3 Mart 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

lenin yaman müdafaası Japonlar Voosoung - Çapey hattını sökseler bile taarruzları duracaktır Şanghay sokaklarına düşen tayyare mermileri Askeri muharrimizden : Şanghaydaki Çin müdafaası Japonlarla beraber bütün dünyayı hayrete düşürmüştür. Kim ümit ederdi ki çok gayri muntazam addedilen Çin ordusu, dünyanın en muazzam bir deniz filosuna can vererek ve gene dünyanın en kudretli hava . filosunun bom- balarına göğüs gererek Japon ordusunun bütün taarruzlarını ber- taraf etsin ve hattâ onu denize dökmek için gene Japon donan- masının müessir ateşi altında onu çevirmeye kalksın... O Çin ordusu ki daha birkaç ay evvel 220,000 kişisi 14,000 japon askeri karşısında teslimi silâh etmişti. Bu tebeddülün sebebi ikidir : 1- fÇin vatanperverliğinin uyanması, 2- Japonların hatası. Çinliler dünyanın ve Japonyanın tahmin ettiğinden çok daha fazla milliyetperver ve vatanperver imiş- ler. Bundan başka Çin ordusu da zannedildiği gibi kıymeti harbiye- den mahrum bir sürü değilmiş. Mançuri ordusunun rezaletaver teslimi silâhı daha ziyade siyasi sebeplere atfetmelidir. Japonların hatasına gelince bu, Şanghay muharebelerinin başlan- gıcından şimdiye kadar devam edip durmuştur. Bundan sonra da devam edecekmidir? Onu vekayi gösterecektir. Biz son vakayii ve taarruzu tablil ederek neticeler istihracına çalışacağız: Japonlar Şanghaya 3000 piyade 2000 babriye silahendazile çıkmış- lardı. Bu kuvvetle derhal harekete geçtiler. Demek ki şehir ve civa- rını, hattâ Nankini bu kuvvetle işgal edebileceklerini zarnetmiş- lerdi. Bu birinci hatadır. Birinci hatayı tasbih için ikincisi irtikâp olundu: Yalnız Vusung civarına bir fırka ihracile harekete başlandı. Çinliler gene söktürüle- medi. Son günlerde yapılan hata ise üçüncüdür. 30,000 kişinia Voosung - Çapey hattını sökemi- yeceğini bilmek lâzımdı. Kuvvet noksanı harekâtın yanlış icrasına da sebep olmuştur. Japon ordusu mütefevvik deniz kuvvetile çin sol cenahını ihata etmiş du- rurken neden taarruzunu bu cenah gerisine tevcih etmedi de cephe- nin ortasına çarptı?.. Esasen omalümdur ki neticei katiyeli muharebeler ancak taar- ruzun düşman cenah ve gerilerine tevcih olur. Buna cevaben dene- bilir ki bu sahadaki Japon kuv- vetleri böyle bir “ihraç ve ihate hareketine müsait değildi. O halde gayri kâfi kuvvetlerle harekâta girişilmiş demektedir ki hatanın en büyüğü de budur. Bu suretle çinlilere çok büyük manevi ve maddi kuvvetler kazandırılmıştır. Japonların kuvvetlerini iki mis- line iblâğ ederek yeni harekâta başlayacaklarını ajanslar (haber veriyorlar. Şanghay cephesini sök- mek ve müsmir işler görmek için artık bu kuvvet de pek kâfi olamaz ve bununla dördüncü bir hata işlenmiş olur. Hırpalanmış olan şimdiki Japon kıtalarından büyük işler beklenemez ve Japon Gi tayyare, çsd sek erkâni harbiyesi kuvvetlerini böyle lokma lokma düşmanının ağzına attıkça bu iş ilânihaye yürüyemez. Bir gün Vosung-Çapey cephesi sökülse bile bu yarım tedbirlerle başlayan taarruz beş on kilometre ileride gene durur, gene bir çok kuvvet israf etmek ister. Fikrimizce Japon hareketinin yürümesi için yüzbinlerle ifade edilen ordulara ihtiyaç hasıl ol- muştur. Bu da her şeyden evvel zeman ve para meselesidir. Elin- de tutması çok meşkük olan bu yerler için acaba Japonya bu külfere girecek (midir? Bunun zaman gösterecektir. Bizim fikri- | mizce ikinci büyük bir taarruz | bir aydan evvel başlayamaz, baş- | larsa dahi kati bir netice veremez. | Bu arada Çin ordusunun büyük | bir gayretle Japon ordusunu tard- | etmesi de mevzuubahis olabilir. Ancak © vatanperverliğini o ispat etmekle beraber malzeme noksa- nından kıvranan böyle bir ordudan mühim taarruz işleri beklenme- melidir. Japon sağ cenahına Çin- lilerin tevcih ettikleri taarruz bu yüzden akim kalmıştır. Yoksa vaziyet böyle bir ihataya çok müsait idi. Bir de Çindeki Alman zabitleri meselesinden bahsetmek isterim. Çin milliyetperverlerinin gösterdik- leri büyük vatanperverliği bir kaç açıkgöz hemen Avrupalılara mal etmek istemiştir. Çin ordusuda diğer ordular gibi Alman ve ecnebi mütehassıslarına maliktir ve on- lardan şüphesiz istifade etmekte- dir. Fakat gene o derece şüphe- sizdir ki kıymeti barbiyeyi haiz olmıyan bir ordu öyle bir iki mü- tehassıs ile hiç bir şey yapmağa muktedir olamaz. Madrabaz Avrupa muhbirlerinin tarafgirane hükümleri hiç bir ec- nebi yardımı tanımamış olan bizim istiklâl harbimizde bile buna ben- zer yalanlar uydurmuştur. Hakikat şudur: Vatanperver Çin ordusu yaman bir müdafaa göstermiştir, bunu belki de ileride bir yaman taarruz takip edecektir. M. $. Mim taarruzu Çin, taârruzu nn Bursa mektupları.. Ipekiş sanayiimize büyük hizmetler edecek Bu müessese tamamen asri ve Avrupa fabrikaları derecesindedir Ipekiş fabrikasının Bursa, 1 (Hususi ) — Bursada eskiden beri bir çok ipek fabri- kaları vardır. Fakat bunların içinde modren,Avrupada'ki ipek fabrikaları derecesinde bir mü- essese mevcutdeğildir. Çıkarılan mallar bir kaç neve münhasırdır. Modayı takip ederek ona göre kumaş imal eden fabrika yoktur. Iş bankası bunu nazarı dikkate alarak Ipekiş namı altında burada bir müessese vücuda getirdi. Bu müessese, diğer fabrikalardan büsbütün başka tarzda çalışa- caktır. Bursanın ve memleketin iktisadi hayatında büyük tesirler yapacak olan bu müessese hak- kında tahkikat yaptım ve şu ma- lümatı topladım : Müessese bir müdiri umuminin idaresi altındadır. Müdiri umumi, faaliyetile tanınmış olan Reşat beydir. o Müessesenin sermayesi 409 bin liradır. Fabrikada bir türk fen mühendisinin emri altında ikisi türk, ikisi İsviçreli olarak dört mütehassıs vardır. Fabrika beş kısımdan mürk- keptir: 1 — Büküm kısmı; Bu kısım fabrikanın yevmi ihtiyacını temin ettikten başka hariç için de büküm: yapabilecek vaziyettedir. 2 — Dokuma kısmı: Burada da 300,000 metro kumaş istihsal edilir. 3 — Pişirme ve boya — Bu kısımda fabrikanın ihiyacından maada hariç için günde 2000 - 1500 metro kumaş boyanabilir. 4 — Şarj (S kumaşı ağırlaş- tırma, doldurma): Bu kısım yev- miye vasati 2000 - 1500 metro kumaş çıkarır. 5 — Apretür (< kumaşı ica- bına göre geren veya toplıyan, cilâlıyan, ütüliyen, havları yakan ameliye; kumaşa çeki düzen ver- me işi): Yevmiye 4000 metro kumaş çıkarmak kabildir. Fabrikanın tekmil tesisatı elek- trikle müteharriktir. Mecmu bey- gir kuvveti yüzdür. Makine kıs- mına yüz elli bin lira sarfedilmiştir. Şarj kısmının tesisi yüz bin liraya mal olmuştur. Fabrikanın çıkardığı kumaşlar şunlardır : 1 — Klasik kumaşlar: (Daima kullanılan, ağır renkli: Birman, maroken, jorjet gibi). 2 — Moda kumaşları: (Mev- sime ve her senenin modasına tabi olan kumaşlar. İpekiş fab- rikası 1932 senesi ilk bahar modası için piyasaya bu maldan krep Preton ile krep Opüs ipeklilerini çıkaracaktır. Fabrika krep döşin imal etmez. Moda kumaşların zamanında modelle- iki manzarası rinin celbi içiü fabrika Paris'in en mütehassıs müesseselerile çok yakından alâkadardır. Bu sayede modanın Türkiyeye geç gelerek, fabrikaların vakitsiz imalâtta bu- lunmalarının önüne geçilecektir. Kumaşların cinsleri için de ayni itina ve usul takip ve tatbik olunur. Fabrikanın en mühim kısmı şarj dairesidir. (Şarj fabrikaları dünyada adetleri üçü dürdü geç- meyen müesseselerdir.) Bizde ilk şarj tesisatı Ipekiş fabrikasında yapılmıştır. Fabrika kendi işinden mada diğer fabri- kaların şarj işlerini de yapmakta ve memleket “ ipeklilerini ıslah etmektir. Diğer Bursa fabtikalarında şarj ve Opretör daireleri yoktur. Diğer kısımlar o muhtelif o fabrikalarda parça parça, dağnık bir surette vardır. Ipekiş fabrikası bu kısım- ların hepsini bir çatı altına topla- mıştır. Yerli piyasadan alınan ipek bu fabrikaya girince, Avrupada geçirilmesi icap eden tekmil ei hatı takip ederek tekemmül etmiş kumaş halini alır. Her kısım için lâzım gelen fedakârlık katiyen ihmal edilmemiştir. Yalnız havları yakmak için 8000 liralık bir makine getirilmiştir. Ipek iş fabrikasını diğer fab- rikalardan ayıran vasf tesisat ve teşkilâtının hem son sistem, hem de tamam ve mükemmel oluşudur. Ipek iş fabrikasının sanayiimize hizmet şu suretle hülâsa edebilir: Fabrika, küçük sanayia yardım ve muhite rehberlik etmektedir. Fabrika kendi imalâtını muayyen cins kumaşlara hasrettiği için rekabet ( yerine diğer o cins kumaş imaline imkân vererek yar- dım temin eder. “Denye, ismin- deki makineleri mükemmel çalış- mağa sevkeder, Denye ipek ha- lindeki ipeğin kutrudur. Şimdiye kadar muhtelif kalınlıkta ipek çıkaran denye makinleri fabrika- nın ihtarı üzerine işçiler çok dikkat sarfetmeğe mecbur olmuş- lar, bu suretle kumaşlarda yol yol olma kusuru kalmamıştır. Küçük sanayi erbabının vücuda getirdiği, fakat ipek iş fabrikası- nın imal etmediği meselâ krep döşen gibi bir ipekli cinsini kü- çük sanatkârlara yol gösterip biç komisyon almadan satmağa vasta olmakla, elde stok mal kalma- masına çalışır ve piyasa hercü ve merçlerine mani olmağa gayret eder. Bu kabil sanatkârların müş- küllerini bal eyler. Hülâsa ipek- giliğin nasıl tesis ve inkişaf etmesi lâzımgeldiğini daima göz önünde tutarak bunu neşre uğraşır,