17 Nisan 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 3

17 Nisan 1030 Washington hususi muhabirimiz bildiriyor Amerikan hâkiminin söz hürriyetini anlayışı * Amerikan umumi efkârını allak bullak eden dâva * Komünist olup olmadıkları hakkındaki suali cevaplandırmıyan iki muharrir | er sene hapse mahküm edildiler Washington, 14 (Hususl G. H. Martin bildiriyor) — A- erikan — Yüksek Mahkemesi, Ana 20 ile müemmen ferd hürriyeti m esine doğrudan doğruya temas çok mühim bi ulak bir hukuk lisaniyle ört 'N Sualin esasını, Kongreye mensup Şril bir Komisyonun — vatandaşlar törlere cevap vermeğe mecbur edip demiyeceki meselesi teçkil ediyordu Yüksek mahkemenin karar ferdin söz hakkını, daha doğrusu is. tediği zaman susmak hürriyetini tab:- dit edici mahiyettedir. Yüksek mah- kemenin bu güne kadar fert hürriye tinin dokunulmazlığı üzerinde büyük bir titizlikle —duran Amerikan içti hatlarına tamamen zit olan bü ka rarı, umumi efkârda büyük alâka u- yandırmıştır Yüksek mahkemede, dâva şu cereyan etmiştir. Kongre, bir müddet — evvel koml- nistlerin, doğru - yalan, Hollywood' daki nüfuz ve tesirleri — meselesini tahkik etmişti. Tahkikat sırasında aralarında oldukça tanınmış Kimseler bulunan, on kadar senaryo muhar riri Waahington'a çağırılarak sorguya çektimişti. Tahkik — heyetine — dahil sehatörlerle mebuslar, bu muharrir- lere ayrı ayrı, komünist partisinde âza olup olmadıklarını ve komünist ideolojisine karşı sempati duyup duy madıklarını sormuşlardır. / Tahkikat komisyonu huzuruna çıkan muhar- rirlerden her biri, şahsl fikirlerinin mahremiyetini temin eden Anayas- nın mahfuz tuttuğu söz ve düşünce hülkmiyetine dayanarak cevap — ver. mekten imtina ettiler. Tahkik- ko. misyonu, — şahitlerin bu — hareketini Kongreye karşı işlenmiş bir Suç te- Jâkki ederek, — muharrirler — mahke meye verilmiştir. Mahkeme, kendi- sine tevdi edilen ilk iki maznunu bir yıl hapse ve 1000 dolar para ceza: sına mahküm etmiştir. Mahkeme ka- rarının mücip sebepleri, şu/ Suretle osaslandırılmıştı: “İçerisinde yaşadı Aimiz karma karışık devirde lik Akihetinin, komünist mületlerle demokrasi esasına dayanan memle- ketler arasındaki ideoloji ihtilafının eticelerine bağlı olduğuna — herkes anidir. — Milletlerarası politika hâ. elerinin yaşayışımız üzerinde lerinden, hiç kimsı Jar. tarafsız rlâmento ve hattâ, ne olurlarsa- olsunlar, 'e mahkeme dahi masun Kongre, milli meveudiyete mühim saydığı bir. tehlikeyi yecek teşril tedbirleri alırken, bu ada her iki hürriyeti de tahdit ve *tA tenkise dahi salâhiyetlidir Hüküm giyen — muharrirler, An kan anayasasının kendilerine ini iddin ettikleri hakka ak, bu kararı, yül dinde temyiz ettiler. Yüksek mahke temyiz talebini tetkik etmeden eddetmek süretiyle, alt derecedeki nahkemenin kararını zımnen tasdik etmiş oldu. Bu muharrirler kön dayana- K mahkeme nez. itibarla, — hükümlü ünist olup olmadık Jarını — cevaplandırmağı — reridetmek üzünden bir sene hapis yatacaklar € 1000 dolar para cezası öde, lerdir. Yüksek Mahkemenin bu kararı, v “KUŞ ADAM" 30 NİSANDA UÇACAK Bu ayın 30 unda Fransrdaki Vi lerinde “Kuş-Adam” V. 'ntin sunl kanatları sayesinde çacaktı muml efkârı birbirine katmı t sarlayarak, ur. Za- | mahkeme bu durüm önceden ta. meseleyi kül halinde ele ahip karara soğuk. har- bin bitmesine ve efkârın sükünet bul- masına tâlik etmek suretiyle kendi- sine bir de açık kapı birakmıştır. Zamanımızın eh alâka çekici dâvası | halini alacağa be T muhitin en çok meşgul ol- düğü mevzu olmakta devam ediyor Yüksek Mahkemenin içtihadını şid detle tenkid eden tanınmış muhi ral neslin hukuki kanaatini ifade et miş olan, meşhur Yüksek Mahkeme Azası, — Hâkim Oliver Wendell Hol- nes'in şu sözlerini hatırlatmaktadır: | 'Konuşma hürriyeti prensininin bü. tün değeri, bu hürriyetin, mutaassıp | kanaatlere sahip olanlara tanınma: sında değil, bilâkis bu hakkın, net: ret edilen kanaatleri müdafaa eden- lere verilmesindedir. Tibet sonuna kadar mukavemet edecek |: Komünistler, Budalar ülkesine sokulmıyacaklar Londra, 16 - ALA. (United Press) — Lasadaki Tibet Hükümeti ile te- masta bulunan makamların dün bil: dirdiklerine göre, komlnizmin — Bu. dist dünyasına nüfuzunu önlemek | çin, dünyanın en Ücra memleketi 0. Jan Tibet, büyük bir cihad hazırla- Dalai Lamanın, — Lasadaki / sara- yından çıkan budaların Tibet hudut Jarını aşarak komşü — vilâyetlerdeki Budist manastırlarına — yayıldıkları bildirilmektedir. Şahın Amerikalı eniştesi Müslüman olacak Prenses Fatma Tahrana gidip ağabeyisiyle anlaşmak istiyor Milâno 16 (YİRS) — Bir Ameri. kalı ile gizlice evlenen İran Şahının hemşiresi Fatma, hafta içerisinde, on gün kalmak Üzere Tahrana gide- rek hattı hareketi hakkında agabe: yisine izahat verecektir. Kocamı Vin- cent Hiliyer, eşinin gaybubeti sıra sında, islâmlık Üzerinde izahat — ve ders alacaktır. Hiliyer, islâm olmayı bir yıldan beri tasarladığını açıkla- 1948 yılında “Yıldırım — Aşkı” ile birbirlerine bağlanan genç çift, son derece mesut olduklarını sövlemişler. dir. Fatma Hiliyer, Tahranda Saray ile olan ihtilâfı halledebileceğini ü- mit ettiğini belirtmiş ve avdetinde derek bilâhare Cannes gehrine yer- leşeceklerini ilave etmiştir. Ameiak Yaud teşkilâtı 32 milyon dolar nakit topladı Washington 16 (YİRS) — Yahudi Şefkat Yardım Birliği teşkilâtı Baş. kanı olan Henry Morgenthav'un oğ- Ju, 1850 yılında elde edilen teberru- ların memnunlük. verici bir. şekilde arttığını ve Yahudi. Birliğinin, ocak ayından bugüne kadar 32 milyon do- Jar nakit para elde ettiğini açıkla: mıştir. Yahudi. Yardım Birliği teşkilâtının Milli Hıristiyan komitesi, Si gecesi iki günlük bir toplantıya başlamış ve — Cumhuriyetçi Partisi- 'nin en nüfuzlu sözcüsü Robert Taft toplantıya bir mesaj göndererek şun- darı bildirmiştir. “İsrail — devletinin, yurtsuzluk ve baskı altında inleyen Yüz binlerce insana yaptığı yardım, demokrasinin kuvvetlenmesi için bu millet tarafından yapılan rici bir örnektir. Vickirig, uçak kazasına Scotland Yard bakacak Londra 16 (Nafen) — Lonâra ile Paris arasında — işlemekte olan bir İngiliz yolcu uçağına karşı yapılan sulkast ile İngiliz ve Fransız polis deri müştereken meşgül - olmaktadır lar Salimen hava alanına uçaktaki bütür Ti tesbit edilmiştir. Ortaya — atılan demirperde gerisi — diplomatlarından olduğundan Ve geçenlerde de. komü: estiğinden kı Ajanlar, onu imha maksadiyle bütün uçağı tahrip etmeyi göze al- mışlar ve bu sulkasti hazırlamışlar Atina 16 2 ALA. (AFP) — Atina Adansı dün General Plastiras tarafın- dan kurulan ve Kıral huzurunda ye- min eden Yunan kabinesinin aşağı- daki gibi teşekkül ettiğini bildirmiş- Başbakan: Nicolas Plas ni zamanda Venizelos'un yokluğu sı- yasında Dişişleri ve İstihbarat Ba- kanlıklarına vekâlet edecektir. Emanuel Tsouderos: Koordinasyon, Georges Kartalis: Maliye, Jean Me- Jas: Milli Ekonomi, Jean Michael na, General Constantin Mena- İaşe, Lükas — Sakellaropoulos. Tibet, tarihinin en büyük ordusunu teşkil etmek Üzere asker toplamak- tadır. 78 yaşındaki Naib 'Takda& Pandit Hataktu'nun “Kim gelirse gelsin te tas Devlet Bakan, Georges Papaandreu: Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Ba- cavüze karşı koyacağız,, dediği bil- | kanı, Themistokele Tsatisos: Adalet, dirilmiştir. Philippe Manoulidis: Savunma, De- metre Hadziyanni: — Tarım, Petros Garouphalias: Milli Asayiş, Haralam- boulos Psaros; Taşıt ve P.T.T.,, Sias- ros — Castopoulos: Deniz Ticareti, John Giavanis: Sosyal Yardım ve Sıhhat, General Theodor Harins: Ba- yındırlık, Leonidas Yassonidis: Ku- zey Yunanistan Bakanı Lattimore, Amerikanın Formoza Hükümetini tanımamasını istiyor Philadelphia 16 ALA. (Afp) - Ame- rika İçtimal ve Siyasi Bilgiler Akade misinin kapanış töreninde — söylediki Lüzumsuz casus korkusu bir nutukta Profesör Owen Lattimore Birleşik Amerika Hükümetinin artık komünistlere yarıyor Formoza'daki hükümeti tanımamasını | — Washington 16 (YİRS) — Cumar- istemistir. Bundan başka, Lattimore, | tesi gecesi çeşitli beyanatlar - veren Birleşmiş Milletlerdeki eski Çin he | Demokrat Parti liderleri, " Cumhuri- rine yeni heyetin getirilmesine engel olunmamasını istemiştir. Buna mukabil profesör, Batı Ame- rikanın Mao-Tse-Tüng. Hükümetini ftanımadan evvel Çin Hükümetinin iyi yetçileri itham ederek, Dişişleri Ba- kanlığında casun ve kötü niyetli şa- hislar araştırmakla, - partilerarasına, Rusların işine yarayan, nifak — sok: tuklarını ve hüsüle gelecek partiler- » şayanı itimat münasebetler tesi- | Srası çekişmelerin yeni — bir. Peari sine hazır olduğunu ispat etmesini | Harbour yaratahileceğini belirtmiş- beklemesi Tâzimgeldikini söylemiştir. | Jerdir. “Le Monde" gazetesinde çıkan enteresan bir yazı “Türk ordusu, modern malzeme İle tamamen !(aynaşmıştır,, Gazetenin Ankara muhabiri : “Askeri sahadaki gayretler, bu orduyu, muhtemel her tehlikeye karşı koyacak hale getirmiştir” diye yazıyor. daki'günlük Kazete'mem. | İaratından hediye salimiştir. hakkında çok allka çekici Ankaradaki siyasi çevreler, — Yuna- Binaça bu Yasıyı Aynen #ÖlünlüRm a Va ra a yaznlklane Aralin ya Alıyoruz, . Yee e düm Taahından Türkiyere “Gaha' fasin kari iebirliki yapılmasına karar verik. Yunan İç harbi sırasında yakalanan çeteci Yunan kızlarır n bir grup. ! Yunan kabinesinin yeni kuruluş şekli Kabine dün ilk defa olarak içtima etti Atina 16 Meclisi AA (AFP) — Saylav Kıralın — kabineyi açış nutkunu dinlemek ve Başkan seçmek Üzere yarın sabah toplanacaktır. Atina 16 - ALA. (LPS) — General Plastiras tarafından kurulmuş olan yeni Yunan kabinesi bu sabah ilk toplantısını yapacaktır. Üç Dışbakanı nisan sonu toplanıyor Jessup, hazırlık toplantı- sında Amerikayı temsil edecek Washington, 16 (YIRS) — - leri gelen Amerikan, Fransıt diplomatlar rin da uzmanla- İştirakiyle, 25 nisanda Londrada toplanarak üç dişişle- zi bakanları konferansı için ha- zırlıklar yapacaklardır. Mayıs ayı başlarında Londrada topla- nacak olan Dişişleri Bakanları: nn akdedecekleri — konterans, harbin sonundan beri vükü bi Jan en önemli hâdise olacaktır. Hazırlık toplantısında — bi macak olan Amerikan — heyeti Gezlek Elçi Dr. Jessup'un baş- kanlığı altında — çalışacaktır. Fransiz — heyeti, — Londradaki Fransız Sefiri M. Massigli'nin - daresinde bulunacak ve İngilte re Dişişleri Bakanlığının dalmi Sekreteri Sir William Strange, fagiliz heyetii sorumlu. olacaktır. Heyetler, ç dişişleri bakanla- yının 9 mayısta başlayacak . te- maslarına kadar daimi toplantı halinde bulunacaklardır. Polonya Hükümetiyle Katolik kilisesi anlaştı Kilisenin idaresi, Hükümet tarafından deruhte edilecek dülmekte fakat Polonya'daki Katolik b Bi Bi ti şefleri, Kıral Leopold'ün. rad- re Brükselde tehilğde, bildirildiği V- Kiraliyet bileceği h pold, Pr Sayfa Sosyal meselelerimiz Köy enstitüleri bayramı Köy enstitüleri, Türkiyedeki tabiat ve cemiyel ilimlerinin bayraktarlarını yetiştirecek bir istikbal vadediyor. Türk romanını buralarda iyi yetiştirilmiş gençlerden beklemek hakkımızdır. YAZAN Fındıkoğlu Z. Fahri İstanbul Üniversitesi profesörlerinden Türkiye maarifinde kendine mah. sus meseleleri olan bir "Köy — Ensti- tüleri İşi,, bulunduğunu her okur ya- zar vatandaş hattâ bütün halk öğ renmiş bulunuyor. Bu işin tâ Tanzi- mattan itibaren dâva konusu olmuş muhtevasının dük öğretim. seferber. Hi olduğu, Saffet Paşa zamanına ait meşhür nizamname safkasından gönra İkinci seferberliğin Cumhu- riyet devrinde görüldüğü hepimizce malümdür Cumhüriyet, devrinin dik öğretim geferberliği biri yeni harflerle başlı- yan dalk terbiyesi ve halkı ckutma, ötekisi göy muallimi — yetiştirmeyle başlayan iki safhaya maliktir, Neca- ti merhum — zamanında — tecrübeleri yapılan köy muallim mektebi ile Saf- fet Arıkan zamanındaki — "Çavuş Eğitmen” hareketi, nihayet 1940 ta Köy Enatitüleri İşi”ne, çevrildi. İşte bugün, bu çevrilmenin 10 uncu yıl- dönümüne rastlayan bir gündür. Bü: tün köy enstitüleri bugün — kuruluş bayramını kutlayacaklardır. Kâh bir kaç dâva bakiyesi, kâh bir kitap işi yüzünden arasıra ve yanlış şekilde Matbuat sahifelerine de akseden köy enstitülerini bir tarafa — bırakarak Türkiyeyi kültür — cihaziyle — teçhiz etme dâvası halini alan köy ensti- tüleri problemini ele almak, bayramı aynı zamanda faydalı — düşüncelere hasretmek yerinde olur. Köy enstitüleri işinin 10 senesi ba- na göre, iki devrede gözönüne alın- malıdır. 1) 1040 - 1646 devresi. Bu devre Kuruluş, iaraf ve heyecan yıllarında teşekkl eder. Bir bayram gününde bu yılların dedikodu ve münakaşa Mmevzuu olmuş hareketlerine - temas etmek yerinde bir şey olmasa gerek. Fakat herhalde hakiki maarifçiler bu altı senelik zaman içinde yalnız ma- arif hastalıklarımızı değil aynı Za- manda büyük çaptaki içtimat maraz- Jarımızın da teşhisine yarıyacak bazı siyasi, içtimal ve bilhassa ahiâki hâ- diseler bulacaklardır. 2) 1046 - 1950 devresi. Bu dev- re çeşitli heyecanların akli bir. dü- 'zene sokulması, köy — enstitülerinin mektebi olmuyan her türlü hedefler- den uzaklaştırılarak asıl pedagojik gayelere uygun şekilde istikametlen- dirilmesi senelerinden teşekkül eder. 10 uncu seneyi işte bu düzelme ha vası içinde İdrak ediyoruz. — Reşad Şemseddin'in bakanlığiyle — başlıyan bu cesaretli düzelme işi, Banguoğlu' 'nun zamanında lâyık olduğu ciddiyet ve isabetle daha çok gelişiyor. Ar- 'tık 1840 - 1946 devresinin Millt Hazi- zeyi hayli zararlara sokmuş hare- ketleri önlenmiştir. Bu yüzden vazi- yete vâkıf olmayan bazı gafillerin bugünkü köy enstitülerinin fedakâr öğretici ve öğrencilerini — incitecek yazı yazmaları ve söz sarfetmeleri doğru değildir. Bozkırlarımızda tabi- atin güç şartlariyle çarpışarak mem- leket çocuklarını yetiştiren köy ens- titülerinin misafirperverlikleri / dille- ve destan olduğuna göre her münev- 'ver vatandaş 1940 - 1945 devresinin kötü bakiyesi olan dedikodulardan v zak kalarak yerinde müşahedeye da- yanan bilgiler elde edebilir. Ben şah- sen her fırsatta bu imkândan isti- fade ettim. Enstitülerden her ayrı- Tışımda, kültür istikbalimiz namına ümit ve inanç dolu düşünceler ka- zandım. Bugün 10 uncu yıl bayramı! Bin- derce talebenin ve hocanın okur ya- zar Türkiyeyi, asıl demokrat Türki- yenin temellerini hazırladığı 21 ens- Leopold'u hitabesi ümitleri çoğalttı Brüksel, 18 ALA. LPS) - Liberal Par- dün akşanı ân Belçika halkına itaben — yaptığı he anatı incelemek üze- toplan- Jardır. Toplantıyı — müten- Karalın — mesajı, e hal çaresi bu mundakı Ü küvvetler mitleri irmektedir. telçika Kıralı arkadası unda — golf H Pran firiyle Titünün, dolayisiyle bütün Türk ma- arif mensuplarının bayramı olan bu. Künde bazı mecmunlar ve - kitaplar köy dAvasına hasredilmiş bulunuyor. Bir terhiye mecmuasının son sayı baştan başa köy enstitülerinden bah- setmektedir. İlk öğretim umum mü- dürü kaymetli muharririmiz — Yunus Kâzımın bir yazısiyle başlıyan — bu fevkalâde mecmua nüshası ayni za- manda 21 enstitünün muallim ve ta- debelerinin düşüncelerini de aksetti- Yazılarının her biri bir. eldd maarif ve terbiye işine aittir. Bilhas- SA son zamanlarda enstitüler bilme- 'den ve görmeden yalan yanlış - fikir yürütenlere karşı Akpınar Köy Ens- tit talebelerinden Ömer ile Arifiye öğrencilerinden Hasan adlı bir deli- kanlının verdiği cevap kalblerimizi sevinçle dolduran satırları mühtevi- dir. Hulâsa bütün yazılar sanki boz- kırlarımızdaki bü kültür yuvalarını dile getirmiş. Onların asıllarını böy- de bir bayram gününde “YENİ 18- 'TANBUL,, okuyucularına tavsiye et- mek, benim için büyük bir zevk- tir () Köy enstitüleri Türkiyedeki tabiat ve cemiyet ilimlerinin bayrakdarları. ni yetiştirecek bir istikbal vâdediyor. Türk romanını buralarda iyi yetişti. Tilmiş gençlerden beklemek — hakkı- mızdır. Türk ilminin malzemelerini de yine onlardan bekliyoruz. Bu ba- kımdan sosyoloji öğretimine köy ens- titülerinde ne kadar yer verilse ye- ridir. Bir başka mecmuada köy ens- titüsü sosyoloji hocalarından — Cavit Orhan Bey bu hususta dikkatimizi celbediyor (2). Memlek&t her zaman söylendiği gibi hâdiselerini bilemedi. Kimiz bir Alemdir. Bizse ancak v bancı memleketlerdeki bir kaç dok: trini, bir kaç hazmedilmemiş — fikri gevelemekten başka bir şey yapmı- yoruz. / Sosyal realitenin bilgisinden ancak mekteplerimizdeki, dolayısiyle köy enstitülerimizdeki sağlam — bir sosyoloji — öğretimiyle kavuşacağız. Muharririn yazısı yalnız maarif men: suplarını değil, bütün içtimat ve si- yasl ilimlere mensup olanları alâka- dâr edecek mahiyettedir. Hulâsa köy enstitüleri 1946 dan sonraki — düzenlenmiş ve islah edil- miş, menfi ve zararlı tarafları temiz- lenmiş haliyle Türkiye için ideal bi- 'ver öğretim müessesesi halini almış- tır. 1040 - 1045 arasında fikir ve kül- tür yetimi olarak yetiştirilmiş olan- Jar şimdi tekâmlil kurslarına tâbi tu- tulmaktadır. İhzari sınıf sistemi ise tablatin seçme kanununa dikkat e- dildiğini göstermektedir. Türkiyede Avrupal mânâda şehir, bir kaç şe- hirden ibaret olduğuna göre yalnız ve yalnız köy çocuğu okutmak vazi- fesinin bütün şehir çocuklarına teş- mili yolunda hareket de bu İslahat cümlesinden sayılabilir. Her senenin köy enstitüsü bayrı minı, enstitülerin bu nevi salâh ve düzelme hareketlerine, yalnız Türki- ye ve Türklük için kaygılı olan yeni bir köy hocası / ordusu — yetiştirme davranışlarına vasıta olarak düşüne- lim ve bu müesseselerin fedakâr ho- calarından feyiz alan — yarınki köy hocası namzetlerinin bayramını kut- dayalım. () Bilgi mecmuası: İstanbul Mu- allimler Birliği aylık organı, sayı 36. Bu mecmuanın 35 inci nüshasındaki anket de dolayisiyle köy enstitüsü işleriyle alâkalı bulunmaktadır. (2) İş Mecmuası, sayı: 104. Köy enstitülerinde sosyoloji dersleri.