5 Mayıs 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
olan rım ün- ff ata riz0 , bar kat kat ben a nda edir. iŞ” ve Harp zamanı için O | biriktirilen erzak İngilterenin yeni bütçesinin par- | toya verilmesi (o münasebetile | bütün dünya piyasasını hayrete dü- şüren bir sır faşedilmiştir. İngiltere bir harb vukuunda Britanya adaları- Bin elli milyona yakın nüfusunun yiyecek cihetinden bir zorluğa uğ- Tamameası için dünya piyasasından 400,000 ton buğday ve dört yüz bin İngiliz liralık şeker ve çok mikdarda balina yağı tedarik etmiştir. Buğdayları Amerikanın Meksika kör- fezi limanlarından ve Kanada sahi- linden nakletmek için yirmi vapur İsticar edilmiştir. Bu mübayasları İngiltere dahiliye nezaretinin erzak | müdafaa teşkilâtı idare etmiştir. Bu teşkilât İngilterenin büyük değir- Mencilerinden birile gizlice anlaşmış Ye bunun vasıtasile bir milyon ton buğday sessiz sedasız tedarik edil miştir, Piyasa bu mübayaaları İngiltere- nir alelâde ihtiyacı için - olduğunu Zannettiğinden fiatlerde gayri tabi bir tereffü olmamıştır. Gelecek 8on- baharda da İngiltere başka bir de- Girmenci şirketi vasıtasile yeniden Ata gün Bir amatör trupu, Niste belediye Bazinosu sahnesinde ressam Lui İkarın «Don Kişotu eserini sahneye koydu... Bu eserin eşhası arasında bir at, bir €şek, bir de köpek vardır. Figüranla- rın elbiseleri 90 çeşiddir... Eser pek beğenildi, o kadar beğenil- di ki gelecek hafta yeniden temsil edilmesine karar verildi... Karar verildi ama, kararı tatbik etmek. güçleşti, Rossinant rolünü oy- niyan atın belediye, idamına hükmet- Miş; hayvanı temsil günü öldürecek- Romada havalar güzel gidiyor. Ge- çen gün İtalya kraliçesi yanıma ne- dimelerinden birini alıp ( otomobilile Mönterozi gölü kenarına gitti. Öğle Yemeğini göl kenarında yiyecekti. Kraliçenin şoförü, köylü bir kadı- tan evinden iki iskemle aldı, Kraliçe Üe nedimesi akşama kadar bu iskem- lelerde oturdular, Akşam şoför iskemleleri iadeye gi- erken kraliçe de gitti. Köylü kadının İtalyanın hemen her evinde İtalya tellahdının resmi vardır. Bu kulübe- hin duvarında da prens Piemonun Başvekil Ankarada inin yeşillikleri içinde yaşıyacak!., Kraliçe ile köylü kadın buğday alacaktır. Bir harb çıkıncıya kadar dünya piyasasını koruyan bu usule devam edilecektir. Harb zama- nında İngiltere hükümeti doğrudan doğruya Kanada ve Avustralya do- minyon hükümetlerile anlaşma: ya- pacaktır. İngiltere yalnız buğday, şeker ve yağ değil aynı zamanda harb zamanı için büyük mikdarda et stoku yapı- yor. İngilterenin mevcud soğukhava depolarının istiab kabiliyeti 50,000,900 ayak mikâbıdır. Şimdilik bunlarm Üçte biri istimal olunuyor. Yakın za- manda bütün depolar doldurulacak- tar. Geçen sene İtalya, harb zamanı için dünya piyasasından çok mikdar- da buğday tedarik etmişti. Bu sene İngiltere piyasayı beslemiştir. Gele- cek sene Avrupanın diğer memleket- leri piyasaya yardım edecektir. Av- rupanın karasında buğday mezruatı gayri müsald kurak havaların deva- mından çok zarara uğradığından Avrupanın hariçten çok buğday cel- bine mecbur kalacağı muhakkak sa yılıyor. doğdul. | lermiş... Bunu hatırlıyan rejisör belediyeye başvurup, hayvanı yirmi dört saat | sonra gebertmeleri iznini aldı... Bu izin- den sonra da at ölümden büsbütün kurtuldu. Meseleyi haber alan ressam Lul İkar, eserinde rolünü muvaffakıyetle yapan bu dört ayaklı artistin öldürül- mesine razı olmadı, atı satın aldı, 'Rossinant, ömrünün sonuna kâdar, ressamın Pen - e - Uazdaki malikâne- resmi vardı. Kraliçe fotoğrafa baktı: — Dedikleri kadar güzel bir genç değil! dedi. Köylü kadın bu 3ö28 alındı, kaşları. na çattı, kraliçenin nedimesine sert bir dille sordu: — Prensimizi beğenmiyen bu kadın kimdir?.. — Prensin annesi! — Samajeste kraliçe tmparatoriçel. Kadıncağız ne yapacağını şaşırmış- tx. Ertesi güni kraliçe köylü kadına bir araba dolusu hediye gönderdi. Bir çok memleketler yağsız kalmamak için Balina yağı stoku vücude getiriyorlar Avrupanın her tarafında, bir gün bir harb çıkarsa ahaliyi beslemek için yiyecek depo edilmektedir. İngi- liz maliye nazırı, bütçe müzakeresi münasebetile söy- lediği nutukta İn- gilterede büyük buğday, şeker ve yağ stoku vücude getirildiğini, bu iş için milyonlar sarfedildiğini bildirmişti. Diğer memleketler de ayni surette hazırlanmaktadır. Buğday ve şeker tedariki nisbeten kolaydır. Çünkü son senelerde çok is- tihsal yüzünden büyük stoklar hasıl olmuştu. Fakat yağ tedariki güçtür. Bir defa istenildiği kadar çok yağ bulmak kabil değildir. Sanlyen yağ buğday ve şekerden çok pahalı oldu- ğundan stok vücude getirmek için bü yük paraya ve dövize ihtiyac vardır, Bu sebeble tereyağ veya zeytinyağ ye- rine daha ziyade balina yağı tedarik edilmektedir. Balina balığından çıkan bu yağ, hem ucuz ve kuvvetlidir, hem de bu yağın uzün müddet muhafaza edilmesi kabildir. Balina yağı için döviz vermemek emelile bir çok milletler muhtelif avcı kafileleri tertib etmişlerdir. Bunlar balina balığı avı ile meşgul olmakta» dır. Balina avının iyi tarafı yağından başka balığın etinden ve kemiklerin- den de istifade edilmesidir. Balığın yağı ayrıldıktan sonra etleri konserve yapılmakta, kemiklerinden de bir çok maddeler çıkarılmaktadır. Son zamanlarda Almanlar da bir balıkçı filosu tertib ederek Cenubi Ku- tüb denizlerine göndermişlerdi. Cenu- bi Kutbün buzları arasında av mev- siminde faaliyette bulunan Alman ba- lıkçı filosu, şimdi Almanyaya dönmüş ve mebzul yağ ve et getirmiştir. Sayısı altı olan bu filonun getirdiği mahsul 540.000 fıçı balina yağı ve 90.000 ton « konserve ettir, Bunlardan başka balinalardan Al- manyanın büyük sanayii için lüzum- Ju diğer bir çok faydalı maddeler teda- rik edilmiştir. Fakat bu mebzul yağ Almanyanın ihtiyacının ancak yarısı- nı karşılıyor. Balıkçı filolarının ana gemisi Val- ter Rau isminde sabih fabrikadır. Bu geminin kaptanı tarafından verilen tafsilâta göre Almanlar tam 1703 ba- lina tutmuşlardır, Günde tuttukları balığın adedi kırk dörde baliğ olmak- tadır, Balıklardan yağ ve et istihsal edil- dikten başka balık unu da çıkarılmış- tır. Sabih fabrika bin tondan fazla balık unu yapmıştır. Balıkların çok tutulduğu günler- de amele ve mürettebat uykusuz ge- celi gündüzlü çalışmak mecburiyetin- de kalmıştır, Çünkü boş yer kalması için tutulan balıkların çabuk parça- lanması, yağlarının çıkarılması icab Almanlar Balina balığı avı için bir filo vücude getirmişler ve cenub kutbu denizlerine göndermiş- lerdir. Filo av mevsiminden sonra 540 bin fıçı Balina yağı ve 90 bin ton konserve et ile Almanyaya dönmüştür eylemiştir. Bir gün- de her biri dağ kar dar büyük olan 40 tan fazla balina- yı ortadan kaldır. mak muazzam bir iştir. Lâkin ağır iş- lerin bir çoğu ma kineler ve elektrik cihazları tarafın- dan görüldüğünden bu ağır iş başa- rilmiştar, Meselâ balina balıklarının tonlarca büyük ve ağır kemikleri elektrik bıç- kı makineleri tarafından bir anda ke- silmekte ve kazanlara gönderilmekte. ve yağ kaynatmak ve diğerleri kemik- lerin yağını ve iliğini çıkarmak için- dir. Alelâde mesai ile günde 28 bali- nanın hakkından gelinmektedir. Bu kadar balinadan 2,200 fıçı yağ istih- sal edilmektedir, Almanlar balina avcılığında uzun tecrübe sahibi olmadıklarından dün- yanın en mahir ve cesur balıkçı mil. leti olan Norveçlilerden bir çok adam, almışlardır. Her gemi günde, dörtten altıya kadar balık avlamaktadır. Bu gemiler 850 tonluk olup gayet hafiftir. Ana gemi- den ancak elli altmış mil ayrılarak avlanırlar, Tutulan iki bine yakın balinadan blm giri e kii altı metre enindedir. Balına balıklarının bir çok ein yardır, Bir kısmının yağı azdır. Bun ların avlanmasında büyük fayda yok- tur. —F, Gümrük ıslahatı İstanbuldan sonra İzmir güm- rükleri ıslah edilecek Son senelerde İstanbul gümrükle- rinde mühim ıslahat yapılmıştır. Şimdi diğer gümrüklerde ıslahata başlanacaktır. Evvelce hazırlanan programa gö- re İstanbul gümrükleri nümune gümrüğü haline getirilecek ve başta İzmir, müteakiben Samsun olmak Üzere sıra ile diğer gümrüklerimizde İstanbul gümrüklerine göre ıslah 6- dilecekti, İstanbul gümrüğü nümu- ne gümrüğü haline getirildiği için İzmirden işe başlanmak üzere vekâ- let İzmir gümrüklerinden iki şefi bu hususta tedkikata memur etmiştir. Şefler şehrimize gelmişler ve baş müdür B. Lütfi Nuri ile temasa baş- Jamışlardır. ilar servislerde nasıl muamele görüldüğünü inceden ince- ye gözden geçirecek ve tedkiklerini en kısa zamanda bitirip rapor hazır- uyarak İzmir gümrüklerinde tatbik edilmek üzere tasdik için vekâlete arzedeceklerdir. Trabzon limanı ve şehrin plânı Trabzon (Akşam) — Trabzonda yar pılacak olan limanın projesi Nafıa Vekâletinin gönderdiği mütehassıslar tarafından hazırlanmıştır, Trabzon - İran transitinin ihyası için büyük bir ehemmiyeti olan limanın inşasına yâr kında başlanacağı ümid ediliyor. Doğu illerine Kars, Erzurum ve Trabzon şehirlerinin plân ve projele- rini hazırlamak için üçüncü umumi müfettişlik tarafından getirtilen pro- fesör Lâmber Trabzon şehrinin proje- sini hazırlamış ve bura belediyesine göndermiştir. Belediye şimdiden bu projeye göre, şehrin imarına başlamıştır. KEL OĞLAN Devlerin ve Devrimlerin destanı 31 sayfa - 10 kuruş. Yaran: Dr. Ziya Kaya Remzi Kitaberi — İstanbul Yünlu dokuma fabrikaları Hereke ve feshanenin 937 yılındaki çalışmaları çok iyi netice verdi Sümer Banka bağlı «Türkiye Yün- lü Dokuma ve Yün İpliği Fabrikalari Anonim Şirketi, tarafından idare edi- Jen Hereke ve Feshane yünlü fabrika» ları, geçen çalışma yılımı, çok müsaid şartlar ve kuvvetli bir inkişaf seyri içinde tamamlamışlardır, Bu iki fab- rikamızın 1937 yılında aldığı neticeler bir müddet sıkıntılı bir devre geçirmiş olan milli yünlü endüstrimizin salâh ve yükselme sahasına girmiş oldu- ğuna en sarih bir delii teşkil etmekte- dir, Her iki fabrika için şirket tarafın- dan 1936 yılı zarfında 553719 lira kıy- metinde 869.051 kilo yerli yapağı alın- mıştı. Bu yekün 1937 senesinde 934.924 lira kıymetinde 1.459.661 kiloya çık- mıştır. Aynı müddet zarfında yabancı yapak mübayaası 8.559 Uralık 24.207 kilodan 42. 083 liralık 109.152 kiloya, kamgam mübayaası 303.925 kilodan 322,196 kiloya, pamuk 2.359 kilodan 42.930 kiloya çıkmıştır. 1938 da 4.611 ton kömür almış olan şirket 1937 de kömür mübayaasını 6.374 tona çıkar- mıştır, Geçen sene de hariçten alınmış olan kamgarn ipliği, bundan böyle Bursa'da faaliyette bulunan Merinos Yüniplik fabrikamızdan temin edile- cektir, Şirket Merinos fabrikamızdan geçen sene zarfında 11.217 kilo yünip- lik satın almıştır. İMALAT — Feshane fabrikasında 1937 senesinde 965.297 kilogram iplik bükülmüştür, Geçen sene bu rakam 875.858 kilo idi. İpliklerin vasati nu- marası geçen sene 3.69, 1987 de 3,91 dir. Kamgam İpliği Imalâtı da 43.293 kilodan 59.292 kiloya çıkmıştır, Bun- larda vasati numara 21,8 dır. Hereke fabrikasında artık askeri ve piyasa şayakları yapılmamakta ve bunların yerini tutacak İskoç ve em- sali yerli iplikten kumaşların imali gün geçtikçe artmaktadır, Herekenin iplik imalâtı 66.010 kilodur, Kumaş imalâtına gelince: Feshane | fabrikasında bir sene evvelinin 843.118 metresine mukabil 1937de 944443 metre kumaş dokunmuş ve atkı adedi 1,269.777.000 den 1.433.730.580 e çık- mıştır. Yabancı kamgarn ipliğinden kumaş imali 155.459 metre, yerli iplik- ten imalât ise 788.983 metredir, 1936 da 612.548 metre idi, Hereke fabrikasında bir sene evveli- nin 420.434 metresine mukabil 1937 de 517.288 metre kumaş dokunmuştur. At- kı adedi 943.000.000 dan 1.131.800.000 e çıkmıştır. Bu kumaşların 77.588 met- resi İskoç ve mümasili fantazi elbise ve paltolok, 439.695 metresi de kam- garn kumaşlarıdır, Kamgarn kumaş imali 1936 da 332.800 metre idi. Her iki fabrikanın kumaş imali ye- künu 1936 da 1.263.550 metreden 1937 de 1.481.728 metreye yükselmiş- tir, Bir sene evveline nazaran imalât- taki yükseliş nisbeti iplik sıkletinde Feshanede “6 105, kumaş (metre) imalinde Feshanede “e 12, Herekede 9 24 dür, Umum imalâtta artış 9 15,5 dır. Feshane fabrikasında imal edilen battaniye ve velense adedi 1936 da 20.587, den 1937 de 32.269 a, kilim ade di 42.295 den 44.950 ye çıkmıştır, İmalâttaki artışa muvazi olarak işçi vasatisi de Hereke fabrikasında 457 den 537 ye, Feshane fabrikasında 1009 dan 1096 ya yükselmiştir. 1937 senesinde fabrika mamulâtından &â- tışlarda bir sene evveline nazaran Ar- tış nisbeti Hereke fabrikası için “e 12, Feshane fabrikası için $e 26 dır. İstanbul gümrüklerinin bir aylık varidatı Tutulan istatistiklere göre İstan- bul gümrüklerinin geçen aya ald varidatı 5,781252 liradır. Bunun 3,867,538 lirası gümrük, mütebakisi de muamele ve istihlâk resimlerin- den ibarettir. Gümrüklerin mart 938 zarfındaki varidatı 6 milyon küsur Mira idi,
