20 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10
5 «ii PLM çeş “Kurultayda ikinci gün — İ0 — VAKİT 56 KövsTOS 1934 Dün, Ahmet Cevat ve Saim Ali Beyler tezlerini anlattılar BE (Baş tarafı 1 inci sayıfada) len mümessillere *. teşekkür işini gördü. Umumi kâtip, C. H, Fırkası - nım, Türk Dilini tetkik işinde gös- terdiği yüksek yardımı anlattı, C. H. Fırkasınm veonun birer kültür kolu blan birçok Halkevle- rinden, kurultaya gelmiş 44 mü - messile, açıkça cemiyetin teşek- kürünü bildirdi. İ Toplantının birinci günü azaya dağıtılan, cemiyet neşriyatından başka, baskıya verilmiş daha bir çok eserlet bulunduğunu söyledi. Umumi merkez heyeti azasından Besim Atalay (OBeyin, “Ekler - kökler,, isimli kitabının bu arada olduğunu anlattı. Bundan sonra başka memleket- lerden gelen tebrik ve dilek telg - raflarından Berlin Prusya akade - misi reisinin telgrafı okundu. Akademi relsinin telgrafı Şu dur: “Cok güzel İşler yapan Kurul - isyınıza . muvaffakıyetler dile- kem Sonra, Başkan Paşa Hazretle- ri. Ahmet Cavat Beyi çağırarak dün başlamış olduğu tezine de - vara etmesini söyledi. * Ahmet Cavat Beyin tezi, Türk dilini," Hint — Avrupa dillerile karşılaştırma üzerinedir, Misal « lere sıra geldikçe, azaya dağıtı - lan kitaplara baş vuruluyor, ora- dan takip ediliyordu. Gazi Hazretleri, büyük bir dik- Katle, her misali, önlerinde bulu- ie kılavuzdan araştırıyor, tet « ediyorlardı Ahmet Cavat Bey, bu ara, şim- diye kadar Arapça sanılan bir | çok sözlerin öz Türkçe olduğunu 'Anlatarak köklerini gösterdi. Cavat Bey şöyle söyledi: Ahmet Cevat Beyin tezi “ Saygın yurttaşlarım. Bu etüdün verimlerini kardeş ce- miyet “Türk tarihi tetkik cemiyeti” nin verimleriyle bağlarsak © meseleyi kölcünden aydınlatmış oluruz. Ulu Başkanımız sezgileri ile iki arkadaş cemiyet çalışarak medeniyet ve dil Merşesinin orta Asyada — olduğunu şimdiden aydınlatmışlardır. Oral — Altay ve Hint — Avrupa oymağı ad. Tarı altında gösterilen bütün dillere “Altay dilleri” adımı vermek zamanı gelmiştir. Burada Hint grupu, İran grupu, şarki Altay grupu, bunlardan İsekelt grupu, Kafkas grupu, İslav grupu, Grek grupu, Lâtin grupu Kaf- kas grupu, Fin grupu ayrılmıştır. As- yada her ns zaman yeni bir grupun dil vesikaları keşfolunursa onu artık Hint - Cermen, Hint - Avrüpa vasıf- larını haizdir diye Altay dillerine a- yırmak caiz olmıyacaklır. Saygın yurttaşlarım. Bu etütde söylediklerimizin o her noktasını müdafaaya sorulacak sus) - lere, edilecek itirazlara cevap verme- ğe hazırız. Bu etütleri biz herkesten ön ken- dimizi bilimlik bir inanla kuvvetlen - direrek yürüttük. | Kendi inanımızı başkalarma da aşılamağa çalışmak borcumuzdur.” Ahmet Cavat Bey, bir buçuk | #aat kadar süren leziri okuyup bi- tirdikten sonra, Kazım Paşa Haz. | retleri on dakika dinlenme verdi. Saim Ali Beyin tezi İkinci celseye Türk Dili Tetkik * şunu bir daha arzedeyim ki Av - nie merkez bürosu azasın - i lanuyor. dan Doktor Saim Ali Beyin tezile başlandı. Doktor Saim Ali Bey, “Eski idil mefhumu ve politik terbiye,, üzerine olan tezini okudu. Ecnebi kitaplardan, - kamuslardan ör « nekler getirerek Türk dilinin üs - türlüğünü, başka dillerle karşı - laştrıldığı zaman ne kadar geniş /ve elverişli olduğunu anlattı. Eski dil mefhumunün ehemmi- yeti bahsile giren Saim Ali Bey, bu milli bilgilerde eski dil mef - humunun hakiki mahiyeti nazarı dikkate alınmaz yalnız milletle- ri ülkü terbiyesinde pratik kiyme- ti nazarı itibare alınır. Diyerek Michel Brealin milli lengüstik meseleler hakkındaki “Bunlar her memlekette vatan meselesidir. ve şahsiyetin muhafazası için- dir,, Dediğini hatırlattı, Eski dil mefhumunun hakikt mahiyeti hakkında “Bu bir biolo- ji meselesidir, Diyen Ssim Ali Bey bu noktayi izahtan sonra ilâ. ve etti: “.— Mütekâmil ve gayri müte- kâmil diller, hep sinnen birdirler, Biribirinin temadisidirler.,, Sam Ali Bey, dillerin eskiliği ve yeniliği hakkında şöyle dedi: '— Eskilik yenilik © yoktur. Ancak şekil tebeddülleri * vardır. Meselâ, Japonca Tonguz dilidir. Bu iki dil en yakm akrabadırlar. Biri çok iptidal, diğeri mühim bir medeniyet dilidir. Eskilik murat olundukta Japon diline yeni mi diyeceğiz?. Bu, gayet aldatıcı bir mülâhazadır.,, Eski dil mefhumu ve dil grup- ları bahsinde tez sahibi, İsolant, Agglutinant, : Flexonnel grupları- mı kısaca izah ettikten sonra: “Medeniyet ihtiyaca göre ilerler, dil daima sanayii takip eder. Onunla büyür, ona tabidir. İnti- şarına vasıta olur. Fakat dil, sa- nayiin anası değildir.,, dedi. Saim Ali Bey, ana dil bahsin- de de: “Ana dil bir nazariyedir. Şun- dan çıkmış: 20 —30 dil hep Flexonnel, ötede 70 — 80 dil hep Ağglutinant bu neden?.,, di- yerek izahını yaptı: — Eski dil mefhumuna verilefi diğer hassalar - bahsinde “Bugün eski dil mefhumu zevkli bir bilgi, bir fenni — curiosite — basit bir ilim merakı olmaktan çıkmış bu- Bu mevzuu bugün bir kaynak, yani origine meselesine tavahhül etti. Ve hattâ eski dil eski medeniyet oldu, ve bugün eski dil mevzuunun ruhi ve içti - mai ve pedagojik kuvveti şakaya gelmez bir şekil almıştır, diye- | rek kısaca izah etti, z Eski. Turani aristokrasiler ve eski dil mefhumu bahsinin bir yerinde diyor ki: * “Eski Türk aristokrasileri a- | raştırılırsa saltanatlarr ile umumi dilciliğin münasebetleri arasmda nereye kadar göz atabiliriz (o ve mn 5 Eski dil irupada âdet böyledir, mefhumu eski saltanat ve aristok- | rasi mefhumu tetkikleri beraber | yürür.,, Saim Ali Bey: Üste çıkarmak, alta koymak, yana çekmek, gibi prefiksasyon ayni olduktan başka prefekserin hangi Türk sözlerin - den kopmuş olduğunu misallerle gösterdikten sonra mevzuuna ni- hayyet verdi. # | ibrahim Necmi B. kürsüde | Doktor Saim Ali Beyden sonra Dil cemiyeti umumi kâtibi İbrahim Nec mi Bey kürsüye gelerek talimatın bir minddesine bazi arkadaşlarca kurul - tayda hiç hir kritik yapılmıyacağı ma- nası verildiğini duyduğundan bahisle böyle bir şey düşünülmemiş olduğunu her hangi bir teze karşı itiraz ve ten- kit için kürsünün açık bulunduğunu ancak bu gibi tenkidatin bulunmak istiyen arkadaşların hiç olmazsa ten - kidin esasını yazı ile tesbit ederek reisliğe vermesi İâzm geleceğini bil dirdi, Ve İdari komisyonların bugün saat on buçukta, ilmi komisyonların da Salı günü ayni saatte toplanacak- larını söyliyerek azanm gelmelerini ri- ca etli, Bundan sonra Başkan Kâzım Pa- şa Hazretleri toplantıyı, bugün gene sant 14 te devam etmek üzere dağıt- tılar.. Kurultayda bulunmak istiyenler T.D.T. C. umumi kâtipliğinden: Yalnız bir gün kurultayda bulun- “mak üzere müracaat edenlere sarı renkli kartlar verilecektir. Bu kartlar ellerinde bulunanlar Kurultay salonuna girecekler ve gi « rerken kartları alınacaktır. Bir gün için kart almak istiyenler saat 12 ye kadar başkâtipliğe müra « caat etmelidirler, Yeşil, beyaz ve pembe kartlar her günlüktür. Ve bunlarla da ikisi gibi kurultay salonuna girilir. | Kırmızı kartlar büyük merasim salonunda radyodan dinliyecek olanlara mahsus- tur, Bugünkü komisyon toplantıları T.D.T. C. Umumi kâtipliğinden: 1 — Nizamname, takrir, ve tek - Hilar ve bütçe > komisyonlari © bugün — Pazartesi — saat 10,30 da topla - nacaktır. 2 — İlmi komisyonlar yarın — Sa- hı — saat 10,30 da ilik toplantılarını yapacaklardır. Komisyonlara seçilmiş olan saygı değer âzanın bu saatte Türk dili Tet- kik cemiyeti merkezine gelmelerini dileriz. Sovyet hariciye komiser muavinine cevap İstanbul 19 (A.A.) — Hariciye Vekili Dr. Tevfik Rüştü Bey Sovyet Hariciye Komiser vekili M. Kre- sinsky'nm dün kuvultaym O açılmasi münasebetiyle gönderdiği telgrafa şu | cevabı vermiştir: Hariciye Komiser vekili M. Kre - Binsky Hazretleri. Moskova,. j. Göndermek Tütfunda bulunduğu - nuz tebrik telgrafı dolayısiyle zatsâli- lerine hararetle teşekküratımı takdim ederim. Telgrafınızı Dil Kurultayı Riyasetine iblâğ ettim. Reis umumi heyete bildirdi. Büyük dost memle » ketlen gelen bu selâm Kurultay heye- ti umumiyesince müttefik alkışlarla karşılandı. Kurultay reisi beni heyeti İ umumiye namına zatıâlinize derin minnettarlığını ve samimi dostluk his- miktarda Rzaaı ve ölü terkettiler. M. Hitler kazası i Dün Almanyada halkın reyine | müracaat edildi ge şına çıkmışlar ve orada bekliyen Ulum vapuruna geçerek reylerini vermişler ve akşam on yedide İs - tanbula dönmüşlerdri. Ajansın dün gece verdiği tel- graflar şunlardır: (Raş tarafı 1 inci sayıfada) Berlin, 19 (A.A.) — Reyiamin | saat 21,30 daki vaziyeti şudur: 13.168.208 Evet, 1.520.356 Hayır, 250.000 Boş. pe 5 Berlin, 19 (A.A.) — Beylim bütün Almanyada bu sabah saat sekizde başlamıştır. Şimdiye ka- dar hiç bir hadise kaydedilmemiş- tir. Bütün sokaklar üzerinde ga- i malı salip işareti bulunan kırmızı bayraklarla ve harpten evelki im - paratorluk alâmeti olan siyah - be- yaz kırmızı renkte (o bayraklarla süslenmiştir. Kahve renkli göm - lekli Hitlerci milisler intihap dai- | releri önünde mevki almışlardır. 11/11/1933 tarihindeki reyiam da olduğu gibi kahvelerde, pasta - nelerde ve mekteplerde de rey ve- rilmektedir. Sabahleyin hava sis- Ni olduğundan, müntebkipletin iz - dimahı ancak saat 11 ile 12 ara- sında hava biraz atılmca hissedil- meğe başlanmıştır. Berlin, 19 (A.A.) — Spor tay- yareleri, müntehiplere son bir hi- tapta bulunan muazzam kırmızı şeritler sallıyarak, bütün Alman şehirleri üzerinde uçmuşlardır. Berlin, 19 (A,A.) — Milli sos - yalistlerin reyiam © propogandası haddini bulmuştur. Propaganda hem gözlere hem de kulağa hitap ! etmektedir. £ Propagandacıların zekâsı trenlerde istasyonlarda bi- le kendisini göstermektedir. Tren ve istasyonlara büyük oparlörler konulmuştur. Ve bu oparlörler her defasında başka bir ifade ile halkr Hitlere rey vermeğe davet etmektedir. Lokomotiflerin üze - rine büyük beyaz harflerle Hitlere rey verilmesi için ibareler yazıl - mış ve vagonların camlarına da şaffaf propoganda levhaları kon- muştur. Hamburg, 19 (A.A.) — M. Hit- ler, M, Göbbelş dün akşam tayya- re ile Hamburgu terketmişlerdir. Bolivyalılar mağlüp oluyor! Assomption, 19 (A.A.) — Pa- ragday harbiye nezareti, tebliğ e- diyor: Gran Chaco arazisinde Vil- lozov ve İrindague © mevkilerini | zaptettik. 10 zabit, Sİ küçük za- bit ve 450 asker esir aldık. Boliv- yalılar harp meydanında büyük — i lerini arza memur etti. : Tevfik Rüştü Kurultaya devam edenler İkinci türk dili kurultayı toplantı- - arma aza, dinleyici, davetli olmak ü- zere 1200 kişi gelmektedir. “ > Dinleyiciler arka salonlardan o - parlörle takip edebilmektedir... Dağıtılan eser Dün de kurultay azasına gazete - “miz neşriyatmdan, “Öz di'imizle sr - nınganlar” isimli öztürkçe (bir eser dağılmıştır. Eser, muharrir Nurettin Beyindir. Ticaret odasında radyo Ticaret ve sanayi odası, Sanayi ve ticaret erbabınm kurultay müzakere. lerini rahatça dinlemelerini temin et - | İ Berlin, 19 (A.A.) — Haya habiri bildiriyor: Dün akşam reyiâm prop dası büyük tezahüratla bite” Dün gece en küçük köylerde ") fener alayları yapılmıştır. tadyo ile müntehiplere son MW i irat olunmuş ve denmiştir ki “Sankukalara girmek geldi. Kaderin Almanyaya derdiği reise “Evet,, diyiniz» Londra ,19 (A.A.) — z i gazeteleri, M. Hitlerin kendi “j haz ettiği mukarreratı hak” münltebiplerin kerhalde heme | men ittifakla verecekleri reyini nasıl tefsir ve bunu n€ le istimal edeceğini düşünüY Matbuat bunun bütün Avrup lâkadar eden bir sual olduğu” naatindedir. Paris, 19 (A.A.) — Ha' jansı tebliğ ediyor: M. Hitlerin nutku (haki, matbuatta kısaca mütalcalar Y tülmektedir. Zira bu nok yeni bir şey o bulunmi tadır. Petit Parisen gazetesi yor ki: Nutkun asıl mühim # Almanyanın hukuk Oo müsa"* ! yani silâhlanmayı istemeğ€ vam edeceği hakkındaki cün ve diğertaraftan hiç bir harf 4: güzeşti arzu etmediğini bili parçalardır. M. Hitler ilk d€” larak harp meselesi hakkınd kadar sarih bir surette bulunmamıştır. Son dakika: M. Hitlere 47 milyon rey ver Sabaha karşı saat dörtte P* radyosu Almanyada Hitleri” zandığını bildirdi ve şunu ilâ” b “— 19 ağustos 1934 ten” ren Almanyanın yeğâne bir * ri vardır ve onu tanıyor.,, o — | Radyo, saat dört buçuk: 4 Bütün Almanyada M. Hit lehine 42 milyon “Evet, kiz milyon “Hayır,, reyi | 0 i di Dr. Hafız Cem "ahili hastalıklar —*ehs* Cuma ve pazardan başka öleden sonra sazt 2) dı 6 ye 4 Istanbulda Divahyolunda (108) İ maralı hususi kabinesinde kabul eder. Muayenehane ve e fonu: 22“ 5, i , Yazlık iltametgâh telefonu 38 — Beylerbeyi 48. Yurttaş: Ankarayı görmedin miti Cümhuriyet * bayri “lacak sergi “““nasebetil& pılacak tenzilâtlı tari! istifade ederek veni Devlet; kezimizi mutlak gör: i yaret, hem ticaret! 7 Milli İktesat ve TA Cemiyeti mek maksadiyle Odada radyo tı yapmıştır. Bundan böyle ; sanayi ve bicaret erbabı Od# “iy salonunda * Kurultay mi dinliyebilecektir. , iki milyon boş çıkmıştır. A
