamazdı. Bugün Türk köylüsü, milletin hakikî dilini araş. tıranlara örnek vermek için bu sara. ya çağırılmıstır ve köyündeki kerpiçten evinde nasıl bir serbestlik ve neş'e içinde yasıyorsa, burada da o halde. Sarayla millet arasmdaki uçuru. mun hakikat haline gelmiş büyük bir demokrasi mefkuresile nasıl dolduğunu gösteren bu resmi, inkılâ . bımızın en güzel ve en canlı inti . balarmdan biri olarak, iftiharla, sevinçle dercediyoruz. ııııını, ,IM|, ııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı ıııııı ııın m< nıiiiiımııııiMiııııııııııı ıııııtııiiiııııııııııuıııtıiHiıııııııııııııııın Elbi&elerin dili: Iktisat Veküimizin dün Darülfununda Wr Iktisat Vekilimiz Celâl Bey dün sabah Sanayi ve Maadin Bankasmda Edip, Resit Osman, Sadrettin Enver Beylerle M. Bihoti'den mü . rekkep madencıler heyetini kabul etmiştir. Madenciler Vekil Beye aşağıdaki temennilerini azetmişlerdir: 1 Mevaddı infilâkiye fiatlarının diğer memleketlerde olduğu gibi tabiî hale tenzili. müderrislerje Tıasbihali esnasında altnmı» resimleri 2 Nakliye f iatlarmın tenzili. 3 Teşviki sanayi kanununun bahşettiği muafiyetlerin idamesi. 4 Halen mevcut olan serma madenciliğini inkiafa değil, an . cak mevcutlarm rdamesine güç . lükle kifayet ettiğinden bu kadar az sermayeden vergi alınmaması ve verginin yüzde bire indirilmes. 5 Gayrikabili icra olduğu bit(Mabadi 3 üncu sahifede) Nihayet millî selâmetleri bütün milletlerin mecburî kefaletlerme tevdi ederek Milletler Cemiyetini insanlığm en büyük ve en yük sek mahkemesi haline ama ha kikaten getirmek zarureti işte bütün vüzuhu, bütün sarahati ve bütün kat'iyeti ile meydana çık mış bulunuyor. Eğer Milletler Ce miyetinin yapacak iş bulanuyan şimdiki umumî heyeti bu mevzuu tetkik edecek bir komisyon teşkil ederse silâhları azaltmağa doğru en sağlam esası bulmuş ve en ciddî adımmı at mış olduğunu isbat eder. YUNUŞ NADÎ Son dakika ^jü^ Başvekil tsmet Pş. Hz. dün Kö . mürhan'da kendi namlarına izafe oltman ve dünyanın sekizind büyük köprüsü olan köprünün küşat res . minde bulutımuşlar, mühim bir nutuk irat buyurmuşlardır. Bu hususta dün gece sabaha karşı aldığımız tafsilât 3 üncü sahifemizdedir. Bir lira Basılıp piyasaya çık tıktan sonra: Kimlerin eline geçer? Nerelere girip çıkar?,, Ne işler görür?, Kimlerin işine yarar? lyi, fena nelere vasıta olur? ıııııııııııııııııııııınııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııııııııiiiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııniHi Şimdiki Milletler Cemiyeti inhilâlden kurtulmak için bu yolda ciddî adımlar atmağa mecburdur. Bu ruh, Milletler Cemiyeti misakında da vardır, Kelloğ Briyan misakmda da. Şimdi yapılacak ?ey bu ruha bir se kil ve bir cisim vermekten ve onu maddeten yürür bir hale koymaktan ibarettir. İtiraf etmeli ki ekseriyetle hususî fikirlerin ve millî endiselerin zebunu olan milletler şimdiye kadar cemiyete samimiyetle bağlanama mışlardır. Ve bütün fenalık ta bu radan ileri gelerek ikide bir cemiyet ten hayır yerine şer çıkmak istidat ları bile görültnektedir, •/' Cumartesi günü neşre başlıyoruz. Yazan: KEMAL RAGIP.. Polisin, yankesicinin ve dalgın müşterinin pardesüleri vestiyerde yanyana ı