4 Şubat 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 2
«Valsbeumumiyotle v0- ökta; yahut. ormanlarda W Kimsesiz ve çacuklardan . müteşekkildir. (tanda'bir hayfi kadın müsaesesasi (Yardı. - Bunlar, umumiyetle —İn- giliz mekteplerinin örneğiidi ve İfalebe Müslüman, Hinda — kıdda- İrmdan ibaretti. Fükat;lady A- Minenin alâkadar olduğu bir İyetim yurdu- vardı ki. bence :bu' mütevazi' mekteb — Hind. müslü manları tarafmdan?yaşlılmış o dan milesseseler — arasında İfhâydalsıydı ve * Hindistanın fa- Kir ekseriyeti için bazı dardan idesi Hür'ilk mekteb ör. neği idi. Talebe umumiyetle sokakta iyahud . ormanlarda — bulunmuş İkimsesiz ve metrüil. çocuklar - 'dan müteşekkikdir. Köz ve-erkeli| tarafları ayrıydı. BErkek tarafı beş ile on beş' yaşında çocuklardan . terekküp ediyor. Kendi elleriyle pamuğu |* eğrilmiş, bezi dokunmuş — ku - maştan esvap giyiyorlar, hattl esvabı bir muallim kendileri biçip Wm kaplarının derisini kendileri de- bağlıyor, kendileri kundura ha-iç line sokuyor. Örücülük, kumaş- çılık, doğramacılk, — dabağlık,|' kunduracılık, — sepet - yapmak,| ,ve demircilik başta olmak üzere Hindistanda umumiyetle lâzım olan herhangi el san'atini her' çocuk öğreniyor, buradan çkıkn-i ca Hindistanın her yerinde ken- disine bir iş bulabilir. Bu mües- sesenin bütün eşyası talebe ta- (rafından yapılmıştır. -Bu küçük- 'leri Çengelistana atsanız muhit- Ylerindeki ham maddeleden basit, Yakat medeni bir hayat seviyesi'| için lâzım olan eşyayı” yapabile- tek kabiliyeti edinmiş bulmu- 'yorlar. Belki iş, bilhassa faydalı ve hattâ azıcık ruhlarını okşi- Yan işi yapmak bu ormandan. toplanmış çocukları normal ve gihhatli yapmıştır. Müessesenin tahsil tarafı da hayli amelidir. Tedrisat dört muhtelif lehçede yapılıyor. Çen- geistandan gelen — çocuklarım hangi lisana mensub bir cema- |* atin evlâdı olduğunu nasıl-tayin |. ettiklerini sordum. Terkediümiş | çocukların üstlerinde daima bu' meseleyi halleden-bir nişane bu- lunduğunu- söylediler . Bu müessesenin kız.tarafı da iyi idare edüilyordu. Kızlar aşçı, yor. Ev idaresi. ilminin. her besini pratik bir şekiide görü -|” yorlar. Hyderabad'tlar aşçı Bundan başka herhangi Etndu. ve yahud Müslüman san'atısa-; hibi-bir. işçi ve-yalıd-esnaf da, eğer iyi bir ev kadını almak is- terse bu müesseseye.müracaat ediyor. İdare heyeti, adamınm 4h- lâkı ve hayatı hakkında tahki-; kat yapıyor, ve kızı evlendirdik- || ten sonra da üÜç, dört sene koca- gınin kıza muamelesini, yani ev hayatını yakından takibşediyor. Hizmetçi olarak verdikleri kız- ların da hayatını ayni dikicatle AYLIK AYLIK 7 Mubarsam 1360 22 İldincikânun 1384 | Günâ6 Ay.Z Yit ŞN - Kamılit, 4 Şubat 1981 SALI r yRRKlar | n edilmtesin inde olunmaz vebumların kaybolmaların. dap doleyi hiç bir mesuliyet kabul ea » sehrimize dönmüştür. | Vapur tamirat malze- ; edilecektir. - YAZAN : - HALİDE EDİB | No. 6 6——- Müessesenin yemeğini kızlar | pişiriyor, çamaşırlarını - kızlar yıkıyor, söküklerini de anlar di- kiyorlar. Mücssesede biri Müs- Kimanlar için, biri Hindnlar için iki mutfak vardı. Bu ayrılık bana biraz garib geldi. Çünkü, | en aşağı castelerden gelen Hin- dular da et yiyen tekından idi- | ler. Mesele sadece bu Hinduların bir-müslüman tarafından pişiri- len yemeği yemedikleri gibi ay- | mirsofrada da oturmaumalarından | ileri geliyordu. | O akşam ev sahibleriyle bu| müesseseyi hayli münakaşa ebl tik. Öğrenmek istediğim — bazı noktalar vardı. Te neden dört-dimanda | hayırlı ınkışaf 1940 senesinde idhalâtla ih- racat arasında lehimize ola- rak 42,523,778 lira fark var| Dış ticaretimiz.hakkmda ve-| Tezmi rakamlara nazaran içinde uza Toptantısı Mütli,nanayi-bil i he yet toplantısı bugün Ticaret o- tır. 600kı!o çıygeldı karaya gitmdş olan birlikler u- mumt kütihi Salih Pankooğlu| mesi-dakliden temin edilecek Va.pıu-hnmıun tamiratını ha riçten getirimeden dahilde temin emıa için tetkik ler yapılmaktadır. Denizyolları Umum Müdürü İbrahim Kemal | Baybura bu malzemeden bir kısmının Karabükte yapılıp ya- pilamıyacağını tetkik etmek Ü- zere Ankaradan Karabüke git- miştir. Mahallinde alâkadarlar- la yapılacak — görüşmelerden müsbet bir netice çıkarsa — bu kısım malzeme derkal sipariş Rumanyaya satılan pamuklar Ditn:Rumanyayae yeniden 300 zin lirahik pamuk sevkedi! - | müştr. Bundan başka diçer muhtelt? memlekatlere 800 bin Hralik ihracat muamelesi kay-| dedilmüştir. İ "N! BABAR urm.rrr EEDELLEED (- OKUYUCU <| DİYOR Kİ: Bir gazino sahibinin lsteği 1 Sirkecideki sazlı gazi- nolar-saat on birde kapatıldı- h halde Beyoğlu, Yenikapı ve Samatya , Kadıköyde bütün saz yerlerinin saat birekadar açılmasındaki str ve hik- met nedir? 2 — Mücesesemin tarifesi Ü- çüncü sınıf olduğu bulde kü- şad resmi, pazar müsaadesi, saz ruhsatiyesi, kazanç ve sair vergilerim birinci sınıf ü- zerinden alınmasında.sebeb ve kanım icabatı nedir? 4 — Beyoğludna kabweler kahveyi 75 10 ve 15 kuraştan satmaktadır. Sir- kecide.sazlı yerler bile:kahve- mukabil 1940 ihracatımız —le-| hindeki fark 42528778 liradır. 1940 yılma*ait dış tücaretimiz de ihracatımızda 17051321 lira ile İtalya, 15 milyon 7T88.738 li- ra ile:Birleşik Amerika, İl mib yon 987 bin 172 Hra ile Rusya, 11550985 lira ile tere, 9.686.581 lira ile ya başta ve bunları 6.613.274 lira ile Fransa, 6 mil- yon 474 bin 568 lira ile Maca- ristan, 54059295 lira ile İsviç- re, 4645102 lira ile Çekoslo- vakya, 4406554 İira ile de Yunanistan takib eylemektedir. İthalâtta ise 11.224.310 lira ile İtalya, 10:305.997 Ia ile Ru- manya, 9665.230 lira ile İngi- tere, 8:083.236 lira ile Alman - ya, 7446.982 lira ile Birleşik ÂAmerika başta yer almakta ve bunu '*teiciben 2 milyan 5485 li- ra İle Macaristan, 1.925.145 lira ile de Fransa gelmektedir. İthalât ve ihracat maddele - rinde de ithalâtımızda 10 mik- yon 539 bin 360 lira ile mahrır kat ve züymti mademiye, 8 mil- yon 916 bin 075 lira jle makine- İer, 7.023880 lira ile her nevi gelik ve demir, 5.337.485 lira ile pamuk mensucat, 3.737.265 lira ile kâğrd ve tatbikatı, 3400434 lira ile kimyevi ve tıbbi madde-| ler, 15783883 lira ile camlar, 1257854 lira ile pamuk ipliği başta- gelmektedir. İhracat maddelerimizde de başta, 24:233.831 lira ile tütün, 17.453.642 1lira ile meyvalar, 13.019:473 lira ile zahire hu- bubat müstahsilâtı, 10361.072 lira ile pamuk, 6624227 lira ile nebati yağlar, 6.528.086 lira ile müstahsilâtı nebatiye, 2648619 lira ile balıklar, 2.284461 lira ile tohumlar ve 20502282 lira ile de yağlar gelmektedir. Şilep nakliyatının tanzimi Münakalât Vekâletile temas- larda bulunmak üzere geçen hafta içinde Ankaraya giden| Mıntaka Liman Refsi Refik A- . Mümaileyh, Türk vapur - larının hariç sulara sefer etmesi | ve Şilep nakliyatının vekület ei | ile idare edilmesi etrafında alf- kadarlarla görüşmüş ve dend nakliye tarifeleri hakkında nak tai nazarını ireh etmiştir. Türk vapurlarının bazı kayıdlar altın. da harfg sulara sefer etmelerine mili edilec öğrenilmiş- tir ; masraf kısmı Üzerindeki tedki- ; kat da ikmal edilmek üzere olup | müteakib celsede tab ve - tevzii. L Şcwğ (Bayp'tarafı 1 motde) seti altında toplanarak — şubat devresiiçtimalarına başlamıştır. İçtimada, meclis âzalarından başka belediye reis muavinleri, muhasebe müdürü ve diğer de- vair müdürleri hazır bulunmuşk; Parti Müfettişi Reşad Mimar - oğlu gehir meclisi içtimaını sa- miin locasından takib etmiştir. Vali ve Belediye Reisi Doktor Lütfi Kırdar meclisi açarken verdiği nutukta yeni belediyer bütçezi. hakkında izahat vererek demiştir ki: “— Üçüncüntihabdevresinin | üçüncü yıl şubat toplamtasını ar gayorum. Bu toplantı devresinde mesai- mizin mühim bir - kısmını 941 bülçesi teşkil edecektir. Vilü yet ve belediye daire ve miles- seseleri müdürlerinin hazırla - dığı bütçe üzerine daimi encü-li mence, müştereken — tedkikatta bulunduk. — Bunlardan vilâyet varidat ve masraf ve belediye- zün de-varidat kısmı yekünları- m tamamen tesbit ve — in- taç etmiş bulunuyoruz. Belediye maümkdin olacaktır. Daimi encü- menin bugün huzurunuza tak-ı dim ottiği bütçenin vilâyet kıs- mi varidatı (5.677.908) ve be- lediye — kısmı — varidatı da 68694T0) Hira olarak tesbit e- dilmiş bulunmaktadır. 940 bütçesi varidatına naza- ran vilüyet kısmında — 123.000 Hra ve belediye kısmında da 3561080 Hira Dir noksanlık — vare dır. Arzettiğim bu varidat kar nuna ve bütçe formüllerine" uygun!bir şikilde Yani-939 5e- nesi tabhsilütinı esas tutarak ayni zamanda 940 senesi altı ayhk tahsilâtının verdiği kanar atler de nazarı itibara alınarak tanzim olunmuştur. Bütçe muhammenatının - isti- nad ettiği 939 senesi hesabı kat'isi de bütçe ile birlikte muh- terem heyetinize takdim edilmiş bulunmaktadır. Bu hesabı kat'i- ye ve dainri encümence tedkika- tı ikmal olunarak bugün huzu- runuza arzolunan 938 senesi he- sabı kat'isine göre 988 senesi tahsilât vaziyetimiz 938 senesine ve 9d40-senesinden de şimdiye kadar yaptığımız tahsilât da sa- bıkına göre mühim inkişaf ve| tezayüt kaydetmiştir. Bilhassa üzerinde memnuniyetle durarak arza lâyık gördüğüm cihet ci- | han vaziyetinin iyiye doğru in- kişaf etmemesine rağmen verdi- ğim direktifler dairesinde her| sene tahsilâtımızın ve bütçe mu hammenatımızın. mühim teza- yüdler kaydetmesinin temin e- | dilmiş olmasıdır. Bulunduğumuz ahval ve şe- rait altında kat'i esaslı Lisansişleri ha kında vekâletin bir_îanjmi | Vekâletten taleb edilen ihra- cat lisanslarının cevabı gecik-| mekte olduğundan vekâlet mer| kezde teşekkül eden lisans| börosunu yeni memurlarla tak- viye etmiş ve lüzum görüldü; takdirde büroya daha fazla me-| mur tayinini kararlaştırmıştır. Vekâlet lisans muameleleri- nin gecikmesine sebeb olan di- ğer bazı âmilleri de bertaraf et mek için dün şehrimizdeki al: kadarlara yeniden bir tamim yapmıştır. Bu tamimde | le muamele yaptığımız — m: ketlerden fazla alacağımız b miş olanlar için fazla lisans leb edilmemesi bildirilmekte v talelmamelerin talimatname kümtlerine uyması itin telg yerine mektapla yapılması | Girilmektedir. r Meclisinin şubat toplantısı temin edilebilecek mı den bu fazlalık pek de az ehem- miyetli değildir. Vilkyet masraf bütçesine ge- | lince; havayici zaruriye fiyatla- | rında zarurf olarak husule ge-| len: mahsüs tereffllün — neticesi olarak bütçe masraflarını art- tarmak- mecburiyetinde — kaldık: Diğer kasımlarda ise mümkün olduğu kadar taasarufa riayet - kür bulunduk: Enmümence pek zaruri ve mübrem ihtiyaçlardan başka hiçbir ilâve ve zam der- pişine imkân bulamadık. Şu verdiğim kısa İzahatımla, vilüyet ve belediye varidatiyle vilâyet Tmasraf lasmmın ana hatlarım çizmiş bulmmuyorum. Yeniryıl bütçemizi vukuflu ted- kik nazarlarınıza — arzederken | hepinize devamlı muvaffakıyet- ler-temenni ederim. ,, Valinin alâka ile dinlenen nut kunu müteakib zaptı sabık - o-| kunmuş ve bütçenin tedkiki büt- | çe encümenine havale olunmuş- tur. Sarayburmu civarındaki Çam- lığın poligon yapılmak üzere | beden terbiyesi genel direktör- | lüğüne verilmesi ve Prens Ha- Hm tarafından belediye harası- ma verilecek aygırların kabulli hakkındaki teklifler alâkalı en-| cümenlere havale olunmuştur. Müteakiben general — Refik Münirin ölümü dolayısiyle mec- Hs, bir dakika ayakta süküt et- Meclis, cuma — ve salı günleri | toplantılarma devam — edecek- tir. Parti Müfettişi Ankaraya gidiyor Pârti Müfettişi, Reşad Mi - maroğlu Parti Genel Sekreteri ile temaslarda bulunmak üzere bugün Ankaraya gidecektir. Tramvaylarda tek ve aktarma biletler Şehrimizde bulunan Nafia Müsteşarı Hüsnü Karter bir kaç güne kadar Ankaraya gi-| decektir. Müsteşar burada bazı na- fia meselelerile tramvay idare- sinin tek ve aktarma bilet ih -| das tekliflerile meşgul olarak telebi makul bulmuştur. Bu hu susda yakında karar verilecek- | tir. Tramvay bandajı İstanbul belediyesi tram elektrik, tünel idareleri tram- vay buhranını önlemek üzere Rumanyadan bandaj getirmek için teşebbüslere girişmişti. Öğ-| rendiğimize göre idare bu hu-| susda Münakalât Vekâleti için| mMalzeme temin etmek üzere Rumanyada bulunan heyetle an | laşmıştır. Bandaj işini bu idare decektir. Altı senelik cinayetin suç ortak- tevkif edildiler ları dün Müddeiumumiliğe — yapılan bir ihbar üzerine Kasımapa bir evin bahçesinde a ştırm yapılarak bir takım insan k mikleri bulunduğunu ve bu ların morga kaldırıldığını yine bu sütunlarda yazmıştık. Müddeiumumilik ve polis fından yapılan tahkikatta kemiklerin Kasımpaşad atma Nadide isminc genç ve güzel bir dına aidi- ti anlaşılmıştır. ideyi öldürerek evinin e gömenin Kasımpa- şada bakkal Zeki olduğu ve onun da - buni bir müddet 'a ecelile ölmuş bulunduğu it edilmiştir. Ancak yapılan ihbara göre bu kanlı cinayetle alâkadar bazı kimselerin de bulunduğu hattâ suç ortağı oldukları İleri bu oturan Pa bahç ti Hf"vâ azı mecrar İarı iyi kapatılacak ——— Şehir dahilinde açılan çukur- lardan, intişar eden hava gazi- min o civarda oturan vatandaş. ların toprak altından ve mecra aralarından evlerine sızarak bu vatandaşların - ölümüne sebeb! olduğu görülmektedir. Bu hu susda belediye ve vilâyet esnali tedbirler almak üzere tetkikler yapmaktadırlar. Şimdiye kadar yapılan tetkikat hakitında bes lediyenin salâhiyettar bir azası bize gu beyanatta bulunmuştur. “ Şimdiye kadar yaptığımız! tahkikat bu hâdiselerin gu ge- Kilde cereyan ettiğimi göster -| mektedir. | Toprak altında bulunan -muh-| telif mecâri borularını tamir etmek üzere açılan çukurlar çok defa fenni bir şekilde kapatıl- mamaktadır. Bu sebable — ufalt bir tazyik havagazi borularını| çatlatmaktadır. Bu çatlaktan| sızan hava gazi mecari boşluğu nu takib ederek bazan o civar- da bulunan bir evin bozuk lâ-| ğım tesisatı içine nüfuz etmek-| te ve oradan da eve çıkarak, evde bulunan halkın gafleti yü- zünden müessif hâdiselere se- bebiyet vermektedir. Bu gibi hâdiseler, şehrimiz de zaman zaman vukua gelmek» tedir. Bunun için almacak asas- h tedbir mecarinin kapatılması işini iyi bir organizasyona bağ- lamaktır. Belediye bu hususta faaliyete geçmiştir. Şimdiden sonra şehir | dahilinde açılan bütün mecarf| bu işi üzerine alacak bir müte- ahhid tarafından kapatılacak- tır. Umumi teftişler İstanbul belediyesi dünden| itibaren şehirde umumi teftiş- lere başlamıştır. Dün ayrılan teftiş mıntakası Üsküdardı. Ya pılan teftişler esnasında birçok kimselere ceza zabıtları — tutuk muştur. Rektörün çayı İniversite Rektörü Cemil| Bilsel dün akşam üzeri Hukuk| Fakültesi talebesine- çay ziya-| feti vermiştir. Çaydan sonra| yapılan toplantı - esnaşında Rektör Cemil Bilsel - talebelere| hitab ederek demiştir ki: | — Ketdimi meslektaşlarım arasınıda bulmaktan samimi bir sevinç duydum. Hepinizi bu se-| vinçle selâmlarım. Hukuk —Fa- kültesi sınıflarını dörde iblâ-| ğımızdan beri siz ikinci mezun| sınıfını teşkil ediyorsunuz. Şim-| dar yaptığımız müşahe- sda çok iyi hare- ket ettiğimizi göstermektedir. Ben hukuktan doğruluğu ve anlıyorum. — Hukukçu| doğruyu Aarayan, bulan| en insandır.,, tör müteakıben eski hu-| zihniyeti ile bugünkü hu- farkı tel Rektördan lebelerden bazıları geçen sene- ki ve bu seneki çaylarda teba- aleplerde bu-| geç vakte sürülmüş ve tahkikat kımdan da di irilmiştir Müddelumumilik - bu tahki- üç zannı al- bulunanları - birer birer 3 ak ilk ifadelerini al- mış ve bünlardan lüzum gör- düğü iki tanesini dün birinci sorgu hâkimliğine vermiştir. Bunlar ölü bakkal Zekinin bu ba- kat neticesinde tnd ağebeğisi Kemal ile eniştesi bulunan İbrahimdir. Kemal ile Zeki dün birinci srgu hâkimliğinde birer birer sorguya çekilmişler ve hâkim- liğin gördüğü lüzum üzerine tevkif kararı almışlardır. Mevkuflar evrakları ile bir- likte müddeiumumiliğe iade edildikten sonra dün akşam tevkifhaneye — gönderilmişler- dir. Tahkikata ve takibata devam olunmaktadır. Him Köşesi Yazan: Prof.- Salı Wuri Koşifler, iktiralar —— Cwa buharile türbin İnsanlar takat memba: olarali yel değirmenlerinde havadan, su değirmenlerinde sudan, radan buhar makinelerinde buharından, daha sonra g. makinelerinde gaz veya benzin, petrol - buharlarından — istifade etmişler. Şimdi de civa buharr nı düşünüyorlar. İnsanlar asır. lardanberi düşen veya akan su- dan istifade etmişlerdir. Şelâla irtifa arttıkça, şelâleden elde & dilen takatm arttığını öğren | miştir. Niyagara şelâlesiyle çalıştırı lan ilk değirmenler 50 metre in tifamdaki şelâlenin küçük bi kısmını kultanmaları itibariyle pek randımanlı değil idiler. Bugün çalışan su çarkları esik irtifaın hemen yirmi misli irtir fadaki şelâlelerle çalıştırılmak - tadır. Su, deniz seviyesinden a şağı düşürülemiyeceğinden do- layı, mühendisler yüksek dağı lardan akan sulardan istifadeyi düşünmüşlerdir. Bir çok cere- yanlarda müteakib şelâlelerde ki sudan ayrı ayrı istifade edl lir. İki bin sene kadar evvel İa- kenderiyeli Hero, su buhariyle çalıştırılan ilk buhar makinesini bulmuştu. Bu makinede enerji membat hararettir. Bündan bir asır evvel, hattâ Watt'ın buhar makinesinde tadiller yaptığı sı- rada hararete aid bilgilerimiz bugünkülerden farktı idi. Hara- retin kalorik faraziyesi evvelem Kont Rumford tarafından bab- talanmış, sonra da genç Fransmız mühendislerinden Sodi Carnot tarfından reddedilnüşti. Carnot, hararete aid düşüncelerini har raretin muharrik enerji olduğu- na dair yazdığı pir etüdde gös- termişti. Bütün hararet maki- nelerinin esasını teşkil eden bu keşif yirmi altı sene sonra Lord Kelvin tarafından tefsir edilin- ciye kadar Kavranılmamıştı. Hararetin yüksek — se (Yani sühunetten) — alçak sone su evi- e düşmesiyle mihaniki iş ya- ini Carnot göstermiş- tir. Fakat münasib bir vasat ile hususi mekanizina — kullanmak şart. Su kolay ve ucuzca tedarik edilen bir vasıta olup kazan!ar ve makineler vasıtasiyle müna- sib surette kullanılabilir. — Fa- kat eski su değirmenleri gibi ilk buhar makineleri de pek rande manlı değildi. Bu randımanın nasıl arttırıldığını yarın göre ceğiz. Peynir fiya!îzrîna zam yapllıyor (Baş tarafı 1 Inci sayfada) peynirlere zam yapılması gayri tabif görülmüştür. Vekâletin bu fiyatları kabul edip etmiyeceği meçhuldür. Komisyonun kara rına göre bundan sonra topdan | satışlar 45 ve perakende satış. lar da 55 kuruş üzerinden yapı lacaktır. Kasabların dileği Dün kasablarla topdan iş pan koyuncular mürakabe kü isyonuna müracaat ederek ba- za temennilerde bulunmuşlar ve tesbit edilen fiyatların değiştir rilmesini istemişlerdir. Komisx yon bunlardan hesablarile bir « kte birer rapor istemiştir. Kat'i fiyat perşembe günü ya pılacak toplantıda tesbit edile cektir. Kaşar peynirleri ortadan sır olayor Son zamanlarda beyaz pey- nirlerden sonra kaşar peynirle Tinin de yavaş yavaş piyasadan çekildiği görülmektedir. —Bu sebebden muhtekirler fiyatları tedrict bir surette yükseltmels tedirler. Eskiden 60 - 70 kuruşa kadaı satılan kaşar peymirleri ha len Beyoğlundaki büyük mağa. zalarda 100 - 105 kuruşa kadaz satılmaktadır. Mürakabe büro suna bu hususda bazı ihbarlar yapılmıştır.
