29 Kasım 1931 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
Sahife 8“ — ———— Akşan 2. Teşrinisani 1931 Ankara mektuplar: Iki vekâleti işgal eden küçük bir mesele Hükümet hesabına eser yazanlara verilen paradan kazanç vergisi tevkifi lâzım gelir mi? Ankara 42 (Hususi) — Kanüu- cılığın bazı garaipleri olur: bir kanunda yazılan bir ibare, başka bir kanunun bir cümlesine uymaz. Kanünu' hazırlyanlarm, © tasdik edenlerin hatırlarına bile gelme- miş birtakım güçlükler çıkar. Hukukçuluğun bir güç tarafı var- dır: Oda kanun metninin her kelimesine, her virgülüne, her harfine” birer mana vermeğe çalışa çalışa insanın bir makine halini alması, metne harfi harfine sadik kalacağım diye akli muha- kemeyi unutu vermesidir. Türkiye yeni kanuları da ruhun şekli; ananın * metne hâkim ol- duğunu! sarahaten kabul etmiştir; Buna“ rağmen: hususile" maliye işlerinde - memur' zihniyeti 'ekse- riyetle içtihada: mani bir” duvar halinde gene şekillere ve metin lere: bağlanmaktan; kurtulama- maktadır. işte bu kabil mes'elelerden biri de maliye ve maarif “vekâlet- lerini işgal etmektedir. Mes'ele kazanç vergisi kananu ile geçen sene memür maaşlarından da ver- gi tevkifi hakkında neşredilen kanunun birbirine olan irtibatm- dan döğüyor; Malim olduğu üzere kazanç vergisi kanunu müellif ve muhar- rirleri vergiden müstesna tutmuş- tur. Buda pek haklı ve doğru bir » Çünkü memleketimizde li ve mularrirlike henuz bir meslek halini bile alamamıştır. Okur yazarr az; hele ciddi eser- lere rağbet ederleri azdan az olan bir memleketteyiz; Bu iti- bar'ile telif ve yâ terceme olarak kitap, risale, makale, tefrika ve saire vücude' getiren müharrirler- den vergi almak, Türkiyede yeni vücudbulmağa çalişan ve vücut bulması elzem olan bir mesleği daha doğmadan öldürmek olurdu. işte bu mülâhazalarla kanun müellif ve muharrirlerim-eserlerin- dem kazandıkları parayı vergiye tabi tutmamış. Buradan” alınacak vergiye sanki" bir prim şeklinde telif ve tahrir. meslekini teşvike hasretmiştir. Kazanç vergisi Barem kanunu mucibince devlet memurlarının maaşlarına ve ücretlerine şamil değildi. Barem yaptldiğr vakit bütün maaşları kesilen ve her ay başı muhasebe bordroları sütun- lari içinden çıkılmaz bir kala- balık haline sokan nispetleri hesaba katarak memiürlara safi verilecek' parayı tespit etmişti. Sonra ihtiyaç yeniden maaşlara devlet hazinesinin ef uzatimasını iktiza ettirdiği için ayri bir kanun lâyıhasile devlet, vilayet ve bele- diye memurlarının maaş, ücreti ve saire namlarile aldıkları para- lar üzerine de yeni bir vergi kondu. Buna dair olan kanunda nasilsa müellif ve mütercimlere devlet daireleri tarafından verilen ücretin vergiye tabi olmayacağının zikri unutulmuş, yahet hatıra gelmemiş. Şu küçük © unutkanlık eserinin verdiği neticeye bakımız: Bilfarz siz bir kitap yazdımz, bu kitabı 2,000” liraya, 3,000 liraya bir gazeteye, bir; matbaaya veya bir kitapçıya satabilirsiniz. Alaca- ğınız pâraden kâzanç vergisi tevkif edilmez. Fakat aynı kitabı, bilfarz beş yüz liraya maarife veriniz: Bu defa devlet hazinesinden: iş-bedeli olarak çıkan bu: paranin kazanç verğisitik ödemeniz. lâzım. geliyor. Kanun -inceliklerile kafası dön- memiş, yahut “ menfaatı hazine ,, desturunun en maddileştirilmiş bir şekline mebni saplanmamış her hanği bir adam bu vaziyette ki mantıksızlığı görür: Memleketimizde telif san'atini teşvike ihtiyaç varmı? Var! Bu teşvik için hanği vasıtaya müracat ettik? Verği maafiyeti vasıtasına! o halle her'hangi bir müellifin eserinden kazanacağı paradan vergi almıyacağız! Bundan: tabii bir netice olamaz. Şimdi bu ne- ticeyi “amma kitabını kitapçıya satarsa vergi yok, devlete satarsa vetgi vâr,, diye teşvik etmekte ne hidmet: olabilir? Halbuki: Maarif o vekâletinin. tabıni üstüne aldığı eserler, ekse- riya. alelâde halkım çok rağbet etmiyeteği- yüksek eserlerdir. Vekâlet bir roman ve ya bir ti- yatro' kitabi gibi: halkın. büyücek bi? 'kütlesince rağbet edilen eser- leri basmaz. İlmi, fenni, edebi yüksek “ kitapları alır. Bu halde bu türlü kitaplara alelâdelerinden daha imtiyazlı bir muamele icrası lâzım gelir. Lakin kafasında mesüliyet kor- kusundan başka bir şey yaşamiyan basit memür zihniyeti işte bu manasızlığa da kendini kaptıra- bilmektedir. Türkiyede eksik olan orta memur sınıfı vücut buluncaya kadar bu kabil karışık tefsirlerin önüne geçilemiyecektir. Maarif (o vekâleti (vaziyetteki mantıksızlığı göz önüne alarak maliye vekâletine müracaat etmiş, esasen, kazanç vergisinden maaf olan: telif, tahrir ve tecüme ücret- lerinin Hükümet kasasından verilse vergiyg tabi tutulmayacağının tasrihini istemiştir. Maliye: vekâ- letinin büna muvafık bir cevap vermesi' ümit edilmektedir. En büyük elektrik fabrikası Avrupamn'en büyük elektrik | fabrikası Alman- yada yapılmıştır. | Bu fabrika saatte 140 bin kilovat elektrik istihsal edecek kuvvette makinelerle mü- cehhezdir. i Fabrika bir çok şehirleri (tenvir & edecektir. z | bir eser kazandırmağa muvaffak * tarafından Devlet Talâk paytahtı Amerikada iki şehir ara- sinda garip bir rekabet Amerikada Arkansas eyaletinde Hot'- Springs şehrile Reno şehri arasında dehşetli bir rekabet hü- küm: sörüyor. Bu rekabet, her iki şehrin de talâk paytahtı unvanmı kazanmak hususundaki iddiaların- dan ileri geliyor. Bu iki şehirde (talâkkararı almak gayetkolaydır. o Onun için karılarından ve yahut kocaların- dan boşanmak isteyenler, Ameri- kanın (muhtelif © eyaletlerinden buraya koşuyorlar ve boşanma kararı alıyorlar. Her iki şehir mahkeme ve belediyeleri de boşanma şartlarını ve sebeplerini kolaylaştırmak için muhtelif tetbirler ve kararlar da ittihaz ediyorlar. Ezcümle Arkansas eyaleti tem- yiz mahkemesi, talâk işlerini inhisar altına almak isteyen Hot - Spiring şehrinin tarafını iltizam için boşanma kararı almak için mez- kür şehirde ikamet müddeti şartmı üç aya indirmiştir. Hot - Spiring şehri Obelediyesi, bu karar sayesinde, rakip şehri talâk bahsinde mağlup: edeceğini ve bütün — talâk taliplerinin oraya akın. edeceği ümidindedir. Hot - Spiring şehri belediyesi, Arkansas temyiz mahkemesinin bu kararmı ilân ederken, şehir ıklimiinn ve havasının da pek lâtif olduğumu ilâve etmeği de unutmamıştır. Bir izdivaç Sırp kralının kardeşi bir avukatın eski zevcesile evleniyor Belgrat 25 — Yugoslavya' kra- lının biraderi oprens Nicolanın Bükreş avukatlarından birinin mutallâkasile yakında vuku bula- cak izdivacı: Belgrat. sosyetesinin en yeni dedikodu mevzuunu" teşkil etmektedir. Kral bu evlenmenin şiddetle aleyhinde olduğu için orduda umumi müfettişlik vazifesini ifa eden biraderine gayri muayyen bir müddet için mezuniyet ver- miştir. Bir rivayete göre Kral izdivacı gayri muteber addedecektir. Çün- kü kendisinin bu husustaki rızası alınmamıştır. Gariptir ki Balkan hükümet merkezlerinde bunca dedikoduya zemin olan bu monden hâdise Bükreş matbwatı tarafından süküt ile geçiştirilmektedir. YENİ NEŞRİYAT Devlet matbaasında basılan eserler Türk tarihi tetkik cemiyeti azâsi tarafından vücuda getirilen tarih serisinin birinci cildi Devlet mat- baasında gayet temiz ve nefis bir şekilde basılmıştır. Bu birinci ciltte, tarihten evvelki zamanlarla eski zamanlardan bahsedilmek- tedir. Kitabın sonuna ilâve edilen index eserin kıymetini, renkli harita ve resimler de cazibesini artırmaktadır. Milli kütüphanemize bövle güzel olan Tarih cemiyeti ile Devlet matbaasını tebrik etmeği vecibe addederiz. Bundan başka Maarif vekâleti matbaasında bastırılan Kütahya mebusu Recep beyiniki ciltten mürekkep “Medeni kilgiler,, i, “Orta mektepler için riyaziye dersleri, ve “Fen bilgi- leri,, de intişar etmiştir. Bu eserleri kari'lerimize hara- retle tavsiye ederiz. | Ilk tecrübe Bandırma mektupları Kooperatif faaliyeti pek ziyad e ilerledi Ziraat bankası köylüden borç mukabilinde zeytin de alıyor İİ mma Bandırma Ziraat bankası Bandırma 26 (Hususi) — Size bu mektubumda © Bandirmanın iktisadi vaziyetinden bahsedece- ğim. Bandırma iktisadi faaliyetin başında Ziraat bankası bulunmak- tadır. Bu sıralarda Ziraat bankası çok çalışıyor. Bandırmada evelce ziraat ban- kası bir memuriyet hâlinde idi. İşler çoğalmca bu memuriyet; müdürlüğe tahvil edildi. Ve eski 20,000 lira sermaye 135,000 lira- ya çıkarıldı. Banka hâlen 350,000 liralık iş yapmaktadır . Ziraat bankası köylüye iki'şekilde yardım ediyor: 1 — Köylünün kooperatifler- den istikraz ettikleri (oparaya karşılık olarak verdikleri senetlere mukabil o kooperatiflere' yardım... 2 — Köylere gönderile me- murlar vasıtasile mahallinde yar: dım ve ikrazat. Her iki şekildeki yardım 120000 liraya baliğ olmuştur. Müdür Salih bey kooperatif teşkili hu- susunda pek fazla çalışmaktadır. Salih bey köy köy dolaşrak kooperatif işlerile meşgul oluyor. Şimdiye kadar yapılan koopera- tifler şunlardır : İ Erdek kooperatifi, sermayesi 3410 lira, Edincik kooperatifi, sermayesi, 9860 lira, Manyas kooperatifi, sermayesi 1330 lira, Kızılköy okooperatifi sermayesi 800 lira, Darıca kooperatifi ser- mayesi 803 lira, Gönen koopera- tifi, sermayesi 6000 lira, Sanköy kooperatifi, sermayesi 3000 lira. Bütün bu kooperatifler faaliyet- tedirler. Edincik kooperatifi 13000 Erdek 10000, Manyas 2500 lira ikrazat yapabilmektedir. Bumlar- dan başk diğer kooperatif teşkili Şehirlerin Paris se- ka klarında asfalt üze- rinde araba- lar pek az gürültü yapmakla beraber bu gürültü de fazla görük müş ve So- kaklara kalın bir nevi lastik döşen- mesi düşü- nülmüşt ür. — # a olarak cad- delerden birine lastik döşenmesine başlanmıştır. Resmimiz ameleyi lastik döşerken göste- riyor. Caddelere konacak lastikler Üzerinde yürürken katiyen ses çıka konan bu lastikler" serrelerce dayan | salamura Müdür Satih bey için de çalışılmaktadır. o Zıraat bankası (kooperatif (o teşkilâtını yaparken köylüyü alıpvericilsrin elinden kurtarmak esasların: na- Zarı itibare almaktadır. Ziraat bankası bazı yerlerdede mukabilinde (o ikrazat (yapıyor. Meselâ: Erdek (müstaksilleri-e zeytin o mukabilinde avans verilmektedir. Banka borç mukabilinde yaş zeytin de kabul etmektedir. Banka ideresi bu zeytinleri kendi depolarında tuz- lıyor. Ziraat bankâsimm buradaki kumbara faaliyeti de mükümdir. Burâya' geçenlerde 100 kumbara getirilmiş, (hepsi de bitmiştir. Banka kumbara için yeni yeni müracaatlar karşısında kalmakta” dır. Yakında bir çok köylerde ziraat kooperatifleri teşkil oluna- caktır. gürültüsü muşambalara İenzemektedir. rmiyor. Bazı gazinolatın kollerine mıştır.
