17 Mayıs 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

Demir I Yüksek mühendis G. Alnar tarafından (o Haliçteki Oköprülere dair yapılan tedkikin ilk iki kıs- mını cumartesi ve pazartesi nüs- halarımızda neşretmiştik. Bugün de ilk yapılan demir köprüleri anlatan kısmı neştödiyoruz) Eminönü - Karaköy ârası için 1870 de Fransızlara bir demir köprü sipariş edilmişti. Harp dolayısile bir tir. Fakat bu köprünün hangi sene Unkapanına kurulduğu; ; belli değil- dir. 1875 senesine doğru kurulmuş olması muhtemeldir. Köprünün evsaf ve eb'adı ve şekli hakkında mecmuai mukavelâttan ve mevcud plân vs resimlerinden aşağıda yazılı malümat' 'toplanabil- r: 28 duba üstüne kurulmuş bulunan bu köprünün boyu 480 ve eni de 18 metredir. Dubalarının normal eb'adı 21,00 X 8,00 X 3,00 metredir. Kıyı gözlerinin meyli yüzde beş, köprü kısmının meyli yüzde üçtür. Mavna- larm geçmesine mahsus geçidler, öteki köprüler gibi kapı gözünün ak tında olmayıp bu kısırın.iki tarafın- da ve sabit kısımların nihayetinde- dir. Bu geçidlerin eni 12 metre serbes yüksekliği de 5 metredir. Kapı közü 52 metredir. Kapı gözü kanadları müsavi boyda olmayıp Unkapanı ka- nadı 22 ve Azapkapı kanadı 30 met- redir. Bu kanadlar on dakikada açı- uyormuş. Açılıp kapanma manevrâ- sı romörkörlerle olmayıp ırgadlarla ve insan kuvveti iledir. Kenar ayakları ahşap kazıklar üs- tüne kâgirden ve gayet sağlam ye pılmışlardır. Bu kenar ayaklardan Azapkapi kenar ayağı hiç bir rıza göstermeden 1937 senesine kadar, ya- ni Gazi köprüsünü yapabilmek için yıkılıncaya kadar dayanmıştır. Te- meli hâlâ durmaktadır. Unkapanı kenar ayağı da gerilerde toprak ak tında hâlâ durmaktadır. Köprünün mukavemet derecesi hakkında mukavelenamesinin yedin- ci maddesinde şu kayıd vardır; «Yedinci madde — Köprünün beher murabba metresi 900 kilogram yük kal- dırabilecektir ki yaecmu köprü 2134000 Kilogram, yani 36000 den 37000 nüfus ağırlığını mütehammil olacak ve köprü öyle bir surette yapılacak ve eşyaya bir derece kalınlık verilecektir ki timurun beher murabba milimetresi yedi kilogram sikletini tecavüz etmiyetektir» İhale bedeli 3,100,000 frank, yani takriben 135,000 altın Türk lirasıdır. Fakat beheri 1200 kilogram ağırlı- ğında 96 gemi demiri bedeli ihale be- delinden hariçtir. Bu bedel hazinel celileden verilmiş olduğu gibi mon- taj, yani köprüyü kurmak için ayrica amele de verlimiştir. Köprü, sistem itibarile birbirinden ayrı üç gruplan müteşekkildir: Birinci A dubaları grüpu, Unkapa- nından büşlar ve deniz ortasında 170 inci metreye kadar devam eder, İkinci B dubaları grupu Azapkapı- dan başlar, deniz ortasında 180 inci metreye kadar devam eder. Üçüncü C dubaları grupu iki evvelki grup- ların uçlarından 12 şer metre uzak- ta, tam ortada ve 90 metre tulün- dedir. On ikişer metrelik âralıklar iki mesned üzerine oturtulmuş kirişler- le ve dubasız olarak yapılmışlardır. Kirişler sık örgülü ve dikmeli ka- tes ikrişi sistemindedir. Kapı gözü- nün çerçeveli kirişleri bir nevi «Ns ki- rişi sisteminde yapılmışlır. Köprünün bu suretle birbirile iyi- ce bağlı olmıyan üç gruptan yapıl mış bulunması ve kafes kirişlerin rüzgâra fazla satıh göstermesi dola- © Haliçteki köprüler Unkapanı köprüsü üçüncü Karaköy köprüsü Feamarelere namış ve bir çok defalar kopup ken- di kendisini harap etmiştir. Esasen projesi Karaköy ile Eminönü için ya- pilmiş olan bu Köprünün sert rüz- gârlara maruz Unkapanı mıntakası- na kurulması hatalı olmuştur. Bu köprünün dubalarını değiştir. mek hemen hemen gâyri mümkün olduğundan bu iş için Tersanecce bir (yüzen havuz) yaptırılmıştı. Bu ha- vuz son senelere kadar Tersanede dururdu. Birinei demir Unkapanı köprüsü 1912 senesine kadar Unkapanında kalmıştır. Ömrü takriben 37 senedir, 1912 de Eyübe nakledilen bu köprü- nün bir kısmı batmış ve bir kısmıda hurdacılara satılmıştır. Üçüncü (Karaköy) köprüsü (Unkapanında) İngilizler tarafından yapılmış olan üçüncü Karaköy köprüsü 1912 sene- sine kadar Karaköyde kaldıktan son- Ta Unkapanına nakledilmiştir. Son senelerde Unkapanı köprüsü namile tanıdığımız köprü aslında üçüncü Karaköy köprüsüdür. Yazın senede bir iki defa esen şid- detli gün doğtusu fırtınalarından mütevelliâ dalgalardan başka doğ- rudan doğruya hiç bir tesire maruz “bulunmuyan Eminönü - Karaköy ara- sında iken yalnız bir kaç vapur çarpması müslesna, oldukça iyi tu- tunan bu köprü, Unkapanı - Azapka- pi arasına nakledildikten sonra çok hırpalanmıştır, Unkapanı ve Azapkanı hattı kışın yıldız ve karayel fırtınalarına tama Jegilizlere o Yeplirıdlan Sonradan .Karakiy # öprisi 4a o Hapemae Nefl Mlinmuşler Mlaskinlar Kayar Kizin #simleri çürümüş, güverteleri yarı yâ rıya delinmişti, Yağmurdan dubala- ra su dolar, müvazehesi bozulurdu. Bu köprü Unkapanında iken bir kaç defa fırtınadan kopmuştur. 1922 de kullanılmmaz bir hale gel- miş; 1924 ve 1925 senelerinde bazı aksamı Belçikaya sipariş edilerek de- Eiştirilmiş ve Unkapanına on altı ah- şap kazık üstüne betonarmeden yeni bir kenar âyak yapılmış, Fransızla- rın yaptığı köprüden kalma çürük aksam ayıklanmış, boyu da 480 met- reden 440 metreye indirilmiştir Bu vaziyete getirildikten sonra kar tipili ve İstanbulda görülmedik. bir yıldız - karayel fırtınasına kadar dayanabilmiştir. Köprü gece saat | birden sonra kopmuştur. Tipi şiddetli ve rüzgârdan köprü üstünde dur. mak ve karanlıktan dolayı karadan ne olduğunu görmek kabil olmadı- öından ne suretle kopluğunu da gö- “ren olmamıştır. Yalnız ertesi sabah yapılan tedkikatta: Dalgaların bir metreden fazla yük- seldiği - çünkü ertesi sabah rüzgâr azsaldığı halde dalgalar bir metre idi « ve rüzgârın da saniyede 30 met- re estiği ve ayni zamanda da Azâp- kapı kenar ayağı yanındaki gözlerin üstüne o vakitler havuzlarda, yapıl makta olan yeni Kadıköy İskelesi du- balarından ikisinin düştüğü ve lima- na aid şamandıraların da köprüye çarptığı ve Unkapanı tarafında da on altı kadar kayığın ve mavnanın köprüye bindirdikleri tesbit edilmiş ve bunların da köprünün deboşesini daralttığı anlaşılmıştır. Bu kadar tazyik ve sallantıya da- şehrimize gelerek Pera, Şişli ve Gala- haf ve sol iç müteaddid kereler Yu. goslav milli takımında oynamış- lardır, Şehrimize kuvvetli bir kadro ile gelmek istiyen bu klüp ayrıca Yu- goslavyanın en kuvvetli teşekkülerin. den olan Beogrndski klübünden de üç oyuncu ile takımını takviye ede- cektir. Yugoslav takımı müzdeki cumartesi günü saat 17,30 da Pera ile yapacak ve pazar sabahı saat 10,30 da Şişli ile ikinci oyununu oynayacaktır. ee ir İki gün İstirahattan son maçlarını salı günü Gala- tasarayla yapacaklardır. Çoktanberi rilmiştir, Bu hafta şehrimize bir Yugoslav takımı Yugoslavyanın en kuvvetli klüple. rinden biri olan Yedinsto, bu hafta ilk maçını önü- , a 2. geliyor Yedinsto takımile şehrimize gelecek “| olan Yugoslav milli takımı oyunculas rından Sekuliç, Lançoreviç < şehrimizde kuvvetli bir ecnebi tas kımı görmeğe hasret kaldığımız için teknik bir takım olduğu haber alı nan bu klübün yapacağı maçlar alâ. ka ile beklenmektedir. e e Manisaya bağlı Muradiye köyünde yeni bir klüp açıldı Klübün tesçili için faaliyete geçi miştir. (OFişler (doldurularak ya- kında Ankaraya gönderilecektir. Klü- bün açılışından bugüne kadar Mani- sa klüpleri ile iki defa temasa geçik miştir. Takım son maçta 3 - 1 mağ- lüp olmuştur. Gençlerde gittikçe heve$ * artmaktadır. # TE ——— m Üç şehir atletizm müsabakaları i terbiyesi İstanbul atletizm ajanlığından; 1 — Üç şehir atletizm müğabakala- rnda İstanbulu temsil edecek olan takım şöyle tespit edilmiştir: 100 İrfan - Vedat, 200 Irfan - Mu- Zaffer, 400 Cemal - Zare, 800 İbrahim - Cemal, 1500 Hüseyin . İbrahim, 5000 Artan - Hüseyin, 110 manlalı Vasfi - Yavru, 4 X 409 Galip - Füruzan - Rana - Cemal, 4X 100 Neriman - Muzatter - İrfan - Vedat, Yüksek at- yanamıyan köprü büyük bir sehim| Jâma Süreyya - Hrisanopulos, sırık at- yaptığından evvelâ kapı gözünün kilitleri çözülmüş ve sonra menteşe. leri kopmuştur. Kapı gözünün kanadlarından - be. heri 30 metredir - biri Yemiş iskelesi yanlarına ve diğeri de sebze hâlinin önüne gelip yansşmışlardır. Bu me. safeyi katederlerken hiç bir şeye çarpmamışlardır. Bir mavnaya bile çarpsalar çok çürük olduklarından mutlaka batarlardı. Esasen Üstlerin. de hiç bir çarpma izi de yoktu. Unkapanından itibaren kapı gözü- ne kadar sekiz dubadan mürekkep parçası da iç demirlerini taramış ve bazılarını koparmış ve esas mihve- rinden yirmi metre kadar Boğaz ci- hetine kaçmıştı. Kenar ayaklardaki rabıtalar da kırılmıştı, Azapkapı par- çasında mihverde biraz inhiraf vardı. Bu köprü Gazi köprüsü inşaatına başlanması dolayısile 1936 da tama- mile sökülüp Eyüp karşısındaki Yi- lan adalarının önüne nakledilmişti, Son zamanlarda Balata çekilmiştir. Bugünlerde #ökülmektedir, Gelecek yazımızda şimdiki Kara. köy köprüsünden bahsedeceğiz. Yüksek mühendis G. Alnar lama Sudi. Viçaropulos, Üç adım Fethi - Süreyya, Uzun ollama Muzaf- fer - Çaroğlu, gülle Arat - Şerif, Disk Arat - Yavru, Cirit Şerif - Varak, Yukarıda isimleri yazılı atletlerin 19 Mayıs cuma günü saat 1520da Fenerbahçe stadında bulunmaları rica olunur. Vapur köprüden saat 14,30 dadır. 2 — Üç şehir atletizm müsabakaları programı şöylece tespit, edilmiştir: 19 Mayıs cuma günü: Saat 16 da geçit resmi, 110 maniah ve yüksek atlama, 400 metre düz ko- $u - Gülle, 100 metre düz koşu - Uzun atlama, 1500 metre düz koşu - Cirit atma, Sırık ile atlama, 4X400 bayrak yarışı, 20 Mayıs cumartesi günü; Saat 16da 200 metre düz koşu, Üç adım atlama, 300 metre düz koşu, Disk atma, 5000 metre düz 4X100 bayrak yarışı, Mükâfat tevzi, 3 — Aşağıda isimleri yazılı zeva. tın hakem olarak üç şehir müsabaka- larında vazife göreceklerinden 19 Mayıs cuma günü saat 14,30 da Köp- rüden kalkan vapurla Kadıköyde Fenerbahçe stadına teşrif etmeleri rica olunur, Vamık Gezen, Dr, Nuri, Semih, İstanbul muhtelitini davet Beden terbiyesi İstanbul bölgesi futbol ajanlığından; 1 — Spor ve gençlik bayramı olan 19/5/1939 cuma günü saat 17,30 da Kadıköyünde Fenerbahçe stadında İstanbul klüpleri muhteliti ile İstan bul okulları muhtelit takımı arasında bir futbol müsabakası yapılacaktır, 2 — Bu müsabakanın hakemi Şazi Tezcan, yan hakemleri Ahmed Adem Göğdün ve Adnan Akındır. 3 — Müsabaka galibine Beden ter- biyesi İsanbul bölgesi başkanlığı ta- rafından bir kupa verilecektir, 4 — İstanbul muhtetit futbol taki . munı teşkil edecek idmancıların isim- leri ve klüpleri aşağıda yazılmıştır. Bu idmancılar yalmz futbol ayakka- . bılarile o gün saat 16,30 da Fener. bahçe stadının ,.idmancılara mahsus soyunma yerinde ajanlığımıza mülâ- ki olacaklardır. ydi Beşiktaş klübünden: Mehmed AH, Hüsnü, Şeref ve İbrahim, i Beykoz klübünden: Şahap ve Mus- tafa, Beyoğluspor klübünden: Bambino ve Etyen, ; Şişli klübünden: Vilastardi, Diran ve Arşavir, Hilâl klübünden: Hakkı, Anadoluhisar klübünden: Mehmed. | Demirspor klübünden: Mustafa Öz. o « 5 — Muhtelit takımın kaptanı Ht nü Savmandır. ' mmananeeaasaassns sen, mas aasanezea Cemal, Taha, Sıtkı, Mahid, Kangeli. des, Hilmi, İ. Bakır, İ, Şahinbaş i Tekil, Ö. Besim, K. Besim, A, Besim, H. Feridun, Agopyan, Ekrem, Gar | bis, A. Riza, İhsan Beler, Cemil Uzum, * oğlu, Yasumi, D. Sakalak, Arif, Bilek) Fethi, Halit, Süer, Hayri,