12 Eylül 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

Başvekil (Baştarafı 1 inci sahifede) olan muayyen esaslarda menfaat İş- tirakimiz ve müşterek telâkkilerimiz vardır. Bu memleketler ile müzakere- sine başladığımız nihai muahedelerin €n dostane bir hava içinde görüşül- mesi devam etmektedir. Aziz arkadaşlarım, Biz bugünkü harbin harlcindeyiz. Bu harbin memleketimize bulaşacak inkişaflar o göstermemesini temenni ediyoruz. Memleketimizin bazı yerle- rinde almış olduğumuz askeri tedbir- ler, ancak ihtiyat tedbirleridir. Arkadaşlarım, Komşumuz Sovyet Ittihadı ile mü- nasebatımız (o döstanedir ve destane kalacaktır. (Bravo sesleri, alkışlar) Alâka ve rabıtalarımızda hiç bir de. ğişiklik yoktur. Temaslarımız ve mü tad olan fikir teatilerimiz her zaman- ki gibi samimidir. Harici siyasetimizin diğer unsurları, son defaki maruzatımdanberi, size arzedilecek bir tebeddül göstermemiş- lerdir. Hakkından emin olan milletimiz, hakka ve kuvvetine dayanan politi- kasında sükünla, şuurla ve teyakkuz- la yürümekte devam edecektir. (Bravo sesleri, alkışlar) Memlekette sükün Muhtrem arkadaşlarım, Memleketimizde memnuniyete değer bir sükün mevcuttur. Halkımız, hu- zur ve emniyet içinde iş ve güçlerile meşguldür. Türkiyede inzibat ve asa- yiş, hiç bir medeni memleketten da- ha zayıf değildir. Milletimiz, beynel. milel buhranın inkişafını vekar ve metanetle takip ediyor. Mill Şefe, yüksek Meclise bağlılığı ve itimadmnız- In mübahi olan hükümetinize karşı | itimadı iftihar ve hallâ gurur vere- cek derecededir. (Bravo sesleri, alkış- lar) İnsanlığa ârız olan ve inkişaf sey- rile devam müddeti, tahribatının de- recesi bugünden kestirilemiyen büyük buhran karşısında, milletimiz için en İsabetli hareket tarzının ihtiyar edil- diğine ve bundan sonra da bu yolda şuurlu bir surette yürüneceğine her- kesin inandığını görmekle kuvvet ve inşirah duymaktayız. (Bravo sesleri) Barem kanunu Arkadaşlarım, Tatilden evvel kabul buyurduğunuz barem kanunu tatbik mevkiine girdi. Bundan müteessir olacak valandaş- ların adedi az olmamasına rağmen, alâkadarlar bu kanunun tatbikatını sükünetle karşılamakta hattâ bunla. rın büyük bir ekseriyeti, bundan vic- dani bir memnuniyet ve inşirah duy- maktadır, kanaatindyiz. Elde ettikleri menfaatlerin bir kıs- mından mahrumiyete mukabil bu ka- nunun bertaraf ettiği hal, yani mem- lekette yaptığı tahrihattan mili bün- yenin kurtulmuş olması, kendilerini, Yicdanlarını sıkan bir huzursuzluk- tan kurtarmıştır. Bunu emniyetle huzurunuzda arzedebilirim. Türk çocukları, her hangi bir saj- kin kendi aralarına soktuğu müsavat- azlığı ve içtimai nizama müteveccih Arızayı, velev kendi maddi menfaat. erine uygun da olsa asla hüsnü te- Mâkki etmezler. Ve böyle bir ârızanın bertaraf edilmesini beklerler, hattâ onun için bizzat çalışırlar, kanaatin deyiz. Biz, bu tecrübede de bu haki. katin tecelli çttiğini görmüş olmakla müsterihiz. İktisadi çalışma İktisadi sahadaki çalışmalarımız, alâkalı vekâletler arasında yapılan son İş taksiminden sonra,daha verimli bir şekilde inkişaf etmektedir, Devlet sanayi programlarının tatbik ve ik- maline, açılmış fabrikaların faaliyet lerinin daha iyi tanzimine dikkatle çalışılmaktadır. Meclis Parti grupu- muzun son direktiflerinden mülhem ölarak Devlet sanayii ve madenleri işlerinde ve umumi olarak sanayi ve maadin kredisinin daha müsmir esas Ir dahilinde tanzimi üzerinde tesir. Meri şümullü olacak ve iktisadi haya- ın inkişafına cevap verecek ted- ntihazını ehemmiyetli bir mev- olarak ele almış bulunuyoruz. “vaziyet hakkında mühim bir nutuk söyledi bir zamanda huzurunuza gelecektir. Yeraltı servetlerinin araştırılması faaliyeti, muntazam bir program al tında devam etmekte ve başlıca Dev- let madenlerinin geniş mikyasta is tismarı yolundaki faaliyete hiz veril- mektedir, Ergani bakır madeni İşle- meğe başlamıştır. Morgo madeninin de techizatına çalışılmaktadır. Kömür istihsalâtında, mevcud vasıta, şart ve imkânların israfına mahal verilmiye- rek âzami neticeler elde etmek için her türlü gayret sarfolunmaktadır. Bunurja beraber, bu mevzuda İstih- salâlı teşkilâtlandırmak ihtiyacı kar- şısında bulunduğumuzu işaret etmek isterim. Kömür havzasının Devletleştiril- mesi için de teşebbüse girişilmiştir. Cümhuriyetin büyük eseri ve Türk sanayiinin en büyük temelini teşkil eden Karabük demir ve çelik fabrika- larının şu anda ilk istihsalini vermek- le milli sanaylimize kudretli bir un- sur katmış olduğunu arzetmekle se- vinç duyarım. (Bravo sesleri, alkışlar) Harici ticaretimiz Arkadaşlarım, Büyük Meclisin tatil devresine girmesi- ni takib eden aylarda hükümetimizin t- carei politikası ve bunun tatbikatı üze- rinde ehemmiyetli faaliyeti olmuştur. Ha- rici ticaretimize yeni istikametier veril- mesi şeklinde başlıyan bu faaliyete Avru- pada harbin başlamasını müteakib, big taraftan daha fazla kuvvet verilirken, di- ğer taraftan dahili flatlerimizin makul badlerde tutulabilmesi, iç pazarların ha- rekete geçirilmesi mevzuları süratle ele alınmış, mahsullerimizin kıymetlendiri- mesi ve kredilenmesi ile meşgul taşekkül- lere yeni vazifeler verilmiş, bankalardan mevduatın çekilmesi teşebbüsatı milli ban- kalarımızın ve Merkez bankasının müşte- rek mesaisi ile şimdiye kadar sarsnlıma bir şekilde idare edilmiş olduğu gibi, son günlerde iç piyasada görülen bazı ihtikâr hareketlerini, daha ilk adımda akamete uğratacak tertibat ve Ihzarata da girişli- miş bulunmaktadır. (Bravo sesleri) Müsaade buyurulursa bu işlerin her biri hakkında kısaca maruzatta bulunmak isterim. İç flatlerimizie dünya fiatleri arasında- ki müvazenesizlik yüzünden Merkezi Av- rupa devletderi haricinde kalan memleket- lere yaptığımız Mracatların son senelerde arzettiği müşküldl bertaraf etmek için bazi büyük devletlerle ticaret anlaşmala- rımızı ihracatumıza imkân verecek bir şa- kilde tanzime gayret ederken, aramızda anlaşma mevcut olan ve olmıyan memle- ketlerle ticaretimizi kolaylaştıracak . öcil tedbirlere de tevessül eylemiş bulunmak- tayız. Fransızlarla yapılan ticaret anlaşması, bütün Mrac mallarımısın ithal edilmesi, Kanada ve Mısıria olan tlcareti- mizin inkişafına engel teşkli eyliyen bazı kararların Kaidırılması bu meyanda 2ikro- yükselmelerine mâni olmak ve bunları iç ve dış piyasa icablarına göre ayarlamak gayesile üç büyük mili bankamızın iştira- kile, kuvvetini Türk parası kiymetini ko- ruma kanunundan alan bir takas limited şirketi kurulmuştur. Direktiflerini, Ticaret ve Maliye Vekâ- letlerile, Merkez bankamızın mümeasi)le- rinden müteşekkil bir komisyondan almak suretile işleyen bu teşekkül, pek kısa bir zamanda gerek takas primlerini tanzim, gerek başıboş bir halde cereyan eden ve çok defa spektilati! bir mahiyet alan ha- reketlere mâni olmak bakımından değerli mesaide bulunmuş prim s#viyelerinde mü- bim sayılacak tenzilât teminine muvaffak olduğu gibi, İhracat ve idhalât tacirlerimi- ge de itimad verebilecek emin bir mesnet olmak itibarile, her tarafta memnuniyet uyandırmıştır, Zirai mahsullerimizin fiatleri Büyük ehemmiyet verdiğimiz meseleler. den biri de zirai mahsnllerimizin flatle- rini hakiki piyasa icabları haricindeki Amillerin tesiri altında kalarak düşmekten korumak ve bu suretle bunların değer fi- atlerle satışını temin eylemekltir. Bu hedefe yaklaşmak için bir taraf- tan ihraç imkânları mevcut oldukça, bazı inühim ihraç maddelerimiz için ihrucatçı- ların müşterek ve mütesanit bir surette harekot etmelerini temin edecek tacir birlikleri vücuda getirmek suretile flatleğ makul hadlerinde korunmak istenilmiş, İnhisarlar umum müdürlüğünün piyasada pazımlık hizmetini görecek şekilde, muba- yealta bulunması temin olunmuş, diğer taraftan bugünkü ahval ve şeraitin ihdas ettiği bam mahalli sıkıntılı vaziyetleri ön- lemek üzere incir, fındık bölgelerinde sa- taş kooperatif oteşklillamizın o faaliyetleri mukabilinde avans vermek teşebbüsüne girişiimiştir. (Bravo sesleri) Halen satış kooperatiflerimizin mall bünyelerile mütenasip bir surette idare edilen bu ilk herakâtı takviye eylemek, bu teşekküllerin ihdas edecekleri senetleri reeskont muamelesine tâbi tutmak sure- “tile kendilerine daha geniş bir faaliyet sar hası açmak kararındayız. İhtikâra karşı tedbirler Bon günlerde iç piyasada barı ihtikâr hareketleri münasebeti ile aldığımız ted- birlerden de - bahsedeyim. Üç gün evvel neşrettiğim bir tebliğ ile memlekette en az bir senelik ihtiyaçtan fazla iaşe mevaddı bulunduğunu, zaruri maddelerin hemen kâffesinin ya ihracı men veya lisansa tâ- bi tululduğunu, ihtikâra teşebbüs edecek- ler hakkında hükümetin en şiddeti bir surette takibata geçeceğini etraflıca efkârı umumiyeye izah eylemiştim. Mazide hepimizin şahidi olduğumuz vu- kuatın tekerrürüne fırsat ve imkân verli- miyecektir. (Bravo sesleri, alkışlar) Şimdiden Idari ve kanuni bütün tedbir- lere müracaat edilmiş olmakin beruber, bu husustaki mevzuatımızın Ikmal ve takviyesi lâzım geldiği neticesine de var- dık. Bu maksadla Iki kanun lâyihası bu- günlerde yüksek huzurunuza takdim olu- DAÇAKtIL, ç * Zirai istihsali teşvik Harici duruma nazaran, Zirmi istihsali teşrik ve takviye eylemek başlıca meoşga- lemiz olacaktır. Bütün resmi teşkilâtımız bu maksadı temin edecek şekilde tahrik cölimiş bulunmaktadır. Zirai istihsalin in- kişafına yarayacak bir tedbir olmak üzere, sirali kredi faislerinde ahiren yapmış ol- duğumuz tenzilâtı da zikreylemek lâzım- dar, Ziraat bankasının zirai kredi ve salaş Kooperatiflerine yüzde yedi buçuk faizle açmakta olduğu kısa vadeli kredilerden is- tihsale taallük eden ve takriben 12 mil- yon Uraya baliğ olan kısmının faizleri yüzde 5.25 haddine indirildiği gibi, ban- kanın müstahsile doğrudan doğruya aç- tağı ve vadeleri beş seneye kadar yükselen orta vadeli kredilerle, vadeleri beş seneden fazla olan uzun vadeli kredilerin faizleri de yüzde sekiz buçuktan yüzde altıya ten- il edilmiş bulunmaktadır. Bu nisbet yüz- de otuza yakın bir ucuzlama demektir. Alınan bu tedbirler ile bir taraftan koo- peratiflerin himaye edilmesine, diğer ta- raftan rürram, işlemenin o demirbaşını teşkil eyliyen vasıtalarla techizine ve Zi- rant Vekâletinin zirai istihsal proğramının tahakkuk ettirilmesine daha fazla imkân verilmiş olmaktadır Zirai kredide faizlerin indirilmesi teşebbüsü yanında, açılan kre- dilerin kolay işlemesini ve bilhassa £or- malilesinin az bir makanizmaya tâbi tu- tulmasını esas şart koyduk. Bankalardaki mevduat Ticari hayatımıza aid tedbirleri arzeder- ken bankalardan mevduatın çekilme ha- reketi hakkında da bir kaç kelime söyle- mek isterim. Bir kınm vatandaşlar bu ayın başında mevduatlarını geri almak için basıkalara müracaata başladılar, Mevduatın çekilme hareketi geşen hafta şayan! ihmal olmi- yazak bir süratta iken, üç dört gündenberi evvelâ durgunlaşmış, müteakiben tevak- kufa yakın bir manzara göstermekte bu- Yunmuştur. Vatandaşların bankalarımızdaki mev- duntları hakkında endişeye düşmeleri için hiç bir elddi sebeb yoktur. Bankalarımız kadar muhtelif vesilelerle bünye- lerinin sağlamlığın isbal ettikleri gibi, halen de bütün talebleri karşılayabilecek bir durumdadırlar. Vadeli mevduatin dahi iadesine devam olunması bunun en yeni ve bariz delilini teşkil eder. Hükümetimiz, movduatın çekilme hare- keti karşısında, töleb edilenin her halde iade olunmasını en doğru bir yol olarak kabul etmiş ve bu hususta icab eden ter- tibatı almıştır. (Bravo sesleri, alkışlar) Bereketli ve iyi mahsul yılı Aziz arkadaşlarım, Zirai istibani vaziyelimiz emin ve sağ- lamdır. Gıda maddeleri Üzerinde her han- gi bir sıkıntı varid değildir. Bereketli ve iyi kaliteli bir mahsul yılını idrak ctmiş bulunuyoruz. Evvelce de arzettiğim gibi, mevcudumuz yıllık ihtiyacımızın üstündedir. İstihsal kudrotimiz eski devirlere nisbet edilmiyecek deroocde yüksektir. Yalmz son battâ aşmaktadır. Geçen umumi harpten evvel büyük şe- hirlerimizin ekmek ve un ihtiyacinn dışardan temin edildiğini hapimiz hatır- larız. Bugün iwe buğday da ihracat edecek kollesi, bugün otuz beş kırk milyon etra- fındadır ki, ihtiyacımızın fevkindedir, Top- rak mahsulleri ofisinin silo ve depolarındaki buğday miktarı bir buçuk milyon kental- dır. Köylü ve tüccar elinde de bunun en az iki misli bir stok olmuş olduğunu tah- min ediyoruz. Pirinç, harbi umumliden evvel hemen ta- mamen bir idbal maddesi idi, Bugün pi- rinel de ihtiyacımıza yeter derocode ye- tiştirmekteyiz ve daha fazlasını yetiştire- cek vaziyetteyiz. Şeker, evvelce münhasıran hariçten te- darik ediliyordu. Bugün bunu memleket Tayyare piyangosu çekildi Dünkü ve bugünkü keşidede kazanan numaralar 115852 17626 18448 19126 20125 50000 lira kazanan numara 21454 20431 22392 Bu numaranın son İki rakamı ile nihayet | 23024 bulan biletler 1/10 hesabile iki lira amorti |25955 Kazanmışlardır. 21410 15000 Es 32361 lira kazanan numara, 33078 14750 34374 35004 37685 Bu numaranın son iki rakamı ile nihayet Pulan biletler 1/10 hesabile iki ira amorti kazanmışlardır. 38490 12000 Zira kazanan numara 16081 11540 32557 10000 1415 lira kazanan numara 7080 32760 3095 11628 3000 Lira kazananlar “19321 23132 314 24433 1000 Lira kazananlar 18441 22238 2704 28523 n114 500 Lira kazananlar 20573 30594 11851 29101 12453 37953 24356 34610 9212 3465 20412 2569 148117 22607 25491 32701 54sı 15892 (10100 19354 Si 20285 | soy 25 1238 5582 2226 678 016 1445 2501 6008 7577 877 10140 19047 20007 20829 26655 30008 28897 6234 24526 6281 36388 6300 1157 10208 22326 22671 1822 5002 20008 318 33734 39890 25228 100 Lira kazananlar 3300 3783 7438 7521 0515 10648 1070$ 10915 11705 13902 varı 19063 10910 10927 19791 22506 22081 23058 24060 24073 26179 26202 26335 20580 27541 30144 817755 37780 36319 30115 31515 37728 82099 34519 35070 17154 6559 13593 15601 4413 18056 12674 19208 10300 24812 39138 5373 21200 10137 469 32009 6555 34400 21170 24737 10108 7138 21239 3473 2429 29010 50 Lira kazananlar 46 ST7 161 1981 2196 3200 3543 3859 4084 4152 4508 4687 4740 AMB 5384 8169 5621 SI6 6043 7145 TASI 7609 7915 7002 8228 8863 #890 900 SUB GITZ Di84 0400 9668 9952 10037 10199 10427) seye 11220 11573 12018 12098 12165 38945 12346 12552 12872 12816 1ŞUTT 18244 jezyn 18710 18814 15825 14IS7 1407 14517 33630 14844 14808 15098 15489 15504 15742 15758) giy saarmaaanasasaasa sas sErAAAAAAAAAA asaaanEEENA | 1740 rinde de ayni inkişaf ve tezayüdü gör- |as758 mekteyiz. Fındık, kuru üzüm, incir ve em- |15430 sali gibi bugün esas itibarile ihraç ettiği- (15949 miz mahsullerimizin de çok kesif ve yük- | seg) sek kalorili gıda maddeleri olduğunu unut- | 11949 mamak lâzımdır. Et bakımından da 3250 3398 12462 16227 21206 27152 39011 77483 11765 33222 sise wi 4011 17971 23004 28535 2238 3165 9555 1680 erea |11589 10756 0428 12222 15104 14104 15654 16191 117050 18316 18679 19400 J19907 20750 21883 22009 10075 14806 21141 24012 29034 30309 39404 1470 33300 124447 17912 25081 20498 21215 24215 29052 20133 30519 31112 33019 44283 36026 J36ro2 31346 21160 35602 27869 261 28993 3905 2285 4367 047 1190 8854 0015 10861 12904 8480 1445 biç bir endişeye mahal yoktur. Bazı gede İygres ve iptidai zaaddelerinin ihracı hususunda | y4yan #on zamanlarda yapılan takyidat, aruret | taşa icabı değli, ihtiyat tedbiridir. ia Ayni mülâhaza ile istihaali eksiltmemek, İ zy bilâkis arttırmak için feab eden bütün ted- | Sı birleri de almak yolundayız. Trakya manevraları e 321017 Arkadaşlar, 4040 Tatil devresinin en göze çarpan mühim | 14640 ve sevindirici hadisesi, “ bu sene mıntakasında yaptığı | 8319 büyük manveralardır. (Bravo sesleri, al- |94248 kışlar) 24038 Reisicümhurumuz Milli Şefimizin de #e- ref verdiği bu manevralar, Türk milleti. nin hakikaten göğsünü kabartacak bir in- tizam ve muvaffakıyetie cereyan etmiş ve Türk kumanda heyetinin olduğu kadar Türk erlerinin de ne azimde ve ne kud- res olduğunu vazhan O göslermiştir. (Bravo sesleri, şiddetli ve sürekli alkışlar) Bumi huzurunuzda, iftiharla ve emniyetle 30694 söyiemekin bir vazife ifa ettiğime kanilm. (Şiddetli alkışlar) 29980 Keza, bu arada yine Türk azmi ile ve | 15045 eli ile yapılan demiryollarımızın bir men. 22161 halesino daha geldik. Şimendifer Erzuru- ma vardı, (Şiddetli alkışlar) 3 Aziz arkadaşlarım, 14552 Bugünün en mühim meselelerinden #ize 28673 hülâseten bahsetmiş bulunuyorum. Büyük Meclisin işe başlaması bize hem kuvvet, hem emniyet verir, Biz o kanaatteyiz ki bugünkü dünya 3505 16341 17935 10505 19434 20162 21559 22495 16440 11907 18646 19592 20679 21822 22483 213 25936 7601 20105 32404 33418 3455 36336 31963 38584 16616 7116 17664 26449 9005 21004 5241 340aB 36919 7219 32585 12592 29669 21913 35663 13035 39681 10613 14616 10443 34033 18823 19291 3971 13328 19127 16455 13058 10680 wr16 20875 21075 22517 24098 25041 Aİ 41615 325809 43505 34865 38416 39167 39050 6271 16058 7195 30104 38321 26578 29466 33251 ym45 27414 23139 13693 $T1ST 20945 2439 24343 18400 12853 21074 1996 8085 773 36933. 11096 16204 16819 11052 isra 10817 21004 21801 22887 24738 26845 20238 3104 3264p 34024 34884 36801 38305 39742 12045 10520 3383 8997 21301 14444 12584 4135 104 10809 36209 21817 25099 39490 37204 8162 34143 73 3599 14516 3104 29213 16859 18214 1685 19042 21262 22049 22062 24104 21143 20084 31776 ru 34220 34921 37203 17235 18364 18929 19086 2351 zı 24035 n313 20129 31335 arza 3A2ET 35034 Tı4ma 30482 15040 39810 204T1 18102 40 3073 17441 12039 20838 11020 10254 30 Lira kazananlar mı #75 Lİ 3249 5411 GTA 139 820 9945 1044 11425 12400 13184 14570 15759 16387 17180 14808 18701 mi 20143 20912 21948 23347 24450 25939 20282 29169 30822 34189 2470 38102 3673 34148 13525 5108 2408 30926 n19 5004 10191 192 318 2602 3390 5631 6032 1356 8400 10091 10008 11892 12594 153 14920 159185 16443 11410 18480 18732 19404 2091 21209 22043 23492 23048 24741 26263 26157 21424 28553 20233 20044 30181 32460 33103 34349 30138 36994 ys) sar 39461 1083 742 17160 6819 22609 19874 31646 0301 11129 sı? 892 2913 goz 3155 Gi 5912 6926 761 8598 11915 10839 11980 12627 13881 15136 15957 10544 11583 18506 15045 13438 24027 24912 30950 2716 35769 21104 15408 9901 1 18989 2301 43310 29999 71328 14347 30986 181 29000 30502 m3 3491 16165 16722 17816 14647 19318 19940 20400 21306 2510 23828 2 2 2536) 26432 nm 6 24805 39990 20000 Liralık mükâfat 10545 10000 Liralık mükğfat 24194 24122 10992 15312 28305 30499 30404 31702