16 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

Sahife 2 AKŞAM Danimarka gazeteleri Atatürk ve eserinden hayranlıkla bahsediyor Berlinske Tidende diyor ki: “ Atatürkün eseri tarihte kahramanlık destanı olarak yaşıyacaktır ,, Kopenhag 15 (A.A.) — Danimarka ajansı bildiriyor: Bu sabah çıkan ga- gelelerin hepsi Atatürkün ölümünden bahsetmektedirler. Berlinske Tidende diyor ki: sAtatürk, ömrünün en mükemmel çağında İken ölmüştür. Fakat onun hayatındaki eseri, tarihte kahraman- hiğın destanı olarak yaşıyacaktır. Ese- rini o, bir muharip ve bir de devlet &damı olarak meydana getirmiştir. Kılıç sayesinde iktidar mevkiini ku- ranların bir çoğundan tamamile fark- h olarak, o zaferi kazandıktan sonra kılıcını kınına koymuştur. Atatürkün askerlik eserini iyice an- byabilmek için cihan harbinden son- raki Türkiyenin vaziyetini haâtırla- mak lâzımdır, İzmihlâl etmiş bir dev- let, inhizama uğramış bir ordu, bit- kin ve yeis içinde olan bir millet. Buna rağmen Atatürk, karşısına çis karılmış olan bütün orduları ezdikten sonra, Lozanda 1923 haziranında mağ- Tüplara milli Türkiye devletini dikte etmiştir. Atatürk, hudutlarını çizmiş olduğu Türkiyenin ona, öncekinden daha büyük vâzifeler yükliyeceğini müdrikti. O, arkasında garplılaşmış bir modern devlet bırakmıştır. Şapka giymek, arab harflerini atıp bizzat hocalığını yaptığı yeni Türk harflerini kabul etmek, gibi tamamile zevahirden sanılan yenilikler Türkler. de ezeldenberi mevcut olan muharib ruhu bügün de yaşamakta olmasına rağmen, kurulan yeni devlet sulh po. litikasının en sağlam mesnedi olmuş- tur. Atatürk, Musul ve Hatay meseleleri- ni halletmiş, memleket içinde enerjik Danimarka gazete- lerinin makalelerin- den parçalar Atatürk bir harika yarat- mış, milleti için hiç bir feda- kârlıktan çekinmemiştir. Ar- kasında garplılaşmış, mo- dern bir devlet bırakmakta- dır. Atatürk şahsiyet ve kabi- liyetin en büyük timsali idi. O, yirminci asrın en mu- azzam vak'asını yaratan adamdır. Atatürk'ün dış politikası tarihte bir imtisal nümune- si olarak kalacaktır. bir surette Islâhat yapmış, endüstri ve demiryolları kurmuştur.» Hopenhag 15 (A.A.) — Danimarka ajansı bildiriyor: Atatürkün ölüm ha- beri üzerine, Söcialdemokraten gaze- tesi yazdığı bir yazıda diyor ki: «Türkiyenin Şefi Atafürk, bütün devletlerin hiç beklemedikleri bir şeyi gerçekleştirmiş ve hasta adam diye anılan Türkiyeden güclü, kuvvetli bir memleket yaratmiştir.» Börsen gazetesi de; «Kemal Atatürk Sevr muahedesini yırtarak vatanını 18 yıl içinde yeniden kurmuş ve yeni Hükümetin programı Başvekil B. Celâl Bayar bugün Mecliste programını okuyacak Parti grubu dün toplandı ve hükümete itimad reyi verilmesini ittifakla karar altına aldı Ankara 15 (A.A.) — C. H. Partisi l grubu bugün 15/11/938 reis vekili Trabzon mebusu Hasan Sakanın re- isliğinde toplandı: Söz alan Başvekil Celâl Bayar ya- | rınki Büyük Millet Meclisi içtimam. | da Relsicümhur İsmet İnönünün tas- | vibine iktiran eden yeni hükümetin, ! Yüksek Meclisten itimad talep edece. | ğini beyan etmiş ve bu beyanatı par- tl grubunun sürekli alkışları ve mu- vaffakiyet temennilerile karşılanmış- tır. Bundan sonra parti grubu yeni te- şekkül eden Celâl Bayar hükümetine itimad reyi verilmesini tam bir itti. fakla karar altına almış ve ruzname- de görüşülecek başka mevzu olmadı- ğından celseye nihayet verilmiştir. Vekiller Heyeti içtima Ankara 15 (A,A.) — Bugün Meclis. teki parti grubu içtimaımı müteakip, Vekiller Heyeti de toplanmıştır. Gençliğe teşekkür Başvekil Celâl Bayarın üni- versite rektörüne telgrafı Ankara 15 (A.A) Başvekilin üniversite rektörü Cemil Bilsel'e yaz- dığı bir telgraf suretidir: Matemli günlerimizde üniversite- lilerimizin yaptıkları gösteriyi yakın dan takip etim ve büyük iftihar duydum. İnkılâp gençliğinin bu asil hareketlerinden dolayı kendilerine teşekkürlerimin bildirilmesini rica ederim. ! Başvekil bugün Ankaradan İ İ Heyeti bugün, fırka grubu içtimaın- Ankara 16 (Telefonla) — Büyük Millet Meclisi bugün toplanacaktır. Toplantıda, Başvekil Kabinenin prog- ramını okuyacaktır. şehrimize hareket edecek Ankara 15 (Telefonla) — Vekiller dan sonra Meclis binasında Başvekil B. Celâl Bâyarın riyasetinde bir top- Jantı yapmıştır. Toplantıda ebedi Şet Alatürkün ce- naze merasimi progrumının son defa gözden geçirildiği sanılmaktadır. Başvekli Celâl Bayarın, naaşın İs- tanbuldan Ankaraya nakillerinde ha- zır bulunmak üzere yarın akşam İs- tanbula hareket etmeleri muhtemel. dir. Nakilde Millet Meclisini temsilen üçü divanı riyasetten, altısı Meclis azası arasından seçilecek 9 kişilik bir heyet bulunacaktır. Yeni Cümhurreisi Bulgar kralı bir tebrik telgrafı çekti Sofya 15 (A.A.) —- Kral Boris, Rel- sicümhurluğa intihabı münasebetile İsmet İnönü'ye bir tebrik telgrafı çek» miştir. Hataydan gelecek mahsulât ve mamulâtın gümrük resmi Ankara 15 (Telefonla) — Hatây- dan memleketimize gelecek Hatay mahsulât ve mamulâtından alınmak» ta olan gümrük resminin yüzde 99 nisbetinde tenzilât yapılması hakkin- daki Vekiller Heyeli kararnamesi bu. Türkiyeyi yaratmıştır. demekte, Mus- tafa Kemal'in «Askerler ilk hedefiniz Akdenizdiro emrini ve ondan sonra da büyük bir enerji ile cümhuriyet re- jimini kurmuş olduğunu hatırlatmak- tadır. Kristelig Dagblat gazetesi şunları yazmaktadır: «Atatürk, Türkiyeyi bir harika gibi yaratmış, milleti için hiç bir fedakâr- lıktan çekinmemiştir. O, hazırlanan her komployu da amansız bir surette ezmesini bilmiştir. «Kılıç kullanan kol ancak hâkimiyet asasını elinde tutmağa liyakat kesbe- der» dövizi bozkurdun şiarı olmuştur. Natlonal Tidence gazetesi diyor ki: «Atatürk, şahsiyet ve kabiliyetin en büyük timsali idi. O, yirminci asrın en muazzam vakasını yaratan adam- dır. Filhakika vücuda getirmiş olduğu eser, yarı şarklı olan ve halifenin şah- sile, dini yegâne kuvvet olarak tanı- yan bir milleti modern, lâik ve milli bir devlet haline getirmesidir. Haki- katte, şarkın ruhuna kök salmış sem- bollerin atılmasını ve yeni bir hayat için radikal bir değişmeyi ifade edi- yordu. Atatürkün dış politikası, tarihte, bir imtisal nümunesi olarak kalacaktır. Dostça anlaşmalarla harici borçlar meselesini düzeltmiş, boğazları tekrar tahkim etmiş, kan dökmeden Hatay davasını halletmiştir. Birçok islahat arasında işçiye yeni bir hayat standardı temin etmiş olan Atatürk, arkasında, manen ve madde- ten kendi izi üzerinde yürüyebilecek kudrette techiz edilmiş bir Türkiye bırakmıştır. Partimizden millete baş Sağlığı Millet kütlesinin acısını dile getiren telgraflara cevap verildi Ankara 15 (AA) — C, H. Partisi genel sekreterliğine yurdumuzun her tarafından, bütün parti, halkevi, be- lediye ve diğer müesseselerle birçok yurddaşlardan ebedi Şef Atatürkün | ölümünden duyulan sonsuz acıya tercüman olan binlerce telgraf gel. | miştir. Herbiri, bülün memleketle be- raber bir yurd köşesinin ve bir millet | kütlesinin acısını dile getiren bu tel. graflara partice verilen cevapta, unu- tulmaz matemimizin bütün dünyâ ta- rafından paylaşıldığı kaydedilerek millete baş sağlığı temenni edilmiştir. Ankaranın ismi Atatürk oluyor Ankara Belediye Meclisinin kabul ettiği takrir hükümete arzolunacak Ankara 15 (A.A.) — Belediye bu gün yaptığı toplantıda Ankaralıların Ulu Önderin ufullerinden mütevellit derin yaslarına tercüman olmuş ve bu münasebetle söz alan hatipler An- karalıların ebedi Şefe karşı olan ni- hayetsiz bağlılıklarını tebarüz ettir. mişlerdir. Belediye Meclisi, azadan biri tara- fından verilen ve Ankara adının (Ata- türk) e çevrilmesi yolundaki takriri ittifakla kabul etmiştir. Takrir hü- kümete arzedilmek üzere riyaset di- vanma verilmiştir. Doktor B. Osman ile B, Ali İhsan sıhhiye müfettişliğine tayin edildiler Ankara 15 (Telefonla) — İstanbul şıhhat ve içtimai muavenet müdür muavini doktor B. Osman ile Yalova hükümet tabibi doktor B. Ali İhsan üçüncü sınıf sıhhat ve içtimai mua- venet müfettişliğine tayin edilmişler. 16 Teşrinisani 1958 Pazartesi günü bütün vilâyetlerde merasim yapılacak Halk, ihtiram vazifesini yapabilmek üzere saat 14 de heykel ve büst olan meydanlarıda toplanacak Merasimde hiçbir siyah işaret bulunmayacak, nutuklar irad edilecek, üç dakikalık süküttan sonra meşaleler ateşlenecek Ankara 15 (A.A) — Cümhuriyet Halk partisi genel lâtına tamimi: «Partimizin umumi reisi Türk milletinin Büyük Kurtarıcısı ve Şefi aziz Önderimiz Atatürkün varlığına ve hatırasına bağımızı, Onun ölümü dolayısile yapılan büyük törende te- min edilecek intizam ve ihtimamı güs- termek ödevi karşısındayız. Bunun için şu noktalara fevkalâde dikkat edilmesini dilerim: Dahiliye Vekâletinin yaptığı tamim- lerde cenaze merasiminin zaman ve sureti lcrası bildirilmiştir. Bu esasa göre, Ankaradan başka bütün vilâyet- ler 21 ikinciteşrin 988 pazartesi günü aşağıdaki maddelerde yazılı tedbirleri | alacaklardır. 1 — Tören saat 14 te başlıyacaktır. 2 — Halk tam saat 14 te heykel ve büst olan yerlerde bunların etrafında, olmıyan yerlerde Cümhuriyet meydan» larında toplanmış bulunacaklardır. 3 — Heykel ve büst bulunmıyan meydanlarda güzel ve büyük bir kür- sü üzerine Atatürkün iyi bir fotoğrafı konacaktır. Kürsü Türk ve Parti bay- Tağı ile örtülecek, hiç bir siyah işaret bulundurulmıyacaktır. 4 — Toplanma işi güdümlü ve İn- tizamlı olmalıdır. Bu maksadla alâka- dar ve salâhiyetli teşekküller mümes- sillerinden bir komisyon toplanarak toplanma yeri tedkik edilmeli ve top- lanma şeklini gösterir birer kroki ya- pılarak toplanmayı idare edecek kâfi miktarda memur tayin olunmalı ve bunlara vazifeleri öğretilmelidir. Parti mensuplarının bu işte ödev- lendirilmesi esastır. 5 — Atatürkün büyük eserini emâ- net ettiği Türk gençliğine ve talebe- lere toplanma meydanında ön saf- ta yer verilmelidir. 6 — Bando mevcud olan ve Şopen- le Bethofenin matem havalarını çalâ- bilecek vaziyette bulunan yerlerde İstiklâl marşından sonra törene bu havalarla başlanılır, Bando bulunur ve bü havaları çalmak imkânı olmaz- sa,tören İstiklâl marşile başlar. Ban- do olmıyan yerlerde dahi İstiklâl mar- şı ağızdan söylenilerek tören açılır ve artık bundan sonra hiçbir şey çalın- maz, 7 —'Tören bu suretle açıldıklan sonra her yerde üç nutuk söylenecek- tir. Bunları Parti mümessili, Belediye- den biri, Belediye olmıyan yerlerde köy ihtiyar heyetlerinden biri ve halktan bir genç söyliyecektir. Nutuklar mahalli Parti örgütünün tasvibinden geçecektir, Bu nutuklar- Atatürk günü Ankara Dil ve Tarih fakül- tesinde nutuklar | irad edildi Ankara 15 (Telefonla) — Bugün saat 17 buçukta Tarih ve Dil faköl- tesinde bir Atatürk günü yapıldı. Ebedi Şefin hatirâsına hürmeten beş dakika ayakta süküt edildikten son- ra fakülte dekanı B. Mazhar Göker bir nutuk irad etti. Ulu Önderin ha- yatından ve mefahirinden bahset- ti. Ayakta and içildikten sonra pro fesörlerden B. Hikmet Bâyur, bay Şekvet Aziz Kansu ve B. Naim Hazım tarafından harâretli nutuklar söylen- di. Bunları talebeden Hakkı, Behçet, Bedia, Osman, Şevket, Hüseyin, Ya- yuz, Kemal, Şaban, Reşad, Nahide, Mustafa Kalaç, İbrahim, Aziz, Emin, Namık, Tayyip, Sami, Mustafa, Dayı- o Vahid, Neşet, Kemal, e, B nın nutukları ti n sekreterliğinin | vilâyetlere, Parti ve Halkevleri teşki- | da Atatürkün eserleri, memlekete ve millete yaptığı büyük hizmetler, ha- yatı ve onun aramızdan ayrılması ik duyulan yas ve elem tebarüz ettiri- lecektir. Kendi nutuklarından onuncu yıl nutku ve gençliğe hitabı gibi parça- lar, vecizelerden seçilmiş bazı kısım- lar okunacaktır. Nutuklar, milletin, Atatü saygı xe sevgisini ebedi olarak, Orun mane- vi varlığı ve hatırası etrafında topla» nacağını ve bu topluluktan en büyük milli vahdet ve kudreti alacağını, rine bağının ebedileşeceğini söy rek ve nihayetinde Atatürkün lerine ve yaptığı inkılâplara dalma artan bir inanla bağlı kahp onları götüreceklerine end içerek bite- Tam saat 16 da Dahiliye Ve: letinin yaptığı tamimde zikrettiği veç- hile ve vasıtalarla bildirilerek üç da- kikalık bir süküt ve ihtiram vakfesi yapılacaktır. Tam bu saatte süküt v0 ihtiram vazifesini yapabilmek için, yukarıda söylenen merasim ve nutuk- lar ona göre tertip ve tanzim edilecek- tir, 9 — Üç dakikanın hitamında altı meşale derhal ateşlenir ve Atatürkün heykeli, büstü veyahut resmi önünden ihtiram geçidi başlar. Bu suretle halk dağılarak merasim sohâ erer. 10 — Toplanma meydanına gelir- ken arzu edenler heykel, büst veya f0o- toğrafları önüne çelenk, buket veya yeşillik koyabilirler. 11 — Halkevleri 22 ikineiteşrin 1938 salı gününe kadar kapalı kalacak ve bina içinde hiçbir faaliyet yapılmıya- caktır. 12 —. Hareket, toplantı ve merasim esnasında hiç bir siyah işaret bulun- mıyacaktır. 13 — Bütün bu merasime ald taf- silât her yerin ayrı ayrı vaziyeti tesbit. edilerek bir raporla ve mümkün olan yerlerde bu merasim intibaları fotoğ- yaf veya sinema ile tesbit olunup, bun- lar da bilâhare basılmak ve gösteril mek üzere Parti genel sekreterliğine gönderilecektir. Bu hususlara edilecek dikkat, Türk milletinin bütün dünya gözü önünde intizam ve olgunluğunu güstereceği- ne nazaran, işe fevkalâde ehemmiyet verilmesini, her teferrüafına kadar alâka gösterilerek icab eden sarih emirlerin verilmesini Parti arkadaş- larırıdan rica ederim Dahiliye Vekili ve Parti genel sekreteri Dr. Refik Saydam Ankaradaki Sovyet kolonisi Dün Atatürk anıtına çelenk koydu Ankara 15 (A.A.) — Şehrimizdeki Sovyet kolonisi, bugün saat 10 da toplu olarak Ulus meydanında Ata“ türk anıtına giderek üzerinde «An- i karadaki Sovyet kolenisinden Ata» türk'e ibaresi yazılı bir çelenk Kkoy« muş ve Büyük Şefin hatırasını tazi- zen iki dakika sükütu muhafaze ct“ miştir. , Ankara konservatuvarı Ankara 15 (Telefonla) — Hükü“ met Ankarada kurulacak konserv&* tuvar hakkındaki kanun lâyihasınmn verilmesini Meclisten istemiştire