8 Mart 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
SİYASİ İCMAL: Çekoslovakyanın vaziyeti Avusturya Mepeleni kele içinden alınır tarzında hal yolunu bulmuş- fur. Avusturya hükümelinin dahili ye ve emniyet nezaretleri gibi en mü- him makamlarına milli s0sy Hiderleri getirilmesi dayandığı vatanper kilâtına milli sosyalisilerin giri rine açık kapı birakılması Avusturyada da Almanyada oldu gibi kısada (Nazi) ad: verilen bu ha- reket almış yürümüştür. Avusturya meselesi Alman birliği noktasından halledildiklen sonra s- ya; Çekoslovakyadaki Südet Alman- larının serbes bırakılması işine gele- cektir. Almanya hava nazırı ve Prus- ya Başvektili mareşal Göring son nuf- kunda Almanyanın dünyada misli bulunmıyan büyük hava kuvvetinin başlıca gayesi milli hududlar hari- cindeki on milyon Almanın hukuku» nu siyanet olduğunu söylemiştir. Bundan maksadı Avusturyadaki altı buçuk ve Çekoslovakyadaki . üç bu- çuk milyon Almandır. Çekoslovakya Başvekili Hodaa bu- yün yarın Südet Almanlarının mu- rm a Buğdaylarımız standardize edilmiş olarak satılacak Izmirde bu seneki mahsul satışların elde kalan miktar İzmir (Akşam) — İktisad Vekâle- tince buğdaylarımızın standardize edilmiş olarak satış ve ihraçlarına mayıstan karar verilmiştir. Bu yıl müstahsil- lerimiz, buğdayları nevilerine göre ayrı çuvallara koyarak satışa çıkara- caklar, ihracatçılarımız da yeni tip- ler üzerinden ihracat yapacaklardır. İktisad Vekâleti, hazırlanacak buğ- day ihracatını kontrol için İzmir ihracatçılarının mütalâa- larının alınması İzmir türkofisine ve ticaret odası relsliğine bildirmiştir. Buğday ihracatı yapan ihracatçılar ticaret odasında toplanmış, dilekleri- ni tespit etmişlerdir. Üzüm standardı Bir senedenberi üzümlerimiz stan» dardize edilmiş olarak ihraç edilmek- tedir. İlk zamanlarda milli tip üzüm- lerin yüzde 30 nisbetinde ihracı müm- kün oluyordu. Dış piyasalar, eski hususi tiplerden ziyade milli standard üzümlerimize rağbet gösterdiklerin- den sene sonunda mill? tip üzümlerin ihracat nisbeti yüzde (90) a yüksel- Karnavalın son günü itibaren başlanması için | | kadderatı bir me | dir eylediğinden I nizamnamesi | | koltesinden yüzde 77,5 ğu tamamen söyledi ve i Çakal kyani dahi iş- i k | aüde edilmiyeceğini ve Ç ancak müsa ğini Deyar etti Lâkin Çekoslor Benes eski bir d mutedil bir sar ui iyetlere aid muamele haricin karış- mıyacağı bir mesele olmakla beraber bunlara aid muahedelere riayet edi- leceğini ve Avrupanın bu muamele üe alâkadar olmakta manevi hak ve salâhiyeti bulunduğunu, ekalliyetlere yapılacak muameleler hakkında al4- kadar memleketlere ve bahusus İngil- tera le Fransaya her türlli maldmat verileceğini ve garbi Avrupa devlet- lerinden Çekoslovakyanın ümidi kes- miyeceğini beyan etti, Çekoslovakya meselesi artık aktüalite ve günün işl oluyor demektir. Feyzullah Kazan miştir. Hariç ve dahil piyasadan gelen teklifler, hep yeni üzüm tipleri için- dir. Eski tipler artık aranmaz olmuş- | tur, Gelecek ihraç mevsiminde eski | tiplerin hiç aranmıyacağı tahmin ediliyor. Bu suretle üzümlerimizin tam mânasile standard olarak satış ve ihraçları kendiliğinden temin edil- miş olacaklar, Mahsul satışları Bu sene 42,000 ton tutan üzüm re- salılmış ve satılan mikdafdan yüzde 63 ti ihraç edilmiştir. İncir satış ve ihracatı çok iyi geçmiş, piyasada an- cak 800 ton incir kalmıştır. 62,000 balye pamuk rekoltesinden yüzde 6T si satılmıştır. Bunun yalnız 6,000 balyesini Nazilli basma fabrikası, 14550 balyesini İzmirdeki iki dokuma fabrikası almış, 11067 belyesi ihraç edilmiştir. | 39,000 ton tutan tütün rekoltesin- den 37 bin tonu tamamen satılmış, müstahsil elindeikibinten tütün kalmıştır. : Karnavalın son günü münasebetile dün Kurtuluşta panayır kurulmuştur. Panayır çok kalabalıktı. Yukarıda karnavaldaki maskelilerle kalabalık görülü- Yor. Italya Asab limanını bir Arab sultanından 1,800 Ingiliz altınına satın almıştı İngiltere ile İtal- deniz ile alâkadar meseleler teşkil edecektir. Bu mesele- ler arasında Trablusgarp ve Bingazi- deki İtayan tahşidatı, Süveyş kanalı- Dın kontroluna İtalyanın iştiraki, Ny- On konferansı kararlarının tatbiki için Akdenizin İngiltere, Fransa ve İtal ya tarafından mürakabesi hakkında Pariste Amirallar meclisinde tanzim olunan plânın Tunus ile Sicilya ara” sındaki boğazın tamamile İtalyan do- nanmasının nezareti altına konulma- sa işleri vardır. Kızıldenize gelince, İngiliz impara- torluğu muvasala yollarının geçtiği bu dar denizin garbinde bir İtalyan müstemleke imparatorluğu teessüs etmiş bulunduğundan, buradaki em- niyet ve müvazenenin İki büyük dev- let için hayati ehemmiyeti vardır. Bu müzakereler münasebetile İtalyanın Kızıldenizde nasıl yerleştiğini göste- ren geçen yarım asırlık tarih tekrar Avrupanın hatırasında canlanmış bu- Tunuyor. Bugün Kızildenizin bütün dünya politikasında mühim rol oynıyan nok- tası Babelmendeb boğazı, yani Kizıl- denizin Hind okyanusuna olan kapi" #l civarındaki Asab Ilmanıdır. Şimdi İtalyanlar burasını dünyanın en bü- yük bir müstahkem mevkil ve bahri Üssü haline sokmağa çalışıyorlar. Akdenizin ortasındaki Pantelleria adasının İtalyanlar tarafından tah- kim edilmesi, bu denizde İngilterenin başlıca bahri üssü bulunan Maltayı körletip bahri müvazeneyi bozduğu gibi, Asab limanının tahkim edilmesi de Kızildenizdeki müvazeneyi altüst edecektir. İtalyanlar burasını garip ve tesadü- fi bir surette elde etmişlerdi. Süveyş kanalı yapıldığı zaman bunun başın- da blunan şirket, eshamını satmak için yalnız Avrupada değil, kanala ya- kın Afrika, ve Asya memleketlerinde de geniş mikyasla propaganda yap- mnaşta. Bunun neticesi olarak, Arabistan ve Afrika sahilinde bulunan küçük islâm emir ve sultanları artırdıkları paraları bu eshama &yatırmışlardır. Bunlardan biri Asab limanının sahi- bi bulunan Berehan sultanı idi. Sul- tan, aldığı eshamın çabuk temettü getirmediğinden canı sıkılınış ve bun ları satmak istemişti. Lâkin bir türlü eski sldığı fiate müşteri bulamamıştı. Sultanın canı si- kıldığını ve ayni zamanda para cihe- tinden müzayaka çektiğini gören İtal- Ingiltere ile Italya arasında başlıyacak konuş- ya ajanları sultana yaklaşmışlar ve Süveyş kanalından uğradığı zararı kömür istasyonu namı altında bir bah- Tİ üs olarak İtalyanın kullanması için Asab limanını satarak çıkarması için yol göstermişlerdi. Bu hâdise Süveyş kanalının açıl- masından altı ay sonra cereyan eyie- miştir. Kanal açılınca, İtalyan vapur kumpanyalarının gemileri Kızıldeniz Üzerinden Hindistana ve Uzak Şarka gitmeğe başlamışlardı. Fakat Kımi- denizde ve Afrika sahillerinde adım başına bir İngiliz kömür istasyonu bulunmasına karşı, İtalyanın hiçbir kömür istasyonu bulnmamasından, İtalyan gemileri ucuz para ve emni- yetle kömür tedarik ederek İngiliz ve Fransız şirketleri ile rekabet ede- miyorlardı. Sultan, İtalyanın bu ihtiyacından haberdar değildi. Yahut son derece- de sıkılmış olduğundan, her ne paha sma olursa olsun, para tedarik etmek #stiyordu. Suljan, İtalyan ajanları ile uzun boylu pazarlık yapmamış ve dünyanın en güzel bir Umanı olan Asabı 1,800 İngiliz altınına satmıştır. Bu para limandaki mevcud binalar- dan birkaçına bile tekabül edemiyor. du. Bu ucuzluğa o tarihte bütün dün- ya şaşmıştı. Lâkin bütün dünya bu koca liman- nın ucuz satılmasından ziyade ecnebi bir büyük devlete verilmesinden dola- yı harekete gelmişti. Berehan sultanı Mısırın himayesi altında idi. Mısırda Türkiyenin hükümran! hukuku ak. tında bulunuyordu. Evvelâ Babâli Be rehan sultanının, kendisinden mü- saade almaksızın, erazisinden bir kıs- mını ecnebi bir devlete satmış olması- nı protesto etmiştir. Lâkin padişah namına yapılan bu proteslo o kadar müessir olmamıştır. Asıl şiddetli ve müessir protestoyu yapan Mısır olmuş ve bunun arka sından da İngiltere teşebbüs etmiştir. Mısır, kendi hududu boyunda yeni bir devletin yerleşmesinden endişeye düşmüştür. İngiltere ise Süveyş ka- nalı kadar kendisine ehemmiyeti bu- lunan Babelmendeb boğazına yakın bir noktada yeni bir bahri devletin yerleşmesi İngiliz imaparatorluğu için büyük bir tehlike olacağını derhsi takdir etmiştir. Babelmendeb, arapça gözyaşı kapı- sı demektir, Sebebi de burada sık sık bahri kaza ve faclaların vukuudur. Şark edebiyatında mühim bir yer tu- tan bu boğazın sev. İ ya nihayet kati kulceyş cihetinden müzakerelere baş-| malarda Kızıldenizdeki Asab limanı mühim bir | ehemmiyeti pek lamağa karar ver: İ mevki tutacaktır. Italya, burasını tahkim etmeğe | Pöyüktür. diler. Müzaköre- me " — i Bunun için İi lerin o mevuunu | karar vermiştir. Asab tahkim edilirse Kızıldenize | gütere daha Süveyş Akdeniz ve Kızıl. | hâkim olacaktır. kanalının açılmaz. dan yüz sene evvel Babelmendeb boğazındaki Perim aâda- sını ele geçirmişti. Lâkin ancak ka- nalın açılacağı anlaşıldığı bir zaman» da, yani 1857 senesinde İngiltere bu adayı kömür istasyonu ve bahri üs yapmak üzere fiilen işgsl-altına al- mıştı. Bu adanın yanıbaşında Afrika sahilinde Asab limanının İtalyanın eline geçmesine İngiliz hükümet adamları asla razı olmak istememiş- lerdir, Filvaki boğazın Asya sahilin- kin burası boğazdan seksen mil uzak- tadır. Bidayette Asab limanını bir İtalyan seyrüsefain şirketi almıştı. Bir sene sonre şirket Asab üzerindeki tasarruf hakkını doğrudan doğruya İtalya dev letine sattığından, siyasi vaziyet son derecede gerginleşmiştir. İngiltere ve bunun teşvikile Babıâli ve Mısır Hıdivi İtalyayı ve Berehan sultanını bilâfa- sıla protesto bombardımanına tut müuşlardı. Lâkin İtalya bu teşebbüslere ehem- miyet vermemiş ve bilâkis daha ileri gilmiş ve Asabı bir İtalyan müstem- lekesi yaptığını ilân etmiştir. Bu ver ziyet karşısında İngiltre de Aden üze- rindeki tasarrufunu takviye ederek burasını bir İngiliz müstemlekesi ha- line getirmiştir. İtalya daha şimalde Eritrede tesis etiği müstemlekeyi tedricen tevsi ede- rek bir gün Eritre ve Asab müstemle- kelerinin birleştiğini ve bir kül teşkil eylediğini ilân etmiştir. Yakın zamana kadar Asabın İtalya» için ehemmiyeti, Babelmendeb boğa- zına yakın ve hâkim olması idi Lâkin Habeşistanı zaptettikten sonra İtak en büyük bahri üs ittihaz etmeğe ka- rar vermiştir. Asab limanını büyük bir İtalyan do- nanmasını istiab ve muhafaza ödecek bir hale getirmek için İtalya 5,000,000 İngiliz lirası sarfelmektedir. Ayni za- manda Asab limanı ile Habeşistanın merkezi Adisababa arasında bir de- miryolü inşa edilmektedir. Arkasında geniş hinterlandı bulunan Asab li- manı tahkim edildikten sonra Babel- mendeb boğazına ve Kızıldenize hâ- kim bir kâle ve bahri üs olacaktır. İn- giltere buna mani olmak-istiyor. Bu- nun için İngütere ile İtalya arasın- da başlıyacak müzakerede Asab Ilma- nı mühim bir mevzu teşkil edecektir, r, Hava hücumları! İngiliz 'dahi ye nazırı müdafaa, tedbirleri alındığını söylüyor Birmingham 'I (A.A.) — Dahiliye hezareti parlâmento müsteşarı B, Go- rey Lold, şehrin itfalye teşkilâtı men- suplarına hitaben bir nutuk irad ede- rek harp esnasında tayyarelerden ati- lacak bombalardan çıkan yangınları çabuk söndürmek için lâzım olan ted- birlerin ittihaz edilmiş olduğunu söy- lemiştir. Müsteşar, hava seferleri yapılma- 4 halinde memleketin her tarafın- da, her mahaldeki bütün caddelerde yangın tulumbalarını hâmll ötomo- billerin bir iki dakika fasıla ile sıraya Geceğini söylemiştir. Türk edebiyatında İstanbul Haydarpaşa Lisesi Edebiyat muallimi Muvaffak Ben- umuma (Türk Edebiya- tanda İstanbul) mevzulu bir konferans ve- Clecektir. Türk -tran - Irak şimendiferleri İlk plânda bazı değişiklik yapıldı Pariste çıkâri le Tan güzetesine Ka- hire muhâbiri bildiriyor: Türk hü- kümeti türk şimendiferlerinin İran ve Irak şimendiferlerine bağlanması hususundaki tedkiklerini bitirmiştir. Bu hatların geçeceği yerlerin çoğrafi icabatından olarak bu hatların ilk Sorankuyu güzergâhını takip etmesi ve Irak topraklarına hudud üzerinde bulunan Habur nehri civarında Gü- vora köyü tarikile girmesi kararlaştı- rılmıştır. Bu yeni güzergâh hattı, 250 kilometre uzanacak ise de inşa masra- fı tahminden beş milyon lira az ola- caktır. Diyarbakırdan başlıyacak olan yeni Dalları budarken... Kestiği dalla beraber düştü, yaralanarak öldü Beşiktaş civarında oturan Musta- fa adında elli beş yaşlarında bir adam dün evinin bahçesinde bir ağaca çı- karak dallarını budarken kestiği dak la beraber yere düşmüştür. Bu düş- e hat 291 kilometre Londra - Yakan yeki öziidi oi il caktır. İran iltisak hattı, San nehri üzerin- de Sorankuyu köyü civarından ayrıla» cak ve 591 kilometrelik bir mesafe katettikten ve Kılvan ile Vandan geğ- tikten sonra İranın Kotur köyüne va» racaktır, mm ie ri yü m Ta
