27 Mayıs 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 13

“27 Mayıs 1948 Mecliste bütçe müzakereleri (Baş tarafı on birinci sahifede) tahakkuk edecektir. Yalnız israrla is- tedikleri bir şey var, muhakkak musi- kiden anlıyayım. (Gülüşmeler) Bu s€ ne çalışmağa eğer imkân varsa inşal- lah gelecek seneye kadar öğrenirim. Süleyman Sırrı arkadaşımın olgun- İuk imtihanı hakkındaki dikkate de- ger sözlerini ayrıca tedkik edeceğim. Maruzatım bundan ibarettir; 1500 mevcutlu 200 yatılı lise kurulacak Maarif Vekilinin nutkundan &son- ra Gümüşhane mebusu B, Ali Şevk Ankara liselerinde leyli teşkilât olma- ması yüzünden, buraya okumağa g©- len talebelerin gec: i ölede beride kaldıklarından bahsetmiş, Maarif Ve- kili B. Saffet Arıkan buna da cevap vererek bu sene hazirandan itibaren la 1500 mevrudlu ve 200 yar lise kurulacağıru söylemiştir. Yüksek ticaret mektebi Ma- arif vekâletine bağlanacak Mardin mebusu B. Osman Dinçer vekilin beyanatında ticaret liseleri hakkında tatminkâr bir malümata to sadüf edilmediğinden, ve memlekette mevcud ticaret liselerinin bahsetmiş, bunlar hakkında ne dü: düğünü vekilden sormuştur, Vekil ce- vabında imkân hasıl oldukça ticaret mekteplerinin arttırimasına çalışıl cağını ve yüksek ticaret mektebinin Maarif Vekâletine bağlanması düşü- nüldüğünü söylemiştir. Bundan sonra müzakere kâfi görü- lerek maddelere geçilmiş ve Maarif Vekâleti bütçesi olduğu gibi kabul edilmiştir. Nafıa vekâleti bütçesi Müteakiben Nafia Vekâleti büt sinin müzakeresine geçlimiştir. k mebusu B. Berç Türker z alarak asafalt yollar, posta tasarruf sandıkları, mevcud ecnebi şirketler hakkında bazı temennilerde bulun- muştur. B. Ali Çetinkayanın beyanatı Nafir Vekili B..Ali Çetinkaya B. Berç “Türker tarafından İleri sürülen mütalânlara cevap vermiş ve bütçe- nin heyeti umumiyesi hakkında şu mühim beyanatta bulunmuştur: Âdi bütçemizde bize aid olmak üzere 5 milyon lira kadar bir paramız vardır. Bundan gayri olarak fevkalâ- de bütçede 24 milyon lira kadar bir tahsisatımız vardır. Bu da fevkalâde olarak memleket dahilinde yapılmak- ta olan imarı yükseltme işlerinin, Şi: mendiferlerin, su işlerinin masrafları- nı karşılamak üzere konulmuştur. Milli şöseler Evvelce bütçe hakında Maliye Ve- kili arkadaşımızın sözleri arasında di- ger bazı arkadaşlar da temas etmiş- lerdir, Bunda hepimizin hakkı oldu- gunu ve memleketin ehemmiyet ver- mesi lâzım geldiğini ben de sizinle beraber kabul ve tasdik ediyorum. Fa- kat maalesef bunun üzerinde 2-3 se- nedehberi durduğumuz halde fiile ik- tiran ettirecek bir istikimete götüre- medik. Evvelce bir proje hazırlanmış ve Şürayı devlete gönderilmişti. Mem- lekette yol yapılması için nasıl hare- ket edilmeli ve hasıl para tedarik edil- melidir? Bu esas üzerinde yaptığımız proje Şürayı devletten geçti. Geçen sene ve daha evveiki sene bunu Mec- lise çetiremedik' Bu sene Erkânıhar- biyenin gösterdiği lüzum üzerine bu işi Başvekâlet makamı da aldı ve ye- niden tanzim edildi, Fakat bildiğiniz veçhile yol parası işi idareli hususiye- lerle karışık vaziyettedir. Yani yolla- ri kanunla temin edilmiş olan yol pa- rasile yapabilmek için idarei hususi- yelerle olan karışık vaziyeti ıslah et- mek icab ediyor. İptidal maarif, sıh- hiye, ziraât için muktezi bir takım masraflar vardir ki, yol parasile kar- Şılanıyor. Bu paranın hükümetçe tef- rik edilmesi lâzımdır. Bütçenin son zamanına rasgeldiği İçin hükümet bunun önümüzdeki seneye kadar te- hir edilmesini 1939 senesinde göz önü. ne alınmasını kararlaştırdı. Bu hü- kümetin de ehemmiyet verdiği va- ziyettir. Her halde buna da başlıyaca- Ğız, Ve elimizden geldiği kadar sürat- le yapmağa çalışacağız. Şimdi şoseler işinde bizim yüzde 15 varidatımızla ve bütçemize koyduğu- muz 300 bin lira kadar bir para ile ka gös Bir de transit yolu vardır. Bu yolu bir kaç senedir yapmaktayız, ve yakın- da bitirilmesine çalışıyoruz. Trabzon- dan Karaköseye kadar lâzım gelen ta- mirler yapılmıştır. Bugün Karaköse- ye kadar vasıtalarımız emniyetle İşli- yor. Hududa kadar olan kısım ki 80 kilometre kadardır, bu seneki paralarla yapılacaktır. mühim gördüğümüz hususlara alâ- termekteyiz. Sonra yapılmış olan yolları daimi ba- | kıma tâbi tutuyoruz. Evvelce de söyle- miştim, bunda çok lüzum ve fayda his- settik. Daima nezaret altında bulun- durmaktayız. Bunun için de bir miktar para koyduk, Bu paradan büyük sular Üzerinde bulunan köprüleri yapmak siyasetine devam ediyoruz. Yapılmış olan 80 kadar ük köprüye bu sene 30 köprü daha ilâve edeceğiz. Vilâyet- lerin yapamıyacağı büyük köprüleri bu suretle biz yapmış olac: Şimendifer işleri Şimendifer işlerine gelince; Bu siya- sete devâm et . 1938 senesi i! Zonguldağa kadar gittik, ve bu hattı işletmeğe açtık, Sıvas « Erzurum üzerinde Çetinkayadan Malatyaya ka- dar olan iltisak hattının da açıldığını biliyorsunuz. Ondan sonra Divriğe ka- dar olan hattı işletmeğe açtık. Bu sene teşrinlerde, cümhuriyet bayramında | Erzincana mutlak surette varacağız. (Bravo sesleri) Dün ve yahut evvelki gün İliçe ka- dar demir ferşiyatı bitmiştir. Kemaha yaklaşmak üzereyiz. Erzincana kadar olan toprak tesvi tamamen bitmiş- tir. Demir köprülerin bazı aksamı kal- önüm i günlerde ray ferşi- devam edilecekti Erzincandan Erzuruma Kadar olan n üzerinde ehem HM tesriyel inde demir ferşiyatına başlanacak 19 da da mutlak surette bi- tecektir, «Alkışlar» Su işlerimiz Bu işlerimiz ümunuzdur. Büyük su işlerine ehemmiyetle başladık. 31 milyon Hralık bir tahsisat, aldığınızı biliyorsunuz. Memleketin büyük su iş- leri üzerinde her tarafta bilfiil çalışıl- maktadır. Btüdler yapılmış ve her türlü hazırlıkları bitirilmiş olan yer- lerde münakaselar koymakta ve ihale etmekteyiz. Bir çok yerlerde ihaleler ya- punuşlur, Bir taraftan da hazırlıklar yapılmaktadır. 38 senesi içinde diyebi- lirim ki her tarafta ibâleler yapılmış olacaktır. Bu 31 milyon liranın tahsi- salın Ziraat bankasının temin etme- si kararlaştırılmıştır. Bunun #iraat bankasının esaslı bir vazifesini temin etmiş olmak ve aynı zamanda mütlak surette halka feyizli bir iş, sulama cihe- tinden müstahsillere bu sahada hiz- met temin etmiş olmak ciheti düşü- nülmüştür. Yani bu Su işleri faide ve- rebilecek sahalarda düşünülmüş oldu- Eu içindir ki; üç sene sonra sulama ameliyesine başlamış olacağız. Bü sü- retle hesap edildiği için ve bunu yapa- bileceğimize kani bulunduğumuz için Ziraat bankasının koyacağı bir para ile iki üç sene sonra feyizli toprakları su- lamaya başlıyacağız. Bundan hem ban- ka, hem halk ve hem de hükümetin fayde temin edeceğini zannediyoruz. İnşallah bunda utanmıyacağız. Büyük su işleri için 31 milyon konmakla be- raber ötedenberi halkın gösterdiği ar- züya ve çalışmasına hükümetçe yardım olmak üzere sedler ve köprüleri gibi halkın yapamıyacağı feyizli işleri de biz yapıyoruz. İki taraflı bir çalışma ile ü- fak sulama işlerini de başarmış oluyo- ruz. Bunu bütçemizde göreceksiniz. Yapı işlerimiz Bir de yapı işlerimiz vardır, Bir şu- be tesis ettiğimizi hatırlarsınız. Bu şu- bede vekâletlerin bütün inşaatın neza- retini ve kontrolünü yapmakta, plân ve projelerini hazırlamakta ve devlete aid, resmi müesseselere sid inşaatın bir intizam dahilinde cereyan etmesi- ri temin etmekteyiz. Bu büronun me- salsi çok güzel semereler vermeğe baş- lamıştır. Şimdi devlet inşaatı, mek- tepler, hastaneler, şu, bu her ne işler varsa bu büronun kontrolü altında ya- pılmakta ve plân ve projelerinin bir usul ve sistem dahilinde ve mümkün olduğu kadar bir nizam içinde yapıl- masına, devam edilmektedir. Bu hu- susta çok büyük neticeler elde edilmiş- tir. Zannediyorum ki, bu suretle 8-9 milyon Hralık n6 konulan gene devam edecektir. Asfalt yol işi Bu sene yalnız Lüleburgazdan öte tarafa deram etmek için bir milyon Ura kadar bir tahsisat aldım. Bir ta- raftan da projeleri hazırlıyoruz, hemen az zamanda İşe başlıyacağız. İstanbul- Ankara meselesi de hatırımızdan geçer: Ve garpten şarka doğru bir otomobil yolunun da uzaması şayanı arzudur. Yalnız bu büyük bir iştir, Şimendifer işi devam ederken bir taraftan da pa- halı olan asfalt yol işine fazla para koymak teklifsizce bir hareket olur. Ötekini bitirdikten sonra sıra ile bu- na geçeceğiz. Yalnız bunun üzerinde de ufak bazı hareketler yapmaktayız. Tayyare meydanma kadar olan 9 kilo- metrelik bir kısmı yaptık. Etimesuda kadar bu yol uzatılacaktır ki, bunun- la 19 kilömetre olacaktır. Yani ihmal etmiyoruz, hatırımızdadır. Böyle fır- sat buldukça ufak tefek yapmak iste- mekteyiz. Posta ve telgraf Posta - Telgraf bütçesi geldiği var kit gene izahat vermek mümkündür, Şimdiden söyliyeyim ki, tasarruf san- dıkları üzerinde arkadaşımız durdu. lar. Bu sandıklar üzerinde esaslı ted- kikat yaptırmaktayız. Bunu her halde yapmak istiyoruz. Çünkü bizim mem- leketimizde kolay para yatırmak, ko- lay para slmak işi çok faydalı netice- ler verecektir, Bundan halk çok isti- fade edecektir. Buna kani olduğu- muz içindir ki, bu İşi yapmak istiyo- ruz. (Bravo seleri, alkışlar) Gençlik parkı için: 300 bin lira koy- duk, yakında bu parkı yapmıya baş- yoruz. İki üç şirket kaldı bunlar da halledilecek Ecnebi şirketler meselesi üzerine arkadaşım temas etti umumiyetle şirketleri *millileştirmek — prensipini Vekil olduğum gündenberi takib et- mekteyim. Ve takib ediyoruz. (Alkış- lar) Geçen sene vadettiğim gibi te- veccühünüze ve İtimadınıza mazhar oldukça bitireceğim dediğim bu işi Allah nasib etti bitirdik. İstanbul Elektrik şirketi işi hallolundu. (Sü- rekli alkışla ve bravo sesleri) Diğer iki üç şirket kalmıştır. Onlar da ko laylıkla hallolunur. Arkadaşların başka arzusu ve suali varsa söyliyeyim. (Bravo sesleri ve alkışlar) Başkan — Başka söz istiyen yoktur. İktisad vekâleti bütçesi bugüne kaldı Nafia Vekâleti bütçesinden sonra İk- tisad Vekâleti bütçesinin müzükeresi- ne geçilmiş ve bütçenin heyeti umu- miyesi üzerinde söz alan mebuslardan B. Hüsnü Kitapçı (Muğla) Türkofisin eshabı müracaate göşlerdiği kolay- Yıklardan sitayişkâr bir Jisanla bah- setmiş, ticaret anlaşmalarının akdi esnasında tüccarlarımızın . mütalâd- Jarınım alınmasının çok muvafık ve yerinde bir tedbir olduğunu kaydet- tikten sonra demiştir ki: — İktisad Vekâleti her kararını vaktinde almağa fevkalâde itina et melidir. Vakti zamanında alınmı- yan bir karardan hayır olmaz, Sonra alınacak kararların, o karardan ev- velki muamelelere şamil olmaması" na çok dikkat edilmek gerektir. Sanayiden alınan bazı vergilerin sanayie yaptığı menfi tesirlerden bahseden B. Hüsnü Kitapçı bilhassa muamele vergisinin bugünkü şekilde alınmasının doğru olup olmadığını sorduktan sonra demiştir ki; — Memlekette henüz teessüs etmiş olan sanayiin sahipleri kimdir bilmi- yoruz. Vatandaşlar arasından bir çok kişi ve hattâ güzide sanayi er- babı çıkabilir. Onun için sanayi ruhi Satnameleri ibzal edilmelidir. Mütcukiben söz alan Eskişehir me- busu B, Berç Türker muhtelif ikti. sadi meselelere temâs ederek İktisad Vekâleti emrinde bulunan bütün Sınai teşekküllerin mürakabesi için bir kontrol heyeti teşkilinin çök fay« dalı olacağını söylemiş ve bilhassa bu teşekküllerin ne dereceye kadar ras- yönel (çalıştıklarının . tesbitindeki faydalara işaret ettikten sonra de- miştir kiz — Anadolu halkının en ziyade yapılmıştır. Bu se, da bu vazifesine muhtaç olduğu kaput bezi Japonya- dan tâ memleketimize kadar getiri- len 36 metrelik topu 3 buçuk liraya gelmektedir. Temenni olunur kimini | fabrikalarımız rasyonal (çalışmaları sayesinde kaput bezinin topunu 5 liraya satabilsinler. Afyon ticaretine temas eden B. Berç Türker Afyon tacirlerinin ye ni mahsul çıkarken eski malların elerinde satılmıyarak kaldığından şi- kâyet ettiklerini söylemiş ve demiştir ki: İ — Acaba ecnebi memleketler afyon | işinde bizim gibi vicdanlı davranıyor- | lar mı? Ben çok iyi biliyorum ki her geyde olduğu gibi afyon işinde de ec- nebiler anlaşmadan ziyade menfa- atlerine ehemmiyeğ vermektedirler. Bilhassa şunu tebarüz ettirmek iste- rim ki anlaşmayı yapan milletler arasında cl altından ve gizli surette afyon satışı yapan milletler olduğunu istatistikler gösteriyor. Hele Cemiye- ti Akvam mürakabesini kabul etmi- yen milletler serbestçe afyon ticareti yapiyorlar. şu halde bizim vaziyeti- miz ne merkezdedir? Hayat pahalılığı Bundan sonra hayat pahalılığın- dan bahseden hatib, pahalılıkla en emin mücadelenin Istihlâk koopera- tifleri tesisi olacağını söylemiş, mem- leketin kömür istihsalâtına işaret et- miş ve mühim sahiilerimizde liman- lar inşası hususunda hükümetçe ne gibi tedbirler alındığını sormuştur. Vaktin gecikmiş olmasına binmen | yarın saat 14 de toplanılarak bütçe müzâkerelerine devam olunmak Üze- re celseye nihayet verilmiştir. Yarın, İktisad, Harlciye ve Ziraat Vekâletle- rinin bülçeleri görüşülecektir. | Varidat bütçesinin müzakeresinin öbür güne kalacağı sanılıyor. Afyonda hava şehidleri ihtifali Afyon. (Akşam) — Şehrimizde tây- yare şehidleri ihtifali bu sene emsalsiz tezahürat içinde yapılmıştır. Afyon belediyesinin yüksek bir kadirşinaslı- ğı eseri olarak yeni mezarlıkta mey- dana getirdiği tayyare şehidleri abi- desi önünde valimiz başta olduğu hal- de, belediye reisi, zabitan, memur, mu- allim, asker, talebe kadın erkek kesif bir kalabalığın huzurile yapılmıştır. Bu âbidede medfun iki büyük hava şe- hidimiz Bahaeddin, ve Cemal, milli mü- cadele senelerinde Afyonun işgal altın- da bulunduğu sıralarda garp cephesin- den kalkarak Afyon afakına gelmişler ve kıymetli Keşiflerde bulunmakta iken düşman tayyarecilerile çetin bir mü- cadeleden sonra şehid düşmüşlerdir. Bu kahramanların yüksek hatıraları, derin bir vecd ve huşu içinde anılmiş- tar. Ordu namına genç bir zabit tara- fından, tayyare cemiyeti ve halk nami- na heyecanlı nutuklar söylenmiştir. Çanakkale. ortaokul talebesi Trovada Soldan sağa; 1 — Güzle fiirt yapmak. 3 — Tafdil edatı - Bir ağap 3 — Sonradan. 4 — Malümatı olan - Gemi havası. $ — Umumi harbde şöhret alan bir Af- mar kravazörü - Tersine okunulis ca bir'çalgı olur. 4 8 — Fransada hir nehir - Ayının evi, « Bir ağaç, 77 — Meşguliyet - Kemiğin içindeki, * 8 — İrkainbilde bir kâğıd - Bevdiğinin bir yeymi gazete. 9 — Hayret edatı - Tabaka - Bayağı, 10 — Son - Zevce. Yukardan ayağı: 1 — İngiliz Başvekili, $ — Öğleden sonra - İstifrağ. 6 — Küçük nehir - Aileye sonradan gi- ren erkek. 7 — Başma K konursa para çantaği olur - Nota, 8 — Ehliğil adam - Halat, 9 — Nida - Çadır - Dahi, 10 — Meyvasi çok acı bir ağaç - Çiyne- me âleti, Geçen bulmacamızın halli; Soldan sâğar 1 — Kolay, Yaka, 2 — Aruba, Adam, 8 — Yalak, Seye, 4 — Ana, At, İL, 5 — Yatırt, 6 — Kolun, Ke, 7 — Eter, Çay, 8 — Fayda, Sele, 9 «- Anh, Katık, 10 — Ara, Leke, i Yukarıdan aşağı: 1 — Kaya, Kefal, 2 — Orangotan,3 — Lala, Leylâ, 4“ Aba, Yurdum, 5 — Yak, Ah, 6 — At; 7:— Yastık, Sal, 6 — Ada, Reçete, 9 — Kayıt, Ahk, 10 — Amel, Yeke. 26/5/938 Perşembe günü s stanbul Hâlinde toptan satılan yaş sebe ve meyva flatleri: En Emsal aşağı yine fat Kr. 8, Kr. 8. Sakız kabağı Kilo 4— i3— Yer fasulyesi 9— 10 Çal > Ğ 4— 3 Ayşekadın fasulyesi di aden Kır domatesi 80 — 100 — Bakla 160 Araka, 7— Bezelye 2— Semizotu 36 Pırasa Tapunak Havuç Dolmalık biber Sivri biber Cinsi 2.— Demet 3 - Kilo 179 Yaprak Yeşil salat Enginar Marul Fiyat Taze soğan Sarmısan Maydanoz Dereotu Nane Kiraz Can eriği Yerli çilek Ereğli çileği Ecnebi liman. bi 5 (11182452$883 83 100 Aded 150 210 — Talebe, Amerikalı profesörün verdiği izahiatı dinliyorlar Çanakkale orta okul talebeleri ve bütün talira” tür genel İspekterlerinden B. Celi Otman, B. eren ve B. Necmettin Bora oldukları halde Trova harabelerine gir derek bütün bir gün tedkikat yapmışlardır. Bu harabelerde yıllardanberi ince» leme yapmakta olan Cincinnatti Üniversitesi Arkeoloji profesörü B. Karlbles gen tarafından Trova hakkında, talim heyeti ve talebelerimize iki saat devam eden çok faydalı izahat verilmiştir.