11 Haziran 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat ^cccccc ~Ansiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydalı bir eserdir. jfll atay davamız hesabına son zamanlarda ıleri sürdüğümuz azçok siddetlı şikâyetlerde asla haksız olmadığımıza Fransız hükumetinm aldığı bazı tedbirlerden daha belâgatli delıl gösterilemez. Metropol Fransası Hatayda ve Suriyedeki bazı memurlarının ihtimal ki kendi fikır ve arzulannı da geçen fazla ve füzulî gayretlerini Türk Fransız münasebetlerını ıhlâl edecek mahiyette görür görmez onları tadil ve ıslah edeceğini bize temin eylediği gibi basta delege Garo olmak üzere Hataydaki bir kısım memurlarını azil ve tebdile Adana 10 (Hususî muhabirimizden, de müsaarat eylemiştir. Nikbin yürünü telefonla) Beyruttan gelen bir habelerek bu harekette Fransız siyaseti hesa re göre Kont dö Martel'in vazifesine nibına nihayet Türk dostluğuna kıymet ve hayet verilmiştir. Âli Komiserin kendi ren bir delâlet görmek mümkündür. An isteğile istifa ettiği, istifamn Fransız Hacak Hatay isinde şimdiye kadar çok te riciyesince derhal kabul edildiği de söyleminat alarak az icraat gördüğümüz için niyor. biz vaziyetin salâha meyletmesinden Hatayda etraflı bir temizleme harekememnun olmakla beraber filiyatın bu ti başlamıştır. Tahrikçiler v« tethişçilerin nikbinliği teyid etmesini bekliyoruz. elebaşıları artık duramıyarak birer ikişer Her memleketten ziyade Fransanın Hatayı terketmektedirler. Yeni delege, bilmesi lâzımdır ki biz Hatayda hususî evvelce delege Garo tarafından Taşnak emeller besliyen bir memleket ve millet ve Arab haydudlanna verilen silâhları değiliz. Orada yapılmak icab eden iş toplatmıştır. Milis teşkilâtı namı verilen Fransa ile bu bölgeye aid olarak akdet bu gibi eşkıya teşekkülleri dağıtılmaktamiş olduğumuz muahedelerde musarrah dır. hususî ve millî rejimin yerine getirilmeHataydaki Eti Türklerî tarafından sınden ıbarettir ki Türk çokluğuna istınad Milletler Cemiyeti nezdinde müteaddid edeceği açık olan bu rejimin idarî bir isd«falar yapılan »ikâyetler üzerine çimditıklâl olduğunu Milletler Cemiyeti Konseyi tesbit eyledi. Bizce buna hacet bile yoktu. Fransa ile Türkiye Hataya aid hususî rejimi kendi aralarında böylece tatbık ederek muahedeler hükmünü pekâlâ yerine getirebilirlerdi. Biz Fransanın teklifıle Milletler Cemiyetine gitmeği iki sebebden dolayı kolayca kabul ettık: • Haiayda milisler dağıtdıyor, toplanıyorf iki Arab gazetesi kapatddı Hatay meselesinde Türkiye Fransa müzakeresi son vaziyet yeni bir safhaya girdi Türkiye, Suriye ve Fransa arasında bir dostluk muahedesi akdedilecek ye kadar olan kayıdların hükümsüz sa yılarak tam bir serbestî içinde yeniden kayda başlanacağı söylenmektedir. Kont dö Martel istifa etti rAP R İSTANBUL CAGALOGLU Sfljl . üUüD Telgraf ve mektub adresl: Cumhurlyet tstanbu) Posta lratusu: Istanbul No 248 Telefon: Başmuharrtr ve evl: 22366. Tahrlr heyetl: 24298. tdare ve matbaa tasmı 24299 24290 umhuri Ancak onun gölgesînde bilecejjin bayrağmks yalntz Tflrk Bayrtf evlnden al, çunk AYY1LDIZI D merinos yününden ,..metaneti, kanunt e.safı s . Isf. Divanyolu, Türbe karsısı , Türk bayrağı Imalflt evi Zekeriya Poladcan. fel. 23026 VATANDAŞ Ispanya işi gittikce karışıyor Ticaret gemilerinin mütemadiyen batırılması her tarafta büyük infial uyandırdı. Kabine, beynelmilel vaziyeti yeniden tetkik edecek Ingiliz kabinesi bugün silâhlar fevkalâde içtima yapıyor Salâhiyettar Fransız mehafili, Türk Fransız konuşmalarının uzun sürmiyeceği ve temenni edilen anlaşmıya sür'atle erişileceği kanaatindedir Londra 10 Ingiliz diplomatik mahfillerinde söylendiğine göre, Ispanyol limanlannda bulunan ecnebi gemilerin bombardımanına mâni olmak için henüz hiçbir karar ittihaz edilmemiştir. Bununla beraber Hariciye Nezaretile Amirallık makamı servislerinin fnüşküi oldugu Sufiyeden Hatay vatandaşı olarak itiraf edilmekle beraber vaziyete çaresaz kayda geçirilmek üzere gönderilenlerin olacak tedbirleri tetkik etmekle meşgul vaziyetleri tesbit edilmektedir. Uydurma kayıdlar yapan memurlar hakkında Cene\Te anlaşmasmın cezaî hükümleri tatbik edilecek, intihabata fesad karıştırmak suçile nvahkemeye verilecektir. Kont dö Martel [Arkast Sa. 7 sütun 3 te\ Ötedsnberi Garo'nun naşiri efkân olan Iskenderunda Elliva ile Antakyadaki El'uruya gazeteleri bilâmüddet kapattlmıştır. Hatayda bilhassa köylerde cinayetler işliyerek serbestçe gezen şerirler kendilerinden hesab sorulma zamanınm yaklaştığını anlıyarak firar etmektedir ler. İspanya sahillerinde tayyarelerin attıklan bombalarla yanan bir vapur oldukları ilâve edilmektedir. İyi haber alan parlamento mahfillerinden bildirildiğine göre, parlamento kapandığı gündenberi beynelmilel vaziyette hasıl olan de ğişiklikler hakkında nazırlarm birbirlerile istişarede bulunmalanm teminen kabinenin yarın fevkalâde bir içtimaa davet edilmesi ihtimali vardır. [Arkası Sa. 1 sütun 4 tei Türkiyenin malî siyaseti Süvarilerimiz şerefine Alatürk, dün Hariciye Vekilini kabul « dövizle değil, yüzde dün gece verilen ziyafet Başvekilimiz de buettiler veBorclarımızıihracı suretile yapmakyüz Türk lirasi Türk malı niyetindeyiz » sabah * Maliye Vekilimizin bir Fransız gazetesine beyanatı 1 : Hakkımız çok aşikârdı, davamız çok kuvvetliydi, hiç korkumuz yoktu. 2: Milletler Cemiyetinin vereceği karar, dahilî siyaseti itibarile Fransanın vaziyetini kolaylaştırabilir diye düşündük. Toplantıda Vali bir nutuk söyledi, Orgeneral Fahreddin Altay, yeni ahnacak hayvanlara aid tahsisatın arttırıldığım ilâve etti şehrimize geliyor Ankara 10 (Telefonla) Başvekil Celâl Bayar, bu akşam 7,50 de muhtelit trene bağlı hususî vagonla İstanbula hareket etti. Meclis Reisi Abdülhalik Renda ile Nafıa, îktısad, Millî Müdafaa, Gümrük ve İnhisarlar, Adliye ve Sıhhiye Vekilleri, Cumhuriyet Merkez Bankası ve Ziraat Bankası Umum Müdürleri, meb'uslar, Vekâletler erkânı, Başvekilimizi istasyonda uğurladılar. Milletler Cemiyeti Konseyi malum olan adalet prensipini tecelli ettirdikten sonra Fransaya göre artık doğru yolda yürümemek içın hiçbir mazeret kalmamıştı. Biz Milletler Cemiyetinde Hatay secımlerının devamı müddetince oraya mılletlerarası bir ^abıta kuvveti gönderilmesıni istedığımız zaman bılâhare feci olaCelâl Bayarın İstanbulda üç dört gün bilecek bazı ihtimalleri evvelden bertaraf kaldıktan sonra, Ankaraya döneceği anetmek istemıstık. Fransa kendi elindeki laşılmaktadır. mahallî otorite ile bu adaleti ve asayişi [Arkası Sa. 5 sütun 3 tai temin edebileceğini teyid ederek teklifimize lüzum olmadığını söylediği zaman bu alenî ve mutantan teminata da itimadımızı esirgemedik. Ne yazık ki hâdisat korkularımızın tahakkukile Fransız teminatının tekzibi şeklinde tecelli etmiş oldu. Çünkü b:nnefs Fransız memurları elinde Süvarilerimiz şerefine verilen ziyafetten bir intıba bulunan mahallî otorite adaleti ve asayisi ihlâl etmek için hatır ve hayale geleBaşta Roma olmak üzere Avrnpanın Muhiddin Üstündağ tarafından 80 ki bilen ve gelmiyen her münasebetsizliği ir bırçok şehirlerinde tertib edilen, en şılik bir ziyafet verilmiştir. tikâb ettiler. Hatayda can emniyetinin mahir ve en meşhur binicüerin iştirak Orgeneral Fahreddin Altay. Donan ciddî tehlikeler geçirdiği anlar oldu, ve ettikleri konforlarda Türkün atçılıkta ma Kumandanı Amiral Şükür Okan, îzmir 10 (Telefonla) Kültür libunlarla beraber sulh işi de büyük tehli ki meharetıni bir kere daha gösteren General Halıs ve Mürselle birçok yük sesi müdürü Haydan tasdıkname almak keler gecirmis bulundu. kahraman süvarilerimiz şerefine dün sek rütbeli subaylarımızın hazır bu için silâhla tehdid eden üç talebenin mu Paris 10 Ajans Ekonomike Financier, Türkiye senusi direktörüne, Türkiye Maliye Vekili Fuad Ağralınm yaptığı beyanatı neşretmektedır. Fuad Ağralı, muharririn muhtelif suallerine cevaben şu beyanatta bulunmuştur: « 1938 bütçesi Türkiye Cumhuriyetinin 15 inci bütçesidir. Cumhuriyetin bütçelerinin bariz vasfı, Kemal Atatürkün direktifleri mucibince, mütevazin olmak ve koruyucu, kurucu ve verici işlere her sene bir evvelkine nisbetle daha fazla hisse ayırmaktır. Türkiye Cumhuriyetinin ilk bütçesi ki 1924 dedir, 140 milyon Türk lirasi idi. B. M. Meclisinin kabul ettiği ve 250 milyon lirayı bulan 1938 bütçesi ise Cumhuriyet rejiminin en yüksek bütçesidir. Bu suretle hemen hemen yüzdeyüz artaıış Maliye Vekili fuad Ağralı bulunuyor demektir. Bu tedricî yükseliş başlıca, yavaş yavaş ekonomi ve endüsSon seneler içinde, yeni vergiler koytrinin inkişafından ve bunun neticesi olamamakla beraber vs hatta mevcud vergirak da varidat heveti umumiye hasılâtı [Arkası Sa. 6 sütun 1 de] nın artmasmdan ileri gelmektedir. IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIM | IIIMIIIIIIMIIMI1IIIMIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIMIII IIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII llllll llll llll Tehdidci talebeler hesab veriyorlar Mekteb müdürü, suçluları af f ettiğini söylüyor Bir pasaport hikâyesi Ispanya hükumeti konsolosunun müddetini temdid etmediği bir pasaportu Franko mümessili vize etti Geçenlerde şehrimizde ilk bakışta üzerinde durulmıyacak kadar küçük fakat siyasî manasile hayli dikkate şayan bir vakıa olmuştur. Osmanlı Bankasmın İstanbul merkezinde mes'ul murahhaslık vazifesini gören îspanyol tebaasmdan M. Delaciyo, genc kızı Matmazel Odet'i bundan bir müddet evvel Atinaya göndermek zaruretinde kalmıştır. Zira genc kız bakalorya imtihanını verecektir ve usulen kendisine müracaat olunan Fransız konsoloshanesi bakalorya imtihanlarının bu sene istanbulda değil Yunan devlet merkezinde yapılacağını bildirmiştir. Bu vaziyette M. Delaciyo kızının müddeti biten pasaportunu temdid ettirmek için gayet tabiî olarak îspanya hükumeti konsolosluğuna müracaatte bulunmuştur. Ancak bu konsolosluk kenlArkası Sa. 6 sütun 3 tei Fransanın ahden icrasına memur ve mecbur olduğu bir vaziyet yeni anlaşmalarla teyid ve ikmal edilmiş olduğu halde delege Garo gibi memurlar mahailî oyunlarla bütün bu haysiyet ve şeref borclarını birer suretle ortadan kaldırabilmek gayretindeydiler. Hürriyetperver ve haksever olmak iddiasında bulunan Fransanın mümessili delege Garo Hatayda çete üzerine çete teşkil ederek ı'ılâ Türk cokluğunu bir azlık haline irca edebilmek bâtıl hayaline kapılmış gidiyor ve bu halile bize Fransavı muzır bir komsu olarak gösteriyordu. Böylelikle mesele akşam Serkldoryan salonlarmda Vali, lundukları bu ziyafet, samimî bir hava hakemesine bugün başlanmıştır. lArkast Sa. 7 sütun 5 tel Belediye reisi ve Vilâyet Parti başkanı ııııı ıııııııtıııııııııııııtıııııııı ımıııııııııııııııııııı ııııııııı ıııııııııııııııııııııı ııııı ıııi" ı ııııııııııııııııııııııı Amerikan Kolejinde dün yapılan diploma tevzii merasimi Yazısı 5 inci sahrfede nazaran Hatay Türklerinin tek başlanna bu çokluğuna karşı beş altı cemaatin bir Acaba delege Garo çete teşkilâtına araya getirilmesi çokluğile kabil değil varıncıya kadar binbir oyuna dayanan mukabele ve mukavemet olunamazdı. tedbirlerile Türk çokluğunu yüzde elliNihayet Türkiye Cumhuriyetinin bu den aşağıya düsürebilseydi Hataydaki kadar haksızlığa karşı ilânihaye kayıdsız Türk davası çürümüş mü olurdu? Elbetbir seyirci halinde kalamıyacağmı da hete değil, ve şu pek basit sebeblerden dosaba katmak lâzımdı. layı : Işte Hataydaki vaziyet, nihayet mera) Bir kere mahallî koloni otoritesi kez Fransasının harekete gelerek bir tanin cebir ve zoru ile yaptırılmış olan se kım makul tedbirler almasile dünkü vaçimin ne hazırlıkları, ne de kendisi hiç hametini azçok kaybetmiş bulunuyor. bir zaman doğru ve tam sayılmazdı. Bununla beraber henüz intihab işleri bitb) Beş altı cemaate fazla nüfus ver medi ve iki devlet arasındaki müzakeremek suretile faraza % 47 veya 45 e lerin de henüz neticeleri alınmadı. Bundüşürülmüş olacak tek Türk tarafı mik lann iyi bir sonunca varmasmı bütün hutarı elbette gene bütün Hatayın en kala lus ve samimiyetimizle bekliyoruz. Şu tek balık nüfusu olurdu. Araba karşı % 80 farkla: Sütten ağzı yananm yoğurdu üffazla, Ermeniye karşı % 75 fazla, Ru liyerek yemesindeki ihtiyatı elden bırama karşı % 95 fazla bir kemiyet. Inti kamıyoruz bir türlü. hablara hâkim olmak lâzım gelen ruha yUNUS NADt kendiliğinden büyümüş oluyordu. Kalabalık bir dinleyici kütlesi önünde yapılan duruşmada suçlu talebelerle müdür Haydar bulunmuştur. Haydar, hâdisenin mahiyeti etrafın da izahat vermiş, meslek hizmetlerini anlattıktan sonra hâdise günü mütecaviz talebelerin odasına nasıl girdiklerini ve nasıl tehdide geçtiklerini tasvir etmiştir. [Arkası Sa. 7 sütun 6 da] Şeytan Büyük millî romammız YAKINDA CUMHURtYET sütunlartnda Yazan: SERVER BEDt Frankonun Türkiye mümessili M. Don Alvarez Polenziya