22 Eylül 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

ÜR e m Fransı Paris 21 (A.A.) — Daladier bu ak- şam radyoda mühim bir nutuk söyle- miştir. Bu nutkun başlıca kısımlarını naklediyoruz: 20 gündenberi harpte bulunuyoruz. Her akşam size hitap ederek askeri va» ziyetin nasıl olduğunu söylemek ve itimadımın sebeplerini bildirmek İs- terdim. Çünkü sizleri daima düşünü- yorum: Siz, harp eden gençler, çocu- ğunu, kocasını, nişanlısını aklından çıkarmıyan endişeli ve fakat kahra- man Fransız kadınları, hep hep sizleri düşünüyorum. Hür insanlardan mü- rekkep bir milleti, insanlık duyguları “taşıyan sulhcu bir milleti idare etmek “wazifesinde bulunuyorum ve bu âğır vazifeyi yaparken de insan olarak ka- Byorum, Birkaç gün evvel cephemizi ziyaret ettim. Alman birçok ki- lometreler ilerlemiş olan bir kıtamı- zın mevziini dolaştım. Son harbin tecrübelerinden ibret almış olan ve şuursuz ve kanlı taarruzlardan içti- nap eylemesini bilen yüksek kuman- da heyetimizin kıymetini takdir et- tim. Askerlerimizin nasıl sükünetli bir cesaretle ve nasıl sürükleyici ve kuv- vetle mücehhez olduklarını gördüm. Ben onların asker ağabeyisi kendimi aralarında hissettim ve muhabbetle ve gururla onlara baktım. Ne için harp ettiklerini biliyorlar. Harp edi- yorlar; çünkü, Almanlar bizi harbe mecbur ettiler. Çünkü Almanyanın taşkın ihtirası üç senedenberi Avru- paya tek bir emniyet günü yaşatmadı. Fransiz askeri, bir sene içinde üç defâ kuvvetlerimizi seferber ettiren, köylüyü toprağından ayıran, iktisadi hayatımızı felce uğratan, ocakları bo- zan, daimi tehdid ve tehlike usulüne Artık bir nihayet vermek için harp edi- yor. Evet harp ediyorlar, çünkü daha şimdiden aldatılan ve kurban edilen birçok milletlerin üzerinde Hiler ta- hakkümünün tedhiş rejimi altında Fransanın da ezilmesini istemiyorlar. Bu tedhiş rejimi senelerdenberi Al- manyada hüküm sürüyor. Bu tedhiş rejimi Avusturyanın, Çeköslovakyâ- nın üzerine de çöktü, Şimdi de Polen- yanın üzerine çöküyor. Sulhu kurtarmak için sebatla yap- tığımız bütün gayretler, Avrupanın ve Amerikanın en yüksek siyaset ve halk otoritelerinin faaliyeti, İngilterenin gayretleri, İtalyan hükümetinin te- şebbüsleri, bütün bunlar akim kaldı. Çünkü, Polonyanın imbası evvelden gizlice kararlaştırılmıştı. Polonyanın bu imhası hem silâh ile, hem de mü- zakere ediyor gözlüketek başka taraf- tan gizli müahedelerle hazırlanmıştı. İstenilen saatte, bâzı cinayet ortakları temin edildikten sonra Polonyarın üzerine bir demir ve ateş kasırgası yağdırıldı. Fakat asl Polonya bize kurbanlığınm bir misalini vermekle kalmıyor, buna kahramanlığının der- #ini de ilâve ediyor. İlk mağlübiyetlerden sonra - çünkü Polonya düşman boğazına sarıldığı vakit henüz seferberliğini bitirme- mişti -adetçe ve harp levazımı itiba- Tue yüksek kuvvetler karşısında adım adım geri çekildikten sonra Polonya askerleri vatanın toprağına sarıldı, kaldılar. Daha az geniş bir cephe üze- rinde tutunmaya başlıyorlardı. Fakat Kutnoda Alınan zırhlı fırkalarına karşı piyade ve süvari harp ederken, veya LWwow önünde düşman öncüleri durdurulurken Bug'da emsalsiz bir kahramanlıkla bütün Alman hücum- ları kırılırken Kızıl ordu gizli mus hede ahkâmı mucibince oPolonyaya giriyordu. Hitlerin vaidlerine hangi Fransız itimad edebilir Hakikat şudur ki, dahn 23 ağrıstes. ta Almanya ile Sovyetler Birliği ara- sında Polonyanın parçalanması için “anlaşma akdedilmiş o bulunuyordu. Hitler yalnız Dahziğ'i, Koridorda bir Z Başvekili dün bir nutuk söyledi B. Daladier diyor ki: “Fransa daimi tehdid ve tehlike usulüne nihayet vermek için harbediyor,, “Senelerdenberi bütün taahhütler ihlâl edilmiş ve bütün imzalar yırtılmışken bu günün vaidlerine hangi Fransız itimad edebilir,, ER plebisit yapılmasını ve bir otomobil yolu istediğini söylüyordu, elinde daha canlı bir memleketi Almanya ile Rusyanın paylaşdıklarına dair kıy- metli mukâveleyi tutarken de yine bu teminatı tekrar ediyordu. Boğaz- larına kadar kana bulanmış oldukları halde bugün talmin edildik diyenle- rin sözüne bu dünyada artık namuslu hiçbir adam inanabilir mi? Seneler- denberi bütün taahhütler ihlâl edil- miş ve bütün imzalar yırtılmışken bugünün vafdlerine bangi Fransız itimad edebilir? Hitler 17 mart 934 de, Alman hü- kümetinin Lokarno muahedesini ta- nımakta olduğunu söylemişti. 7 mart 936 da bu muahedeyi yırtıyor ve Rhin havzasını tekrar askerleştiri- yordu. Ne ise denildi. Nihayet Rhin havzası bir Alman memleketidir. Hitler, 28 mayıs 935 de Relscbtag- daki beyanalında Almanyanın Avus- turyanın dahli işlerine karışmak ve onu ilhak etmek fikrinde olmadığını | söylemişti. | Halbuki, Avusturya bu beyanattan sz bir müddet sonra istilâ edildi ve Almanyaya İlhak olundu. Yine ne ise denildi, Nihayet Avusturya ırk ve kültür itibarile bir Alman memleke- tidir. Ayni teminat Çekoslovakya hak- kında da tekrar olundu. Münihte Hitler bizzat bana en kati teminat: verdi. Fakat, bu teminat Bohcmya ve Moravyarın istilâ ediimesine ve | esaret altına alınmasna mani ol- | madı Almanyanın iki yüzlülüğünün bu | birçok delillerini sayan Daladier gü- nün birinde yine sözünden dönerrk Alsace ve Loralne hakkında da ta- leplerde bulunacağını söylemiş ve demiştir ki: , «Almanya, Fransa ile İngilterenin | arasını açmak için beyhude yere ça- | Tışıyor. Fransızlar düşmanlarının «bu harp İngilterenin harbidir. dediğini | duyunca buna «hayır bu harp Hitle- rin harbidir. cevabım veriyorlar. Bü- tün Fransa ayağa kalkmişlır. Bizde | vatan haini yoktur, bizde müttehid, | cesur ve azimkâr bir millet vardır. | O milet bayrağının üzerine şu iki ke- | limeyi yazmıştır: «Ya hürriyet, ya ölüm.» Göbelsin beyanatı Almanya, Belçika ve Hollan- danın bitaraflığını ihlâl etmek niyetinde değilmiş Berlin 21 — Alman propaganda Nazırı doktor Göbels, gazetecilere he- İ yanatta bulunarak Alman hüküme- tinin ve Alman Başkumandanlığının Belçika ve Hollandanın bitaraflığını ihlâl etmek niyetinde olduğu hakkın da yabancı gazetelerin neşriyatım tenkit ve tekzip etmiştir. Bir gazetecinin sualne cevaben doktor Göbels, bu beyanalın öynen Lüksemburg için de doğru olduğunu ve kendisinin öldürüldüğü hakkımda» ki haberlere cevap vermeği lüzumsuz gördüğünü söylemiştir. ANE NORMA SHEARER TYRONE POWER TİYATROLAR EGE TIYATKOSU - Nuri gençdur ve ar- kadaşları - Bu gece - Şehremini İnşirah Bahçesinde - MÜDDEİUMUMİ - Raşid Rıza - Ertuğrul Sadi Tek - Bu gece - Büyükudada iskele yazinosunda - Y. , b gere - Beylerbeyinde SAÇLARINDAN UTAN i ty Kızılordu bir çok şehir- ! larının Almanyada mmm leri ele geçirdi Bir Hollânda gazetesi mare- şal Voroşilofun 30 eylülde Berline gideceğini haber AM Amsterdam 21 (A.A.) — Telegraph gazetesinin oBerlinden öğreridiğine göre, Sovyet Milli Müdafaa Komiseri Mareşal Voroşilof, Alman askeri rüe- sası ile görüşmek üzere 30 Eylülde Moskova 21 (AA) — Kınlordu kurmay tebliği: 20 eylülde Kızıl ordu kuvvetleri Polonya kıtalarını püskür- terek akşama doğru Beyaz Rusyanın şimal batısında Grodno şehri ve batı Ukraynasının cenubunda da Kowel ve Lemberg şehirlerini işgal etmişler- dir. Kızıl ordu kuvvetleri 17 eylülden 20 eylüle kadar üç Leh piyade fırkası ile iki süyari alayını ve bir çok küçük £rupları silâhtan tecrid eylemişlerdir. Yuvarlak hesapla 60 binden fazla Leh Asker ve subayı esir alınmıştır. Vilna, Baranoviç, Moloçeno ve Sarny'nin işgali esnasında topçu teçhizatı ve mühimmat sağlam bir şekilde ele ge- çirilmiştir. Çok mühim olan mühim- mat meyanında 280 top ve 120 tay- yare vardır. Cernauti 21 (A.A.) — Sovyet kıta- larının Polonyaya girdiği gün cenup | cephesindeki Leh kıtaları Almanları mağlüp etmekte ve Alman kıtalarını nehre kadar püskürtmekte idi. Bundan başka ayni gün yapılan bombardıman neticesinde iki Alman generali ölmüştür. Bunlardan biri general Prittwiz'dir. Alman tebliği Berlin 21 (A.A.) — Vistül önündeki muharebenin neticesi henüz kati ola- rak tesbit edilememektedir. 20 eylül öğle sonuna kadar esir adedi 170,000 e bâliğ olmakta idi ve bu aded müte- madiyen © artmaktadır. Muharebeye iştirak eden iki Alman ordusundan biri tarafından alınan ganimet şim- diye kadar 320 top ve 40 hücum ara- basıdır. Şimdiye kadar dokuz Polon- ya fırkasını ve üç süvari alayının bu | muharebeye iştirak ettiği tesbit edil- mektedir. Cenupta, Zomosz ve Tomaszaw ya» kımındaki şiddetli muharebelerde mü- him Leh kuvvetleri teslim olmuştur. Esirler arasında cenup ordusu ku- | mandanı da vardır. 10 Eylüldenberi burada 60.000 esir, 108 hafif ve 22 ağır top aldık. Polonyalılar Varşova, varja «Varşovanın doğu cenubuz ve Hel yarım adasında müdafaaya de- vam ediyorlar. Alman başkuman- danlığı bugünlerde Polonya harbi hakkında bir tebliğ neşredecektir, Almanyada endişe Stokholm 21 (A.A) Büyük İsveç gazetelerinin Berlin mu- habirleri, Rusların müstakbel plân. endişeler uyan- dırdığını bildirmektedir. Sovyet kıtaları evvelce tesis edil- miş olan hattı geçmişe benzemekie- dir. Bir taraftan Ruslârn Lemberg üzerindeki iddiaları, Almanya tara fından istenen petrol kuyuları mese- lesini ortaya koyarken, diğer taraftan Vilbonun işgali de aynca hususi en- dişeleri muclb olmaktan geri kalma- maktadır. Bâzı mahfillerin fikrine göre, Rus- Tarın niyetleri tamamile anlaşılmış olmamakla beraber, Ruslar Vilno'ya bilhassa pazarlık: bahsinde bir kıy- met vermektedir. Zürih 21 (A.A.) — Isipzig'de çıkan «Son haberler» gazetesi, ilk yaralı treninin bu şehre muvasalâtını bildir- mektedir. Trende ekserisi Lodz önün- de yaralanmış 550 asker vardır. Ayni gazete, tayyareci yüzbaşı Ba- ron Volftam Von Richtoffenin bir hava muharebesi esnasında öldüğünü haber vermektedir. Sovyet kıtaatı Litvanya hududuna vardı Kaunas 21 (A.A.) — Litvanya hu- dudunun bir kısmında Sovyet kıtaa- tile temas hasıl olmuştur. Rus subayları Litvanya pos'asını Poraj civarmda ( selâmlamışlardır. Bu Lk izmas çok samimi olmuştur. b Gorja Kal | İ Başvekilin otomobiline İ yüzüne isabet , eylemiştir. Romanya aaa aş vekili nasıl öldürüldü? Suikasdcılar cinayetten sonra Radyoevini basarak hadiseyi ilân ettiler Demir muhafız teşkilâtına mensup suikasdçılardan ikisi öldü, sağ yakalanan 9 kişi derhal kurşuna dizildi Bükreş 21 (A.A.) — Romanya ajan- $ı tebliğ ediyor: Başvekil Kalinesko 21 Eylül günü saat 14 de evinin ciya- Yeni Başvekil akşam üzeri yemin edecek ve hemen bunun akabinde Kabine toplanacaktır. Bütün memlekette tam bir asayiş ve sükünet vardır. Bükreş 21 (A.A.) — Yeni Rumen Ka- binesi ilk Miron Kristea Kabinesinde Harbiye Nazmrı olan General Arge- sean'un riyasetinde teşekkül etmiştir. Bükreş 21 (A.A.) — Başvekil Cali- nesco'nun katilleri suikastın yapıldığı yerde bu akşam saat 22 de kurşuna di- zilmişlerdir. Bunlar dokuz kişidir. Öğ- leden sonra ölen iki kişi de ilâve edi- Birse on bir kişi bugün yaptıkları cinâ- yetin cezasını bulmuş oluyor. Dersi ibret olsun diye cesedler 24 saat yerde bırakılacaktır, Suikast nasıl oldu? Bükreş 21 (A.A.) — Başvekil Kali- nesko'ya yapılan sulkast tam Dombo- vitza köprüsünün başında olmuştur. Suikast en İnce teferrüatına kadar mükemmel surette tespit edilmiştir. Üç otomobil, bir köylü arabası ve kak dırımı tamir eden bir işçi grupu Sui- kasta iştirak etmiştir. Bir otomobil kasden çar- parken köylü arabası şoförün yoluna devam etmesine mani olmak için yo- lu enine olarak kesmiş ve diğer iki otomobilden ellerinde ruvelverier olan gençler aşağıya inerek derhal ateşe başlamışlardır. Başvekile refakat eden emniyet me- muru ölmüş, şoför ağır surette yara- lanmış ve Başvekili on bir kurşun de- lik deşik etmiştir. Kurşunların üçü Oradan geçenler korkuya kapılarak kaçmış- lardır. Polisler yetiştiği vakit mahallinde yalnız katillerden birini yakalamışlar- dır, Diğerleri otomobillerle radyo istas- yonuna gelerek kapıcıyı yaralamış- Jar ve stüdyoya çıkarak Başvekilin Demir Muhafızlara mensup bir grup ! tarafından öldürüldüğünü radyo ile ilân etmişlerdir. Bu çılgınları yaks- lamak için on dakika uğraşılmıştır. Bundan sonra radyonun Sözcüsü programa devam edileceğini bildir. miştir, Gerek hükümet merkezinde gerek İ memleketin her tarafında derhal ter- — (Havas): | tibat alınmıştır. Bükreş telefonları yirmi dakika kesilmiştir. Hariçle de mubaberat inkıtaa uğramıştır. Romanya emniyet teşkilâtı ile genel kurmayı memleketin asayişini mu- hafaza etmek ve Demir Muh: ocaklarmı ve en Ziyade patırdıcı ekalliyetleri hareketsiz (o birakmak için icap eden tedbirleri almışlardır. Nazırlar derha! kralın Yiyaseti a)- tında toplanmışlardır. Sulkasd esnasında civarda muhte- lif iki noktada bombalar atılmıştır. Halkı korkulmağı ve şehirde heye- can uyandırmağı istihdaf eden bu bombalar gayelerinde muvaffak ola- | mamıştır, Katiller Başvekilden inti- | © kam almak istiyorlarmış Bükreş 21 (AA) — Bu akşam, i neşrolunan resmi bir tebliğde katli- İ lerin eski Demir muhafız teşkilâtına mensup oldukları ve bu teşkilâlin ötedenberi gayesinin Calinescoyu öl- dürmek olduğu bildirilmektedir. Bu, münhasıran dahili bir siyaset mese- lesi olup hariçle hiçbir alâkası yok- tur, Katillerin de ifâdesile sabit oldu. ğu üzere bir intikam mevzuubahistir ve başka hiçbir tefsir götürmez. Suikastcılar yakalandılar Bükreş 21 (AA) — Kalineskoya yapılan suikasdın reisi ile cinayet or- taklarından altısı yakalanmıştır. Suikast elsi geçenlerde Karpat Ukraynasından gelen avukat Dimit- reskodur. Diğerleri genç tıp fakültesi talebesi olup ferdi hareket ettiklerini söylemişlerdir. Bunların, Demirmuha- fiz teşkilâtı şefi Kodrcanunun tevkif- haneden çakarken öldürüldüğü sira- da mevcut olduğu bildirilen «ölüm şövalieleri: kıtasına mensup olduk- Yarı söylenmektedir. Katillerden ikisi takib edilerek gir- dikleri binada kendilerini öldürmüş- lerdir. Açık şehirlerin bombardımanı Amerika bunun bitaraf dev- letler vasıtasile önlenmesini istiyor Londra 21 (A.A.) — Press Associa- tion'un yazdığına göre, askeri ehem- miyeti olmayan kalabalık şehirlerin bombardımanının bitaraf heyetlerin yardımile önüne geçilmesi hususun- da Amerika tarafından bitaraf dev. Jetlere bir teklif yapılmış ve Papalık bu teklife müzaheret eylemiştir. Avam Kamarasn 26 Eylül. de toplanacak Londra 21 (A.A.) — Avam ve Lord- lar kamarası 26 eylülde toplanacak- tır. Chamberlain vaziyet hakkında yeni izahat verecektir. MEVLÜT Tanınmış Tüccarlarımızdan Ali Fuat Doğancının ruhuna ittihafen 23 Eylül 939 Cumartesi öğle namazı- nı mütenakib Aksarayda Valde Cami- inde kıraat olunacak Mevlüdu şerife kendisini seven ve tanıyanların teş- riflerini riza ederiz. Ailesi, oğlu, kızları ve damadları FLORENCE RİCE ve ROBERT YOUNG Deniz Zabit Namzetleri Fransızca sözlü filminde Bugün SAKARYA Sinemasında 2 güzel filimden mürekkep fevkalâde program İPETERLORRE Mr. MOTTO Katiller Klübünde Fransızca sözlü filminde Ankara valiliğinden: Ankara - Çerikli Sungurlu yolunun 84-560 — 134000 inc) kilometreleri arasındaki «24170 lira «58 kuruş keşif bedelli şose ve sınai imalit inşaatı kapalı zarf usulle ökelit- meye konulmuş ise de talip çıkmadığından 2490 sayılı kanunun kırkıncı mâddesine teve fikan 89.039 tarihindel itibaren bir ay müddetle pazarlığa konulmuştur. Muvakkat te- minatı «18194 lira «80» kuruştur. Isteklilerin teminat makbuz veya mektubu, Ticaret oda- vesikasi ve bu işe ati ulmak üzere Nsfa müdürlüğünden alacakları fenni ehliyet ve- sikalarile birlikle her pazartesi ve perşembe günleri saat on beşle daimi encümene yel- meleri buna mahsus Xeşif ve şartnameyi her gün Nafla ni görebilecekleri. & (4572) 01314) “ Tornacı alınacaktır Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğünden: Pabrikalarımıza tornaci slaacoktür İstekllerden İstanbulda bulunanların Zeytin. burnu fabırikasına İzmirde buununların Halkapınar fabrikasına ve Ankaradakilerin de <G839e A Uinum müdürlüğe isuracaalları. ehli A andı ink dkmi