26 Haziran 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 1

Meclis bugün irtişa me- selesi hakkında tetkik encümeninin mazbatasını müzakere edecektir. Hariciye vekilimiz, terki teslihat meselesi hak- kında noktai nazarımizi izah etti. Sene 14 — No: 4924 — Fiatı her yerde: 5 kuruş PAZAR — 26 Haziran 1932 Telefonlar: Tahrir 21686 — Idare 21434 — Klişe 20113 . Terki teslihat ve Türkiye Hariciye vekilimizin mühim bir makalesi Amerikanın teklifini kabul ettik milletler yaşamak istiyor, harbı, teslihatı kaldırmak lâzımdır Hariciye vekilimiz Tevfik Rüştü B. Hariciye vekili Tevfik Rüştü bey Agence Litteraire internati- onal'a Türkiyenin harici siyaseti hakkında uzun bir makale yaz- mıştır. Bu makaleyi ehemmiyeti hasebile tercüme ediyoruz: Iktisadi buhran Genç Türk Cümhuriyeti, mem- leketir mürteci unsurlarına karşı senelerce süren bir mücadeleden sonra terakki ve itila safhasına girdi. Cümhuriyet ve Avrupai tabirile oOasri hükümet, bütün müşkülatyiktiham etmiştir, Fakat şimdi #ftisadi buhran müvacehe- sindeyiz. Umumi buhran, diğer bütün imemleketlerde olduğu ka- dar azim mikyasta türkiye üzerine çökmemesine rağmen, bizde de hissedilmektedir. Türkiyenin seyasetinde istikrar Fakat genç cumhuriyet, öyle kuvvetli bir şekilde istikrar ve resanet bulmuşturki, gerek dahili ve gerek harici siyaseti, sağlâm ve metin esaslara istinat ediyor, Dahilde, harsi, iktisadi, siyasi ve içtimai hayat zamanın icabatına muvafık esaslar üzerine kurulmuş- tur. Teaddüdü zevcat, tedrisat meselelerinde ve sairelerinde yap- tığimız muazzam ıslahat hatırdadır. Sıkı bitaraflık siyaseti Hariçte ise, sıkı bir bitaraflık tatbikine müstenit bir siyaset takip ediyoruz. Türkiyenin harici siyasetini az dikkatle takip etmiş olanlar bile, her yerde mutlak bir bitaraflık tatbikını istihtaf ettiği- mizi görmüş olmalıdırlar. Rusya ile olduğu gibi Fransa ilede ademi tecavüz ve bitaraflık misakları aktettik. Italya, Yuna- nistan, Bulgaristan ve Ispanya ile &demi tecavuz muahedeleri akt- ettiğimizi zikre hacet görmeyorum. Bütün devletlerle dostuz Türkiyenin cografi vaziyeti yal- nız yakın komsularımızla değil fakat uzak memleketlere de dos- luk münasebatı teminini icap ettir- mişitr. Türkiye hali hazırda Cemiyeti akvam âzasından olmamakla be- raber - bir müddet sonra âza ola- bilir - bu beynelmilel müessesenin faaliyetini bir dikkat ve alâkai mahsusa ile takip ediyoruz. Cemiyeti akvam ile teşriki me- sai için hiç bir fırsatı kaçırmı- yoruz. Sovyetlerle münasebatımız Türkiyenin Sovyet cumhuriyet- leriyle olan münasebatı diğer mil- letlere olan münâsebatından daha dostane görünebilir. Fakat Türkiye ile Sovyet Rusyanın dahilde bir birine benzeyen islâhat yaptık- larını kaydetmek lâzımdır. Rusya gibi Türkiyede eski müs- tebitlerinden bir ihtilâl ile kurtul- muş ve yeni bir devre girmiştir. Rusya ile münasebatımız, dost- luktan başka bir şey değildir. Öyle bir dostluk ki bütün dev- letlerle idame etmek istiyoruz. Başka bir takım ahval ve şeraitte Türkiye ile Sovyet Rusya arasında (Devamı dördüncü sahifede ) Bulgar Kiika heyeti, Ankarada Başvekilimiz ve Tevfik Rüştü beyle bir arada Bulgar Kitka heyeti, dün akşam Darülbedayi tiyatrosunda, ilk temsilini vermiş ve çok muvaffak olmuştur. Heyet bu akşam ikinci temsilini verecektir, Temsillere hükümet erkânı, matbuat mümes- silleri ve bir çok maruf zevat davet edilmişlerdir. muahedatın tatbik şekilleri hakkında tahammül edebileceği makbul taksit | ve tedbirlerle tuttuğunu (o söylemiş, Fransanın | Ankara itilâfnamesi (oahkâmına | riayet etmediğini battâ fazla olarak Antakya ve Iskenderun havalisinde (o 400,000 Türkün başına bir takim Türk düşmanı | eşhası (o musallat ( ettiğini bu | müzakere edecektir. Cemiyeti akvama giriyoruz Teklifi hangi devletler yapacak Cemiyeti oAkvam (meclisinin çarşamba günü aktedeceği favka- lâde içtimada, Türkiyenin bu beynelmilel (müesseseye iştirake davet edilmesi için yapılacak teklifin ittifakle kabul edileceğini dün yazmıştık, Aldığımız malümata göre Tür- kiyenin Cemiyeti akvama girmeğe davet edilmesini teklif edecek devletler arasında Italya, Alman- ya, Bulgaristan, Macaristan ve Yunanistan ve daha bir çok dev- letler vardır. Antakya türkleri Mahmut Esat B. in sual takriri müzakeresi if Mahmut Esat B. Ankara 25 — Hariciye vekili Tevfik Rüştü bey Antakye ve Iskenderun havalisinde o Ankara itilâfnamesinin ne suretle tatbik edildiğine dair olan sual takririne cevap vererek, Fransız sefirile bu temas ve müzakereler cereyan ettiğinden meclise kâfi malümat verebilecek vaziyette bulunmadığını söylemiş ve bu hususta izahat vermek zamanının tayinini Hariciye vekâletine ( terkedilmesini talep etmiştir. Takrir sahibi Mahmut Esat bey, kürsiye cıkarak bazı fransız gazetelerinde Oson zamanlarda Türkiye aleyhinde görülen zali- mane neşriyatın sebebini düyunu- umumiye meselesine atfederek bütün borçlular, dünya sulhunun idamesi için borçlarını helâl ederken Türkiyenin o borclarına sadık kaldığını ve bu borçları ödemek yolunu havalinin bizim kalbimizden ko- parılmış bir parça ( olduğunu, bizden sonra gelecek Türk nesil- lerinin de bu kalp parçasını unutmayacaklarını 50 sene Alsas Loreni unutmayan (Fransızlara hatırlatmıştır. m | Şeker, kahve ithalâtı | Ankara, 26 ( Telefon ) — Bu sabah iktisat encümeni toplana- cak, şeker, kahve ithalinin bir elden idaresi hakkındaki lâyihayi Sürpagop mezarlığı meselesi Hovakimin ölümünden sonra çıkarılan hüccet Bu hüccet “kefere taifesine tamad mebni,, kadılar ve naipler tarafından verilmiştir; sahtedir! i Sürpagop davasına geçen salı günü dördüncü hukuk mahkeme- since deyam edilmiştir. Mahke- mede ermeni patrikhanesi vekili Necati bey ehli vukuf raporu hakkında bazı mütalâat serd- eylemiştir. Necati bey, kendisinin de ta- rihe vukufu olduğunu, Ahmet Refik beyin iddiası veçhile Yeni hisarın Rumeli hisarı olmadığıni, bu hisarın Beşiktaşta olduğunu, hattâ Bayezidi Veli vakfiyesi denilen verakın Birinci Bayezit, Ikinci Bayezit, Fatih ve Ikinci Selim zamanındaki Bayezit dev- rinde mi olduğu tasrih edilmedi- gini söylemiş ve bunun ispat edilmesini talep eylemiştir. Mahkemenin izahat almak üzere Darülfünun türkiye tarihi müder- risi Ahmet Refik beyi davet eylemesi kuvvetle muhtemeldir. Bir muharririmiz Ahmet Refik beyle görüşerek izahat istemiştir. Refik bey demiştir ki: — Bu meseleler hakkında ehli vukuf raporundan maada bütün vesaikı ihtiva etmek üzere kendi imzam ile iki uzun rapor daha vardır. Maamafih, mademki arzu buyuruluyor, size biraz izahat ve- reyim: Fatih zamanında ( Galata'nın üsttarafı kâmilen bağlık, bahçe- likti. Bilâhare Bayezidi Veli Ga- letasaray acemi oğlanlar mektebi- ni “milki mevrusu,, olan bu bah- çelik araziye yaptırmıştır (Ata tarihi c, L s. 72). 1543 senesinde Istanbul'a gelen d'Araman ile 1573 de Taksim aranan anana — Artık köye çekiliyorum!.. Münzevi, hayat geçireceğim!.. — Hanımefendiyi götürmüyor musunuz?... Ahmet Refik bey , mezarlıklarını gören Stafan Ger- lab, yazdıkları seyahatnamelerde bunu bilmüşahede tasvir etmişler- dir. Mahkemeye tevdi eylediğim raporda bu kitaplardan alınan almanca ve fransızca parçalar sahifebesahife gösterilmiştir. Fatihten evvel ermeniler Istan- bulda sur dahilinde olmak üzere Balatta, Sulumanastırda, Galatada gene sur dahilinde Sürp Krikor kilisesi civarında otururlardı. Bu kilise, Istanbul daha alınmadân, Kudüs patriği Eseyan (1430-1439) zamanında, Sürp Krikor Lasavotiç namına 1436 da bina edilmiştir. Balatta oturan ermenilerin me- zarlığı (OEdirnekapısı haricinde, Galatada oturanların mezarlığı (Devamı dördüncü sahifede sessiz, püf sükün bir