31 Temmuz 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

MK A AA e ag ŞİM Sahife 4 Akşa, 31 Temmuz 1932 m — Demokrasi ve Faşizm ( Falih Rufkı beyin bugün intişar eden “ Moskova, Roma ,, ismindeki eserinden Demokrasi ve Faşizm isimli makaleyi neşrediyorüz. Moskova, Roma bütün kitapçılarda 7ö kuruşa satılmaktadır. | Eğer bugünkü buhran geçici birşey değil de, bir sistemin iflâs ettiğini gösteren bir alâmetse, yeni bir nizam yalnız iktisat kaidelerinin ufak tefek düzeltil- mesi ile mümkün olamaz. Libera- lizm, kendine en uygun rejim kalıbını demokraside ( bulmuştur. Yeni bir nizam, hiç şüphesiz, kendi kalıbını ayıracaktır. Bu kalıp ne olabilir? Şurası doğrudur ki milletler liberalizmden yeni nizama doğru, devletçiliğin muhtelif şekilleri ara- sından yollanmaktadırlar. Hiç bir rejim kendi beşina ülünç, zararlı ve ya mantıksız <eğildir. Mussolini diyor ki: “Ben yal- nız memleketin noktai nazarından düşünüyorum. İtalyanın dışında, bilhassa Anglosakson memleket- lerinde liberal ve demokratik devlet inkişaf edebilmiştir, hattâ büyük işler de yapmıştır. Çünkü oralarda liberalizm ve demokrasi milletin siyasi ve içtimai terbiyesi içinde, Italyan milletinde olmıyan tadil ve ıslah edici âmiller bulunmuş- tur. (O Bu memleketlerde, hattâ Fransada büyük bir milli an'ane vardır ve devlet telâkkisi uzun mü- cadele asırlarında kuvvetlenmiştir. İngilterede fert devlet karşısında nazari olarak en geniş hürriyeti istemekle beraber, fi'liyatta, arzu- larını tahdit etmesini de bilir.,, Ingiltere'de her fert biraz dev- ettir. Devletin otoritesi ve mantıkı ile, kendi hürriyeti ve menfaati arasındaki nispeti her İngiliz ölçebiliyor. Mussolini'nin Fransa - için “hattâ,, kaydını kullanması da sebepsiz değildir. Klemanso hü- kümetten avukatlığı ve müessese- lerde demokrasi anarşisini tenkit - ederek öldü: — O kadar sevdiğim demok- rasiden iğreniyorum, demişti. Pek kızdığı Puankare için: — Canım avukatın biridir! Sözüne: - — Ne bir avukat, herif iki avukattır, diyordu. Demokrasilerin hükümetleri avu- katlarla olur. Büyük harpten sonradır ki hükümetleri yepyeni tipte adamlar kurmağa başlamıştır. Rusya'da hiç avukat olmadığı gibi Italya da intihap ve münakaşa müesseselerinin (o avukatlaşmasını nefretle görür. Bir faşist diyor: “Verlen'den sonra, belâgatın boynunu koparmak lâzım oldu- ğunu söyliyen Duçe'dir. Ben daha ileri gidiyorum: Hatiplerin boy- nunu koparmak lâzımdır.,, Buradaki hatip kelimesini daha fazla boş boğaz, demagog keli- meleri ile anlatmak doğru olur. Demokrasiye karşı tenkit, anarşi ve (Oo buhrana (O domokrasilerin çare bulmaması ile başlamıştır. Tenkit ve ilim o kadar ilerlemiş, o kadar hayata karışmıştır ki, halkın artık devlet işlerinden anlıyabilmesine ihtimal kalmamış- tır. Halk, lâfla bunaltılmıştır. Iyi bir nükte, cazip bir vait insana halkın reyini kazandırabilir; fakat büyük mes'uliyetlerin başarılması için kâfi değildir. Troçki geçenlerde çıkan “Faşizm ve demokrasi,, unvanlı yazısında şöyle diyor: Ameleler uzun müd- det burjuva demokrasinin içinde, demokrasiden istifade ederek ve ona karşı cidal yaparak istibkâm- larını ve Proletarya ocaklarını kurdular: Sandikalar, (fırkalar, terbiye klüpleri, spor organizas- yonları, kooberatifler ve saire... Faşizm proletarya demokrasisinin bütün müesseselerini temellerine kadar oyıkmağa tek ve esaslı vazife olarak almıştır. £ Faşizm - proletaryanın bütün kazançlarını — geri almaktadır. Bunların arasında bilhassa Proletarya ibtilâline vücut verecek organizasyonlar vardır. ,, senelerinde Kemalizmin ilk hocaların şeriat yerine demokrasi | diye haykırışlarının sebebi, Troç- kinin cümlelerindedir : — Demokrat değil herkesi serbes bırakınız! Bize bu tarzda bağıranlar, menfi kuvvetleri ve şuursuzluğu organize oederek, yeşil devlet idealine kavuşmak istiyenlerdir. Fransada olduğu kadar serbes, yeni bir padişahçılık fırkası ve siyasetini, cumhuriyet fırkası ve siyaseti kadar kanuni addeden bir demokrasiyi reye koyunuz: Cumhuriyetçi olmayan bütün um- surlar bunu istiyeceklerdir. Gözü- nüzü kapayınız ve padişahçılarla dincilerin o iktidarı ele aldığını tasavvur ediniz. Onlar o zaman demokrasi kelimesini ağıza alanı ve cumhuriyet kelimesini kâğıt üstüne yazanı ipe çekeceklerdir. Bir mütehassıs Türk darülfünu- nunun mubhtarlığından bahseder- ken: — Muhtarlık hakkı darülfü- nuna verilir, fakat (darülfünun yapmaz. Siz henüz darülfünun yapacaksınız. Bugünkü darülfünun size yarı bilgili hoşnutsuzlar ye- tiştirmektedir, demiş. Demokrasi milletlerin siyasi ve içtimai terbiyelerinin bir vasıtası değil, bir neticesidir. Rusyada komünizmin ve Italyada faşizmin tasarladığı cemiyet kurulduğu ve reaksyon tehlikesi kalmadığı, yani rejim normalleştiği zaman başka türlü demokrasi olacaktır. Ispanya ibtilâlinden bahseden bir Fransız muharriri: — Bu bir inkilâip değil, bir kabine tebedi ür, diyordu. Gariptir ki bizim içinden çıkmak için çırpındığımız Fransız ihtilâli hapsine Ispanyollar kendiliklerin- den girmek için çırpınıyorlar. 1932 de Fransız ihtilâli tekrar edilmez. Fransız ibtilâlinden çıkan siyasi, içtimai ve iktisadi sistem, bugün iflâsından bahsolunan sis- temdir. 1922 Italya'sı 1932 Ispanyasına benzediği içindir ki faşizm doğ- muştur. İtalya o coğr. birliği tamamlanmış, fakat milli birliği suurlaşmamış bir memleket idi. Italyanın şimali sanayi Avrupası kadar ileri, cenubu ise ziraat Avrupası kadar geri idi. Burdan başka, Mussolini'nin dediği gibi, Italya uzun müddet parçalanmış , ve her parça başka bir devletin misiniz , hükmü (altına girmiş olduğu için İtalyada ferdinde devlet düşmanlığı vardı; çünkü devlet kendisinin değildi. Bu his, devlet düşmanlığı, milli devlet kurulduk- tan sonra da kaybolmamıştır. Bütün fertler devlete karşı kayıt- sız, bütün mıntakalar birbirine karşı yabancı, bazan düşman de- necek kadar yabancı, böyle bir memleket evvelâ vatanlaştırılmak, böyle halk evvelâ milletleştirilmek ister. Brendizinin belediyesi obütün demokrasi belediyeleri gibi idi. Fakat Brendizi dünyanın en pis şehirlerinden idi. Demokrasi be- lediyesi şehirleri pislikten kurtar- maz, diyebilmek için İsviçre ve Fransa şehirlerinden hiç birini görmemek gerektir. Brendizi halkı demokrasi belediyeciliği yapabi- lecek seviyeyi bulmamıştır, demek doğru olur. Mussolininin Fransa için de “hattâ,, kaydını koymasına yuka- rıda işaret etmiştim. Tardiyeu Fransadaki demokrasi fırkaları anarşisinin Fransaya 100 milyon- luk bir imparatorluk kudreti ve nüfuzu yerine 40 küsur milyonluk bir devlet manzarasını verdiğin- den daha geçenlerde şikâyet etti. * “> İngiltere'de muhafazakâr hükü- met yerini amele hükümetine ver- diği zaman, faşist matbuat büyük bir memnuniyet gösterdi: Faşizm, Italyanlığa mahsustur. İyi ki böy- ledir, çünkü faşizm bir milleti kuvvetli yapar. Italyan milleti, başka bir millet faşizmden uzak- laştığı kadar zayıflar ve Italyan üstünlüğünü bir derece daha te- min eder. Mütekait ve eytam maaşları (Baş tarafı birinci sahifede) ne gibi şartlarla maaşlarını kırdı- rabilecekleri ve maliye memurla- rının bu muameleye ne suretle suhulet gösterecekleri hakkında tamimdeki kayıtlar şunlardır: 1 — Maaş sahiplerinden arzu edenler senedi resmi ve maaş cüzdanlarile (birlikte odoğrudan doğruya bankaya müracaat ede- rek ilk çikacak üç aylık maaşla- rna senevi “/, 9 faiz ve “/, 3 komisyon olmak üzere yüzde on ikiye kadar iskonto ettirerek istihkaklarını Obankadan derhal alabileceklerdir. Banka iskonto ettiği maaşlara ait senedi resmi ve cüzdanları nezdinde hıfzetmiyerek eshabına iade eder ve yalnız ait olduğu maaşların cüzdanındaki fişi alır. 2 — Bu muamelenin bankaca suhuletle ifası için maaş cüzdan- larının serlevhalarında, şayet ma- aşın tevkifatı ve ita miktarları gösterilmemiş ise ait olduğu ma- liye dairesince maaşın aslı, tah- sisatı, tevkifatı , ita miktarı ve kezalik senenin üçüncü taksidini teşkil eden kânunuevvel ayında verilecek munzam kesirlerle birlikte ita miktarları sarahaten tahrir ve tasdik kılınacaktır. Banka bu ita miktarları üzerinden tediyat icra edeceğinden bu hususta itina edilmesi icabeder. 3 — Banka tarafından iskonto edilen maaşlar oOmuayyen olan şekilde maaşın mukayyet olduğu maliye şubesi Üzerine mürettep olmak üzere ( Askeri ve mülki ayrı ayrı ) bir bordroya tediye sırasile (o kaydolunur ve sahibi maaşa imza veya tatbik mühürile tahtim ettirilerek ve bordronun zirine muktezi pul ilsak ve ban- kaca tastik olunarak mubtevi olduğu maaşların keza mühür veya imzalı fişlerile birlikte tev- ziata başlanacak olan ayın iptida- sından lâakal beş gün mukaddem işbu bordro maaşın mukayyet bulunduğu maliye şubesine tevdi edilir. Maliye şubesi aldığı bordrolar mukabilinde bir makbuz ita eder. Maliye şubeleri aldığı bordrolari beş gün zarfında tetkikatını bil- ikmal üç aylıkların verilmesi mutat ayın başında evvelâ bordrolar | mubteviyatını tercihan bankanın parayı ahze mezun kılacağı memu- rine toptan tesviye ve verilen parayı istirdat eyler. 4 — Mahkümunbih borçlardan dolayı icra dairelerinden veya devairi saireden vürut edecek faiz tezkereleri bir taraftun maaş kayıtlarına işaret olunmakla bera- ber işbu tezkerelerin ovurudu mart ve eylül üçer aylık maaş- ların tevziinden evvel ise yoklama muamelesinin (ifası (o esnasında tevkifat mikdar ve müddetinin ait olduğu icra dairesinin ismile birlikte maaş cüzdanlarına işaret olunması ve bu suretle bankaca fazla tediyat yapılmasına mahal bırakılmaması icabeder. Bordroda icra tevkifatı yekünu doğrudan doğruya malmemurla- rınca ait olduğu icra dairesine verilir. Banka bu tevkifatla alâka- dar olmaz. Yoklamağa tabi olma- yan haziran ve kânunuevvel üçer aylık maaşlarının tediyesinden evvel vürut edecek haciz tezkerelerine ait maaş sahiplerinin keza banka ile muamelesi olduğu malüm olduğu takdirde bankanın işbu haciz muamelesinden haberdar edilmesi icabeder. 5 — Banka tarafından is- konto hakkında vaki olacak mü- racaatlar memurini maliyece na- zarı itibara alınacak ve icapları süratle ifa ve teslihatı lâzıme ibraz kılınacaktır. 6 — Mart ve eylül yoklamala- rından evvel maaşlarını bankaya iskonto ettirmek istiyen maaş sahipleri evelemirde yoklama mua- melesinin istikmalini bizzat ifa ederler. İstikrazlar | | (oTahvilât İst, dabilt 96,50 | Elektrik 5— Şark d. yolları 4,10| Tramvay 45,25 D. Muvahhide (| 53,75) Tünel JE gümrükler 5,10| Rıhtım 19,55 Saydi mahi 4,25) Anadolu1 31,15 Bagdat, 4,50| “uu 3s T. askeriye — «Mümessil 31,20 Esham İş Bankası 9,30| Terkos 28,— Anadolu 18,50 | Çimento Ar. | 9,— Reji 4,05) Ünyondey. | 21,90 Şir, hayriye 14,50| Şark dey. 275 Tramvay 4,93) Balya 2- Umumi sigorta (oo 11,—| Şark m. ecza (| 2,85 Bomonti 21,10 | Telefon 15,5 Çek tfiatleri (kap. sa. 16) Londra 743, | Prağ 15,3277 Nüyork 0,4715| Viyana 4,1435 Paris) 1206 | Madrit 5,8636 Milano 927 | Berlin 1,825 Brüksel 3,4039 | Varşova 4,2109 Atina 73,7751| Peşte 3,84 Cinevre 2421875 | Bükreş 80,17 Sofya 66/10 | Belgrat 29,18 Amsterdam (| 1,1747 | Moskova (o 1078,50 Nukut (satış) kuruş kuruş 3 isterlin 752,—)| işilin Av. o 27— 1 dolar 213,50| 1 pezeta 17— 40 £. Fransız 172,—| 1 ei 32,— 20 liret 17— sayi az : vE 20 (. Belçika 117—) ga. il 20 drahmi 29,50 |. 70 dinar 70,— 20 i.İsviçre 822,—| 1 Çernoveç — 70 leva 27,50| 1 Altın 927,— 1 ilorin 85,—| iMecidiya (| 39, 40 kuron Çek o124.—| 1Banknot 235,— Hazin bir ölüm Matbuat en eski oemektarlarından ! bir tarife dahilinde arazi ve ağaç TAKSIM BAHÇESİ TROPİCAL EXPRESS Büyük Brezilya rövü heyetinin Yeni temsilleri parlak muvaffakiş'et» ler kazanıyor. n saat 171/2da fevkalâde temaşa zengin pogramına ilâveten meşhur Reönee& Rame düosunun numaraları. Yılan kadın??? Dün akşam fevkalâde bir muvaffa- kiyet: kazanmış olan müthiş bir eğlence Diş doktoru — CEMAL KÂMİL Elhamra sineması yanında Olivo Han No. 3 (Akşam fiatleri) birini daha kaybetti. Kırkbeş *seneden beri ' muhtelif gazetelerde mürettiplik ederek bilfiil Türk gazeteciliğine hiz- mette bulunmuş olan Halil Hoca kısa bir hastalıktan sonra dün bu dünyaya gözlerini kapadı. Halil Hocanın cena zesi kaldırılmış ve meslektaşlarının hür- metleri arasında ebedi istirahatgâhına tevdi olunmuştur. Halil Hoca azim ve sebat ile çalışan temiz seciyeli bir Türktü. Temiz ahlâ- kından dolayı bütün meslektaşlarının hürmet ve muhabbetini kazanmıştı. Ke- derli ailesine ve bütün arkadaşlarına candan veiçten taziyet beyan ederiz Meyva ağaçlarına ariz olan haşarat Istanbul vilâyeti (dahilindeki meyva ağaçlarına ariz olan haşe- relerin imhası ve bunların hasta- lıktan vikayesi için idarei hususiye ziraat bütçesine konan tahsisat ile her tarafta ziraat memurları dolaşmakta ve ağaçlara el tulum- basile ilâç sıkmaktadırlar. Bu ilâçların bedelleri, muayyen sahiplerinden, makbuz mukabili, alinmaktadır. Bu tarzda para tarbı usule mugayir görülmüştür. Idarei husu- siye bu iş için tabsisat koyduğu halde para istenmesi hakkında tahkikat yapılması belediye reis muavini Hamit bey tarafından emir verilmiştir. Besim Ömer paşa Darülfünun tıp fakültesi mü- derrislerinden profesör (o doktor Besim Ömer paşa dün Avrupaya gitmiştir. Besim Ömer paşa, bir ay kadar Fransada Mont Do'r kaplıcalarında tedavi edilecek ve eylülede şehrimize avdet ede- cektir. Üstada sıhhat ve afiyet temenni ederiz. Radyo 31 temmuz pazar Istanbul — 18 - 19 gramofon, 19,90 - 20,50 radyo jurnal, 21 varyete, 23,20 radyo jurnal, 23,85 dans musikisi. 20-30 bedayii ınusikiye heyeti, 20,30- 21 opera, 21- tanburi Refik bey vo arkadaşları, 40 tango orkestrası. Bükreş (54 mofonla Manon op: n Budapeşte ( 550,5 m. ) — 19,40 orkestra, 21,15 spor havadisi, 21,80 çingene musikisi, Londra (355,3 m.) — 21 dini ayin, 22,5 oda musikisi. Paris (1725 m.) — 20 konser, 21 gramofonla Melodi, 22,30 dans mu- sikisi. Prag (48,6 m.) — 19 Alman radyo m.) — 1940 gra neşriyatı, 20 cazbant, 2i,5 Bratislava- dan nakil. Roma (44,12 m.) — 15 şarki or Mİ vesta, 21 gramofon, 21,46 operet. Toulouse (285,1 m.) — 20,15 sesli filim parçaları, 20,45 Viyana orkestrası, 21 konser, 21,30 askeri muzika, 12,45 opera komikten bazı parçalar, 22 dans musikisi, 22,15 Melodi, 22,30 büyük orkestra, 22,45 Arjantin orkestrası, 28 operet parçaları, 22,15 orkestra, 23,45 İngiliz musikisi. Varşova (1411 m.) — 19 konferans, 19,20 askeri konser, 21 akşam konseri, 21,45 edebi müsahabe, 92 konsere devam 23 dans musikisi, Viyana (517,2 m.) — 19,50 piyano, 19,50 radyo jurnal, 20 orkestra konseri. 1 ağustos pazartesi istanbul — 13-19 gramofon, 19,30- 20,30 konser (Belkıs Hanım, Yesari Âsım Bey), ' 2030-21 kovartet,. 21- 22 Safiys Hanım, 22 - 22,40 orkestra. 1 — Vugairehe konzert ouvertüre. 2 — Serenata d'amalli. 3 — Madame Pompadur. Bükreş (394,2 m.) 19,40 gra- mofon, 20 oda musikisi, 20,30 konferans, 20,45 oda musikisine devam, 21,05 cazbant. Budapeşte ( 5505 m.) — 21,30 gramofon. 29,30 çingene musikisi, 24 konser. Londra (355,8 m.) — 21 orkestra, 22,15 dans musikisi. Paris (1725. m.) — 2i radyo tiyatrosu, 2 gramofon. Prağ (488,6. m.) — 19,30 Alman radyo neşriyatı, 22 Ostrandan nakıl, 21 alkolizm hakkında konferans, 21,15 şarkı konseri, 23 gramofon. Roma (441,2 m.) — 20,15 zirai müsahabe, 21 gramofon, 21,30 kitabiyat, 21,30 hafif musiki. Toulouse 685,1 m) — 21 opera parçaları, 21,15 Viyana orkestrası, 21,45 opera komikten şarkılı parçalar, 22 askeri muzika, 22,15 armonik, 22,45 asri senfonik orkestra, 23 şarkılı filim- lerden parçalar, 23,15 büyük orkestra, 23.45 operet parçaları. Varşova (1411 m.) — 20,15 dans zirai müsahabe, 21 operet parçaları, 21,25 şüun, 2215 operet parçaları, 23 hafif musiki konseri, 23,50 dans musikisi. Viyana (517,2m.) — 19,10 konferans, 22,25 radyo jurnal, 20,30 halk konseri, 21,30 konser, 22,50 radyo jurnal, 23.5 akşam konseri. Ziraat müsteşarı bu sabah yeldi Ziraat müsteşarı bu sabahı Istanbula gelmiştir. Kendisi bir aylık mezuniyetini burada geçire- cektir. Mumaileyhin gaybubetinde kendisine ziraat vekâleti heyeti teftişiye reisi Naki bey vekâlet edecektir. 20 gramofon. * Maaş yarına — Umumi maaş istihzaratı ikmal edilmiştir. Ağustos umumi maaşı yarın verilecektir. Ücretli memurların temmuz maaşı dün verilmiştir. x Mubacirlere bina — Muho- cirlerin (o istihkak (fazlası (olan bonoların tevziatı bitmek üzeredir. »* Veresiye tuz — OÖtedeberi tuz tacirleri banka kefaleti gös- tererek inhisar (o menbalarından veresiye tuz alırlardı. Aldığımız malümata nazaran, vekâlet bu usulü kaldırmıştır. x Erkek muallim mektebi — Galatasaray lisesinin ilk kısmının işgal etmekte olduğu Ortaköy- deki binaya Istanbul erkek mu- allim mektebinin makli tekarrür etmiştir. Galatasarayın ilk kısı Beyoğlunda yapılan yeni binaya taşınacaktır. # üzmesin İİ