9 Kasım 1945 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 14

AKIN bir çelme İstanbulda hamam da kalmayacak. Halbuki hamamlarimiz , Genim üstünde «milli damgalarımızdandır. küçüklü, şaheserler kapanıyor, depo oluyor, sinema oluyor, yahut şehrin yeni pilânında yol üstüne gelip yık- tırılıyor... Bir gün tesadüfen işlekçe semtlere rastlamış âdi birkaç 'yapı, yer yüzünde dillere destan olmuş ve istisnasız beğenilmiş, öğülmüş «Türk hamamı>nı temsil edecek | Aşağıdaki satırları yüreği a dan okuyacak ' tek münevver'.adam düşünemem . — Mimarimizin şaheserlerinden Ak- saraydaki Kızlarağası hamami yandı. Bir diger şaheser, Küçük e Ayasof- yada Çardaklı hamam, sahipleri ta- rafından bir iplik fabrikatoruna 'kira- ya verildi, kurnaları, döşemeleri, su yolları söküldü; Türk hamamları üze- rine yazılmış yabancı eserlerde pilânı ve resmi kaldı. Şaheser Bayezit hamamı, otuz yıl. dan fazladır, bir harabe halindedir; deri deposu haline konulmuş, kat kat ahşap bölmeler yapmak için, “kemer- lerin istinat nöktalaları, köstebek yu- vası 'gibi oyulmuştur. Kubbeleri -ka- bartma çiçek nakışlı, : kurnaları taş işçiliğinin kuyumculukla rekabet ede- bileceğinin canlı bir şahidi olan: bu eşsiz eser, bugün, Beyazıt - Aksaray caddesinde, üzerinde aylandos ağaç- larından bir ormancık bitmiş, (Babiljin - asma daniel lngi küçük bir ör- nektir. Koca Mahmut Paşa hamamı... Türk mimarisinin fethin (tez)i olarak diktiği âbidelerden... Yıllardan beri kapalıdır... Bir yıl kadar oluyor... Birgün önün- den geçerken . kapısının aralığından bakayım dedim, içindeki moloz yığı- nını görünce yüreğim sızladı... İşittim ki devlet! elile tamir ediliyormuş... Korkuyorum: Alan gibi göbek: taşını! çevirmiş mermer halvetlerinin ve. so- falarının yerine «Asri hamam> ın ban- yolu ve fayans kaplı locaları yapıla- * caktır diye... Bir adam, nasılsa, tarihi Zincirli kuyu hamamını satın alıyor... Bu çifte hamamın kadınlar kısmının camekâ- nını, erkekler kısmının hamam kısmı- na mal ederek, erkekler kısmının ca- mekânı ile kadınlar hamamının yıka- nılacak yerini birleştirip bir <Aysu sinemasi? açıyor... Bir âbidenin “tapu senedini cebine koymak, insana önu yıkmak selâhiyetini verir mi?.. Bir şaheser. olan Kocamustafa Pa- a hamamı kapalıdır, galiba “depo olmuştur, belki içi bozulmuştur. . Cibali Yenikapısında, Mimar Sinan yapısı; bir bedia vardır ki, güzelliğini 14 Büyüklü . ği 1 kr lüğü GR S7 a Fak ESA İSTANBUL HAMANLARI... kapısının a şu mısra ile be- lirtmek isteri Yüzü sai va şehrin bu hamam! * Bugün nâehil ahfad elinde kereste deposu olmuş bir viranedir. Artık kurtarılamaz. Yenicami yapı gurupundan meşhur Haseki hamamı, koca mimar Mustafa- nın hamam olarak tek yapısı, bir ti- caret metkezinde han arsası edinmek oyunlarina kurban olmuş, yıktırılmış, buğün “yerinde küfeci çingene çocuk- ları çelik çomak oynamaktadır. “ Vaktiyle 'dillere destan olmuş Cer- rah paşa hamamı, r “olmuş harabedir. “Bir Mimar: Sinan yapısı olan Sa- matya Ağa hamamı, yıllardan beri kapalıdir. Yarısı bir dökümhane, ya- rısı bir zimpâra fabrikasidir. “ “Ayasofya ile Sultanahmet ,camile- maf Sinanın bir nefisesi, zaman Za- 'man: çeşitli resmi dairelerin benzin deposu, hırdavat deposu, kâğıt deposu, bir parçası da jandarma ka- srakolu' olmuştur. İshak paşa hamamı, eski bir yan- ,ogın:yerinde bir viranedir.. Kasımpaşa üstünde Kulaksız hama- mı, bir muazzam 've muhteşem yapı, harabe. halindedir. «Üsküdarda : kapanan, harap olan ve yıkılan hamamların ;sayısı da ka- “ibarıktır. Birer sanat eseri olarak : Çarşı boyunda Küçük: hamam, , Tekke kapısında Selâmi Ali hamam, Doğancılarda Hacıpaşa -hamamı .yı- kılmıştır. Toptaşında Valde hamamı harabe halinde, Çinili hamam, Ayaz- ma hamamı kapalı ve haraptır. Evliya Çelebinin medhede ede bi- tiremediği Kanlıca hamamından, bu gün, Türk ve İslâm eserleri müreslade. bir kitabe taşı kalmıştır: ,,Zâbı ruhından yandı yakıldı hammam İstanbulda Türk yapısı ilk hamam, Unkapanı civarında Azebler hamâ- mıydı. İstanbulda Bursa hamamları ti- pinde tek &ser Saraçhanebaşında Çan- darli İbrahim paşa hamamıydı: Göbek taşsız bir mihraplı hamam... İkisi de Atatürk” bulvarının “geçeceği yere 20 bugün yerle bir Reşat Ekrem KOÇU rastladı. Zürefadan biri, ikincisinin yıktırılmasına şu tarihi yazmıştır Gusülcü kalmamıştır gerçi İstanbulda tahsisen Teessüf etse lâyıktır buna İhsan Ham- © mami safhai o tarihe nakşettim Yıkıldı gitti İbrahim paşanın hamami Sene 1363 hicri) Bu tarihi yedimle Dökmeciler hamamı, asıl adı ile «Kanuni Sultan Süleyman hamamı», Süleymaniye külliyesinin bir parça- sıdır; mabedin alt tarafında kendi adını taşıyan sokak üzerindedir; dök- meciler o sokaktan kaldırıldı, hamam, müşterisinin büyük bir kısmını kay- betti; civar: halk, temizlikle pek ilgisi olmayan takımından... Kiracısı veya sahibi, hamamı kapadı... Depo olacak- mış deniyor... Gidenler gitti... Kalanlara dokuh- mayalım... Hamamlarımız depo, sine- ma olamaz.. Hamamlarımız, bozulup asri banyo yapılamaz.. Yollara gelin- ,ce, binlerce yılık mazisi olan bir beldenin bünyesine uymaya mecburuz. Aklım şehircilik işlerine e yatkındır. Şehircilik ve cemiyet âleminde, sağ- lam konuşurum... İstanbul hamamlarını korumak için tez elden kesin bir ka- rar vermek lâzımdır. zamanın mizahı: Meşrutiyetin ilânı devrinde, hırsız, evine girdiği adama diyor ki «Hele beni polise teslim etde görür- senin için müstebittir, eski hafiyedir vw avaz rağ bağırırım!» Nükteyi iten değme: değil m.