11 Haziran 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 9
nim LE Türkiyenin mali vaziyeti çok sağlamdır (Baş tarafı 1 inci sahifede) Türkiye Cümhuriyetinin ilk büt çesi ki 1924 dedir. 140 milyon Türk lirası idi. B, M. Meclisinin kabul et- tiği ve 250 milyon lirayı bulan 1938 bütçesi ise Cümhuriyet rejiminin en yüksek bütçesidir. Bu suretle bütçe e hemen yüzde yüz artmış bu- #Minuyor demektir. Bu tedrici yükse- “iş başlıca, yavaş yavaş ekonomi ve “€ndüstrinin inkişafından ve bunun neticesi olarak da varidat heyeti u- Mumiye hasılatının artmasından ile- Tİ gelmektedir. İ So nseneler içinde, yeni vergiler | koymamakla beraber ve hattâ mev- € vergilerin haddini arttırmamış | rağmen devlet varidatı #yalnız evveiki senelere nisbetle de- X8il hattâ bütçe muhammenatına nis- “betle de fazlalık göstermekten hali kalmamıştır. Varidatın bu suretle artişı bir taraftan vergilerde tenzilât “Yapmak diğer taraftan da bütçeler tutarını bugünkü ihtiyatlarımızın Seviyesine çıkarmak imkânını ver- miştir, Cümhuriyet bütçelerinin tanzimin- | de takib olunan yıulardan biri, mü- | İevazin bütçe kadrosu içinde kalmak | Ja beraber memleketin ihtiyaçlarını karşılamak ve verimi olmıyan mas- Taflarda âzami tasarruf yapmaktır. Cümhuriyet rejimi kurufahdanberi, verici işler müstesna olmak üzere İs- tikraz usulüne müracaat olunma- mıştır, Bütçelerimiz, açık verilmeksizin tatbik edilmiştir. Bilhassa, son beş Senedenberi bütçe oldukça hasılat fazlasile kapanmıştır. Bu netice, büt- Ç€ tahminlerimizin terzilinde göste- Yilen titizlik ve samimiyeti açıkça | İsbat eder, 1938 bütçesinin geçen seneye nis- | betle olan fazlalığı «231 mliyona mu- kabil 250 milyon> - evvelki bütçelerde | de olduğu gibi - evvelâ Milli Müdafa- | & ve sonra ekonomi ve Nafia işlerine, | Kültür ve Ziraate tahsis edilmiş bu- İ Yunuyor. Şunu da kaydetmek lâzımdır ki, Parlâmento, alelâde bülçe haricinde favkalâde menabile karşılanan 57 milyon Jiralık fevkalâde tahsisatı da Kabul etmiştir, Bu tahsisat bilhassa Milli Müdafaa, Nafia, Ekonomi, Kül- | itibarile hayat pahalılığını aıttırma- tür ve Ziraat masrafları içindir. * Şefimiz Kemal Atatürk'ün vergiler hususunda çizdiği direktiflere ittiba ederek, milli istihsal faaliyetini ve bilhassa vergilerin bizzat kendi mat- rahları üzerindeki tesirlerini göz önünde bulunduruyoruz. Vergilerin azallılması keyfiyetinde de gene ayni düşünce İle hareket ederek bilhassa milli istihsalden alınan vergileri ha- fifletmeğe çalışıyoruz. İstihlâk re- simlerine gelince, bunları, seviyeleri larının önüne geçecek bir tarzda tat- bik ediyor ve o suretle tanzim eyli- yoruz. Cümhuriyet mevcudiyetinin daha ilk senesinde âşârı kaldırdı. Bu ver- gi ziraat mahsulâtı üzerinden alınan vergilerin en mühimmi idi. İlk büt çemizin 138 milyon liralık mütevazi yükünunun 39 milyon 900 bin lira- sını bu âşâr vergisi teşkil ediyordu. Köylüye yüklenen sayım vergisi de 1933 denberi tedricen azaltıla gel- miştir. Bu kerre de gene çök mah- Sus bir tenzile daha uğramıştır. Bizde endüstriye tahmil olunan vergi yoktur. Bu sahada vergiye ta- bi olan islihlâktir, Bizim mali senemi- zin başladığı 1 Hazirandan itibaren, vergiletde yeni bir takım tenzilât da- ha yapılmıştır. Bu tenzilât kazanç vergisile maaşlardan alınan vergi- ler ve keza pul resmine aittir. Netice olarak şunu söyliyeyim ki, size hülâsa ettiğim metodların tat- biki sayesinde mali vaziyetimiz ta- mamile müemmendir. Harici olsun, dahili olsun, borçla- rımızın servislerine aid tahsisat ta- mamile bütçeye konulmuştur. Fakat münakale müşkülâtı, hari- ci borçlarımızın servislerini olarak tediye etmemize imkân bırak- İ mıyor. Binaenaleyh bu tediyatı yüzde yüz Türk lirası ile ve Türk malı ihra- cı suretile yapmak niyetindeyiz. Bu münakalât müşkülâtı, Türkiye- nin mesul olmadığı sebeblerden ile | ri geldiğinden - silâlhlanma yarışı - Mecliste de söylediğim gibi öyle zan- nedylorum ki Düyunu umumiye ha- millerile girişilen müzakerat bir an- layış havası içinde cereyan edecek ve memnuniyeti mucib bir neticeye varacaktır. İngiliz - Italyan anlaşması tehlikeye mi düşüyor ? (Baş tarafı 1 inci sahifede) İyi malümat alan mahfillerde söy- lendiğine göre Başvekil, Franko hü- kümeti aleyhinde tedbir alınmasına tarafdar değildir. Bu mahfiller İngi- İz politikasının İtalya ile dostlük ve | iliz - İtalyan itilâfının tasdiki esa- | «#ina dayandığını bildiriyor. İngiltere | fPanyadakli günüllülerin geri alın- | i ni için çalışmağa devam edecek- İngiliz gazetelerinin makaleleri © Londra 10 (A.A) — İspanyada bi- “ yük gemilerinin yeniden bom- " edilmesi muhafazakâr ga- Zetelerde büyük bir akis husule getir- miştir. Muhalif partilere mensub ga- Zeteler, «Uyuşukluk» diye tavsif et- İikleri bu süküneti ihlâl etmek için 5 ik gayretler sarfetmektedirler. Alman gazeteleri ne diyor? Berlin 10 — Havas ajansının mu- ri bildiriyor: Alman gazeteleri $on günlerde en ziyade İspanyadaki | ler üzerine beynelmilel vaziye- tn aldığı şekille meşgul oluyorlar. | teler bu işe, Çekoslovakya mese- | Yesinden fazla yer ayırıyorlar . i Volkischer o Beobachter “diyor ki: | İz bandıralı vapurların bom- anının, (İngiltere - İtalyan | Hilâfını tehlikeye düşürmesinden kor uluyor.» | İtalyan gazetelerinin | mütalâası 10 (A.A) — Gazeteler, İn- — Ücaret gemilerinin İspanyada | zararlar dolayısile İngi- liz siyasetinin değişmiyeceği ümidi- ni izhar etmektedirler. Bununla be- raber bazi gazeteler Nyon itilâfını im- za eden devletlerin toplanmağa da- vet edilmesi ihtimalinden bahsetmek- tedir, İngiliz efkârı umumiyesinde görülen infial, İngiliz - İtalyan itilâ- finin tatbikine mâni olmağa matuf faşist “düşmanlarının çevirdiği bir manevra âddedilmektedir. Glornal d'İtalia diyor ki: «İngiliz ve Fransız faşist aleyhtarları Avrupa sulhünü yeniden bozmak için sefer- ber edilmişlerdir.» Fransız gazetelerinin mütalâası Paris 10 (A.A.) — İspanya ve Çin- de yapılan hava bombardımanlarının Son safhaları bütün gazetelerde git- tikçe artan infial husule getirmekte- dir. Petit Journal diyor ki : «Çinde ve İspanyada açık şehirle- rin bombardımanı neticesinde vukua gelen hasarat yalnız Fransiz ve İn- giliz efkârı umumiyelerini müteessir etmekle kalmamıştır. Amerikalılar da bitaraflık siyasetini terketmenin za- manı gelip gelmediğini düşünmeğe başlamışlardır. Ouvre şöyle diyor: «Dün hariciye nezaretine bildirilen oÇambörlayn'in son tasavvuru, âçık şehirlerin ve ba- zı memleketlerin kara sularında bu- lunan vapurların bombardımanına mâni olmak fikrini B, Hitlere kabul ettirmekten (ibarettir, İngiltereyi İtalyaya karşı cephe almak tehlike- sine sokmadan Çembörleyn'in vakit kazanmasına imkân vermek için va- siyeti anlatmak üzere İngiliz ricalin- döviz | İran veliahdinin, Mısır kralının kız kardeşi prenses Fevziye ile nişanlan- dığını yazmıştık, Yeni nişanlıların Te- İ simlerini dercediyoruz. Prens ilkteş- rinde 19, prenses ise ikincileşrinde 17 yaşına basacaktır. Prens tahsilini İsviçrede yapmıştır. Prenses Fevziye de iyi tahsil görmüş- tür. İkisi de bir kaç lisan bilirler, İzdi- vacdan sonra şah tarafından Tah- randa yaptırılan mermer sarayda | oturacaklardır. Budapeştede amele ile naziler çarpıştılar Budapeşte 10 (A.A) — Dün ak- şam Budapeşte meydanında takriben 30 nazi ile 30 amele kavga etmişlerdir. Polis müdahale ederek kavga edenleri sopalarla dağıtmıştır. İkisi ağır olmak üzere 5 kişi yaralanmıştır. Lindberg İngiltereye geldi Sen - Brieue - Britanya - 10 (AA) — Lindberg, zevcesi ve oğlu ile İngil- tereden gelmiştir. İlliec ismindeki kü- çük adadaki şatosunda oturacaktır. Maruf tayyarecinin ikametgâhı cid- di surette muhafaza altına alınmış- tır. Hiç bir gazetecinin şatoya girme- sine müsaade edilmemektedir, Dünya futbol şampiyonası Paris 10 (AA.) — Dünya futbol şampiyonluğu: İsviçre Almanyaya 4 «2 galib gelmiştir. «on bir İsviçre ekibi pazar günü Lillede Macar milli takımı ile karşılaşacaktır. Tuluzda Küba Romanyayı bire karşı 2 golle mağlüb etmişlir. Küba pazar günü Antibde İsveç ekibile bir maç yapa- caktır. B. Eden yarın bir nutuk söyliyecek Londra 10 (A.A.) — B. Anthony Eden, yarın Leamingtonda bir nutuk söyliyecektir. EEE EE EEE den lord Londonderry Berline gide- cektir, Yeni hücumlar Valans 10 (A.A.) — Gandia bugün iki kere Frankist tayyareleri tarafın- dan bombardıman edilmiştir. Dün akşam da Frankisiler Gandla üzeri- ne bir hava akını yapmışlar ve altı bomba atarak İngiliz antrepolarını mühim surette hasara uğrattıktan sonra bir İspanyol yük yelkenlisini batırmışlardır, Nüfusca zayiat olma- mıştır. Valanş 10 (A.A.) — Bir Frankist tayyaresi Denia limanının üstünden uçarak bundan evvel yapılan bir akın masında mühim surette hasara uğ- ryan Brisbâne vapurunu batırmıştır. , Yeni nişanlılar | Kahraman binicilerimiz: i, © (Baş tarafı 1 inci sahifede) * Vali B, Muhiddin Üstündağ ziya fette bir nutuk irad ederek ezcümle dedi ki: — Kahraman Türk ordusunun kahraman subayları. Sizi Nis'den itibaren heyecanlı bir alâka ile ta- kib eden koca İstanbul Romadanbe- ri sizin için tek bir kalb halinde fa- hir ve gururla çırpıniyordu. Dün bu kalb iki kol oldu ve sizi sevinç göz yaşları içinde bağrına basarak ifti- har ve saadet tezahürleriyle takdir ve şükranını ifade etti, Bunu gözleri- nize gördünüz, kulaklarınızla duy- | dunuz ve ellerinizle tuttunuz. Haiz olduğum selâhiyete bakarak yalnız İstanbuldan . bahsediyorum. Fakat bir Türk çocuğu sıfatiyle sözlerimin bütün milletin duygularına sadık bir tercüman olduğunu göğsümü ge- re gere iddia edebilirim. Varolunuz, Vali B. Muhiddin Üstündağ, su- baylarımızın galibiyetinin Türk genç- | liğine bir örnek verdiğini ve kendile- Tini hayranlıkla âlkışladığını söyle- dikten sonra nutkunu şöyle bitirmiş- yetlerinin siplinli çalımanın yaradıcı kıymeti Üzerinde ısrarla durmuş ve Cümhuri- yet rejiminin ve Atatürk Önderliğinin memleketten böyle bir çalışma sis- | temi istediğini izah etmiştir, Büyük bir hakikat ifade eden bu sözlerin Türk sporcülarının o kulağında küpe olmasını buradan bir kere daha dile- rim. Ve nihayet bu sıcak hayranlık ve bahtiyarlık havası içinde sizide, orduyu da, hepimizi yetiştiren Türk ; Milletini debiribirine lâyık olduğun- dan dolayı tebrik eder ve kadehimi bize bu güzel günleri getiren ve gös- | teren Atatürkümüzün Şerefine kal- dırarak hepinizi onun cihan değen afiyet ve sıhhatine içmeğe davet ederim, Binicilerimize verilen hediyeler Avrupadaki yarışlarda büyük mu- vaffakiyetler kazanan süvarilerimize Cümhuriyet Halk Partisi İstanbul İlyakurulu tarafından hediye edilen 1000 lira dün sabah binicilik mekte- binde İstanbul kumandanı General Halis Bıyıktay elile tevdi edilmiştir. General Haiis Dıyıktay süyarileri- mize kısa bir hilabede bulunmuş ve mikâfatın tevziinde Mareşalm da muvafakati olduğunu bildirerek Par- tinin bu hareketinin manevi kıyme-- tindeki büyüklüğü tebarüz ettirmiştir. Duyduğumuza göre Cümhuriyet Halk Partisi Genel merkezi de süve- rilerimizi takdir eder mahiyette bir hediye hazırlamaktadır. Bu hadiye- nin mahiyeti henüz belli değildir, Hatayda çapulculara dağıtılan silâhlar tamamen “(Baş tarafı 1 inci sahifede) Fransız gazetelerinin makaleleri Paris 10 (A.A.) — Bu sabahki Fran- $iz gazetelerinden bir çoğu, Hatay me- selesi hakkında Fransa ile Türkiye arasında girişilen müzakerelerin al- dığı iyi gidişi ehemmiyetle tebarüz ettirmektedir. Jurnal gazetesi: Gerginliğin her an daha bariz bir şeklide azaldığını kaydetmektedir. Pöti Parizyen şöyle yazıyor: Hatayda vaziyet, Fransız hüküme- tinin aldığı şiddetli tedbirler saye- sinde yeniden normal bir şekle gir- miştir. Zimamdarlarımızın 'Türkiye- | ye karşı aldıkları dostane vaziyet Ankarada çok iyi tesirler yapmıştır. | Şimdi geniş bir Fransız - Türk mü- zakereleri başlamış bulunuyor, Öyle 'ümid ediliyor ki bu müzakereler üç Anlaşmaya müncer olacaktır. Eğer "Türkiyenin, Avrupanın cenubunda toplatıldı işgal ettiği kilid mesabesindeki mev- kli düşünülürse, bu anlaşmaların ehemmiyeti derhal göze çarpar. Bu suretle Fransız - Türk münasebatı Fransa efkârı umumiyesinin uzun zamandanberi temenni edegeldiği bir itimad ve faaliyet safhasına girmiş olacaktır. İki memleket arasında ta- bil ve ananevi olan dostluk icabında sulhün muhafazası emrinde büyük bir müzahir olabilir. Popüler gazetesi de diyor ki: «Türk - Fransız dostluk muahede- si yakında imza edilecektir. Fransız - 'Türk - Suriye üçüzlü muahede de ke- Za imza olunacaktır. Türkiyenin ha- rici siyaseti şimdiye kadar Avrupa sulhünün ve kollektif emniyetin esas- lı âmillerinden biri olmuştur ve 1920 denberi Fransanın siyasetile de uy- gun düşmüştür. İmzalanacağı haber | verilen dostluk muahedesi bu zihni- yet ve gaye birliğini iki memleketin ve Avrupanın nefine olarak takviye edecektir . . Madenlerimiz İstihsali arttırmak için yeni tedbirler Madenlerimizde istihsali arttırmak için makine kullanılmasını tedkik et- mek üzere-İngiliz mühendis B. Gur- rey, B. Bareloy ve B. Ynikins şehri- mize gelmişlerdir. Bunlar Zonguldağa, oradan mem- leket dahiline gidecekler, beş senelik programda faaliyetleri tesbit edilmiş olan madenlerin istihsalini arttır. mak için icab eden tedbirleri alacak- lardır. Heyete, Türk ticaret anonim şirketi müdür muavini B. Kemal, refakat etmektedir. Yalovaya araba vapuru sefere başlıyor Akay işletmesinin Yalova için ter- tlb ettiği araba vapuru seferleri bu- gün başlıyacaktır. Saat 12 de Üskü- dardan hareket edecek olan araba vapuru yarımda Kabataşa, oradan da Yalovaya gidecektir. Vapur lüzum olduğu takdirde Adalara da uğrıya- caktır. Akşam üzeri Yalovadan dönecek olan araba vapuru pazartesi günü tekrar Yalovaya gidip avdet edecek- tir. Cumartesi günü otomobil veya arabalarla Yalovaya gidenler orada iki gün kaldıktan sonra pazartesi gü- nü İstanbula avdet edeceklerdir. . Ortamektepler | Bu sene İstanbulda 7orta mektep daha açılacak Maarif müdürlüğü, şehrimizin or- tamektep ihtiyacını karşılamak üze- Te bu sene yeniden açılmasına ihti- yaç görülen ortamekteplerin semile- rini ve yerlerini tedkik etmiş ve bu tedkiklerin “neticesini Maarif Vekâle- tine bildirmişti. Vekâlet, Maarif müdürlüğünün mahsus olarak Kadıköyünde yeni örtamek- tep, bu suretle Kadıköyündeki orta- mektep dörde beliğ olcaktır. ilâveten yedi mektep daha açılacak- tar. Para meselesinden kavga Büyükderede oturan Mehmed, Re ceb, Tahir, Safinaz, bir para mesele- sinden kavga etmişler, Mehmed sağ koluna vurulan bir kova darbesile şiryanı kesilmek suretile ağır suret- te yaralanmış, Beyoğlu hastanesine yatırılmıştır. Diğer suçlular 'Tuşlardır, v8 gine Seval naat mz a, rn aa LANAN. inlkesi nz nen k şn
