20 Temmuz 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
r İÇ SAHİFELERDE 3 fincüde : Edebiyat: Yavan şiirin mes'ulleri. Peyami Safa 4 üncüde : Hikâye, Sinemada ağlıyan kız. Ahmed Hidayet 5 incide : Bus tayyarecileri mesafe rekorunu nasıl kırdılar? Hatayda tahrikât sistemlcleri. Kandemh Ondördüncü yıl sayı: 4736 umhuriy * İSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf ve mektub adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul, No 246 Telefon: Başmuharrlr ve evi: 22366. Tahrlr heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 Viyan a Donuşu Yazan: M. Turhan Tan Bir değil, on değil, yüz kere \ okunacak tarüıî bir şaheser Salı 20 Temmuz 1937 Çıktı, Fiatı 150 kuruştu Uzakşarkta harb başladı Japon ordusu ve tayyareleri filî müdahaleye geçti Japon askerleri Tientsin postanesini işgal ettiler» Hopei mıntakasında 200,000 asker toplandı. Japon harb tayyareleri iki Çin trenini bombardıman etti Taksim stadyomun da sancak töreni Bugün 189 uncu alaya merasimle sancak veriliyor Celâl Bayar bugün geliyor Iktısad Vekili tedkiklerinden çok memnun Çorak tarlalar arasında muazzam bir abide gibi yiikselen Nazilli fabrikası iki aya kadar çalışmağa başlıyacak Uzakşarkta yarınki ve öbürgünkü Çin aponya, Mançuriden sonra şimalî Çinde de emniyet altına girmek, yani oralarını da şu veya bu şekıllerde kendi nüfuz ve hakimiyeti altına geçirmek istiyor. Japon askerî makamlan için bu iş çoktan sabit bir fikir haline gelmiştir. Bunun ihtimal dahilındeki türlü sebebleri hergün birer suretle izah ve ifade olunmaktadır: Ezcümle yeni bir Avrupa harbi zuhur ettiği takdirde Rusyayı oralarda yandan vurmak için en müsaid vaziyetlerde bulunmak düşüncesi. Herhalde Uzakşark, Japonyanm türlü ihtiyaclarla askerî faaliyetlerine zemin ittihaz ettiği bir saha olmuştur. Orası da Japonyanın muhtelif maksadlı eskerî plânlanndan dolayı nerede ise büyük vakıalara sahne olmağa hazır kararsız vaziyetler içinde yüzüyor. Japonlar dün Sovyetlere sataşıyorlardı, bugün Çinlilere karşı sevkiyat yapıyorlar. Bu hareketlerde Japon askerî partilerinin bütün Asya hegemonyasını elde etmek yolundaki uzun malihulyalarına da mevki vermek lâzım gelir. Bu olur şey midir? Orası ayrı bir bahistir. Realist ol*mak için politikada idealin büyük bir yeri olduğunu kabul etmek zarureti vardır. Doğru veya iğri, hâdise budur. Mareşal ÇanKayŞek tehdid ediyor «Eğer başlıyacak olursa durmıyacak., sonuna kadar devam edecektir» Son sancak verme törenlerinden bir intıba Bir müddettenberi İstanbuldaki alaylara merasimle sancak verilmekte ol duğu' malumdur. Bugün de 189 uncu piyade alayına Taksim stadyomunda müheyyiç merasimle sancak verilecektir. 189 uncu piyade alayı, şerefli mazisile tanınmış kahraman bir alaydır. Alay bugün, komutam kurmay albay Salih Erkuşun kumandasmda saat 17 ye doğru Taksim stadyomunda içtima edecek ve Ordu Müfettişi Orgeneral Fah reddin, alaya merasimle sancak vere cektir. Mareşal Çan Kay Şek nutuk söylerken \ e e\ \ elki Çin Japon harbinde Japon askerleri Şanghay sokaklarında Haber aldığımıza göre merasim mü nasebetile stadyomun kapıları halka Londra 19 (Hususî) Gece geç Üç Japon kolordusu bugün ö'ğleden açık bulundurulacak, bu şanlı töreni vakit alınan haberlere göre, Uzakşarkta sonra Thopei vilâyetine girmiştir. görmek istiyen her yurddaş stadyoma vaziyet fevkalâde vahim bir şekil almış Japon tayyareleri iki Çin yolcu girebilecektir. Yalmz balkon davetliletır. trenini bombardıman etti re tahsis edilmiştir. Japon «aakamaü Nankin hükumetinin Londra 19 (Hususî) Çin meha şîmale asker sevkine devam ettiğini iddia filinden bildirıldiğine göre Japon tayyaederek, Japon ordusunun yarından itiba releri iki Çin yolcu trenini bombardıman ren serbestisini muhafaza edeceğini açık etmişlerdir. Uzakşarktaki bütün İngiliz ca beyan etmektedirler. kuvvetleri Tientsien'de tahşid edilmekteSon haberler, Japonların Hopei mın dir. takasında 200 bin asker tahşid ettiklerini Mareşal ÇanKayŞek'in teyid etmektedir. beyanatt Stokholm 19 (A.A.) îsveç Ajansı Bugün Tientsien postanesini zapteden Londra 19 (Hususî) Çin Başve bildiriyor: Japonlar her nevi muhaberat üzerine kili Mareşal ÇanKayŞek bugün ilk Birkaç gündenberi Isveçte bulunan sansür tesis etmişlerdir. defa olarak Uzakşark hâdiseleri hakkınTientsien'de konsoloslar Japonların bu da beyanatta bulunmuş ve demiştir ki: Türkiye Nafıa Vekili Ali Çetinkaya, hareketini protesto etmişlerdir. lArkası Sa. 7 sütun 3 te] Grand Hotelde gazetecileri kabul ederek aşağıdaki beyanatta bulunmuştur: «Son senelerde demiryolu inşaatı, Isveç ile Türkiyeyi birbirlerine çok yaklaştırmıştır. İki memleket arasmdanki mü nasebetler, daima iyi bir halde bulun muştur. Fakat İsveç firmalannm ve mühendislerinin sağlam eserlerinin müşahe desinden sonra bu şimal memleketi hakkmdaki hürmet ve takdir hisleri daha ziyade fazlalaşmıştır. Türkiyede demir yolu inşaatına devam olunancaktır. [Arkası Sa. 6 sütun 3 te] Iktısad Vekilimizin Izmirde yaptığı tetkikler esnasında alınmış resimleri, sağda: Celâl Bayar Aydından aynlırken lzmir 19 (Telefonla) Pazar gününü Çeşmede istirahatle geçiren İktısad Vekili Celâl Bayar bugün İzmire dönmüş ve akşamüzeri refakatindeki heyetle beraber İzmir vapurile İstanbula müteveccihen hareket etmiştir. Vekil sabahleyin Iş ve Ziraat Bankalarına giderek muamelât ve kredi işlerini tetkik etmiş, öğle vakti Fuar komitesj tarafmdan Şehir gazinosunda şerefine verilen ziyafette hazır bulunmuştur. Ziyafet esnasında İzmir Fuarile alâkadar olan Celâl Bayar, bazı direktifler vermiş, bilhassa sergi binasının çok güzel bir şekilde inşası lâzım geldiğini söylemiştir. Bü . yük sergi sarayı inşasına da gelecek sene başlanması muhtemeldir. İArkast Sa. 2 sütun 1 de] J Hatay statüsünü izah Hatay vatandaşı kimdir, intihabat nasıl olacak? Hatay meclfei 40 azadan mürekkeb olacak ve intihabat iki dereceli olarak yapılacaktır 1 bir rol oymyacak olan intihabat işlerine daim malumat istenilmektedir. Karilerimizin ve bilhassa Hataylı ırktaşlanmızın bu arzularım is'afa karar verdik. Bugü'nden itibaren, muahede fasıllarını açık şekilde izah eder mahiyette ve salâhiyet' lar bir kalemle yazılmış yazıları neşre başlıyoruz: Halayı htiklâline kaüuşluran haklt davamızı Milletler Cemiyetinde de kabul ve tasdik ettirdik. Mayısın yirmi doku' zuna iesadiif eden bu tasdik larihinden itibaren altı ay sonra muahede tatbik sahasma girecektir. Bu müddetin bir buçuk ayı geçmiş bulunuyor. Bu arada, Suriye Fevkalâde Komiseri Kont de MarteVin Hataya gelerek Milletler Cemiyeti kaarını ve Hataya istiklâl verildiğine dair olan muahedeyi ilân etmiştir. Hataylı ırktaşlarımızdan ve memleketimiz hal kından aldığımız mektublarda muahede nin metni hakkmda izahat ve bilhassa Halaym mukadderah üzerinde miihim * AIi Çetinkaya Uzakşarkta bunun fevkinde olarak şimdiye kadar diğer bir mesele vardır ki o da Çinin ve Çinlinin kendisidir. İhtimal ki Japonya, Çin kâfi derecede uyanarak derlenip toparlanmadan orada kendisince kontrol altına alınacak vaziyetlere şimdiden sahıb ve hâkim olmağa istical ediyor. Fakat henüz kâfi derecede uyanarak icabı veçhile derlenip toparlanmamış olan Çin ve Çinli Uzakşarkın en ehemmiyetli meselesi olmak yolundadır. Kâfi derecede dikkat olunmıyan mesele buradadır. Bu meseleye elbette Japonya dikkat ediyor ve karşısında inkişaf eden vaziyetleri hiç şüphesiz en ince noktalarma kadar gözönünde bulunduruyor. Bizce bu meseleye Japonlardan başkalarının da dikkat edecekleri zaman artık gelmiştir denilebilir. Çin uyanıyor. Daha doğrusu bu geniş ülke artık uyanmak ve modern bir hayata intıbak etmek yolundadır. Bunun nekadar böyle olduğunu anlamak için Çinde şimdiki halde yırmı bir fabrıkanın insan rmal etmekle meşgul olduğunu söylemek yeter. İnsan imal eden bu yirmi bir fabrika yirmi bir tane üniversitedir. Yirmi bir üniversite yılda nekadar genc unsurun Çin hayatı içıne atılmasını temin etmektedır? Asgarî hesabla iki üç bin tane. Bu az bir aded değıldir. Eğer bu binlerin içinden Çine çekidüzen ver'mek kabiliyet ve ahlâkmda her yıl beş on seçkin insan çıkıyorsa ve günün birinde bunlarm arasından bütün Çini sürükliyecek bir de mesih zuhur ederse Uzakşarkın en dehşetli kudreti dört yüz milyon nüfuslu bu ülkede ayaklanmış olacaktır. Çinde gerilik amilleri malumdur: Memleket dağmıktır. İdare ve hakimiyet vali adını taşıyan sivil veya asker sergerdelerin elinde ufalanmıstır. Asırlık uyku Nafia Vekilinin Isveç gazetelerine beyanatı Vekillerimizin seyahati Hatay vatandaşlıği Sancağın statüsü, esas teşkilât kanunu ve kanunlan tarafmdan tayin edilmiş olan hak ve vecibeleri ihtiva eden Hatay vatandaşlıği sıfatı Suriye tebaası sıfatını da mutazammındır. [Arkast Sa. 6 sütun 1 de] IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIII IIIIIIIIIIIMH Hariciye ve Dahiliye Vekilleri emirlerine verüen bir vapurla dün şehrimize döndüler Kangütme davasından çıkan cinayet Kendi kendimizi tenkid: Temizlik mücadelesinde halkın vazifesi İstanbul Vilâyet ve Belediyesi şehirde bir temizlik mücadelesine başladı. Bunun için halka kanun ve nizam hükümlerini hatırlatarak ferdenferda herkesi temizlikte titiz denilecek kadar dikkatli olmağa davet etti. istanbul halkının kendi evleri hükmündeki şe hirlerinde kendilerine şeref verecek böyle bir vazifeye davet olunmaları günün en ehemmiyetli ve en haysiyetli meselelerinden biri sayılsa yeridir. Ve bizim samimî itikadımıza göre böyle şehrin ve şehirlinin sıhhat ve haysiyetile beraber medeniliğini alâkadar eden bir iş cezaî hükümlerin tatbikın dan ziyade halkm ona büerek ve severek iştirak etmesile, yani sizin anlıyacağmız elbirliğile, yürüyebilir. Vilâyetten bu işte halkm hissiyatma hitab eden sözlerde hiç usanmamağı bekleriz ve halkımızdan da bu hususta Hükumet ve Belediye ile yarış edercesine gayret ve himmet dileriz. Aklı erenler yapılacak vazifeyi bil miyenlere her vesile ile tekraî1 tekrar telkin etmek külfetini kendilerine bir zevk bilmelilerdir. Sokaklarımız kirletilmemelidir. Bunu şehrin umumî vicdanı haline getirmek cümlemizin en medenî borcumuzdur. Gazetemiz,. bu hususta hükumetin olduğu kadar ve belki daha ziyade halkımızın arzularmı ne§re memnuniyetle tavassut edecektüv ;* Galata rıhtıminda dün bir adam öldürüldü Rizeden İstanbula getirilen bir katil, maktulün oğlu tarafmdan vapurdan çıkarılırken vuruldu Bir lira için bir cinayet daha işlendi VekiJler kendilerini karşılıyanlarla beraber nhtımdan çıkarlarken Hariciye Vekili doktor Tevfik Rüştü Arasla Dahiliye Vekili ve Parti Genel Sekreteri Şükrü Kaya refakatlerindeki zevatla beraber dün sabah saat 11,30 da Gruzia vapurile Odesadan şehrimize dönmüşlerir. Galata rıhtıminda Vekillerimiz Riyaseticumhur kalemi mahsus müdürü Sü reyya, Başvekil namına, kalemi mahsus müdürleri Vedid, Maarif Vekili Saffet Arıkan, Merkez Kumandanı Genera! îhsan, Vali ve Belediye reis vekili Şükrü, Emniyet Müdürii Salih Kılıc, Hariciye Vekâleti siyasî müsteşarı Numan Rifat Menemencioğlu, Dahiliye Vekâleti si yasî müsteşan Abdülmuttalib, şehrimizde bulunan meb'uslar ve kalabahk bir halk kütlesi tarafmdan karşılanmışlardır. Hariciye Vekili Perapalasa, Dahiliye Vekili de Park oteline gitmişlerdir. Saat 13 te Hariciye Vekili doktor Tevfik Rüştü Aras Park oteline giderek, Maarif Vekili Saffet Arıkan tarafmdan ve rilen öğle yemeğine iştirak etmiştir. Park otelindeki yemekte Hariciye Vekâleti siyasî müsteşan Numan Rifat Menemencioğlu, Milletler Cemiyeti nezdindeki daimî murahhas Necmeddin Sadık, Cemal Hüsnü, Atina elçimiz Ruşen Eşref, Vali ve Belediye reisi vekili Şükrü, Polis Müdürü Salih Kılıc hazır bulun muşlardır. Vekiller, akşamüzeri saat 18 de Flor yaya giderek, Cumhurreisi Atatürke arz: tazimat etmişlerdir. Hariciye ve Dahiliye Vekilleri seyahatlerinden fevkalâde memnun oldukla rını beyan etmişlerdir. TF ^ ^ |t YUNUS NAD1 \Arkast Sa. 6 sütun 4 te] Arab Kemalin katili İbrahim Maktül sandalcı Arab Kemal Rizeli katilin arkadaşı Sefer Rizeli katil Halim Şanh bîr hatıra Plevne harbinin 60 ncı yıldönümü Mütekaid General Halil Sedesin bu münasebetle yazdığı makale » serisinin birincisi 7 nci sahifemizdedir. Sırt hamallığmm men'ine dair istanbul Belediyesinin yeni kararnamesi 4 üncü sahifemizdedir. Dün, Galata rıhtıminda kan gütme davasından çıkan feci bir cinayet olmuş, İstanbula getirilen bir katil, öldürdüğü adamın oğlu tarafmdan tabanca ile öl dürülmüştür. Bir muharrimizin yaptığı. tahkjkafe göre, cinayet, şu sebebden.ve şu>süretle işlenmiştir: •$**' *"* Bundan iki sene e^eljGönende, îlyas isminde birisi, ara^nriâa çıkan bir meseleden dolayı Hüsnö isminde bir adamı öldürüp kaçmışur. Katir,İlyas, iki sene ötedeberide dolaştıktan sonra Karsta yakayı ele vermiş, bir müddet Rize hapisanesinde kaldıktan sonra Gönende muhakemesi yapılmak üzere biri Samsuna, biri Sinoba, diğeri de İstanbulda Tıbbı Ad liye sevkedilen üç mahkumla birlikte yola çıkarılmıştır. Katil İlyas, dün Aksu vapurile ve şuuru muhtel olduğu için Tıbbı Adliye getirilen diğer mahkumla beraber ve jan darmaların refakatinde îstanbula getirilmiştir. [Arkası Sa. 7 sütun 5 te\
