23 Ocak 1948 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 13

SON ÇEYREK ASRIN MUHASEBESİ Yazan: Mabil Âdem PELİSTER e li Halk, niçin bu idareyi istemiyordu? li ki, akl çimende olanların hatırın- n silinmiş o Evvelki Büy yük Mil- vi Mozlieinin dyan nış. günlerindeydi. Halk Fırkasımın, “ezelden yanılmaz, ei iş- ye halkını idareye memur olara önde ei, getler olduğu kanaatinin bir kulüp özasi ; — Bu memleketin idaresinden memnun olmıyanlar, lu memleketten gitmelidir. Aksi halde, ei şimdiden hazırladıklarını bilmelidirler! ğer eş Mulsameetiş le ya! Ya, bu memleketten çıkıp gidilecek ve- ya “hüsran,, mânasına gelen akıbet göze alı- nacak ! Hudut haricine ihraç mı, tehcir mi, tevkif mi, sürçün mü, tımarhaneye tıkılmak mı, darağacını ilke mı, kelli değil? Sihhâtapiasi kimleri? Adalardenizi A Kafkas dağla- rına kadar uzanan, Akdenizden Karadeniz sahillerine kadar yayılan kğ halkının k İlk nazarda, insanın aklına “Giridi a beden iie ile Haremağası,, fıkrası gelmi yor, değil, Belki bu memlekette, Anayasa “Kanunu Esasi,, gibi sabnamelerde bıraka Bunlar, nihayet bin kişiyi geçemez. Fakat, ea için, böyle bir imkün akla gele- bilir mi ,/ bu sözlerin şakaya gelir yeri de il Bağ önceki s ek tarihimizden mi- seller getirmeğe de lüzum yok, Fethi bey, söyletilen böyle bir iki sözle “Serbest Fırka,, yı kapamıştı. “Birgün kendisine : — Niçin? Rasih hocaya Diye sorduğum zaman: — Arkadaşlarımı, “Kanun, benim dudak» larım arasındadır ,|1) diyebilecek, bir İstik- lâl Mahkemesi reisinden kurtarmak için ! Ve iki saatlik bir izahtan sonr. — Aydın e eesimknar. teklifleri kabul etmediğime, şimdi pişmanım, Fakat, dört beş sene sonra, bu işin bebe görülecektir ! Demişti, Ben de : — Böyle bir bön mukadderdir. Ancak, DEERE yıktık. Fakat, bunların yerlerine de ne mini, nede bu ilmin mâneviyatını. yer- iaştirahlidak; Bir tefessüh devri Ar (1) J İttihatçılar devrinin Maarif Vekili Ahmet Şükrünün kanundan bahsetmesi üze- rine, reis Ali Çetinkayanın meşhur cevabı. RA sene sonra, el ile tutulmaz bir ha ceğiz ve birgün tekrar, 1923 SİL) inne ı Cevabını vermiştim.,, (2) Hadiseler, beni tekzip etmemişti : Lord (Gürzon) un Bizans İmparatorluğunu ihya pro- jesi yerine, Rus İmparalorluğunu İstanbula yerleştirmek pilânı ile karşılaştık. Hariciye Vekilliği zamanında Amerikaya çiden bugule kü Başvekilin aldığı cevap — Amerika, Rusya ile $u e karşı» laşmak istemez! Den Laşka birşey değildi. Halk Fırkası reisi, “1923 deki vaziyet karşısındayız,, alarmını da vermekten çekin- medi. Dahili vaziyet öse : İlmi olması ve asrın ilminden gelmesi LR gelirken, idaredeki ilimsizlikten doğma, nevi bir boşluk oldu. Amerikan tetkik böy; söylüyor : — Hititler devrinden kalma geri bir is- tihsal sisteminiz vardır Başka birisi: Ve yolunuz var, ne de insanlara ya- ea köylerinde, Mareşal Fevzi Çakmak Bir digeri ; — Birkaç büyük şehirde büyük binalar, spartımanlar ve köşk mış, milleti refaha kavuşturmuş Çünkü, bu bir iki şehirden başka birşeyiniz yok! ği “Biz, bu milleti, onun, bunun elinde 're- zili rüsva edemeyiz, diyenler, bu memleke- ti, bu hale getirmişlerdi. Halâ da nin devamını istiyorlardı. Veyl o adamlara rşı cephe almağa, iktidar mev- kiinde kendilerini istihlafa cüret edecek dere- cede medeni cesaret gösterebileceklerdi ! (2) “Serbest Fırka, niçin kapandı? Habil e aye bu eseri, Serbest RE k ındaki Yarın gazelesinde tefrika lime yeğ "Fakat ağır bir siyasi müdahale üzerine, bir tej rikadan başka kısmı çıkamadı. Kitap halinde neşrolunun- ca da toplatıldı. 507- . miyor değildi. Bu sözlerin söylendiği günden başlayı- nız da Recep Pekerin Nihat Erime > cevap gününe kadar geliniz; söylenen ve ya- zılanları gözden geçirecek olursanız, hakla en mi e teh ğumuza hükm. “Halk Furkan Re eisi, Demekrat Fırkayı muhatap sddederek, SL eni li a iye Cev Kerim, eski elisin le Âzası da nde olarak, Kadıköyünde, Halk Fırka- sı elemanlarına karşı söylediği bir nutukta: —N seccel birçok ları emirlerle, Demokrat Fırkaya girmişler- sum, meye mal olursa, olsun, daha beş sene iküdar mevkiinde kalacağız ! # minatını veriyordu. Ayni zamanda, A akü muhtelif kısımlarındaki idare âmirlerinin ve kazı Halk Fırkası kodamanla- rının mahkemelere kadar giden : “Demokratlar, Maraşal Feyzi Çakmak ve Celâl Bayar, komünisttir. Ruslardan para alarak Lu Fırkayı kurmuşlardır, ve ilahare... Gibi iftiralarının da Cevdet elindeki © tarofüm edilmiş olduğunu, “demokratlara hazırlanan hüsran,, ameliyesi zeminin hazırlandığını gös- Mi i. Kerimin çi al : — Bir hükümet darkesi seziyor gibi- yimi Sözü de yabıkit an değildi. Sonra. ee tarafından sükütla karşılanan : — “Atlattığımız tehlike, , “Hepimize geçmiş olsun !,, PE Miele elardi'de göceleeei reelde Kaya Nihayet, Recep Peker tarafından, kası sözcülerinden Nihat Erime verilen ii kizim, anla gelinim, usülündeki nda: Şu, “Hepimize geçmiş Yale z “ ağ Ğımiz tehlikc,, maddesine de temas edilme sini istiyorduk ! n şeklindeki ihtarı, başvekil olmadan evvel, Mirai hattâ çok şeyler bildiğini de ima değil, ilâm etmiyor muydu? unlara, Falih Rıfkının, “İstediğimiz kanunu çıkarır, İstiklâl ele kura- rız,, sözlerini de ilâveye lüzum Görülüyor ki, akıl ardan ni geç Fakat, niçin, birşeyler yapı- lamamıştı; tebir mi, edildi, ems Yoksa, hiç mi yapılamıyacak ? Bu sualin cevabını verebilmek Için, “bu memleketin idaresi, nasıldi?,, Meçhulünü (Devamı 16 da) (3) Bu raporu da geçiyoruz. Yalnız, duymayan ağir Sultan kaldı. evkalâde mühim seri do- raysiyle” ei İhsan paşa'nın ha- riki sayı teahhur ede- cek... 13 sep Pekerin. başvekilliğinin son dem-