10 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

İk. “En büyük Türkün hayatı Bizi biz yapan, Türke milliyetinin gururunu ve nefsine itimadı veren odur Askerlik hayatına nasıl girdi? - Hürriyet için mücadeleleri - Trablus ve Balkan harblerile umumi harbdeki büyük hizmetleri - Anadoluya hareketi ve memleketi kurtarması - Istiklâl harbinden sonraki OK inkılâplar Atatiirk Başkumandanlık meydan muharebesi esnasında emir verirken Sanders tayin olunmuştu. O sırada. pp» dişah olan Vahdeddinin israrı üzerine Mustafa Kemal Filistin cephesindeki yedinci ordu kumandanlığını ikinci de- fa olarak aldı. Fakat eski hatalar yü- zünden vaziyet pek fenalaşmış bulu- nuyordu. Osmanlı ordusunun mukad. deratını değşitirmek artık kimsenin elinde değildi. Mustafa Kemal, askerlerinin inti- zamını temin ederek kuvvetlerini Ha» lebe çekti. Bu kadar aykırı şartlar arasında mu- vaffakıyetle yapılmış bir ricat hareke- ti harp tarihlerinde pek seyrektir. Anadoluya hareket Vatan Mondros mütarekesile âdeta düşmana teslim edildiği sırada Mus- tafa Kemal, lâzım gelen makamlara tavsiyelerde bulunduysa.da aldıran ol- madı. Paşa İstanbula geldi ve birmüd. det orada çalışarak vaziyeti ıslaha ka- rar verdi, İzmirin Yunanlılar tarafından işgal edilmesini müteakip üçüncü ordu mü. fettişliği vazifesi alarak İstanbuldan Anadoluya hareket etti. 19 mayıs 1919 da Samsun iskelesine ayak bastı, İşte, yeni Türk devletinin kurulma safhası böylece başlar, Musatafa Kemal, bütün milli kuvvetleri kendi şefliği ak | tında toplamıştır. Erzurum kongresi, | Sıvas umumi içtimaı, herkesin yadın- dadır. Dâmad Ferid ve-etrafındakiler bu milli kahramanı İstanbula celbet. mek, hattâ Sivasta tutturup celbetmek gİbi bir takım teşebbüslere kalkıştıysa da muvaffak olamadı. Atatürk her git- tiği yerde büyük hürmetle karşılandı. Vatanperver şahsiyetlerle Müdafaai Hukuk cemiyetleri teşkil etti ve istilâ- cı düşmüne karşı emelin. de yüksek zabitlerle elbirliği ederek or» du kurdu. Türkiye Büyük Millet Meclisi toplanıyor Mustafa Kemal fevkalâde salâhiyeti haiz bir meclisin toplanması için 1920 senesinde bir emirname ve beyanname neşretti. Verdiği talimat Üzerine seçi. lâr Ankaraya geldiler. Bu suretle toplanan meclis, bütün millet ve memleketi hakiki mümessili oldü ve buna Türkiye Büyük Millet Meclisi adı verildi, 24-25 nisan 1920 de Mustafa Kemal paşa meclis ve hükümet relsliğine in- tihap olundu. Böylelikle yeni devletin de reisliğine seçilmiş oluyordu. Yenilmesi lâzım gelen bin bir müşkül ye çepeçevre düşman vardı. Dâmad Fe. rid, İstanbulda gene iktidara geçmiş, Mustafa Kemalin idamma hüküm çi- karlmıştı, Anzavur çetelerini hilâfet ordusu namile memleketin bu öz evlâdı üzeri ne saldırtmağa çabaliyordu. Padişah taraftarları vatanın mahvi demek olan Sevr muahedesini kabul ederken, Mustafa Kemal, dahilde ve hariçte bin türlü müşkülle karşılaştı, pençeleşti. Şarkta Ermenilere ve garp-i te de Yunanlılara karşı muzafferiyet. ler başladı. Birinci İnönü muharebesi, Çerkes Ethem isyanının bastırılması Mustafa Kemalin kurduğu devletin dahilde ve hariçte itibarını arttırdı, Bunların tesiriledir ki, Avrupa dey. letleri Sevr munhedesini değiştirmek lâzım geldiğini anladılar ve birkaç ay evvel asi general saydıkları mili kah- ramanın mümessillerini Londraya da. vel ettiler. Lonâra konferansının müsbet netice vermemesi üzerine müttefikler tekrar Yunanlıları Anadoluya saldırdılar, Mustafa Kemal bir taraftan asker? ve siyasi muvaffakıyetler elde eder. ken, diğer taraftan da teşkilâtı esas siye kanununu tanzim ediyor, hâlâ hi. lâfeti muhafazayı düşünen eski kafalı. larla d& mücadeleye mecbur oluyordu, Yunanlılar İnönü zaferlerinin acısı. nı çıkarmaküzere Karadeniz sahilin. de Pontus cumhuriyet mıntakası adı. nı verdikleri Rumlarla karışık mınta. kada faaliyete geçmek istedilerse de Mustafa Kemalin kurtarıcı dehası bu. raya da yetişti. Sakarya zaferi 5 ağustos 1921 de, Mustafa Komal bütün Türk orduları başkumandanı s€- çildi. Bu hududsuz salâhiyetin üç ay gibi kısa bir müddetle takyid edii- mesini meclisten istiyerek milli hâki. miyelin sadık hâmisi olduğunu millet nazarında bir kere daha isbat etiniştir. Kostantin Anadoluya gelmiş, Türk ordusundan iki misli kuvvetli bir ordu. nun başındaydı. Buna rağmen Sakar- ya muharebesinde, Mustafa Kemal düşmana galebe çaldı. Sakaryadan kali muzaiferiyete ka- dar.bir sene geçmişti ki, bu esnada Yu- nanlıların birşey yapamıyacaklarını gören İtilâf devletleri Türklerin sihir- lerini gevşetmek tecrübesine giriştiler. Mütareke ve sulh için tavassut eder göründüler, fakat bütün bu"teşebbüsş- Ancak Misaki Miltinin tahakkuku ile Sulhe'kavuşulacağını dünyaya bildir. di, Büyük taarruz Büyük Millet Meclisi tarafından Ga- zi ismile tebcil edilen Mustafa Kemal artık büyük taarruza hazırlanıyordu. 26 ağustos İ922 de başlıyan büyük ta arruz Yunanlıları bir senede takviye ettikleri mevkilerden attı. Gazinin biz- zat idare ettiği 30 Ağustos meydan muharebesinde düşmanın kuvayı kül» diyesi imha edildi. Atatürk şu emri ver- diş “— Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz» dir. İleri! Bu emir üzerine ordumuz, İzmire doğru ilerleyip di perişan etti, 10 eylül 1922 de, İzmiristirdad olun» du. Mudanya mütarekesinin, Lozan sul. hünün, İstanbul istirdadının şanlı safhaları bunu takip eder. Atatürk Devlet Reisi Türkiye, 20 teşrinlevvel 1023 de cümhuriyet haline gelerek, Gazi Mus- İafa Kemal, ilk Cümhurrelsi seçildi ve a ” i danlıki dı muharebesi sabahı kararlarını verirken o zamandanberi de mütemadiyen dev let reisi kaldı. 3 Mart 1924 de halifelik kaldırıldı, Atatürkün medeni ve içtimai sahg- daki rehberlikleri bundan sonra biri- birini takip etmiştir. Diğer memleket. lerde bunca zararlı çarpışmalara, mal olan değişmeler, bizde, büyük şefin iyi idaresile kolayca tatbike başlandı, Şer'iye Vekâleti ve mahkemeleri kal. dırıldı. 24 ağustos 1925 de Ankaradan Kastamonuya giderek Gazi Mustafa Kemal, şapka hakkındaki nutkunu söyledi. Türbe, tekke ve zaviyelerin kapatıl. masi da 30 teşriniseni 1925 de, beynel- milel takvim ve saat 26 kânunuevvel 1925 de, medeni kanun da gene âyni Büyük Şefin rehberliğile 17 şubat 1926 i lerin mahiyetini derhal kavrıyan Gazi| da kabul edildi. 10 Teşrinisani 1998 Atatürk ilk defa İstanbulu kurtardığı Anafartalar cephesinde maiyetleri #l birlikte “7 mayıs-1928 da cenup ve garp vi- Jâyetlerine yaptığı seyahat esnasında bazı hainler, bu milli kahramana bir suikasd teşebbüsünde bulundularsa da kötü niyetleri meydana çıktı. Bu miinasebctle neşrettiği beyanna- mede şu sözü söylemiştir: «Benim naçiz vücudümü | bir gümelbette toprak ala- | caktır. Fakat Türkiye cümhu- riyetiilelebed payıdar kala- caktır.» | Atatürk'ün bizzat reisi olduğu Halk | fırkasının ikinci büyük kongresinde söylediği nutuk da başlı başına bir ta. rihi şaheserdir. Harf inkılâbı Atatürk 1928 ağustosunda yüreğin- de taşıdığı diğer bir emeli ortaya vur. | du. Bu da'harf inkılâbıydı. Ondan dör! ay evvel beynelmilel rakamlar kabul edilmişve Arap harflerinin atılması temayülü hazırlanmıştı. Yeni Türk harflerinin. ne şekilde olması lâzun geldiğini uzun uzadıya tedkik eden Önder, 9 ağustas 192R de Sarayburnu istifdeler etti. Atatürk büyük bir ses yahate çıkarak, millete hocalık etti, , Devlet merkezi olduğu gün Adi bir İintirk İsdanbulis belin ismehiiraine senkahele ais | emniyet ve sükün yarattı. dı. Kendide hakkile Atatürk köy halinde bulunun o kısır Ankars bugün yeşillikler içinde muazzam bi modern şehir manzarası arzeder ki bunu da sadece Atatürke medyumuz. Memleket içinde örülen nakliye şe bekesi, her tarafta fışkıran fabrikal bankalar, onun dehasının eseridir. Bizi, milletler arasındaki bu itibarlı mevkiimize yük. seliti; hariçte sulh, dahilde Bu yepyeni genclik, bu esa retten kurtulan kadınlık, sa. adetlerini ve istikballerini ona medyundurlar. 1934 birinci kânunda hepi: mize birer soy adı kazandır. adını aldı. Dilimizi millileştirdi. Tari himize benliğimizi verdi. Bizi biz yapan, Türke mil. liyetinin gururunu ve nefsine itimadı veren Odur. Asırlar içinde Türk anala. rının doğurduğuen büyük Türk, insan dişilerinin doğu, duğu en büyük insan Atatür| tür,