2 Haziran 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

lİrak Macerası Iraktaki genç mtlliyat. perver unsarlar vatandarı- Rin geçirdiği çu — müşkül dakikalarda vaziyeti hak. kiyle idrâk ederlerse çok faydalı iş görebilirler. Fa- kat realitegi gözden kay- bederek “hülyalar — peşine düştükleri takdirde Iraka iyilik yerine pek büyük fenalık etmelerinden kor- kalur. ea Yazan: Hüseyin Cahid YALÇIN ir aydanberi devam eden lrak macerası artık son safhasına girmiş — görü- | nüyor. Yeni bir vak'a zuhur et- memek şartiyle bu müânasız ve yersiz hâdise tarihe karışmış o- İacaktır. Irkalılar için birdenbi- re vahim ihtilâtlara yol açacak gibi görünen isyan hareketinin | mümkün olduğu kadar az zarar- —) — la bastırılmış olması, Irak dost- | ları için memnuniyeti mucip | bir haldir. Iraklılar için de bir ders teş- | kil ederse bu maceranın bir fa-| idesi bile olmuştur. denilebilir. | Irakta İngilizlere karşı düş- manlık hareketi bir Alman ha- zarlığı neticesi mi idi, yoksa Al- manların yardımı ümit edilerek | birtakım mahalli ve şahsi men- Giridi talıltyo eden İngiliz aaker leri bu adaya “ Prens Öjen,, ! takip ediliyor Norveçdeki Alman Ami- ralı niçin intihar etti? faatlerin sevki ile girişilmiş dü- güncesiz bir macera — mahsulü mü idi? Düşmanlık hareketleri bir ay devam ettiği halde Al- manlar esaslı bir yardım yapa- madılar. Bu belki hesapların uymamasından — dolayıdır. E- ğer Almanlar Irakta, Filistinde ve Suriyede İngiltere aleyhinde bir arap haneketi vücude getir- meğe ve ayni zamanda Libya- dan Mısır üzerine ümeğe muvaffak olsalar Giride ve Kıb- | rısa yerleşerek buralardan da tayyartlerle İskenderiye ve Sü- | veysi iz'aç ve tehdit etslerdi, Mısırdan — İngilizleri uzaklaştır- mak için belki kuvvetli bir ü- mit besliyebilirlerdi. Böyle bir Alman plânı var mı idi, yok mu idi” Varsa boşa çıkmış ve Al- manlar için epeyce büyük bir hayal sukutu tevlit etmiş de- mektir. Bu derecedeki sade Gi- ritte yerleşmek bile bu muvaf- fakiyetsizliği telâfi edemez. İn- gilizler bir kere Irak hareketini tasfiye ettikten sonra artık Fi- | listinde ve Suriyede kendi a- leyhlerinde müessir bir kıyam- | dan pek endişe etmiyebilirler. Mısıra hücum için böyle ge- niş ve umumi bir Alman plânı- nin uzaktan seyircilerin zihnin- | de doğmuş bir ihtimal olması da mümkündür. Çünkü Alman- ların Jraka bütün yardımları mik tayyare yollamağa | etti. Suriyeden de cep- | k ettirdiler. Bu daha | ne Fe ade Irakta bir Londâra, 1 taa),— İngiliz bahriyesi Almanyanın Prinz Bugen kruvazörünü — aramağa toplarla mücehhezdir. Prinz Bu- gen kruvazörü Bismark zırhlısı İle beraberdi ve bu zırhimın tah- ribi üzerine bundan 8 gün ev- (Sonu sayfa 5 sütun 6 de) Galatasaray Fener- bahçeyi 2 - 1 yendi İki ezeli rakibin karşılaş- maları çetin oldu W ei Beşiktaş ta İstanbulspora galip N İngiliz düş- manlığı hareketi - başladıktan sonra fırsattan istifade için gösterilmiş bir tehalüke benzi- yor. Böyle de olsa Almanlar I- hareketinden kâfi derecede | stifade edemediler ve — İngiliz- | lerin başına esaslı bir gaile a- çamadılar Müttefiklerimiz Irak mace- rasından ucuz kurtulmuşlardır .| Çünkü bu hareket vaktinde ya- Dünkü Fener - pilmiş - ve iyi lertip edilmiş ol. | Veti ellerinde tutanlar biraz mü- saydı kendilerinin ktaşına ciddi| teşebbis ve haris cah iseler hü- bir gaile açabilir. ve muayyen| Kümeti ellerine geçirebilirler. Bu bir zamanda Misir ve Filistinde-| Çok fena bir misaldir ki bütün ki vaziyet üzerinde fena iki tesir | İrakın mesut bir surette terak- yapabilirdi. Bu bakımdan Irak , ki ve inkişafı ve istikbali üzerin- de meşum bir rol oynayabilir hâdisesi İngiliz dostlarımız için de bir ders teşkil ederse de pek| İrakta hükümet darbelerinin pahalıya satın alınmış sayılma-| tevalisi memleketin dahili em- malıdır. Çünkü kâfi derecede | niyeti bakımından çok müessif tesirler yaptıktan başka h: zuhur | te de Iraf hükümetinin ciddi i yeti, istikrarı ve Irak milletinin hür ve müstakil bir idareye |- yakati hakkında kuvvetli şüp- heler doğurur. Bu yoldaki vazi- yetler her yerde ve daima ecne bi istilâlarını davet eden — bir meş'um - unsurdur. Irak bilha: sa son hâdise ile kendisinin bünyesinde böyle öldürücü bir tohum olduğu zannını vermi: tir. Irakın milli mı müteyakkız ve tedbirli davran- iç- mış olsalardı. Bu vak'a etmiyebilirdi. Irakta maattecssüf sağlam ve müstakar bir vaziyet öteden- beri teessüs edememiş gibi gö- rünüyor. Genç Irak kralı h nüz pek küçük bir çocuktur. . Irak hükümet hânedanı asir- lardanberi memlekette kök sal- maş bir müessese olmadığı için bir takım taliplerle ve rakiplerle | çarpışmak tehlikesine maruz - nfaati namı- dur. Kralın küçüklüğü bir çok| ng bu tesiri izale etmesi bir ve iştihaları tahrik ediyor. Krallı-| cibedir. Bağdada — yerleşecek ğin henüz yeni bulunması bu| naibe çok mühim ve zor bir va- yüksek mevkie erişmek hu-| zife terettüp ediyor. — Çocuk gusunda kendilerinde de ayni bü - derecede hak bulunduğunu - ta- hayyül eden kimseleri teşvik edecek bir âmildir. Irakta şimdi- ye kadar bir iki hükümet dar besi vukua geldi. Ve askeri kuv. kralın küçüklük devre yük bir sükün ve asa inde geçmek hem kral hânedanının, hem Irak milletinin menfaati iktızasındandır. Iraktaki genç milliyetperver unsurlar vatan- Galatasaray maçından bir ımtiba —Yazısı dördüncü sahifemizdedir— ırakta Harp harekâtı sona erdi Petrol tesisatında hiç bir hasar yok kondra, 1 (aa.) — Beyrut radyosu mütarekenin imzalar - Mas'ıudan sonra Bağdadda neş - redilen tebliğ hakkında malü - mat vermektedir. Bu malüma- ta göre tebliğde ezcümle şöyle (Sonu sayfab eütun 3 de) x larının geçirdiği şu müşkül da- kikalarda vaziyeti hakkiyle id- râk ederlerse. çok faydalı iş görebilirler. Fakat realiteyi gözden kaybederek hülyalar peşine düştükleri takdirde Ira- ka iyilik yerine pek büyük fe- nalık etmelerinden korkulur lrak bugün umumi bir Arap ittihadına begik yahut baba o- lacak kadar kuvvetli, mütesa- | nid ve müttehit değildir. — Bu| elzem şartı ele geçirebilmek | için her şeyden evvel, Irakın kuvvetlenmesini, terakki etmesi- ni temin etmeyi düşünmelidir. Irak çok büyük hedefleri henüz kucaklayamaz. — Fakat — Irakı mesut, müreffeh ve asayiş içinde yaşatmak vazifesini mü- kömmelen ifa edebilir. Büyük Arap vahdetinden evvel Tâzım ve âcil olan vazife de budur Memleketlerini çok sevdikleri güphesiz olan Irak milliyetper verlerinin bu nokta üzerinde derin derin düşüneceklerini ü mit ederiz. Trakı selâmete ve Baadete götürecek yol, milli hâkimiyet idealinin mümessili olan İngiltere ile elele vermek- tir. Hüseyin Cahid YALÇIN çıkarlarien hariciye nerzareti-| ni bir suâle cevabı Berlin, 1 (aa.) Husuet| mehabir bildiriyon: Hariciye nezaroti — sözcüsü, Meriç nehri- üzerinde Türk ve Yunan hudutları arasındaki köprünün yapılan müzakeneler neticesinde yeniden tesis edil - mek Üzere olduğunu bildirmiz- mm»mmm»% nin gerek-Almanyanın münaka- Ht yeniden tesisinde menfe-| - attar -bulunduklarını — ilâve et- mekle beraber, bumun Meriç ile' Dedsağaşiaracinda - Bulk, - Nevyork, 1 (aa.) — Nevyork garlar tarafından »edilme- * belediye remt B. La Gulrdiu, Taiş olan arazirtin Tüirkiyoye'ter- | “Hitrriyethkartar, - mitinginde kedilmiş- olması tiünasıma - gek miyeceğini — kaydetmiştir. Ya- muallakta bulmman bu mmtaka- nım kime ait olacağı mesalesi ile hiçbir alâkası yoktur. RESMİ. E—HARP—İ TEBLİĞLERİ | İngiliz. Resmi Tebliği | Kahire, İ (aa.) — Orta şark| İngiliz umum? karargâhımın teb- liği: Libya ve Habeşistanda kay- de değer bir değişiklik olma - mıştır Irakta Raşit Alinin ve ave- nesinin firarından sonra Bağ - dadda idareyi temin etmek üze- re kurulmuş olan komita tara- fından talep edilen mütareke, tarafımızdan kabul edilmiştir. Şehirde sükün hüküm sür - mektedir. (Sonu sayfa 6 sütun 6 da) HARP—, VAZiYETİi Süveyş etrafında YAZAN ) Emekli General Kemal Koçer Süveyş iki küre parçasını birbirinden yarran ve doğuyu batıya Bağlayan bir şehrahrtır. Akdeniz emniyeti - balta landığı güne kadar Britanya, ana yurtla doğu arasında ir- iııı»mm bu kanal ile temin e- diyordu. İtalyanın harbe gir- | mesiyle Cebelüttarık - Sü- veyş hayat damarı işlemez bir duruma düşmüş gibidir. Britanya — imparatorluğu, başı adada olan bir vücuttur. (Sonu sayfa 4 sütun 4 do) —a <oe” mramamemanme çekildiler 15000 asker şim- diden -Mısıra nak- leditmiş bulunuüyor İki-hafta-devam eden harpte Ab manlar büyük za- rarlara uğradılar harbiye nezaretinin tebliği: Bu harbin hiç güpbesiz teni, şiddetli çarpışmalarını teşidi e- devam etmiştir: — Bazan hir millet harbe ka- rar vetmeğe mecbur kalır. Bu ne kadar erken olursa o nisbet- te iyi olur. Amerikahlar, B. Hitlerle müzakere etmekdense İngilizlerle beraber kazanmağı tercih ederler. Belediye reisi, infiratçıları ge vezelikle itham etmiştir. Seyrüsefer tarifelerinde değişiklik Yaz münasebetile hazır- lanan yeni tarifenin esasları Devlet Demiryollarının — Bi- rinci İşletme Müdürlüğünün hazırladığı yeni yaz - tarifesi, dünden itibaren tatbik mevkiine girmiştir. Bu tarifeler, mevsim dolayısiyle Anadoluya ve şehrin Anadolu yakasına göç eden hal- kın ihtiyaçları göz önünde tu- tularak — yapılmıştır. Bundan dolayı, Haydarpaşa - Pendik banliyosunda bazı de- ğişiklikler yapılmıştır. Haydarpaşadan — Pendiğe ilk tren, sabahları eskisi gibi saat 6.45, son kalkıs da eskisinden 10 dakika daha geç olarak 23,10 da kalkacaktır. Ayrıca, cumartesi günleri gece yolcularına bir 'Sonu sayfa 5 sütun 6& Hergeleci İbrahim Bugün başladık 4 üncü sahifemizde bulacaksınız ve pazar ko- ) Sos0c00OAAE İstiklâl uw.eı.şrmıı'l'î hakkında sersem« ce lâflar söyledi Adanadan Fran- sızları kovmağa bizi İngilizler teşvik etmiş Paris, 1 (aa.) — Ofi: Aııi’ ral Darlan matbuat mümi lerine yaptığı beyanatta şun ları da söylemiştir: — İngiltere için bütün bahasi neler meşru bir itham sebebidiz Almanya ile İtalyaya yiyecek,i malzeme verdiğimizi, onlar he-' sabına silâh naklettiğimizi ilerii sürmeleri hep böyle bahaneye müstenit ithamlardır. Hakikat? te bütün bu hareketlerin bir tek' (Sonu sayfa 5 sütun 2 de) ? alatasaraylıların anevi pilâv güni mezunlar dün mektepte top- k eski hatıralarını yâd ettiler; | | | Galatasaraylılar pöivlarını yerken ğ Her sene olduğu gibi bu se-| mekteplerinde toplanarak meş- ne de Galatasaray İisesinin es- hur ve an'anevi plâvlarını ye- ki ve yeni bütün mezunları dün | (Sonu sahife 3 sütun 7 de) LFıKkrRa | Nutuk Bolluğu ister. Bu zamanı elde etmek ise ancak nutuklarla mümkündür. kabul etmeli, Binaen...aleyh: Londranın, Vaşingtonun, Tok yonun, yahut Çat gölünün nu- tuklarımı görmeli ve tabii kabul Yazan : Aka Gündüz Bir okuyanımdan — (okuyucu yanlıştır.) mektup aldım. Çe- şit memleketlerdeki nutuk bol- hağundan şikâyet ediyor, ve, biraz da bedbinlik gösteriyor. Okuyanımın — (okuyucumun yanlışlr) bedbin veya nikbin olmasına karışmam; isterse i- kisi ortası olsun. Ben yalnız, benden sorduğu- | na cevap vermeğe çalısayım | Nutuk - Romalı midir, Pata- | gönyalı mıdır, şimdi hatırlıya- | Biyorum - Çiçerondanberi, bel- | ki de ondan önceden kalma bir yahut si- ginirleri yatıştırma nirleri tepreştirme — sistemidir Alkışlanan nutukla — ıslıklanan nutuk arasında soğaa zarı ka dar bir fark Vardır. Nefesi hızlı bir nutuk o zarı yırtabilir O zaman alkış yerine ıslık ve 18- Jık yerine alkış duyulabilir. Bu günkü piyeste eski tirad ne ise, bugünkü kulaklarda nutuk o- dur.. Yalnız şu ayırdımla: Eski nutuk insan kazanmak içindi yeni nutuk ise zaman kazanmak içindir. Bundan — ötürüdür. ki, Bay Londra ile Bay Vaşington nu- | tuk yarışına çıkmışlardı. | — Ortalık Makdonaldın, Blumun | Nevyork faizcilerinin eline dü- | şimi iyeti bir acayip şekil kil aldı? Ne olacak, gün —gördüğünüz şekli aldı | Gizlemeğe lüzum yok Şimdi ise o herze kırdıkları potu reksedi. Bunun için de vekillerin amir etmek ge- aman etmeli, Yirmi iki yıl otur. Pipo çek. Boş bir silâhsızlanmazlık man- tığına yelken indir; ondan son- ra da şıpınişi zafer bekle! Böyle bir kuruntuya develer değil, saksağanlar bile güler. Ya ne olacak ? Olacağı belli: Za- manı ve fırsatı kaçırmıyanlara karşı zamanı ve fır: mek için mesafe geçmek lâzim. Bu mesafe ne tayyare ile geçi- lir, ne hav ği ils. Ancak nutukla geçilir. Nutuklar sinir- leri yatıştıracak, — sinirlilikler? giderecek, kayıpları teselli ede- cek, kazançları mübaleğalandı. racak, ve bu suretle genişletilen fabrikaların randımanlarını art- tıracak olan zaman elde edilex cek. Harp bunun için uzayacak. Ve nutuk bunun için pike tay- yare filolarının vazifelerini gö Tecek. | Okuyanımın — (okuyucumuni yanlıştır) nutuklara kıım&maı* Sı da bundan dolayı icap eder. Yalnız şu farkla; Nutuk var;i nutukçuk var. Bunu ayırdede-i meden nutuk yarışına çıkanla! ganyan deği âse bile gel Okuyanıma tavsiye ederim: | Bedbin olmasın. Nikbin olmas sın. Sadece Atatürkün kurdus, ğu ve Milli Şefin güttüğü Türki siyasetine, bütün bir sadakatlel uysun. Davaların dir, ne bura, ki merkezi ne şura; Ankaradır Ani zz L