20 Temmuz 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7
937 —e ug runâ 20 Temmuz 1937 AKŞAM Varşovadaki seçim Yeni çingene kralı 40 yaşında bir kalaycıdır Seçim nasıl yapıldı ? Yeni kral nasıl taç giydi? Varşova — Avrupanm dört bir köşesinden gelen çingeneler bir kaç gün evsel burada toplanarak yeni ingene kralını seçtiler münasebelle büyük merasim yapıldı, şenlikler tertip edildi... BW p seçimde Binlerce halk se- olarak bulundu. Ben de gidip yeni haşmetlünun seçildiğini gördümü s Varşmanın büyük stadyo- » 120 siotüye Kadar satıl- Seçimden bir kaç gün evvel ç bir bilet kalmamıştı. Seçim günü stadyoma geldiğim za kapının önünde müthiş bir ka- Herkesin bileti sıkı sr ordu. Davetname İle ler içeriye. sokulmuyorlardı daki memurlar: «Size davet- » göndermekle saygımızı isbat de bize karşı saygı göstere- ahn!3 diyorlardı salar arasında bazı yara» vışip stadyoma giri- ) Çingene Kontrol memuürla- rı, parasız giren çocukları çıkarmak için derhal arkalarından koşuyorlar- dı. O zaman stadyomun ortasında bir müsabakası yapılıyordu! Stadyormn ortasında kralı seçö- ksek çingeneler için bir tribün yapılmış, tribüne halılar serilmiş, 30 kadar koltuk yerleştirilmişti. 'Tribü- nün dört tarafına allı yeşilli çingene bayrakları çekilmişti. Tribünün ta mam ortasında bir taht vardı, Kralın oturacağı bu tarht Varşova milli ti yatrosundan alınmıştı. Delegeler geliyorlar! Baat tamam 18'de 30 delege gel- di, tribüne çıkarak kendilerine mah- sus koltuğa oturdu. Delegeler frak giymişlerdi, bı Delegeler el- 1 mülemadi- elerin akelarmı çe- yüzlerini buruşturmalarından ere alışık olmadıkları anlar nıyorlardı, ker bu şılyordu Ki için beş hamzed vardı: Ru- dolf, Yanas, Mikail, Vasil ve Yanus Keviek. Bunlar ayrı koltuklarda otu» ardı. Seçim başlıyor On sekizi çeyrek geçe kralı seçme dus okudu, koro heyeti dini bir şar- kı söyledi. Bundan sonra rey pusla- » atılacağı yaldızlı sandık rıldı. Delegeler birer bi- ini atmağa başladılar. bitince sandık merasim- deki reyler sayıldı. Ne- larının İçi ortaya çık 200 köylü ve ame vee dı. Stadyomdaki yerler ğ larında silindir şap- | ur tribüne çıkarken şid» | Zongu Yukarda kral tahtta otururken, aşağıda seçicilerden bir kısmı riyetle çingene kralı seçlidiği anlar aldı. Seçen delegeler ve bir çok seyir- ve küçük siyah sakalını okşıyarak herkese teşekkür etti, Kraltaç giyiyor Bundan sonra yeni kralın sıhhati ve uzun seneler saltanat sürmesi için bir âyin yapıldı. Âyin bitince 20 bin alotiye mal olen kralhk tâcı kralm İ başıne geçirildi, omuzlarına krallık İ mantosu atildi. Krat tahta oturdu. Delegeler ve çingene erkânı kralm önünde diz çökerek yemin ettiler, Kral birinci Yanus Bir nutuk söyledi, fakir çingene milleti için çalışmak” tan hâli kalmıyacağını, Centevreye gi- derek Milletler Cemiyetinden çirige- nelere bir yurd verilmesini istiyece- ğini anlattı. Seçim için stadyomu ve- ren Leh hükümetine teşekkür etti. Bundan sonra mertsim bitti. Yeni kral kimdir? Yeni kral 40 yaşlarındadir. Varşo- va civarında Miyanuka köyünde doğ- muştur. Sanati kalaycılıktır. Seçim ve laç giyme resminden sonra eğlen- ce faslı başladı. Bir taraftan çingene orkestrası çalıyor. Diğer tarattan çin- gene dansları yapılıyordu. Eğlence faslı da bir saat kadar sürdü ve saat yirmiye doğru herkes dağıldı. Zonguldak köy gününde köylüler Halkevi önünde Zonguldak 10 (Akşam) — Halkevi heyetlerinin bir aydanberi devam eden ade etmek üzere 200 Kişilik bir köylü kafilesi şehre gelmiş, köy ziyaretlerini ia Ha 1 olmuşlardır. : : ebeğle 500 kişilik fet verm esilip, müsa- mereler tertip ed Jdikten onta köylüler k ylerine dönmüşl Halkı yetleri yakında gene köy seyahatlerine başlıyacaktır. ciler kralı alkışladılar. Eral gülerek | YETENE EEE DEYE EEE Idağı ziyaret etti Sovyet tayyareci- leri karaya nasıl indiler ? Kutup yolile Amerikaya yapılan seyahatin kahramanları Üç hafta evvel Sovyet tayyarecileri, şimal kutbunu aşarak Amerikaya var- dıktan sonra miralay Gromov İle iki arkâdaşı tarafından idare edilen ikir- ci bir Sovyet tayyaresi bu tecrübeyi ikinci defa olarak muvaffakıyetle ba- şarmış. Fazla olarak düz hat üzerinde uzun mesafe rökorunu da kırmıştır. Bu ikinci muvaffakıyetli teşebbüs yakın bir zamanda Kutup yolile Av- rTupa İle Amerika arasmda hava se ferlerine bulunacağına bir işarettir. Dünkü posta ile gelen Fransız gaze leleri, Sovyet tayaretilerinin Âmeri- kada Kaliforniya eyaletinde San Ja- İ cinto civarında bir tarla içinde nasl İ karaya indiklerine dair şu tafsilâtı ve- riyörlar; Saat 3,5 raddelerinde, kırmızı renkli Sövyet tayyaresi, sisler içinde bir ça- yırın üzerinde daireler çiziyordu. Bir aralık sis bulutları Biraz dağılır dağıl- maz, çayırın ortasında ollamakta olan hayvanlar arasında yere kondu. Bir kaç dakika, tayyarenin motörü işle- dikten sonra duruverdi, İşte tam o esnada çayının sahibi, yanında karısı da olduğu halde koşa- rak Sovyet tayyarecilerine hitap ede- rek: — Hey siz kimsiniz? Burada işiniz. ne? Zannetmem ki burada kalmak is- tiyesiniz?. dedi. Rus tayyarecileri, yorgun argın tây- yare karlinginden çıkarak önlerinde bağırıp duran çayır sahibine gülerek: Tayyareci Gromov — İngilizce bilmeyiz, cümlesini ke- kelediler ve yemek istediklerini bir ta- kım işaretlerle çiflik sahibine anlat mak istediler. Çiflik sahibi, suratı asık olduğu hal- de tayyarecileri evine almış ve onlara bir kahvaltı vermeğe muvafakat et- miş, sonra da telefona giderek serta- dan inen bu garib misafirler hakkın da zabıtaya haber vermiştir, Aradan bir müddet geçtikten sonra dört taraftan meraklılar koşmağa ve söz söylemeksizin yemeklerini yemek- te, Kahvelerini içmekte olan bu garib Misafirleri seyretmeğe başlamışlardır. O sırada belediye reisi ile polis müdü- rü çifliğe gelerek misafirleri karşıla- mış, izaz ve İkram etmişlerdir. Çankırı Halkevi bandosu Çanln, (Akşam) — Çankırı Halk. evi, güzel bir bando takımı vücüde ge- tirmiştir. Bu bando, memleketin mu- siki ihtiyaçlarını karşılıyor, Tefrika No. 154, Bu propaganda o kadr kuvvetle de- veran etmeğe başlamıştı ki bu, | hem İzzet paşa kabinesinin, hem de bizzat Enver paşanın kulağına gitmiş- “. Bu propagandayı tertip ve idare edenlerin başlıca maksadı, başta En- ver paşa olduğu halde, «İttihad ve Te- rakki» ricali aleyhinde umumi husu- meti arttırmak ve sabık hükümet ri- cali sleyhinde fili bir kıyam ve hare- ket meydana getirerek İzzet paşa ku- binesini büsbütün müşkül bir vaziye- te düşürmekti. Hakikaten bu propagandalar, artık ne Enver, ne de Talât ve Cemal paşa- larla göze batan «İttihad ve Terakki ricalinin İstanbulda barınmalarına ve uzun müddet serbes dolaşmalarına imkân bırakmıyordu. Bütün hâdise- ler, bİMassa bu üç şahsiyetin hürriyet ve hayatlarını tehdid eden bir şekle girmişti, Enver paşanın, daha istifa et- meden evvel, saklanmak hususunda gösterdiği hassasiyetin, şimdi vaziye- tin bir kat daha vahim bir şekle gir- mesile, büsbütün yerinde olduğunu binesinin «İttihad ve Terakki; ricali- ne, husüsile harp kabinesi erkânlle bütün harp müddetince hükümetin politikasını yakından takip ve tatbik edenler hakkında çok lâkayıd ve hattâ biraz da himayekâr davranmasına çok sinirleniyordu. Çok parlak vaidierle milleti sürükledikleri bu badireden devletin mağlüp olduğunu görerek çe- kilen sabık kabine özasının derhal mesul edilecek şeklide kanun! taki- bata tâbi tutulmaları lâzım gelirken, bu zevatın mesuliyeti cihetine gidil- mek şöyle dursun, eski hükümet 5- manmda tayin edilen bütün itühatçı rüesa ve memurlar mevkilerini mü hafaz ediyorlardı! İlk fırsatta gene Talât paşa sadrazam umumiyesyi tahrik etmek için ortaya sürülen bu sözler şöyle hülâsa edilebi- lir: — Talât paşa kabinesinin istifasın- dan ne çıksr? Harb seyyiatına iştirak eden ve dört senelik bütün icraatı ter- viç ve tasvip edenler, hâlâ mevkilerini muhafaza ediyorlar! Her nezarette it- tihatçı müsteşar, ittihatçı müdürü umumi, ittihatçı vali ve nihayet dü- ne kadar memleketin bin bir felâke- tine ses çıkarmıyan ittihatçı mebus- lar.. Bunlar, ortada hiç bir #evkalâde- lik olmamış, siyasetleri iflâs etmemiş gibi yerlerinden * Or tada değişen yalnız bir kabinedir. An- cak kabinedeki bu tebeddül de çok za” hiridir: Talât ve Enver paşalar, yerle- eski arkadaşlarına bırakmışlar. İzzet paşa da eski bir çİttihat ve Terakkiz nazırı değil miydi? Vaktile harbe girmiye ses çıkarmıyan ve meğ- hur öihind fetvalatını veren. sabık şey- hislâm Hayri efendiyi yeni kabinede adliye nazırı, Talât paşanın eski ar- Kadaşı ve <İttihad ve Terakkiş nn meşhur Maliye nazmı Câvidbe yi gene Maliye nazını, eskibirit- tihatçı olan Fethi beyi Dahiliye nazı- ki «İttihat ve Terakki» hâlâ vaziyete hâkimdir. Ve bu kabine muvskkattır. Biraz işler yoluna girince, fik fırsatta gene Talât paşa ile arkadaşları ikti- dar mevkiine geleceklerdir. Hüküme- tin bunca felâket ve mesaibden sonra eski kabine erkânı hakkında Wkayıd davranması ve devairde hiç bir tebed- dülât yapmaması, vaziyetinin muvak- kat olmasından başka birşey değildir. Acaba bu memlekette muhaliflere, harb seyylatına iştirak etmiyenlere hakkı hayat yok mu? İttihatçılardan başka memleketi idare edecek kudret- te namuslu ve muktedir zevat bulun- az 11175 Merkez kumandanlığı lâğv, İsmail Hakkı paşa azledilmişti. Başta padişah olarak idare edilen. “İttihad ve Terakki, nin son devirlerinde Suikasdlar ve entrikalar Sahife 7 Yazan: Mustafa Ragıb Es-atli Yapılan değişikliklere rağmen “İttihad ve Terakki, aleyhindeki galeyan artıyor bu propaganda, kolayca halk tarafın- dan benimsenmeğe müsaiddi. Payı- tahtta bu dedikodular günden güne kuvvetlenirken, taşradan da valile- rin, mutasarrıfların, hattâ kayma kamların değiştirilmesi lüzumunu İs- yarla istiyen birçok telgraflar, Dahili- ye nezaretine geliyordu. Artık İzzet paşa kabinesi, bu vaziyet karşısında Tikayıd kalamıyacağını anladı. Göze batan yüksek memuriyetler de, bil- hassa şahısları çok şikâyeti mucip 0- lanları değiştirmekten başka çare yok- tu. Bundan başka, eski kabine erkânı- na şahsen merbut bulunanların İzzet paşa ile arkadaşlarına da ayni rabıtayı gösterecekleri şüpheli idi. Yeni hükü- met, kendisine taraftar zevatı iş başı- na getirmeği zaruri görüyordu. İzzet paşa kabinesi, herşeyden evvel inzi- bat işlerinin başında bulunanların de- gişmesine karar verdi. Bu maksadla uzun senelerdenberi İstanbul Merkez danlığının lüğvi ile açıkta bırakıldı Tar.(i) Yeni teşkil edilen İstanbul mu- katd mirliva Ahmed Fevzi paşa, tek- rar nizamiye sınıfına alımarak tayin edildi: 22 Teşrinievvel, 33£ (1918). Ahmed Fevzi paşa (Şimdi gene mütekaid) harbin ilk zamanlarında 9 uncu kolordu kumandanı iken Sa- rikamış tarruzu aleyhinde bulundu- ğu için Enver paşa tarafından azil ve tekaüdlüğe sevkedilmişti. Bu itibarla Enver paşaya muğberdi. Ancak askeri inzibat teşkilâtının bu suretle yeni bir kadro ile tebdili kâfi görülmüyor- du. Senelerce levazımatı askeriye rels- iğinde bulunan İsmail Hakkı paşanın Harbiye nezareti müsteşarlığında kal- ması umumi tenkid ve muahazeleri davet ediyordu. İzzet peş, bu vaziyet karşısında İsmail Hakkı paşayı azlet- $i ve erkâm harb miralayı İsmet beyi (Başvekil İsmet İnönü) nezaret müs- teşurlığına tayin etti. 24 teşrinievyel, 334 (1918) ancak Harbiye nezaretin- deki bu tebeddülün yalnız bu iki ma- kama inhisar etmesi de münasip de- Kildi. İzzet paşa, Harbiye nezareti mu- hasebat müdürü umumisi Hacı Mu- hiddin beyi (vefat etmiştir) değiştir. di ve yerine Maliye nezareti erkânın- dan Faruk beyi getirdi. Bazı valileri de değiştirdiler Şimdi taşradaki galeyanı da teskin et- mek üzere İzzet püşa hükümeti, İz- mir valisi Rahmi, Kastamonu Valisi Atıf, Musul valisi Memduh, Hüdaven- digüt valisi İsmail Hakkı (enden bir iki gün sonra Bursada vefat etmiş ve ölümü dedikoduyu mucip olmuş- tu) Konya valisi Muammer, Sivas va- Tisi Sabit, Diyarıbekir valisi doktor Re- şid beyleri de azletmişti. Yeni hükü- met, bu değişikliklerle cefkârı umumi- (Arkası var) (0) Talât paşa kabinesi istilaya karar verdiği gün Enver paşu Harbiye nezareti erkânı yanına çağırmış ve kendilerine at- tk çekilmeğe karar verdiklerini söyliye sulhü yapamaz. Bizden sohra gelecekler sulhü yapacaklar ve menafli maliyeyi te- min edeceklerdir. Bana gelince; Ben he- nüz vazilemin bittiğine kani değilim: Ben Şarkta bir İtthadı islim hareketi vücude getirmek üzere çalışacağım. Bu maksatla ileride ilk fırsatta Buhara, Hiyve, Aser- baycan, Efganistan, Bülücistan ve hattâ Hindistanı kıyam ettirmek Üzere bu meme leketlerin başına geçeceğim!» demiş ve bunun üzerine merkez kumandanı Cevad ve muavini Şerif beyler de: «Artık yeni hükümet bizi de tutmaz, biz de çekilelime» deyince Enver paşa: «Hayir, sizleri çis kartıncaya kadar bizmet etmeniz lâzım» dir.» demişti.
