8 Eylül 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

- Hatay Meclisi anayasay 1 ittifakla kabul etti Hatay Meclisinin kararlarında gösterdiği birlik, | p. bütün mahafilde çok müsaid bir tesir yaptı Antakya 7 (A.A.) — Anadolu ajan- sının hususi muhabiri bildiriyor: Hatay Millet Meclisi dün öğleden evvelki toplantısında Hatayın anaya sa kanununu ittifakla kabul etmiştir. Anayasanın metni şudur: Fasıl i — Esas hükümler Madde 1 — Hatay, dahili işlerinde tam bir istiklâli haiz 'Türk ekseriyeti. ne müstenit ve cümhuriyet rejimi ile idare olunan ayrı ve müstakil bir vâr- lık teşkil eden bir devlettir, Mâdde 2 — Hatay devletinin mer- kezi Antakyadır. Madde 3 — Hatayın bütün vatan- daşları kanun muvacehesinde müsa- Yi ve ırk, dil, din farkı gözetilmeksi- zin ayni medeni ve siyasi haklara sa- hip ve bilâ istisna kanuna riayetle mü- kelleftirler. Fasıl 2 — Teşrii kuvvet Madde 4 — Teşrii kuvvet Hatay hal- kı namına Hatay Millet Meclisi tara- fından kullanılır. Hatay Millet Mecli- si hazırlanacak mahsus kanuna tev- fikan dört senelik bir müddet için in- tihap edilir, kırk azalık tek bir heyet- tir. Ancak meclisin tatli zamanından sonra meclisin tasvibine arzedilmek şartiyle hükümet muvakkat kânun yapmak salâhiyetini haizdir. Madde 5 — Kanunlar vaz'ı için ilk teşebbüs Hatay Millet Meclisi azası- Da ve icra kuvvetine aittir. Maamafih masraflar ihtiyarmı müstelzim olan yahut yergiler hdasına, Ladiline veya ipkasma müteallik bulunan kanunlar vaz'ı teşebbüsü, yalnız icra kuvveti- ne aittir. Madde 6 — Bir kanuna müs- tenid olmadıkça hiçbir vergi ibdas veya tahsil olunamıyacağı gibi bir istikraz da akdolunamaz. İcra kuyve- ti her sene gelecek sene için bir bütçe kanunu projesiyle bir mali muvaze- ne kanunu lâyihası tesbit edecektir. Meclis tarafından kabul ve tasdik edil. memiş olan hiçbir masraf sene içinde yapılmaz. Her senel maliyenin sonun- da o senenin kati hesapları bir kanun- Ja müteşekkil bir heyetçe tedkik edil- dikten sonra meclise arzolunur. Madde 7 — Kanunlar ve kararlar &di ekseriyetle kabul ve ittihaz Olü- nur. Nisabı ekseriyet meclisi teşkil eden azanın yarısıdır. Madde 8 — Mebuslar Hatay Millet Meclisine iltihak ettiklerinde şu şekil- de tahlif olunurlar: Vatan ve milletin saadet ve selâmetine ve milletin bilâ- kaydüşart hâkimiyetine mugayir bir gaye takip etmiyeceğime ve cümhu- riyet esaslarına sadakattan ayrılmıya. cağıma namusum üzerine söz veririm. Madde 9 — Hiç bir mebus Millet Meclisi dahilindeki rey ve mü- talâasının ve beyanatının meclis haricinde irat ve izharından do- Jayı mesul değildir . Gerek in- tihabından evvel ve gerek sonra aleyhine cürüm isnat olunan bir me- busun maznunen İsticvabı veya tev- kifi veyahut muhâkemesinin icrası heyeti umumiyenin kararına bağlıdır. Cinai cürmü -meşhut bundan müstes. nadır - ancak bu takdirde makamı ai- di meclisi derhal haberdar etmekle mükelleftir, Bir mebusun intihabın- dan evvel veya sonra aleyhine sadir ol- müş cezai bir hüküm infazı, mebus- Juk müddetinin hilamına talik olunur. Mebusluk müddeti esnasında müru- ru zaman cereyan etmez. Madde 10 — Tatil esnasında Hatay devlet reisi veya Millet Meclisi reisi lüzum görürse meclisi içlimaa davet edebilir. Millet Meclisi içtimai senede dört aydan dün olamaz. Madde 11 — Meclis müzakeratı ale nidir. Ve harfiyen neşrolunur. Fakat dahili nizamnamede münderiç şerai- te tevfikan meclis hafi celseler dahi aktedebilir. Hafi celseler müzakeratı- nın neşri meclisin kararına bağlıdır. Fasıl 3 — İcra kuvveti Madde 12 — İcra kuvveti Hatay halkı namına Hatay devlet reisi ile bir era meslisi tarafından kullanılır, Madde 13 — Hulay devlet reisi, Mil let meclisi tarafından beş sene müd- detle intihap olunur. Devlet reisi in- tihabı akabinde meclis huzurunda şu Suretle yemin eder: Devlet reisi sıfa- tiyle müstakil Hatay devletinin ka- nunlarına, cümhuriyet esaslarına ria- yet ve bunları müdafaa, Hatay vatan- daşlarının saadetine sadıkane ve bü- tün kuvvetimle mesâi #arfedeceğime ve Hatay halkının emniyetine tevec- cüh edecek her tehlikeyi kemali şid- detle men, Hatayın şan ve şerefini vi- kaye ve ilâya ve deruhte ettiğim vazi- fenin icabına nefsimi hasretmekten Ayrılmıyacağıma namusum üzerine söz veririm, Madde 14 — Devlet reisi, kanunen musarrah hudud dahilinde af hakkını istimal eder. Affı umumi ancak bir kanün ile bahşolunur. Madde 15 — Hatay Millet Meclisin- ce kabul edilen kanunların hepsi dev. let reisi tarafından isdar olunur ve hiç bir kanun isdarından evvel me- riyete geçemez. Hatay Millet Meclisi tarafından kabul olunan bir kanunun isdarını Hatay devlet reisi bu kabul) ta- Tihinden itibaren bir ay zarfında talik ve o kanunun arzını faydalı gördüğü mülâhâzalariyle beraber yeniden tet- kik olunmasını meclisten istiyebilir. Yeniden müzakerat ancak iade tari- hinden bir ay sonra vukubulabilir. Devlet relsi kanunu bü ikinci müza- kere esnasında kabul edilecek suret- te aynen Isdara mecburdur. Madde 16 — Hatay devlet reisi ic- ra meclisinin reyi üzerine Millet Mec- Yisini fesih edebilir. Böyle bir halde yeni intihapları bilâ ihmal icra ettir. meğe mecburdur. Madde 17 — Millet meclisine karşı mesul bir icra meclisi teşkil olunur. Bu meclis bir reis ile seçeceği en çok dört Aâzadan ibarettir, İcra meclisi reisi Hatay devlet reisi tarafından seçilir. Madde 18 — İcra kuvvetlerinin te. şekkül suretleri ve vazife ve mesuliyet» leri ayr'ca bir kanunla tesbit olunur. | Fasıl 4 — Adli kuvvet Madde 19 — Adli kuvvet kanunen müteşekkil mahkemeler tarafından Hatay halkı namına icra olunur. Aza- sı Hatay devlet reisi tarafından man- sub bir yüksek mahkeme bulunur. Bu aza muayyen ahval ve surette ancak Hatay devlet reisi tarafından yüksek mahkemenin diğer hâkimlerinin reyi alındıktan sonra azlolunabilir. Madde 20 — Yüksek mâhkeme Ha- tayın bütün mahkemelerinin kararla. rına karşı yeniden tedkik hak ve salâ. hiyetiyle kanunun kendisine tefyiz ey. lediği diğer vazifeleri de ifa eder. İc- Ta meclisi yüksek mahkeme ile diğer mahkemelerin karar ve ilâmlarını in- faz ettirmekle mükelleftir. Adli kuvve. tin Kararları başka hiçbir kuvvet ta- rafından tedkik veya tadil olunamaz. Madde 21 — Yüksek mahkeme ile diğer mahkemeler kanunlarının ana. yasaya uygun olup olmadığının tedki, kine salâhiyetli değildir. Fasıl 5 — Müteferrik hükümler Madde 22 — Hatay vatandaşlarının ecnebi memleketlere seyahati için bir Hatay pasaportu ihdas olunacaklır. Madde 23 — Hatayın nizam ve asayi- şinin muhafazasını temin için 1,500 kişiyi tecavüz etmiyecek polis ve jan- darma kuvvetleri teşkil olunacaktır. Madde 24 — Bu kanun neşri tari- hinden muteberdir. Madde 25 — Bu kanunun hüküm. lerini icra meclisi yerine getirir. Antakya 7 (A.A.) — Anadolu ajan. sının hususi muhabiri bildiriyor; Hatay Millet Meclisi dünkü toplan- tısında iki sene evvel teşekkül ederek Hatayın istiklâlinde büyük hizmeti gtçen Erkinlik cemiyetine meclis ta- rafından teşekkür edilmesine âsir olan bir takriri ittifakla kabul etmiştir. Şimdiye kadar meclis relsi ile Hatay relsinin intihabı, hükümete itimat olunması ve anayasanın kabulü gibi Ozmen oyunun temelleri atıldı Özmen köyünün temelatma merasimi Diyarbakır (Akşam) — Bismli ka- zası dahilinde Dicle nehrile Anbar çayının birleştiği noktada ve demir- yolu üzerinde 15 evlek bir göçmen köyünün temelleri merasimle atıl mıştır. Temelatma merasiminde bi- rinci umumi müfettiş B, Abidin Öz- menle, vali B, Mitat Altıok, korgene- ral Galib müfettişlik ve vilâyet erkâ- nile köylüler hazır buulnmuşlardır. Vali B, Mitat Altıok, bu münase- betle irad ettiği nutukta, Cümhuriyet hükümetinin köycülük siyasetinin ana hatlarını anlatmış ve bu sahada elde edilen muvaffakıyetleri tebarüz ettirmiş ve yeni köye, bunun inşa- sında gösterdiği alâkadan birinci müfettiş umuminin soyadına, izafe- ten Özmen adının verilmesini teklif etmiş bu teklifi alkışlarla kabul edilmiştir. Müteakiben Özmen köyünde otu- racak olan mubacirlerden bir genç, | Cümhuriyet hükümetinden göçmen- lerin gördükleri yardımı minnet ve şükranla yad etmiştir . Törende bulunan misafirlere don- durma ve buzlu gazozlar ikram edil- miştir. Adanada Türkkuşu yeni binası Adana (Akşam) Şehrimizde inşasına başlanan Türkkuşu binası pek yakında bitecektir. Yeni bina, yeni İstasyon caddesi gibi şehrimizin en işlek ve en güzel bir semtinde ku- rTulmaktadır. Hava kurumunun İsa- betli kararı neticesi yükselen bu bü- yük bina hem memleket gençliğini ; sinesinde toplıyacak hem de şehri- mizin güzelleşmesinde mühim bir rol oynıyacaktır. Binanın harici tuğla ve beton işle- ri elektrik tesisatı ikmal edilmiştir. Kalorifer tertibatı yerine konmakta- dır, Pek yakında dahili ve harici sı- va işi de başlıyacaklır, Bu binanın 35 bin liraya mal olacağı tahmin edilmektedir. Cümhuriyet buyramın- da tamamen bitmiş ve o şerefli gün- de açılmış olacaktır . Köy eğitmenleri kursu Edirne (Hususi) Eğitmenler kursu tatbikat derslerine hararetle devam ediyor. Kursiki buçuk ay sonra dağılacak ve eğitmenler İle köylüler birbirlerine kavuşacaklardır. Eğitmenler kursu dağılınca sonra- dan 150 mevcutlu ve üç sene tahsil görecek olan köy öğretmen okulu yine Karnağaçta açılacaktır. Valiler bu iş için bu hafta kültür bakanlı- ğından emir almışlardır. Vilâyetler yazdıracakları köy genç- lerinin şartlarını bu emirde öğren- miş bulunuyorlar. 15 ilk teşrinde okulun ve çocukların her hazırlığı bitmiş olacaktır. Kırklareli Halkevi binası ve stadyomu Edirne (Hususi) — Kırklareli mer- kezinin Halkevi ile stadyom — yapısı faaliyetle devam ediyor , Hükümet konağı ile on dershaneli büyük İlkokulun inşaatına da başlan» mak üzeredir. en mühim meseleler de dahil olduğu halde tekmil kararların mecliste bü- tün unsurlara mensup mebüslar ta- rafındân ittifakla verilmiş olması, yer. li ve yabancı bütün mahfillerde çok müsait bir tesir hasıl etmiştir. Daha dün denilecek kadar yakın bir ihtilâf ve şuriş memba manzarası ârzeden Hataydaki bu birlik yeni rejimin tam muvaffakıyeti için en kuvvetli bir z1- man olarak telâkki edilmektedir. Haftalık piyasa | Fransa ile ticari münasebetlerimiz gün geçtikçe artıyor , Arpalarımıza taleb çok fazladır Piyasada geçen haftaya nisbetle bü- yük bir fark yoktur. Muhtelif memle- ketlerle olan ticari münasebetleri- mizde gün geçtikçe bir inkişaf güze çarpmaktadır. Bilhassa Ege mıntaka- sında ihracat mevsiminin başlaması | üzerine, Türkiye - Amerika ticaret mür| nasebetleri artmaktadır. En ziyade ithal edilen maddeler arasında, pâ- muk ipliği, bakir, makine, traktör, motörlü vasıtalar (bulunmaktadır. Amerikaya ihrac ettiğimiz malların başında da, kuru üzüm, tiftik bulunu- yor. Amerikadan son zamanlarda krom mâdenine karşı da taleb vardır. 939 senesinde Nevyorkta açılacak olan beynelmilel sergideki 'Türk paviyo- nunda kromun teşhirine çok ehemmi- yet verilecektir, Türk paviyonunun bir köşesinde duvarlar krom madeni ile tezyin edilecektir. Türkiye - Fransa arasındaki müna- sebetler gittikçe artmaktadır. Paris- te bulunan Franko - Türk sirketi 'Tür- kiyeden yeniden mal almak için ted- kikler yapmaktadır. Şirket, Ticaret odalarından, ve ihracat evlerinden ih- racat maddelerimiz hakkında malü- mat toplamaktadır. Osmanlı borçları- nın tesviyesi için teşekkül eden bu şirket, borçlarımıza karşılık olarak yüzde 50 döviz, yüzde 50 mal alıyor- du. Son yapılan mukavele mucibin- ce, bu şirket, borçlarımıza karşılık mal alacak ve bu suretle Fransaya olan ihracatımız artacaktır. Henüz | Mmukavele ahkâmının tatbikine geç- meden evvel, yukarıda bahsettiğimiz gibi, tedkikler yapılmaktadır. Türkiye - Almanya arasındaki tica- ret münasebetleri normal şeklinde de- vam etmektedir. Henüz anlaşmanın tatbikatı etrafında ihracat tacirleri mizin bir şikâyeti görülmemiştir. Esa. sen yen! anlaşmada, şikâyetlere vesi- le verecek bir şekil yoktu. İhracat ta- cirlerimiz, taze meyva ihracatı için Almanyadan yapılan teklifleri tedkik ediyorlar. Geçen hafta da yazdığımız gibi Türkiye - Filistin ticaretinde bir inkişaf göze çarpmaktadır. İzmir fua- rındaki en-büyük paviyonlardan biri de, Filistin paviyorudur. Bu, patiyon her iki memleket arasındaki münase- betlerin artmasına bir vesile teşkil | edecektir. Filistinden en ziyade aldi. gımız maddelerin başında, pamuk ip- liği, ipek iplik bulunmaktadır. sattı- ımız eşyanm başlıcasını da hububat teşkil etmektedir. İhracat maddelerimizin vaziyeti Hububat — Buğday piyasasında gevşeklik olmakla beraber ihracat de- vam etmektedir. Alıcı memleketlerin başında Filistin, Suriye bulunmakta- dır. Almanyaya klering şartları da- hilinde buğday sevkiyatı yapılmakta» dır. Geçen hafta içinde, Tekirdağın- dan, Yunanistana mühim miktarda sert buğday nakledilmiştir. Arpa için talebler devâm etinekte- dir. Biralık arpalar için Belçika bira fabrikaları namına bir grup mal al- maktadır. Türkiye arpaları Arrupa- nın bira sanayiinde birinci derecede ber sene kalite itibarile daha iyi bir hale girmektedir. Kuru sebzeler — Kuru bakla mev- cudu azalmaktadır. En ziyade ihracat Fransaya yapılmıştır. İhracatçılar, pi yasadan mal toplamaktadır. Nohud için Almanyadan, Çekoslovakyadan alınmaktadır. Kuru fasuiye yalnız Yu. nanistandan istenilmektedir. Fakat ku» Tu fasulyelerimize, Romanya malları rekabet etmekteydi. Bu sene mallari- muz daha ucuz olursa bu rekabete mey- dan kalmıyacaktır. Dokuma ham maddeleri — Iğdırda teşekkül eden pamuk kooperatifi, Al. manyaya 800 baiye mal satmıştır. Şi diye kadar Iğdır malları en ziyaö Sovyet Rusyaya sevkediliyordu. Nazillide pamuk vaziyeti gayet dir, Nazlili pamuk istihsalâtında, rinci derecede gelmektedir. Ada Çukur ovada pamuk vaziyeti gayet if gitmektedir. Tiftik piyasasındaki Ö gunluk kalmamıştır. En ziyade A rika ve Almanyadan talebler vard Fakat Almanyaya ihracat henüz b lamış sayılamaz. Alınan firmaları fi üzerinde, ihracatçılarımızla paza etmektedirler. Romanyaya tiftik “| yapağı için yeniden nümüneler gö derilmektedir. Yağlar — Piyasada yağ paha maktadır. Belediye İktisad müdürlü" ğü tarafından yapılan bir tedkike re, Urfa, Trabzon, Kars gibi yerlerde” piyasaya az mal gelmektedir. 'Trab' zondan her hafta gelen malın yekün 100-150 tenekeyi tecavüz etmemekti dir. Bu kadar ral, piyasanın ihtiyac” na kâfi değildir. Fakat diğer yağ yerine krema gelmektedir. Kr&) ma, paket halinde yağ satan dükküm Jar tarafından satın alınmaktadır. Zeytinyağı piyasaındaki durgunlüği devam etmektedir. İngiltereye ihra&i imkânları da azalmaktadır. Meyvalar — Kavun fiatleri, gitti düşmektedir, İhracat için İstanbul P yasamdan tecrübe mahiyetinde bir İ iş olmuştur. Uzunköprü kavun koop ratifi bu iş için hazırlıklara başlamıf" tar. Yalnız İzmirden Mısıra, Kırkağöf! kavunları gönderilmektedir. Diğer meyvalardan henüz ihracsi için bir teşebbüs mevcud değildir. A Zonguldakta havacılık hafta Büyük bir bayram şenliği içinde geçti Zonguldak 7 (A.A.) — Zonguldak ta havacılık haftası, zengin bif proğram hazirlaharak söylevler, kol serler, tül müsabakalar, koşula halk ve köylü toplantıları ve Halk” vi şubelerinin faajiyetlerile her gü nü bir bayram şenliği içinde mânsi ve heyecanlı gösterilerle yaşatıldı. Haftanın son günü olan dün di başta vali ve parti başkanı olduğü halde yüz kişilik bir kafile ile K* rabük ve Safranboluya büyük ( bif gezi yapıldı. Karabük fabrikaları gezildi. Gec Çelikpalas bahçelerinde şık çaği” yanı atında büyük bir gardenparö verildi. Geziye ve gardenpartiyf Zonguldaktan bir çok ecnebiler v8 Karabükten İngilizler iştirak ettilef Gezi kafilesi otelde misafir edildiler Uray tarafından, uray bahçesinde misafirler şerefine iki yüz kişilik bif üzüm şöleni verildi. Zonguldaklılarla Safranbolulular!9 birbiriyle kaynaşmalarına fırsat v& ren bu gezi, baştanbaşa güzel oldu. Yozgad hayvan sergisi açıld' Yozgad 7 (AA) — Ziraat mekt& bince hayvan yetiştirmek hususu” da üçüncü derece olarak kabul Y€| tesbit edilen vilâyetimiz için gönde" rilen bin sekiz yüz lira tahsisatla bü” gün ehli hayvan sergisi açılmıştır. Bergide 36 inek, 19 tay, 1l kısrak teşhir edilmiştir. Bunlardan 18 inek, 17 tay, bir Ki“ Diyarbakır belediyesi atabâl tarifelerini değiştirdi Diyarbakır (Akşam) — Hayati ucuzlatmağa doğru giden Belediy& miz ikinci kararını da vererek buzu? kilosunu beş kuruştan dört kuruş indirmiş ve araba tarifelerinde d# yeniden tadilât yapmıştır. Bu terk feye göre araba ücretleri muntazaf bir yola girmiş bulunuyor.