2 Ağustos 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 7
CEMİYET SERMA: YEDARLIĞINA DOĞRU vE. SENO KTİSADİ hareketlerimize esas teşkil eden devlet sermayedarlığının içtimai gayeye intibak m le, cemiyet ser. mayedarlığına doğru ruretini evvelce çikan makalemizde izah etmiştik. Bu defa aynı mevzudaki düşüncele- rimize devam ederken, müdafaa ettiğimiz fikrin, bilhassa Türkiye devlet iktisatçı- lığı ba yyapdarı tatbik irkânlarını araş» tıracağız. ri ve nisbi hükümranlığına rağ- nüfuz mıntakalarına bölünmüş tâbi vir yg ee farksız olan imperatorluk, e kat'i bir t mizde kalan top- şayabilmemiz meselesini, Garp medöri yetinin Agi esaslarına göre tanzim .dilmi ürk devletinin kurulması lüzumunu adi gibi ortaya çıkarmıştı. ndan ötrü, taze ve (enerjik) bir şuurla harekete çalışan yeni karşılaştığı müşküllere rağmen, köklerini i siplere göre bırakmak yy teşvik ve himaye yo- lunu tercih e Fakat ieiçin rekabetine açık, milli önceleri ecnebi ye müesseselerinin millileştirilmesi işine girişen devlet, daha sonra doğrudan doğruya faal bir müte- şöbbls, iktisadi bir m Sn sah- nede görü k Zoru İlk teşebbtislerin ge spk netici lenmesi, devleti, daha ge ni) #ükilyetlera sevketti. Menebi sermayenin istismarcı, bunda, Birinci Dünya Harbinden sonra si za“ orlalıkta hüküm süren ve bir kısım millet. leri kapalı bir siyaset takibine mecbur eden hâdiselerin de tesiri olmamış de- ğildir. İlk zamanlarda mutedil bir müdaha- leye taraftar olan devlet, son müdahalenin hudutlarını, hususiyle İkin- ci Dünya Harbinden itibaren çok geniş- Me iktisadi hayatın her sahasına teş- mil e! Mi Gerçi, bu şümulün bir kıs- mını HR aganüstü muvakkat nee li kil etmektedir. Lâkin 1943 bütçe kereleri sırasında Başbakan eği cağı, bir devlet siyasti olarak ilân edil- miş ve ondan sonra da muhtelif vesile- lerle bu siyaset teyit edilmiş olduğu ci- hetle, harp sonrası faaliyetlerimizin siyasete uygun gelişmeler göstermesi kabi bir ihtimal dahilindedir Şimdiye kadar devlet eli iyle kurulan ve bir iktisadi hareketin fiili eserleri ola- a dür? tte Gi kniğine uy > Genre. aşi mİ tkd ye olması itibariyle e ye ncak m? bir usulle tet- e mürakabe edilmeyen bu kabil ik- elik yüklenen bir (rejim)de iktisadi mâ- nada hakiki muvaffakiyeti tâyin etmek hayli güç bir meseledir. , Rekabetin muvazenelendirici miüda- halesine meydan bırakmıyarak, istihsali- ni maliyetinden yüzde dört yüz, beş yüz meri ti Ta YE herhangi bir teşe n, male aykırr şartlar içinde e tatirdekakie mamasına sebep yoktur. Bu, vie güçleş tirerek sefaleti srtüiradiğı gibi, iç ve dış piya r arasında m ri ir Ma Bilânçosunda kaydedeceği yüksek yen ye mu- e iyi muvaffakiyet teşkil edeceği büphezid Bu yeka muvaffakiyetin ölçüsü, asgari kazanç haddini aşmadan ucuzluğu temin ederek, hayatı kolaylaştırmak, bu tisâdın başlıc eme unda ka ül işçi ni o şekilde di kafeasiyle ve hazin enfaati e siyle idare edi- len rttkedir hareket umumi refahı temin edemedikten başka halkın maddi ve mâ- m ei ai SAğ GRAM de sebep Bu itibarla bütün içtimat vazifeleri Üzerine alan, onları yeni şart ve gök uretiyle karşıla» nd etini halkın teollektiğ) teşebbüsüne bırakması (sosyal) gayeyi gerçekleştirmek için gereken en tabi? ve müsbet bir yol olarak belirir. ... 219 raları bu Cemiyet sermayedarlığı : Bu mesele hakkındaki düşündükle- rimizi die de dünyayı di buhra rann h olan RK ranın devle yrı bir kırk milyon n teşkilât halinde e sevkedilmesi « hususunu ile: Fakat o 5 li devlet iktisadi ündür.. Belki Bunun ehemmiyeti yok. Bu miktar, or- alam dokuz milyon nüf a umum istihsal vasıtaları, evvelce öden- iş bir sermaye olduğundan halktan edarikine ihtiyaç yoktur. cem si tasını teşkil eder k (rejim)inin daha İN etmiş ileri. bir şeklini vücuda geti: N Minh mir belini 1-— a Daki oda (or- ganize) vebal, a şuur ve hareket ver- mek tatilde” aylik esi zaruri - gelm ur! olan bu teşekküle, Türk ie lkeüük kellefiyeti yapamıyacak derei r ve âciz olanların iştiraki, Gühiliü tın bu maksada ayıracağı tahsisattan temin e isseler nama muharrer olma- lıdır. alinde sermayenin tevezzü- ündeki denkliği bozmamak gayesiyle his- 1 varislere kalmaz. Umuma intikal eder, Bu suretle toplanacak hisselerin ye- kün re tı lir, bir kısmıda yeni iştiraklere karşılık ola. rak Meri erin kayıt ve tesbiti, taksitlerin tahil hususlarında mevcut yazılır. vanın, öbür maddelerini gelecek yazımızda ele alacağır.
