16 Ocak 1948 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 14

— 16 — He Boğaziçinden faydalanmaya i başlayınca Büyükdere, Tarabya ve Yeniköyde oteller, gazinolar açıl- Fındık, Çırçır ha kadar her olu cümbüşlerin çeşidi rdu. li O tarihlerde | İstanbul başlıca düşüncesi, hangi hangi mesireye gitmek, hangi gece ve nerede eğlenmek, zevkin henüz biri bitmeden öbürünü peylemek ta- sasından ibaretti. Halk, o zamanlar, daima eğlencelerin tenevvüiyle hava ve hevesini tatmin etmek isterdi. Üçüncü Selim'den sonra, Sultan Mahinud'un saltanat devri boyunca, seyir yerlerinde erkekler arasında kadınların gezmeleri yasaktı. Erkek- lere mahsus olmayan bir günde, mute- ber bir aileyi taşıyan araba, bir me- sireye Vardığı zaman, şayet orada erkek bulunacak olursa, hizmetçiler bağırırdı: — Harem var! Çekilin ! , Hattâ o zamanlar seyir yerlerine memur zabıta kuvvetini jemsil eden tarafından halkının ve dim edildiği sırada, kahveyi getirip yere koyacak olan kimsenin, bu reketi yaparken başını arka tarafa çevirmesi âdetti. : Sırası gelmişken kaydedelim ki, eskiden, Davutpaşa. Veliefendi ve Çırpıcı çayırları, Bahüâriye, Karaağaç, Baltalimanı, üyük Tarabya, Mirgün, Göksu, Hisarlar, Arnavutköyü, Kuruçeşme, Ortaköy, Beşiktaş, Kuzguncuk, Üsküdar, Sala- cek, Harem, Haydarpaşa, Kadıköyü, Sultançiftliği, Merdivenköyü, Fener- bahçe, Bostancı, Sarıgazi, Çifteha- vuzlar, Erenköyü, Alemdağı, Dudullu, Maltepe, Umuryeri gibi mahallerin de, bunların € ederdi. Bu: yerlerdeki sarayların bek çiliği ve mesirelerin bakımı da bun- lara aitti. Gölge ağaçlarını muhafaza mek, cümlesindendi. Bu bal Hicri 1241 19 uncu ASIRDA İSTANBUL Eski Balıkhane Nazırı merhum Ali Rıza Bey tarihine! kadar devam etti. Ondan sonra bostancılar Hassa'ya döndü- rüldüğünden, saraylara ayrı bekçiler tâyiu edilmiş, fakat mesireler. sahip siz ve bakımsız kalmıştır. Ve o gün bugün, seyir yerlerini süsleyen o güzelim ağaçlar kesilmekte ve harap edilmekte bulunmuştur. Yukarıda anlattığımız gibi, kadın- lara mahsus günlerde seyir yerlerine hele (Haremi Hümâyun) dan bir ziya- ret vâki olunca. harem ağaları ve baltacılar, hemen, dört bucağa koşu- şur VE: ,— Halvet! diyerek etrafta kimseyi bırakmaz. lardı. 2 : Sultan Abdülmecid'i tâkib eden Tanzimat hareketiyle bazı eski anane- * ler arasında, mesirelere ait bu usül- ler de kökünden kaldırıldı, Avrupa işi yaylı arabalar her tarafta kabul edildi, İstanbul halkı da, mesire yer- lerinde, tabiatın güzelliklerini seyret- mek ve manzaralardan zev ma yerine, kudret ve hilkat güzelliğini kadınlarda tâkip ve müşahede et- denberi bu mesire yerlerinde edep ve ahlâka zıt, nice facialar (Ali Rıza Beyefendinin 26 yıl evvelki , notu) cereyun etti .Nibayet bu hal- ler, hükümetin “dikkat nazarını . çek- meğe kadar gitti; ve 1278 Hicri ta- rihinde resmi bir beyanname neşre- dildi. / Bu beyarinameyi ayniyle takdim edeyim: o“ ği “Yaz mevsimlerinde herkesin seyir yer- €debiyle. geşt-ü güzar eden seyirci bi hükümetten müsaade derkâr olup fakat bu vesile ile dairei edepten r muhalif hareket vukuu kat'a caiz mebni mütecasir olanların tedip olunacağına dair tanzim ve ilân bibnamedir : *Dersaadette Veliefendi ve Çörekçi ve paşa ve Üsküdar ve hariç ve nizamı mem- olunan ten- debilecektir., Fakat zükür ve inas içi vakii mahsusa bulunduğundan kadın ve erkek ve oturümıyacak- & edenler “olursa Kanünnamei Hümayunun 254 üncü maddesine tevfikan tedip olunacaktır. İstanbul ve Boğaziçi ve Üsküdar seyir yerlerinden bazısı mücerret Cuma günleri ka- ei dınlara ve Pazar günleri erkeklere mahsus dahi Dersaadette Modaburnu ve cüret eyliyenler. ol n nci maddesine nacaktır. Balâda muharrer olsun tedip. olunacaktır. Seyir yerlerine gelecek satıcı ve çalgıcı ve arabacı takımı ehli ırzca hareket etmek lâzım geleceğinden şayet kavlen ve fiilen va- sıtai rezalet olacak olurlarsa o misiltâlar ka- nunen tedip olunacaktır. rütbe ve itibifdan bulunanlar eketi memnuaya mesirelerin her kangi- işret ve rezalet edenler: Eshabı mütecasir” olursa ktır. hakaret edenler olü nun 116 ncı maddesine tevfikan tedip oluna” caktır.,, 35 yıl evvel i, Hürriyet, bu ,terazi Geçmiş günün mizah