25 Eylül 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9

o. Parlâmentolar o (Bag tarafı 1 inci suyıfadaj) Hanımlar, efendiler; © — Lâyık ve demokratik Türkiye Cumhuriyetinin siyasi oOumdesi yurtta sulh, cihanda sulhtur. Bu hususta Türkiyenin besledi- ği hüsnü niyetin delilleri meydan- dadır. Ezcümle teşkilâtı esasiye kanunumuz, harp ilânı hakkını munhasrran Büyük Millet Meclisi» ne tevdi etmekle Türkiyede har- bin emri vaki halinde zuhuruna mani olmağı temin etmiştir. İ Muhtelif devletlerle aktettiği - “miz sulh muahedeleriyle hep © sulhun idamesi fikrini kuvvetlen- © dirmek esaslarmı ihtiva etmekte - dir. Diğer cihetten de, senelerden- beri cihanı tazyik eden iktisadi © buhranın milletlere verdiği taham mülfersa ıztırabı tahfif için bu- rada dermeyan edeceğiniz müta - lâalarm en makul ve isabetli İsti- kametleri göstereceğine süphe yoktur. gi! İşte böylece müzakerelerinizin beşeriyetin refahı için dünyanın her tarafında yapılan gayretlere Yeni bir hız vereceğine emin'm. Huzurunuzla çok müteşekkir kıldığınız Türk milletinin samimi hürmet ve muhabbetini ve Türki- ye Reisicumhuru Gazi Mustafa menafiin bir araya gelmesinden Kemal Hazretlerinin tahassüs ve selâmlarını iblâğ ederim. (Uzun alkışlar). z Türkiye halkınm hissiyatına terciiman olarak, asil milletlerini- ze derin hürmetler arzederken, hanımlar, efendiler mesainizde büyük muvaffakiyetler dilerim, (Alkışlar). ai Millet Meclisi Reisi Kâ- Zm Paşa Hazretlerinin nutku bü- yük bir alkış tufaniyle bitti, Nutuk, konferans bürosu ter- cümanları tarafından İngilizceye çevrildi. Yeniden alkışlandı. B.M. M. Reisi Kâzım Paşa Hazretleri, nutku söyledikten son- ra, kürsüden inerek sağ tarafta e çilerin bulunduğu yerlerden biri- ne oturdu. Romanya meclisi reisi kürsüde Kâzım Paşadan sonra, bundan evvelki Madrit konferansına riya» set eden Romanya Meclisi Mebu- san Reisi M, Saveano kâirsüye çık- “te. Türkiyeden gördükleri büyük misefirperverliğe teşekkür ve Re- isicumhurumuz Gazi Mustafa Ke- mal Hazretlerinin muvaffakiye- bahsetti. Bu yıl konferansa işti rak eden İran murahhas heyetine tebrikte bulundu. İki senedir konferansa iştirak etmiyen İtalyanın bu defa müm- taz bir heyetle geldiğini bildirdi. Ruznamede üç mühim mesele olduğunu söyledi. Bunlardan iç- timai meselenin ilk defa olarak konuşulacağı, sonra emniyet ve parlâmentarizm üzerinde durula- cağını anlattı. Gazi Hazretlerine konferansın tebrik telgrafını oku- du. B. M. M. birinci reis vekili Hasan Beyin reisliğe intibabını konsey namına teklif etti. Hasan Bey riyaset mevkiine geçiyor B.M.M. birinci reis vekili hi tinden, Yeni Türkiyeden takdirle KE N şe birliği AM k ili .... İcrahsi 1 ği bana tevdi eylemekle, göster- diğiniz itimadın ehemmiyetini ta- 'mâmen müdrik olarak, sizlere bü- tün kalbimle teşekkür ederim. Diğer taraftan bu seneki içti- maımızın terlibini bize havale et- mekle, bize karşı, samimi surette medyunu şükranı bulunduğumuz, bir muhabbet eseri göstermiş ol- dunuz. Efendiler: Cumhuriyet memle- ketimizde on sene evvel tesis o- landu. Türkiye B.M, M. dahilin- de bir parlâmentolar birliği Türk grupu teşekkül edeli ve parlâmen- tolar birliğine dahil olalı üç sene bile olmadı. Daha şimdiden iti- madınızı kazanmış olmakla sami- mi bir sevinç hissediyoruz. Bu itimadın fena yere masruf olma» dığmı zanneyliyorum. Ve bunun sebeplerini de birazdan izah ede- ceğim. Efendiler, tarihin daima bir nefret hissiyle yadedeceği, dünya- nın büyük bir kısmını kana boğan muazzam haileden sonra miktarı | pek fazlalaşan bu kongreler, bu konferanslar insaniyetin hakiki bir arzusuna tekabül etmektedir. Bu da, eskisinden daha fazla tah- yipkâr olarak yeni bir harple de- gil, fakat bütün davaları hususi müteşekkil umumi menfaat çer- çevesi dahilinde halledecek de vamlı bir sulhla işlerine bir inti- zam ve beynelmilel münasebetle- rine bir ahenk verebilmek arzu- sudur. Çok basit düşünen bir fikirle, insaniyetin anlaşma ihtiyacının birer tezahürü olan bu mütemadi içtimalar, beynelmilel kongreler, Kömen” UEl5 miyetsiz addedilmemeli, fakat bi- lâkis selâmeti harbin kanlı siper- | lerinde değil, sulhperver yollarda arıyan halis niyetli zevatın ümit- leri, sebatkârlıkları ve bu yolda israrları takdir olunmalıdır. İnsaniyetin vahim ve garip bir buhran geçirdiği o muhakkaktır. Zamanımız, bir harp muhassalâ- sıdıri Büna binaen iyileşmesi için uzun bir nekahat (Odevresi yani sulh lâzımdır. Buhranın umumi mahiyeti de gösteriyor ki, buna beynelmilel ilâçlar bulmak icap €- der. Askeri silâhsızlanma kadar iktisadi silâhsızlanmıya da ihti- yaç mevcuttur. Parlâmentolar bir- liği konferansları, işte, hassaten bu neticeye doğru yürümektedir. Parlâmentolar birliği için bir hayal, diyenler vardı Hanımlar, Efendiler; Parlâmentolar birliği teşekkül ettiği zaman bunun bazıları tara- fından cömert bir hayal ve diğer bazıları tarafından da bir seyahat vesilesi telâkki olunduğu malümu nuzdur. Fakat, kırk senedenberi- dir, bir çok zorluklar arasında ve bir çak tuzaklara rağmen, se-| neden seneye, konferanstan kon- | feransa birliğin kuvveti ve nufuzu büyüdü, teşkilâtı daima tekâmül etti ve faaliyeti daima arttı. He- pimizin temennisi, birliğin ülkü- sünü, programmı ve faaliyetini istikbalde daha ziyade inkişaf et- tirmesidir. Bu program ve bu faaliyeti iki Beynelmilel hayatta parlâmen- | tolar birliğinin ihraz ettiği ehem- | miyet bugün gayri kabili inkârdır. Parlâmentolar birliği oresmi öz kardeşi olan milletler cemiyetinin karşısında, ayni insani ülkü için çalışan daha serbest bir cemiyet, manevi bir kuvvettir, Ve kırk beş sene zarfında otuzuncu (defadır ki büyük insaniyet ailesi arasın- daki münasebata daha ziyade a- henk ve intizam vermek üzere top- lanıyor. Nasıl olur da, gözümü” zün önünde her sene, daha fazla İ milletleri, ırkları ve medeniyetle- ri ihtiva eden daha ziyade geniş lemiş bir ufuk açan ve bize bunla” rın birbirlerine müşabehetlerini ve menfaatlerinin ayni olduğunu gösteren bu içtimalara taraftar ©- lunmaz, | Reisicümhur Hz.ne teşekkür telgrafı Parlâmentolar konseyi namı- na söz söyliyen Romanya Mec- lisi reisi ve konsey ikinci reisi M. Saveano, konferansta top- lanan bütün murahhaş heyetle- rinin hürmet ve tazim duygula- rının Türkiye Reisicumburu Gazi Mustafa Kemal Hazretle- rine iblağı için bir telgraf çekil- mesini teklif etti ve bizzat oku” duğu aşağıdaki telgraf büyük alkışlar arasında hep birlikte || tasvip ve kabul olundu. Gazi Mustafa Kemal Hz. ne ANKARA İstanbulda toplanan 22 par- lâmentonun murahhasları Türk milletinin gösterdiği unutulmaz e derek şahsi saadetleri ve Tür- kiye o Cumhuriyetinin taâlisi hakkındaki hararetli ve bhür- metkâr temennilerini arzeder- ler. Beynelmilel > parlâmentolar konseyi reisi ve İsveç Maarif Nazırı OENGAETG Konsey ikinci reisi ve Ro- manya Mebusan Meclisi reisi SAVFANO Hakikatin iki cephesine de bakmağı bilmelidir. Bunun bir cephesi hemen daima mağmum İ- se, diğeri ilmi inanbaştır. Dünya buhranının doğurduğu acele za - ruretler, devletleri infiratlarma müncer olan (o himaye tedbirleri almağa mecbur etmiştir. Fakat infirat halinde kalan her milletin kalbinde ve fikrinde başka bir his doğmakta ve büyümektedir. his, daima umumi bir itihatla bütün insaniyetin sulh içinde ni- hayet birleşmesi büyük emelinin tahakkukuna kadar felâhın bütün komşu milletler arasmda itilâf, mukabil anlaşma ve teşriki meğa- ide olduğu hissidir. Büyük eserler memleketi olan Gaz'nin teceddüt etmiş yeni Tür- kiyesi, bu ülküyü gayet babii o larak anlamakta ve umumi vicda- nın asil emellerine iştirak etmek- tedir. Aziz umumi kâtibim'z M. Le- opold Bruasye her noktsi nazar» dan çok şayanı dikköt vesaika müstenit ve çok mantiki senelik raporunda, memleketimiz'n gös- terdiği yenilik gayretini ve bu Bu de hürriyeti tarsin ve meşretmek | gayretin beynelmilel sahada ,Türk ğnbnee miline Hatasi. Hey sig kelime ile hülâsa etmek lâzım ge- kışlar arasnda riyaset mevkiini lirse, denebilir ki, bu, | hassaten aldı, ve fransızca olarak aşağıda” | sulu Srorelk siyamet ei” ki nutkunu söyledi: ei Darlk al Hasan Beyin nutku Hanımlar, Efendiler, ars ve esmelidir. Müzakereleriniza sivasat akma (diplomasisi . tarafından Balkan- larda, milletler cemiyetinde ve diğer yerlerde yapılan sulhperver | teşriki mesai teşebbüslerine se - mereli ve müsbet bir yardım tarzında tecelli eden mahiyeti - ni terabüz ettirmektedir. Dört Balkan memleketi tara- fından imza edilen Balkan misa » | kı hakkında, M. Leopold Bruasye tarafından söylenen senakâr söz - lerden dolayi, Balkan konferansı | Türk grubu reisi sıfatiyle, hassa- ten mütehassis oldum. Sulh için çalışıyoruz.. Filhakika, efendiler; (milli istiklâlimizi aldığımız gündenberi münçimiz ve rehberimiz olarak tazim ve tebcil eylediğimiz şanlı reisimiz Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin, harici siyasetimi - İzin, bütün milletimizin sulh için ! çalışmakta olduğunu söylemekli - | ğimize müsaade ediniz. Hükü - met reisimiz ile Hariciye Vekili- miz, sulh ülküsünü Avrupada en iyi temsil eden zevat arasındadır. İ Münasebatta bulunduğumuz mil» ! letlerin hemen cümlesi ile itilâf - lar, ademi tecavüz, o anlaşma “entente cordiale,, ve dostluk mi- sakları aktetmiş bulunuyoruz. Ha» | rici siyasetimiz, umumi sulhun | " tarsini için elinden geleni yap * maktan çekinmemektir. Dileği» miz ancak itilâf, ancak sulh, ve ancak milletlerin ittihadıdır. Biz, sulh içinde ve hak ile adalete da yanan bir teşriki mesai istiyo- i ruz. Fakat, bilhassa şunu söylemek isterim ki, memleketimizin bü- tün bu teceddüt ve halâs hare- keti, başka tedbirle bu inkılâp fakat daha cezri ve . miş bir parlamentarizm çerçeve- si dahilinde vücude gelmiştir. İs- İ tipdat rejimi altmda, insanın en kudsi ve en ehemmiyetli ihtiyaç - larmı ve vasıflarının, yani vicda- nının ve zekâsınm inkişafına ma- ni olan hürriyet yoksuzluğunu u - İ zur müddet çekmiş olan bir mil « let olduğumuzdan, fikir ve mü- nakaşa hürriyetinin en har taraf tarları bulunuyor ve parlamenta- rizmin, iyi anlaşmış bir mede- niyete lüzumlu hürriyetlerin siya- neti için gene en sağlam vasıtayı teşkil ettiğine kani bulunuyoruz. Ancak halk kütleleri tarafından intihaplarla tayin olunan mutavas ün açıldı i kii daha büyük olacak bu şanlı srtlar vasıtasiyledir ki hükümetle millet arasında temas en iyi su- rette teessüs ve idame olunabilir. | Parlamentarizm rejimi, bize, bilcümle sağlam müesseselerin devam ve terakkisi için en iyi te- İminat olarak görünmektedir. ! Sizlere, Türkiye Cumhuriyetinin 20 nisan 1924 tarihli teşkilâtı esa- siye kanununun bir tercümesini takdime ictisar etmiş bulunuyo - İ ruz. Bana öyle geliyor ki, bu ka- nun, teşkilâtı esasiye kanunları - nin en iyi kurulmuşlarından ve en müterekkilerinden © biridir. En iyilerinden Ove parlamentarizm taraftarlarını en ziyade memnun edeceklerinden biridir. e Çönkü millet mümessillerine, bizde Bir i yük Millet Meclisine, mümkün / olduğu kadar salâhiyet, hatta ! denebilir ki, mutlak salâhiyet ver- mektedir. Asri hayatın her türlü faaliyet sahasında halk kütlele - rinin geniş emellerine ve vasi ümitlerine tekebül eden hal su- retleri bulunmasının en gayretli EY Or Ya 0 taraftarı bulunuyoruz. Hükümet fırkası olan Cumhu- riyet Halk Fırkası, her türlü tec- rübelere mukabele edecek bir hüs nü niyete maliktir. Ve büyük bir iman samimiyeti ve tam. bir it- minan ile terakki yolunda yürü - mektedir. Bundan dolayıdır ki, hali hazırın bütün zorluklarına rağraın, istikbali cesaret ve em niyetle mülâhaza edebiliyoruz. İstanbula gelmek için memle ketlerinden geçen murahhaslara büyük kolaylıklar o göstermek ve buraya geniş heyeti murahhasalar yollamak suretiyle bu konferan » sın muvaffakiyet için kabil olan her şeyi yapan ve diğer bütün mil li gruplara teşekkür borcumuzdur. Bu heyeti murahhasaların azaları arasında yüksek salâhiyetleri ve tecrübe edilmiş idealizmleriyle olduğu gibi, birliğe karşı rabr taları ile tanınmış ve kendi mem' leketlerinin siyasi ve fikri haya - tmda büyük rol oynamış şahsiyet leri ihtiva eylediğini görmekle bahtiyarım, Biliyorsunuz ki, Türkiye Bü- yük Millet Meclisi, birliğin Türk grubu daha sinesinde teşekkül et- meden evvel dahi parlamentolar konferansının gayretlerini büyük bir dikkatle takip etmekten hali kalmamıştır. İçtimalarımızın mü- zakere ve neticelerine karşı baş- tan aşağı tamamen ve dikkat ha- lindedir, Bu konferansın teşekkülü ve muvaffakiyeti için gayretlerimize yardım zımnında her şeyi yapan Türkiye Cumhuriyeti hükümetine alenen teşekkür eylemeğe müsa - adenizi rica ederim. i “Yalnız bir millelin sesinin yük- © © seldiği bir kürsü değil, fakat bü- tün milletlerin bütün ümit ve e- mellerinin makesi bulabileceği hakiki parlamentolar ârası bey- nelmilel bir kürsü olan bu yerden, yaklaşmalarımıza yardım edebi - Tir, bu suretle parlamentolar Obir liği eserinde hissedilir bir merha- le teşkil eyliyebilirse, tarihte mev- şehre hoş geldiniz demekle sami» mi bir zevk, büyü bir sevinç dır yuyorum. ğ Bu dakikada en büyük isteği- miz, memleketimizde geçireceği niz bu sayılı günlerde sıkılmama- nızdır. Otuzuncu parlamentolar kon- feransına, aziz milletimizin biz - lere olan itimadıma ve bizden beklediklerine lâyık muvaffaki » yet dilerim.,, A Konrefans reisi Hasan Beyit nutku hararetle alkışlandı. Kon ferans tercümanları tarafından, İngilizce not edilen nutuk, bir . de İngilizce olarak okundu. Tek- rar alkışlandı. ikinci reisler seçiliyor Konferans reisi Hasan Bey, bundan sonra ikinci reislerin seçi: leceğini bildirdi. Ne Umumi kâtip M. Buvasiye, her | m'llet murahhası heyetinden ikin- ci reislerin isimlerini okudu. Bu cetvele göre, Amerikadan Mistör Tomas Koçran, Belçika” dan M. Dö Bruyn, Danimarka - dan M. Borgljreg, Mısırdan Ri» fat Paşa, İspanyadan M. Santi - yago Alba, Fransadan M. Maryo Rustan, İngiltereden Sir Park Goff, Macsristandan M. Lang, ğ — Lütlen sayılayı çeviriniz — d ğ w 2 Sa