27 Mayıs 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
Ansiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydalı bir eserdir. umhuri S3/1 ', 0U4I Telgraf ve mektub adred: Cumhurlyet, İstanbıü Posta kutusu: Istanbül No 248 24298, tdare ve matbaa fcısmı 24299 24290 Cem Sult UUinü L\ maylS lOUÖ YERDE ARAYIN1Z M. TURHAN TANI GÜZELESERLERİN BİRÎDİR. Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrtr heyetl: Delege Garo dün Reyhaniye Halkevine taarruz etti Londra mukavelesi imzalanırken ıkkatli ve uzun çahşmalar neticesınde Ingiltere hukumetile üzerınde mutabık kaldığımız oa altı buçuk mılyon liralık kredi mukavelesi bu satırlar yazıldığı sırada banka dırektorlenmız ve İngıliz İhracat Kredi müessesesı arasında imzalanmış bulunacaktır. Turk ve Ingılız hıikumetlerınin reaüst bir görüşle vardıkları netice Avrupa matbuatında ciddî bir alâka uyandırmaktan gerı kalmadı. Ekonomi bakımından herkesin yapayalnız bir halde kendi kovuğuna çekildıği ve kimsenin kimseye itimad beslemedığı bu devirde, ıki hükumet tarafından varılan samimî anlaşmanın hiç bir akis bırakmadan geçmesi beklenemezdi. Bir kısım fena maksadlı Fransız matbuatmın sinirlendığini ve kıskandığını görüyoruz. Fakat yabancı matbuatm büyük ekserıyeti neticeden takdir ve memnuniyetle bahsetmektedir. Bu takdirler, dünya ekonomisinin geçirmekte olduğu müşkül devirlere rağmen beraber çalışma imkânları yaratmasını bilen Türk ve Ingiliz hükumetlerinin şüphesiz her ikisine de racidir. Harbden evvel iktısadî buhran yoktu. Avrupanın büyük malî merkezlerinde biriken serbest sermaye her yerde çalışabilecek bir vaziyette idi. Öyle olduğu halde Osmanlı hükumeti normal şartlar içinde kredi bulamazdı. Bunun sebebleri çok ve derindir. Işte başhcalan: 1 Kredilerimizi daha ziyade Parîs pazarından temine çalışıyorduk. Vakıâ harbden evvel Paris, dünyanın sarrafı sayılacak kadar zengin bir merkezdi; Çarlık Rusyası da dahil olmak iizere bir çok Avrupa ve Balkan devletleri hatta Amerika Birleşik Hükumetleri Parisle iş görüyorlardı. Fakat bizim o zamanki hususî vaziyetimiz iktısadî bünyemize daha uygun merkezler aramamızı icab ettiriyordu. Çünkü meşhur İtalyan içtimaiyatçısı Vilfredo Pareton'un söylediği gibi Iatin sermayesi korkak, mütereddid ve ihtiyathdır. Spekülâtif değildir. Bir işe cesaretle teşebbıis edemez. Bu hakikat, harbden evvel Osmanlı devletini kemiren ağır şartlı malî münasebetlerin sebebini izah eden noktalardan biridir. lhtiyatlı Fransız sermayesi, en az emin olduğu Osmanlı maliyesine karşı şüphesiz hususî bir rejim takib edecekti. 2 Devletin başında bulunan adamların çoğu ya cahil, ya menfaat düşkünü veya milletle alâkası olmıyan yabancı unsurlardı. Bunlar bazan akılları ermediği için; ekseriya işlerine öyle geldiği için ağır şartlar altında taahhüdlere girişiyorlardı. 3 En mühim sebeb: Devletin bütçesi feci bir halde idi. Ondokuzuncu asır zarfında bu bütçenin iki ucunu bir araya getirmek Osmanlı devletine bir defa bıle nasib olamamıştır. Muhterem hocamız Muammer Raşid Erer'in «La Societe anonym devant la crise economique» a Jlı son eserinde okuduğumuza göre 1856 dan 1881 e kadar yirmi beş sene zarfında Osmanlı devletinın umumî borcları 106,000,000 altın lirayı aşmıştır. Bugünkü hesabla bir mılyar lirayı geçen korkunc bir rakam. Artık çıkmaz bir yola sapan devletin bütün yaptığı istikrazlann bilâistisna hepsi menfi gayelidir; istikrazı ödiyebilmek için yapılan istikrazlardır. Bu şerait altında ağır hükümler de, düyun miiessesesi de, yabancılann emrine tahsis edılen servet membalarımız da tabiî görülmek icab eder. *** Şimdi gözlerimize inanamıyoruz. Bıiüin bunlar virmi sene içinde ne çabuk masal oluverdiler! Diyoruz. Cumhuriyet hükumetinin bütçesi bugiin yeryüzünde pek az devletlerinkine nasib DİabiIen bir sağlamlıkta bulunuyor. Dost Jevletten temin ettığimiz kredinin bütçe [Arkası Sa. 3 sutun 6 da] Dün Hataydan müheyyic haberler geldi. Günlerdenberi emri altındaki çetelerle ve cümlesi ayni maksada koşul muş bütün hükumet vasıtalarile hcp se çim ışlerini ifsad pe şinde koşan Fransız mümessili Garo bir sürü çete ile Reyhaniye kasabasına bir baskm yapmak kahramanlığmı göster miştir. Bu hususta dün aldığımız ilk telgraf haberi şu malumatı yetiştiriyordu: hükumetin şiddetli tedbirler aldığmı ve bu tedbirlerin bu sefer dahi Türk unsuru aleyhinde tecelli etmesinden korkulduğunu dünkü telgrafımda bildirmiş tim. Filhakika da böyle oldu. Reyhaniyenin Ayrancışarkı köyünde milliyetperver Aıablardan bırınin esra ren^iz bir surette öldürülmesi ve diğer birinin de ağır surette yaralanarak hasArtık gemi azıya aldığı ftşikâr tanede ölmesi bahaolan delege Garo ne edilerek bu sabah Antakya 25 Anadolu Ajansının bizzat Garo Reyhaniye Halkevini bas hususî muhabiri bildıriyor: mış, Usbeciler jandarma ve asker himalArkast Sa. 6 sütun 3 tel Dünkü yol kesme hâdisesinden sonra Emsalsiz bir rezalet Atatürk şehrimize geliyor Çete ile yapılan bu şekavetin sebebi bir Arab kavgasıdır Anhara, 26 (Telefonla) Cumhur Reisimiz Atatürk bu akşam 18,30 da hususî trenlerile tstanbula hareket ettiler. Genel Kurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak da Atatürkün refakatinde Ankaraian aynldı. Büyük önderimiz istasyonda Başvekil, bütun V ekiller, meb'uslar, Vekâletler erkâm, Generaller ve halktan mürekkeb kesif bir kalabalık tarafından uğurlanmıştır. Yukarıdaki resim, Atatürkün son seyahatten av~ detinde Ankarada istikbalini göstermektedir. Japon kabinesinde dün ımıhım tadılat yapıldı Hariciye Nazırı Hirota'nm yerine General Ugaki getirilerek kabineye askerî bir veçhe verildi ••ı •v «•»' 1 + 1 * ı * ^** **' 1 1 Mısırda Ayan ile Meclis Maarif ve Nafıa Med'usan Meclisleri bütçelerini de tasdik etti arasında gerginlik Kahire 2 Ayan meclisi kralın nutkuna verılecek cevabın müzakeresi sıra sında ayanda hâlâ ekseriyeti muhafaza eden Vefd mensubları hükumete şiddetle hücum ederek son yapılan intihabatın yolsuz olduğunu ileri sürmuşler ve hukumeti itham eylemişlerdir. Bu müzakere de ispat etmiştir ki iki meclis arasında çıkmasından korkulan ihtilâf başgöstermiş ve hükumet müşkül mevkie düşmüştür. (a.a.) » Millî Müdafaa bütçesi dün aynen kabul olundu Meclisten Orduya selâm Demir muhafızlar reisinin duruşması Bükreş 26 (Hususî) Demir muha fızlar teskılâtı reisi M Kadreanu'nun muhakemesine bugün de devam edil Japon kabinesinin eski ve yeni Hariciye Nazırlan. Sağda: General miştir. Müddeiumumî iddranamesini oUgaki ve solda: M. Hirota kuyarak, maznunun hiyaneti vataniye ile tecziyesini istemiş ve demiştir ki: Tokyo 26 Bu akşam kabinede mü Terbiye Nazırlığına General Uraki ta« Suçlu aslen Romanyalı olmadığı him tadılat yapılmış olduğu haber veril yin edilmiştir. Imparator, M. Hirota istihalde 15 sene mutemadıyen Romanyamiştir. Hariciye Nazırı M. Hirota'nın fa ettiği zaman General Ugaki'yi Başveyerine General Ugaki getirilmiş ve millî, [Arkası Sa. 6 sutun 5 te] da tahrikâtçılık yapmıştır. Elde edılen vesikalar maznunun yabancılardan IIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllinilllllllllllllllllltlilllllllllllllllllllllllMllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllll maddî yardım gördüğünü ve mevkii iktidara geçer geçmez Romanyanm ak dettiği ıttifakları feshedeceğini ispat etmektedırler.> Müddeiumuminin talebi kabul edil dıği takdirde, maznun asgarî 25 sene hapse mahkum olacaktır. Saffet Ankan Dun MecLs^ ^ : aoyliyen Vekıllerımiz ı Ali Çetinkaya General Kâzım Özalp Ankara 26 (Telefonla) Büyük Millî Müdafaa Vekilinin beyanatî Mıllet Meclisi bugün saat on dörtte topMillî Müdafaa bütçesinin müzakeresî lanarak bütçe müzakerelerine devam et dolayısile General Kâzım Özalp şu beti. Bugünkü Mecliste, Millî Müdafaa ve yanatta bulundu: Nafıa bütceleri cıkarıldı. İktısad VekâlelArkast Sa. 7 sütun 1 del ti bütçesinde de müzakereler yapıldı ııııııııııııııııııııııııııııııııuıtııııırııııııııınıııııııııııııııııııııiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııııııııııııııııııııııııııııııiıı «Südet işi halledilmezse umumî bir harb çıkabilir» . Mariç şehrimizde Yugoslav nazırı, bugün Harb Akademisini, Topçu Atış mektebini gezecek ve memleketine dönecek 1 Südet Almanlarının lideri, bir İngiliz gazetecisine Pek yakında: şayanı dikkat beyanatta bulundu Yazılarını her zaman büyük bir zevkle okuduğunuz üstad M. Turhan Tan, üç aydanberi bellibaşlı Avrupa şehirlerinde dolaşmakta idi. Avrupa Notları Son gergin vaziyetler üzerine Çek Alman hududunda her ihtimale karşı hazır bulunan Çe'koslovak askerleri NADtR NAD1 Memlekete yeni dönmüş bulunan M. Turhan Tan bu başlık altında size kendine hâs görüş ve üslubile seyahatini hikâye edecektir. General Mariç, dün İstanbula ayak basarken Yüksek misafirimiz, dost ve müttefik Yugoslavyanın harbiye ve bahriye nazırı Orgeneral Mariç dün saat 12,40 da şehrimize gelmiştir. Muhterem misafirimiz dün sabah Gölcükteki deniz tesisatımızı gezdıkten sonra, kendilerine tahsis edilen Kocatepe muhrıbils İstanbula hareket etmış ve yolda aralannda Yavuz da bulunduğu halde adalar'n arkasmda manevra [Arkası Sa. 6 sutun 6 da] i.*t.r.s;*d (Yazısı 8 inci sahifemizde) P,» İ>.« > ı . . ^ ^ » ^ ^ .Ş ' ~»*!J» >*.••• :
