22 Ağustos 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

AKŞAM 22 Ağustos 1939 Alman matbuatına toptan ve zaruri bir cevab (Baş tarafı 1 inci sahifede) Almanya, bu haksızlığa sonradan İsyan etmiye başladı. Yavaş yavaş, Versailles muahedesinin bütün hü- kümlerini yırttı, Alman milletinin birliği, tam istiklâli, hattâ maziye nisbetle, daha büyük bir kuvvetle teessüs etti. Eski silâh yoldaşımız milletin bütün bu kalkınma hareke- tini hayranlıkla takip ettik, Almanya, harpten önceki vaziyeti. ni tamamen kazandıktan sonra, or- taya bir milliyet nazariyesi çıkardı. «Her millet, efradı hudut dışında da olsa, ayrılmaz bir topluluktur, her millet, kendi mukadderatını bizzat tayin eder» dedi, ve işini bu nazari yeye uydurarak koskoca Avusturya- yı ühak ediverdi, Buna ses çıkaran olmadı. Ses çıkmış olsa da hareket Hele biz, asla alâkadar olmadık, itiraz bile etmedik. Çünkü nihayet, bu tarzda bir milliyet felse- fesi günün birinde hakikat olup da yeryüzünde tatbikat sahasına ge bundan zarar görecek millet, herhalde Türkler değildir. İş bununla kalmadı. Hâdiseler ma- lâm, Ayni nazariye mucibince, Südet havalisi de Almanyaya verildi. Kan- sız, topsuz tüfeksiz, bayramla sey- ranla kolaycacık yapılan bu kesme ve ekleme ameliyelerinden sonra, Al- manya eskisinden büyük bir millet oldu. Hitlerin adı, tarihte Bismark- ların şöhretini gölgede bıraktı. Fakat bu da yetmemiş olacak ki, lünü gösterirken, müttefiki İtalya, sahillerimizin yarı başındaki adala- ri tahkim etmek yetmiyormuş gibi Arnavutluğu işgal etti, Balkanlarda gözü olduğunu saklamaya bile lü- zum görmedi. Dünyayı telâş aldı, herkes kapısı- nı bacasnı kapamak, kendilerini duydular, İşte bu, kabahat oldü! Alman, İtalyan matbuatı kuduruyor. Bütün yaptıkları haklı, önlerine gelen zayıf şikârı yutmak da hakları... Fakat, ne zaman, nereye saldıracakları bel- li olmayan aç mahlüklar karşısında nefsini korumak arzusu haksız! Al manyanın, Şarkı ve Balkanları pay- laşmak, ve Avrupaya tahakküm et- mek için İtalyaile ittifak etmesi haklı, Türkiyenin, Sirf anavatanını müdafaa etmek için İngiltere ile it- tifakı cinayet! Almanyanın ve İtalyanın, rüyala- rında bile görmedikleri toprakları aldıktan, bülün emellerini fazlasile elde ettikten sonra dahi, olanca kud- ret ve kabiliyetlerini -milletlerini aç bırakmak fedakârlığına da katlana- rak. hâlâ silâhlarını arttırmaya, bü- tün mili mevcudiyetlerini delice harp hazırlığına vakfetmeleri, âşık oldukları sulhun elâ gözleri için... Diğer devletlerin sadece kendilerini müdafaa gayesile aldıkları tertibat, harbi doğuran «çemberlemes hare- Alay diye yazdığımız bu gülünç düşünce tarzı, alman ve italyan mat- buatının, her gün ciddi tavırla, hiç sıkılmadan okuyucularına sunduk- ları siyasi mülâhazalardır. Bir İki gündenberi, alman gazeteleri, Türki- yeye karşı bu çeşit hücumlara giriş- tiler: İngiltere ile ittifakımızı affedil- mez suç sayıyorlar, Balkanlarda ve Türk vatanında gözü olan İtalya ile «demir ittifakı, imzalarken, Alman- ya Türkiyenin menfaatlerini düşün- dü, fikrimizi sordu mu? Bu kaba safsatalara hayret etme- mek lâzımdır. Aradaki ayrılık, sade siyasi menfaatlerin karşılaşması olsa ihtilâflara kolay çare bulunurdu. Fakat mesele bundan ibaret değil dir. Arada fikri, manevi, (aşılmaz uçurum var, Dünyayı görüş ve anla- yış felsefesi, beynelmilel ahlâk telâk- kisi, iki tarafta başka başkadır. Dâ- va, sadece açlık tokluk dâvası olsay- dı, açları doyurmak çareleri buluna- râk dünyaya düzen vermek mümkün olurdu. Arada fikir ve vicdan ihtijâ- fı var, Önüne geleni, gücünün yetti- ğini soymak istiyen eşkiyanm, fan- darmayı bozguncu addetimesi Kkabi- linden bir siyaset felsefesi karşısın. dayız, Onun için anlaşmak güz ola- tehlikede görenler “pek tabii olarak, | caktır. birleşmek, kuvvetlenmek lüzümuünü Necmeddin. Sadak Beynelmilel vaziyet (Baş tarafı | inci sahifede) Maliye Nazırı Sir John Simon, Da- hiliye Nazırı Sir Samuel Hoare, Ha- va Nazırı Sir Kingslay Wood, Müs- temleke Nazırı B. Mac Donald, ami. rallık birinci Lordu Lord Stanhope, Müdafaa Nazırı Lord Chatileld, Sıh- hiye Nazırı B. Eillot, Harbiye Nazırı B. Hoare - Belisha, Ticaret Nazırı B. Stanley, Paris 21 (AA) — Yarın saat 17 toplantı esnasında hemen münhasi- ran muhtelif sefaretlerden Parise ge- vaziyeti de İngiltereninki gibi sarih ve şüpheye mahal bırıkmayacak bir şekilde tesbit edilmiş olduğu için bu içtimalar esnasında mühim kararlar #ttihaz edilmesi beklenmektedir. Reisicümhur Lebrun perşembe gü- nü akdedilecek olan Nazırlar meclisi içtimama iştirak etmek üzere çar- şamba günü akşamı Parise dönecek- tir. Bundan sonra Paris civarında kâin Rambouilet şatosunda mezuni- yetine devam edecektir. Kabine meclisi yarın toplanacak- tır. Bir Amerikan gezetesine göre »— harbmuhakkak Bw-York 21 (AA) — New-York Herald Tribune gazetesi bugün Ar- rupanın istikbali hakkında pek bed- binane mütalâalarda bulunmakta ve Hitlerin demokrasilerin azmi kar- şısında eğilmektense her ne bahası- na olursa olsun mücadeleyi kabul edeceğini yazmaktadır. Bu gazetenin zanneltiğine göre, demokrasiler boyun eğmediği takdir. de Hitler, pek alçakça olacağı için yapılmasına imkân olmıyan birri. cat ile askeri bir hareket şıklarından birini tercih etmek ıstirarında kala- caktır. Hitlerin vereceği böyle bir karardan dofücak buhran pek ya- kındır, Uzun müddet gecikemez. Polonya askeri hazırlıklar ya; Breslau 21 (A.A) — Polonyalılar hudud civarında mühim askeri ha- aırlıklar yapmaktadır. Tilmanovada Polonya askerleri Dunajec nehrinin sol sahilinde siper- ler kazıyorlar, $zwanica yolu üzerin- de tank maniaları vücuda getirik- miştir. Starysacze hususi kıtaat gek miştir. Keza Konitz mınlakasında Zandersdort ve Deocec çiflikleri de kıtaat tarafından işgal edilmiştir. EBeuthen civarında mitralyözlerle 88 kiz, on kişilik müsüllâh Polonyalı ç- teler hudud karakollarına yerleştirik miştir. Varşova 21 (AA) — Yarı resmi Gazetla Poslka neşrettiği bir yazıda sivil halkı melhuz bir harbe karşı muteyakkız bulunmaya davet etmek» te ve her alleye iki haftalık erzak tes darik etmelerini tavsiye eylemekte- dir. Kattovice 21 (A.A) — (D.N.BJ Milli Şef döndü (Baş tarafı 1 inci sahifede) fik Fikret Sılay, İstanbul polis mü. dürü B, Sadrettin Aka tarafından Küçükçekmece istasyonu elektrik. lerle donatılmıştı, Mili Şef burada hususi vagonlarından perone inmiş- ler ve beşuş bir çehre ile İstikbale gelenlerin elini sıkmışlar ve Adiiyo Vekili B. Fethi Okyarla konuşmuş- lardır. Relsicümhur, seyahatlerinden memnun olduklarını beyan buyur- muşlardır. Müteakiben refakatindeki zevata veda ederek otomobille Flor- yaya gelmişler ve Deniz köşkünü şe- reflendirmişlerdir. Dahiliye ve Adliye Vekilleri, İstan- bul polis müdürü Floryada kalmış, Başvekil doktor Refik Saydam, Ha- rieiye Vekili B, Şükrü Saracoğlu, Na- fin Vekil general AH Fuad Cebesoy ve Vali ve Belediye Reisi doktor B. Lütfi Kırdarla diğer zevat, yoluna devam eden Riyaseticümhur treni ile 12,45 de Sirkeci garına gelmişlerdir. Dünkü manevralar Edirne 21 (Sureti mahsusada gön- devam eden şiddetli muharebeler bu sabah şafaktan itibaren başlıyan umumi harekâtla en son ve en çetin safhasına vasıl olmuştur. Geceyi Edir- nede geçiren Milli Şef harekâtı takib etmek üezer sabahleyin oyânında Başvekil B. Refik Saydam, Hariciye Vekili B. Şükrü Saraçoğlu, Mint Mü. dafaa Vekili general Naci Tınaz ve Nafia Vekili B. Ali Fund Cebesoy ol- duğu halde Edirneden ayrıldı. Bü- yük erkânıharbiye relsi mareşal Fev- zi Çakmak, baş hakem korgeneral Salih Omurtak ile general ve mebus- lardan mürekkeb büyük bir kafile saat 8 de erkek muallim mektebi önünden manevra sahasına hareket etti. Harekât komutanı orgeneral Fah- reddin Altayda, umumi harekâta bulunmak üzere davet edilen Mısır askeri heyeti ve yabancı devletler ataşemiliterlerile muharebe arazisine dahil oldu. Muharebeler Edirne yükinlarında cereyan ediyor, Otomobilimiz üzerin- de tayyare filolarının pek alçaktan uçtuğu ve sıksık top seslerile uğul- dıyan bu arazi ortasında dolaşıyor... İlk bakışta insan yokmuş hissini ve- ren bu geniş sahında araziye lâma- men uydurulmuş toplar, tayyarelere doğru çevrilmiş ağır makineli tüfek mevzileri, siperlerde düşman gözet- liyen kıtalar içinden geçliğimizi an- cak onlara üç dört metre yaklaştığı- miz zaman farkedebiliyoruz, Başlarındaki işaretlerden kırmızı kuvvetlere mensup oldukları anlaşı- Milli Şef orduyu tebrik ettiler Başkanı mareşal Fevzi e sahası olarak 1939 manevrası ha- kiki bir muvaffakıyetle hitam bul- muştur. - Yüksek sevk ve idarenizin bu mesud neticesi İçin sizi ve müm- taz vazife hissinden ve kiymetin- den dolayı Cümhuriyet ordusu- nu hararetle tebrik ederim. Milletimiz emniyet ve itilâsının mesnedi olan büyük ordunun kumandanlarına, subay ve erle- rine itimad ve iftihar duyguları ile sarsılmaz bir surette bağlıdır. Reisicümhur İsmet İnönü lan kahraman Mehmedciklerin mev- zi değiştirmek üzere dereler içinden yer yer ilerledikleri görülüyor. Umumi harekât Umumi harekât vaziyeti şudur: Şimalden gelen ve (ik hedef olarak Edirneyi almak isteyen bir mavi or- dunun bir haftadanberi Edirne - Kırk-! İareli hattına karşı yaptığı taarruz- lar, kırmızı kuvvetler tarafından akım bırakılmış, devamlı muharebelerle karşısındaki mavi kuvveti yıprattık- tan sonra derhal vaziyete hâkim olan kırmızılar, ilerlemek istiyen mavi or. duyu süratle geri çekilmeğe mecbur etmiştir. Şu dakikada maviler, kırmızının savletleri karşısında mevzilerinde tu- tunamıyarak oyalama :muharebesile geri çekilmekte, işgalleri altında bu- lunan Lâlapaşa köyünü de terketme ğe hazırlanmaktadırlar, Harekât bu sâfhada iken manevra sahasına dahil olan mareşal Fevzi Çakmak, yanındaki yüksek komutan- larla evvelâ kırmızı ordu idare yeri. ne geldi. Ordu komutanından son va- ziyet.etrafında izahat aldı; yeni ka- mma amaa 1 a mam man ava, m LA kamatı Almanların tevkifine devam etmektedir. Polonya askerleri köprüleri dinamitliyor Machrsch - Ostrau 21 (A.A.) — Bo. hemiya ve Moravya hududlarını kapa- dıklarından sonra, Polonya askerleri yolları ve köprüleri dinamitlemişler- dir. Polonya Bohemya ve Moravya hu- dudlarında Teschene mıntakasında büyük kuvvetler tahşid eylemektedir, Wirbitzde, Relehwaldauda, Potersu- valdda ve Friedeckde mühim harekât müşahede olunmaktadır. Diğer taraf. tan Polonya müfrezeleri Julburncau istikametinde ilerlemektedir. Kont Ciano Mussolini nezdinde yare ile gelen İtalyanın Berlin sefiri Kot Attolico da hazır bulunmuştur. Danzig'te hukuk şinaslar toplandılar Danzig 21 (AA) 25 ağustosa kadar devam edecek olan kongre esnasında Almanyanın Danzig üzerindeki taleblerinin İw Hududları mıntakasında Polonya mas| kukt cephesi tedkik edilecektir, Alman gazetelerinin makaleleri Berlin 21 (A.A) — Alman matbu. azm Allgemeine Zeltung diyor Tağililerde Almanyayı otarşi plâ- nnı tahakkuk ettirmekten meneyle- mek sabit bir fikir haline geldi. İn- gilizler bu sabit fikre «Yeni cereyan» adını veriyorlar. Fakat bu yeni cere. yan İngilizlere, şümulünü ancak *a rihin tesbit edebileceği bir mesuliyet tertip eylemektedir., Hamburger Fremdenlbatt gazetesi de şöyle yazıyor: Garp devletlerinin kararı her ne olusa olsun hiçbir şey Hitlerin Alman- yasının 1919 haksızlıklarına bir ni hayet vermek hususundaki yüksek düsturunu tatbikten menedemiyecek- tir, Berlin 21 (A.A.) — D. N. B. âjan- sı, B, Hitlerin İtalyanın Berlin bü- yük elçisi B. Attollco'yu kabul etmiş olduğunu ve B. Attollco'nun B, Hit- lere Salzburg görüşmelerinde bahis eN ÜNÜN mmm LL LİLİ İMEİ11.İİİ İİİ İİİ İMA 2 1212 İLİ İMA İİ ii 1 rarlarını dinledi ve buradan ayrıla- rak mavi ordu tarafına geçti ve ma- vi kuvvetler komulanını dinledi. Milli Şef manevra sahasında Sabahtanberi harekât sahasını gez- mekte olan Reisicümhur İnönü, saat 11,30 da Lalapaşa köyü civarındaki bir tepede Mısır askeri heyeti ve ya bancı devletler ataşemiliterlerine mülâki oldu. Mısır askeri heyeti reisi, arkadaş- larını Mİlli Şefe ayrı ayrı takdim etti. İnönü, heyet Azalarının ve kendisini selâmlıyan ataşemiliterlerin ellerini sıktı, Mısır askeri heyeti reisine İlti. fat ederek: — Vaziyeti takib ediyor musunuz? Sualini sordu ve: — Evet takib ediyoruz. Cevabını aldı, Bundan sonra Mİlİ Şef, Fransız ataşemiliterine tevcih etti. Ataşemiliter, vaziyeti gayet İyi takib ettiğini, yolda gelirken kırmızı kuvvetlerin çok muvaffakıyetli bir — Evet, sağda, solda çarpışmalar oluyor. Enteresan. Buyurdular. Bunun üzerine Fran- sız ataşemiliteri: — Evet çok enteresan... Cümlesile mukabele etti, Mili Şef bu tepede misafirlere ve- da ederek civarda bulunan araziye hâkim bir tepeye ilerledi ve otomo- bilinden inip dürbinile harekâtı ta- kib buyurdu, biraz sonra mavi kuv- vetler komutanı yanından gelen ma- reşal Fevzi Çakmak burada Milli Şe- fe mülâki oldu. Mili Şef, kısa bir gö- rüşmeyi müteakib tedkiklerine devam etmek üzere tepeden ayrıldı. Öğleden sonra Mavi orduyu kati inhizama uğrat- mak azmile hareket eden kırmızı or- du, öğleden sonra bütün kuvvetleri- le mavi ordu üzerine yüklenmiş, hedef tuttuğu gayeyi tam ve kati surette tahakkuk ettirerek mavi kuvvetleri atıl bırakmak suretile kati zafere ulaşmıştır. Kırklareli - Edirne umumi battın- da bir meydan muharebesi tarzında cereyan eden bugünkü harekâta kül. liyetli mikdarda tank ve tayyareleri- miz, ağır toplarımız, motörlü silâh ve vamtalarımız İşlirak etmiştir. Bu seneki büyük manevralarda kahraman Türk ordusu, gerek talim terbiyesi, gerek komutanlarının sevki idaredeki' kudreti ve hakikaten yiğit olan erlerimizin yüksek değerlerile her cihetçe itimada şayan emsalsiz bir kuvvet olduğunu göstermiştir. Gece ve gündüz. fasılasız devam eden bu yorucu vazifede Türk askeri neşe İçinde koşmuş, komutanların her emri en kısa bir zaman içinde yerine getirilmiş, erlerimiz cesaret ve çevikliklerinden bir zerre kaybetmi- yerek komutanlarının takdir ve iti- madlarını kazanmışlardır. Her Türkün göğsünü ifuharla ka- muzun heybetini bütün cihana bir kere daha hatırlatan mesud bir vesi- le olmuştur. Sıhhi durum Bir hafta devam eden manevra zar- fında ordüda alınan tedbirler saye- sinde bir bulaşık hastalık görülme. miştir. Adi hastalıklar normalin ak tındadır. Muntazaman verilen kinin sayesinde sıtma vakası tesbit edilme- miştir. Erlerin sıhhatleri tam ve yo- lundadır, Erler yemeklerini de mun. tazaman almışlardır. Manevraların tenkidi Manevralar bugün sona ermiştir. Program mucibince salı ve çarşamba günleri kıtalar istirahat edecek 24 ağustos perşembe günü Edirne Hal- kevinde evvelâ harekât komufanı orgeneral Fahreddin Altay, sonra da büyük erkânıharbiye reisi mareşal Fevzi Çakmak tarafından manevra- ların tenkidi yapılacaktır. Manevraya işlirak eden kıtalar cu- ma günü, öğleden evvel Edirnede ve öğleden sonra Kırklarelinde olmak üzere mareşalın önünde büyük bir geçlid resmi yapacaktır. Edirnedeki resmigeçide ataşemiliterler davetli. dir. Resmigeçidden sonra öğleyin fi- danlıkta davetlilere öğle ziyafeti ve- rilecektir. Şevket RADO ,